افسردگی فصلی که اختلال عاطفی فصلی SAD نیز نامیده میشود، نوعی افسردگی است. این افسردگی با تغییر فصل آغاز میشود و معمولاً در اواخر پاییز شروع میشود. علائم شامل احساس غم و اندوه، کمبود انرژی، از دست دادن علاقه به فعالیتهای معمول، پرخوابی و افزایش وزن است. درمانها شامل نور درمانی، گفتار درمانی و داروهای ضد افسردگی است. در این مقاله به علل افسردگی فصلی و راهکارهای آن میپردازیم پس با پینو بیبی همراه باشید.
اختلال عاطفی فصلی SAD چیست؟
اختلال عاطفی فصلی SAD نوعی افسردگی است که با تغییر فصل، معمولاً زمانی که پاییز شروع میشود، ایجاد میشود. این افسردگی فصلی در اواخر پاییز یا اوایل زمستان قبل از پایان در روزهای آفتابی بهار بدتر میشود. همچنین احتمال بروز یک نسخه ضعیف از SAD به نام «افسردگی زمستانی» نیز ممکن است در افراد ایجاد شود. طبیعی است که افراد در ماههای سردتر کمی احساس ضعف کنند. ممکن است عوامی مانند در فضای بسته بودن و تاریک شدن زود هنگام هوا در بروز این افسردگی موثر باشد.
اما اختلال عاطفی فصلی کامل فراتر از این موارد است. اختلال عاطفی فصلی برخلاف افسردگی زمستانی، بر زندگی روزمره افراد، از جمله احساس و تفکرات آنها تأثیر میگذارد. خوشبختانه، درمان میتواند به فرد کمک کند تا از این دوران چالش برانگیز عبور کند. پزشک ممکن است به اختلال عاطفی فصلی به عنوان افسردگی فصلی اشاره کند.
آیا افراد در تابستان میتوانند به اختلال عاطفی فصلی (SAD) مبتلا شوند؟
برخی افراد به شکل نادری از اختلال عاطفی فصلی به نام «افسردگی تابستانی» مبتلا میشوند. این افسردگی از اواخر بهار یا اوایل تابستان شروع میشود و در پاییز به پایان میرسد. این بیماری کمتر از اختلال عاطفی فصلی است که در زمستان ایجاد میشود.
اختلال عاطفی فصلی (SAD) چقدر شایع است؟
حدود ۵ درصد از بزرگسالان در ایالات متحده اختلال عاطفی فصلی را تجربه میکنند. این اختلال معمولاً در سنین جوانی (معمولاً بین ۱۸ تا ۳۰ سالگی) شروع میشود. SAD بر افرادی که در بدو تولد به آنها زن اختصاص داده شده است، بیشتر از افرادی که در بدو تولد مرد هستند تأثیر میگذارد، اگر چه محققان مطمئن نیستند که علت آن چیست؟ حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از مردم آمریکا ممکن است به شکل خفیفتری از افسردگی زمستانی مبتلا شوند.
علائم اختلال عاطفی فصلی ((SAD چیست؟
اختلال عاطفی فصلی SAD نوعی افسردگی است. انجمن روانپزشکی آمریکا رسماً SAD را به عنوان اختلال افسردگی اساسی با الگوهای فصلی طبقهبندی میکند. بنابراین اگر فردی احساس میکند که اختلال عاطفی فصلی دارد، ممکن است تغییرات خلقی و علائم افسردگی را تجربه کند، از جمله:
- غم و اندوه، احساس افسردگی بیشتر روز، (تقریباً هر روز)
- اضطراب
- هوس مصرف کربوهیدرات بیشتر و در نتیجه افزایش وزن
- خستگی مفرط و کمبود انرژی
- احساس ناامیدی یا بیارزشی
- مشکل در تمرکز
- احساس تحریک یا آشفتگی
- اندام (بازوها و پاها) که احساس سنگینی میکنند.
- از دست دادن علاقه به فعالیتهای معمولاً لذت بخش، از جمله کنارهگیری از فعالیتهای اجتماعی
- مشکلات خواب (معمولاً پرخوابی)
- افکار مرگ یا خودکشی
افرادی که تابستان SAD دارند ممکن است این موارد را تجربه کنند:
- آشفتگی و بیقراری
- اضطراب
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- اپیزودهای رفتار خشونت آمیز
- مشکل در خواب (بیخوابی)
چه چیزی باعث اختلال عاطفی فصلی SAD میشود؟
محققان دقیقاً نمیدانند چه چیزی باعث افسردگی فصلی میشود. اگر فردی مستعد ابتلا به افسردگی هست، کمبود نور خورشید ممکن است باعث این بیماری شود. نظریهها پیشنهاد میکنند:
- تغییر ساعت بیولوژیکی: وقتی نور خورشید کمتر باشد، ساعت بیولوژیکی تغییر میکند. ساعت داخلی بیولوژیکی خلق و خو، خواب و هورمونهای فرد را تنظیم میکند. وقتی این زمانبندی تغییر میکند، با برنامه روزانهای که فرد به آن عادت کرده است هماهنگ نیست و شخص نمیتواند خود را با تغییرات طول روز سازگار و تنظیم کند.
- عدم تعادل شیمیایی مغز: مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهندههای عصبی، ارتباطات بین اعصاب را برقرار میکنند. این مواد شیمیایی شامل سروتونین هستند که به احساس شادی کمک میکنند. اگر فردی در معرض خطر SAD است، ممکن است فعالیت سروتونین کمتری داشته باشد. از آن جایی که نور خورشید به تنظیم سروتونین کمک میکند، کمبود نور خورشید در زمستان میتواند وضعیت را بدتر کند. سطح سروتونین میتواند بیشتر کاهش یابد و منجر به افسردگی شود.
- کمبود ویتامین D: سطح سروتونین نیز با وجود ویتامین D افزایش مییابد. از آن جایی که نور خورشید به تولید ویتامین D کمک میکند (برای همین به ویتامن دی، ویتامین آفتاب هم میگویند) تابش آفتاب کمتر در زمستان میتواند منجر به کمبود ویتامین D شود. این تغییر میتواند بر سطح سروتونین و خلق و خوی افراد تأثیر بگذارد.
- افزایش ملاتونین: ملاتونین یک ماده شیمیایی است که بر الگوی خواب و خلق و خوی افراد تأثیر میگذارد. کمبود نور خورشید ممکن است باعث تولید بیش از حد ملاتونین در برخی افراد شود و ممکن است سبب شود افراد در طول زمستان احساس تنبلی و خواب آلودگی داشته باشند.
- افکار منفی: افراد مبتلا به SAD اغلب در مورد زمستان استرس، اضطراب و افکار منفی دارند. محققان مطمئن نیستند که آیا این افکار منفی علت یا اثر افسردگی فصلی است یا خیر.
چه کسانی در معرض ابتلا به اختلال عاطفی فصلی SAD هستند؟
اختلال عاطفی فصلی SAD در افراد بین ۱۸ تا ۳۰ سال و افرادی که در بدو تولد مونث هستند شایعتر است. افراد همچنین در معرض خطر بیشتری هستند اگر:
- اختلال خلقی دیگری مانند اختلال افسردگی اساسی یا اختلال دوقطبی داشته باشد.
- داشتن خویشاوندان مبتلا به SAD و یا سایر اشکال افسردگی
- شرایط سلامت روان، مانند افسردگی شدید یا اسکیزوفرنی
- افرادی که در عرضهای جغرافیایی بسیار دور از شمال یا جنوب از خط استوا زندگی میکنند. در طول زمستان در این عرضهای جغرافیایی، نور خورشید کمتر است.
- افرادی که در مناطق ابری زندگی میکنند.
اختلال عاطفی فصلی SAD چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر فردی علائم اختلال عاطفی فصلی SAD را دارد، نباید سعی کند خودش را درمان کند و لازم است برای ارزیابی کامل به پزشک خود مراجعه کند. ممکن است دلیل دیگری برای افسردگی وجود داشته باشد. اغلب اوقات، اختلال عاطفی فصلی بخشی از یک وضعیت سلامت روان پیچیدهتر است. پزشک ممکن است فرد را به یک روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد. این متخصصان سلامت روان، از فرد در مورد علائم او سوالاتی میپرسند. آنها الگوی علائم را در نظر میگیرند و تصمیم میگیرند که آیا فرد افسردگی فصلی دارد یا اختلال خلقی دیگری دارد. ممکن است لازم باشد فرد مراجعه کننده پرسشنامهای را پر کنند تا مشخص شود آیا SAD دارد یا خیر.
برای تشخیص اختلال عاطفی فصلی SAD به چه آزمایشاتی نیاز است؟
هیچ آزمایش خون یا اسکن برای تشخیص افسردگی فصلی وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است آزمایش را برای رد سایر شرایطی که باعث علائم مشابه میشوند، توصیه کند، از جمله آزمایش تیروئید برای اطمینان از عملکرد صحیح این غده.
معیارهای تشخیص اختلال عاطفی فصلی SAD چیست؟
پزشک ممکن است تشخیص اختلال عاطفی فصلی را برای فرد ارائه دهد اگر بیمار موارد زیر را داشته باشد:
- علائم افسردگی شدید
- اپیزودهای افسردگی که در طول فصلهای خاص برای حداقل دو سال متوالی رخ میدهد.
- اپیزودهای افسردگی در طول یک فصل خاص بیشتر از بقیه سال اتفاق میافتد.
اختلال عاطفی فصلی SAD چگونه درمان میشود؟
پزشک در مورد گزینههای درمانی با فرد صحبت خواهد کرد. ممکن است به ترکیبی از درمانها نیاز داشته باشد، از جمله:
- نور درمانی: نور درمانی با استفاده از لامپ مخصوص میتواند به درمان SAD کمک کند.
- درمان شناختی رفتاری CBT: نوعی گفتگو درمانی است. تحقیقات نشان داده است که به طور موثر SAD را درمان میکند و طولانیترین اثرات را نسبت به هر یک از رویکردهای درمانی دیگر ایجاد میکند.
- داروهای ضد افسردگی: گاهی اوقات، پزشکان داروهای ضد افسردگی را به تنهایی یا همراه با نور درمانی توصیه میکنند.
- گذراندن زمان در خارج از منزل: دریافت نور خورشید بیشتر میتواند به بهبود علائم فرد کمک کند. فرد مبتلا باید سعی کند در طول روز بیرون برود. همچنین فرد باید میزان نور خورشیدی که وارد خانه یا محل کار میشود را افزایش دهد.
- ویتامین D: مکمل ویتامین D ممکن است به بهبود علائم کمک کند. لازم است قبل از شروع مصرف این مکمل با پزشک مشورت شود.
افسردگی فصلی در بارداری
سالانه بیش از دهها میلیون نفر از افسردگی فصلی رنج میبرند. اگر چه بسیاری از مردم آن را به عنوان محصول جانبی دماهای سردتر و روزهای کوتاهتر میدانند، اما این یک اختلال افسردگی اساسی عودکننده است که میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و در موارد شدید نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
همه مادران آینده نگران این هستند که احساس غم و اندوه یا افسردگی آنها بر جنینشان تاثیر بگذارد بنابراین میخواهند زودتر به دنبال کمک باشند. نوسانات هورمونی که در دوران بارداری و بعد از آن رخ میدهد میتواند باعث افسردگی شود. به ویژه در زنانی که مستعد ابتلا به اختلال عاطفی فصلی هستند و در بسیاری از موارد علائم را بدتر میکنند. اگر بانویی آبستنی در طول بارداری دچار افسردگی فصلی میشود، دوستان و اطرافیان او باید به او کمک زیادی کند و مدت زمانی را با آنها بگذرانند، حتی اگر آدمهای سخت و جدی هستند آنها را بیرون ببرند، آنها را برای قهوه (بهتر است چای) یا قدم زدن در پارک دعوت کنند.
فعالیتهای آرامشبخش شامل یوگا، مدیتیشن و تمرکز حواس به فرد کمک میکند تا دیدگاهی معقول در مورد استرسهای بارداری به او بدهد. گوش دادن به موسیقی، ماساژ یا خواندن کتاب میتواند راهی ایدهآل برای آرامش و رسیدگی به نیازهای شخصی فرد باشد. این نوع فعالیتها ضربان قلب را کاهش میدهد، فشار خون را کاهش میدهد و عضلات را در سراسر بدن آرام میکند. هنگامی که بانوان باردار به نیازهای شخصی خود رسیدگی میکنند قدرت ذهنی بیشتری در مقابله با افسردگی فصلی خواهند داشت.
نور درمانی چگونه بر اختلال افسردگی فصلی اثر میگذارد؟
برای استفاده از نور درمانی یا فتوتراپی، یک لامپ مخصوص باید خریداری کرد. این منبع نوری دارای لولههای نور فلورسنت سفید است که با یک صفحه پلاستیکی پوشانده شده است تا اشعه ماوراء بنفش را مسدود کند. نور فلورسنت حدود ۲۰ برابر روشنتر از نور معمولی داخلی است. شدت نور ساطع شده باید ۱۰۰۰۰ لوکس باشد. برای استفاده از فتوتراپی، نباید مستقیماً به نور نگاه کرد. قرار گرفتن در معرض نور باید غیر مستقیم باشد. هنگام مطالعه، غذا خوردن، کار یا انجام فعالیتهای دیگر، لامپ را باید حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر دورتر قرار داد.
چه زمانی از روز باید از نور درمانی استفاده کرد؟
زمانی از روز که از نور درمانی استفاده میشود ممکن است بر میزان موثر بودن آن تأثیر بگذارد. به نظر میرسد نور درمانی صبحگاهی بهترین نتیجه را دارد. استفاده از نور درمانی در اواخر روز ممکن است باعث بیخوابی شود. بسیاری از متخصصان سلاممت ۱۰۰۰۰ لوکس را برای ۱۵ تا ۳۰ دقیقه هر روز صبح توصیه میکنند.
چه مدت طول میکشد تا نور درمانی عمل کند؟
افرادی که از لامپ و نور برای مقابله با SAD استفاده میکنند اغلب در عرض دو تا چهار روز نتایج را مشاهده میکنند اما ممکن است حدود دو هفته طول بکشد تا فردبه مزایای کامل آن برسد و اثربخشی آن را درک کند.
جهت درمان افسردگی فصلی چه مدت به استفاده از نور درمانی باید ادامه داد؟
پزشکان اغلب استفاده از نور درمانی را در اوساط پاییز و کل زمستان توصیه میکنند. علائم SAD میتواند به سرعت پس از قطع نور درمانی بازگردد. ادامه استفاده از درمان میتواند به فرد کمک کند در طول فصل پاییز و زمستان بهترین احساس را داشته باشد.
آیا نور درمانی بیخطر است؟
نور درمانی به طور معمول ایمن و به خوبی قابل تحمل است. اما ممکن است لازم باشد از نور درمانی اجتناب کنید اگر:
- دیابت یا رتینوپاتی: اگر فرد دیابت یا بیماری شبکیه دارد، خطر بالقوه آسیب رساندن به شبکیه، پشت چشم فرد وجود دارد.
- مصرف برخی داروها: برخی آنتی بیوتیکها و داروهای ضد التهابی میتوانند فرد را نسبت به نور خورشید حساستر کنند. نور درمانی میتواند باعث آسیب شود.
- ابتلا به اختلال دوقطبی: درمان با نور روشن و داروهای ضد افسردگی میتواند باعث هیپومانیا یا شیدایی، افزایش کنترل نشده خلق و خو و سطح انرژی شود. اگر فرد مبتلا به اختلال دوقطبی است، به باید پزشک خود اطلاع دهد. این در برنامه درمانی فرد نقش پررنگی خواهد داشت.
عوارض نور درمانی چیست؟
ممکن است افراد بعد و یا هنگام نورتراپی این علائم را تجربه کنند:
- خستگی چشم
- خستگی و ضعف عمومی بدن
- سردرد
- بیخوابی
- تحریکپذیری
آیا میتوان به جای نور درمانی از تخت برنزه برای درمان SAD استفاده کرد؟
برای درمان اختلال عاطفی فصلی نباید از تختهای برنزه استفاده کرد. تختهای برنزه کننده نور کافی تولید میکنند، اما میتوانند آسیبهای دیگری نیز به بدن فرد برسانند. آنها مقدار زیادی اشعه ماوراء بنفش (UV) تولید میکنند که میتواند به پوست و چشم فرد آسیب برساند.
چه نوع داروهای ضد افسردگی میتواند به اختلال عاطفی فصلی SAD کمک کند؟
داروهایی به نام مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونینSSRIs میتوانند SAD را درمان کنند. آنها با تنظیم سطح سروتونین در بدن، خلق و خوی فرد را بهبود میبخشند. نمونههایی از برخی SSRI ها عبارت هستند از:
- فلوکستین Prozac
- اسیتالوپرام Lexapro
- پاروکستین Paxil و Pexeva
- سرترالین Zoloft
- سیتالوپرام Celexa
یکی دیگر از داروهای ضد افسردگی تایید شده به نام بوپروپیون به عنوان یک قرص با رهش طولانی عرضه میشود. اگر این داروها روزانه از پاییز تا اوایل بهار مصرف شود، میتواند از افسردگی فصلی جلوگیری کند.
آیا میتوان از اختلال عاطفی فصلی جلوگیری کرد؟
ممکن است نتواند از شروع SAD جلوگیری کند. اما به محض این که پزشک، فرد را مبتلا به افسردگی فصلی تشخیص داد، میتواند اقداماتی را برای مدیریت بهتر آن یا حتی جلوگیری از عود آن انجام دهد.
- استفاده از لایت باکس: استفاده از نور درمانی را از ابتدای پاییز، قبل از این که فرد علائم SAD را احساس کند، شروع کند.
- قرارگیری در فضای خارج از منزل و محل کار: هر روز زمانی را بیرون از خانه بگذراند، حتی اگر هوا ابری باشد. نور روز میتواند به فرد کمک کند احساس بهتری داشته باشد.
- وعدههای غذایی مغذی بخورد: حتی اگر بدن هوس خوردن غذاهای نشاستهای و شیرین را داشته باشد، فرد مبتلا باید به انتخابهای مغذی پایبند باشد. غذاهای سالم با ویتامینها و مواد معدنی کافی میتوانند تغذیه مناسب و انرژی مورد نیاز را تامین کنند.
- ورزش کردن: سعی کند حداقل سه بار در هفته به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کند. ورزش استرس و اضطراب را تسکین میدهد، که میتواند در جلوگیری از بروز علائم SAD فرد نقش داشته باشد.
- ملاقات و دیدار با دوستان: پیگیری شرکت در حلقه اجتماعی و فعالیتهای منظم نقش موثری در جلوگیری از افسردگی دارد. دوستان میتوانند در ماههای زمستان نقش حمایتی داشته باشند.
- یافتن کمک: به یک متخصص سلامت روان که آموزش دیده است مراجعه کنند. این درمان میتواند برای اختلال عاطفی فصلی بسیار موثر باشد.
- داروهای موثر: با پزشک خود در مورد مصرف یک داروی ضد افسردگی صحبت کنند. اگر علائم فرد شدید باشد یا بعد از درمانهای دیگر ادامه یابد، داروها میتوانند به او کمک کنند. در برخی موارد، مصرف دارو قبل از شروع SAD میتواند از بروز اپیزود جلوگیری کند.
اشخاص باید با پزشک خود صحبت کنند تا دریابند که آیا شروع زودهنگام درمان، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، برای فرد مناسب است یا خیر.
چشم انداز افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی چیست؟
اگر فرد اختلال عاطفی فصلی دارد، چشم انداز درمان مثبت است. درمان برای SAD در دسترس است. افرادی که تشخیص صحیح و ترکیبی از درمانها را دریافت میکنند، علائم این اختلال میتوانند تسکین پیدا کنند. افراد مبتلا باید با پزشک خود صحبت کنند تا بهترین روش درمانی را پیدا کنند.
آیا اختلال عاطفی فصلی SAD میتواند عود کند؟
افرادی که مستعد ابتلا به اختلال عاطفی فصلی هستند میتوانند هر ساله به آن مبتلا شوند، اما فرد میتواند اقداماتی را برای پیشگیری یا کاهش علائم انجام دهد.
اگر اختلال عاطفی فصلی وجود دارد چگونه میتوان از خودمراقبت کرد؟
فرد مستعد باید با پزشک خود صحبت کند. با برنامهریزی از قبل، میتوان علائم خود را مدیریت کرد و فرد بهترین احساس را داشته باشد.
- کارهای که فرد مبتلا به SAD باید انجام داد
به برنامه درمانی پایبند باشند: اگر دارو یا لامپ برای SAD تجویز شده است، طبق دستور از آنها استفاده کنند. اگر بهبودی در علائم خود مشاهده نکردند، مسئله را با پزشک خود پیگیری کنند.
مراقب خود باشند: وعدههای غذایی متعادل بخورند. به اندازه کافی بخوابند، به طور منظم ورزش کنند، سعی کنند استرس خود را مدیریت کنند و در صورت لزوم با یک مشاور یا درمانگر گفتگو کنند.
از قبل برنامهریزی کنند: برای کارهایی که در صورت بدتر شدن علائم انجام خواهند داد، برنامهریزی کنند. اگر متوجه علائم افسردگی شدند، سریعاً اقدام کنند.
درمان را زودتر شروع کنند: با پزشک خود در مورد درمان پیشگیرانه صحبت کنند. اگر میدانند که علائم در ماه مهر شروع میشود، درمان را در شهریور آغاز کنند.
- کارهای که فرد مبتلا به SAD نباید بکنند
پرهیز از انزوا و تنهایی: تنها ماندن میتواند علائم را بدتر کند. حتی اگر تمایلی به بیرون رفتن یا اجتماعی بودن ندارند، سعی کنند با دوستان و عزیزانش ارتباط برقرار کنند.
اجتناب از استعمال الکل یا داروهای بدون نسخه: مصرف الکل ممکن است علائم را بدتر کنند و با داروهای ضد افسردگی تداخل منفی داشته باشند.
چه زمانی باید در مورد اختلال عاطفی فصلی SAD به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فرد گمان میکند علائم افسردگی فصلی یا اختلال خلقی دیگری دارد، باید به پزشک خود مراجعه کند. پزشک میخواهد شرایط یا بیماری دیگری را که ممکن است باعث این علائم شود را رد کند.
چه زمانی باید در مورد اختلال عاطفی فصلی به اورژانس مراجعه کرد؟
اگر فرد یا یکی از نزدیکانش افکار خودکشی دارد، باید از مراکز متخصص این امر کمک بگیرند، با پزشک خود تماس بگیرند، یا به اورژانس مراجعه کنند، با ۱۱۵ تماس بگیرند یا با خط مشاوره و بحران به شماره ۱۴۸۰ تماس بگیرند.
در مورد اختلال عاطفی فصلی از پزشک چه چیزی باید پرسید؟
اگر فرد SAD دارد، از پزشک خود بپرسد:
- چه درمانی برای من بهتر است؟
- چگونه میتوانم از دورههای افسردگی جلوگیری کنم؟
- آیا نور درمانی جواب میدهد؟
- آیا باید داروی ضد افسردگی مصرف کنم؟
- چه زمانی باید درمان را شروع کنم؟
- درمان من چه مدت باید ادامه یابد؟
- چه چیزی میتوانم بخورم (یا باید از خوردن اجتناب کنم) تا علائم بهبود یابد؟
- چه کار دیگری میتوانم انجام دهم تا احساس بهتری داشته باشم؟
سخن آخر
اختلال عاطفی فصلی SAD نوعی افسردگی است که هر ساله در یک فصل خاص، معمولاً پاییز و زمستان اتفاق میافتد. علائم میتواند شامل کمبود انرژی و احساس ناامیدی باشد. خوشبختانه، برای افسردگی فصلی درمانهای موثری وجود دارد.