اگرچه تحقیقات در مورد تاثیر داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی و سلامت انسان محدود است، اما شواهد نشان می‌دهند که برخی از گیاهان دارویی می‌توانند بر سطح هورمون‌ها در بدن شما و همچنین سایر عملکردهای مرتبط با سیستم غدد درون ریز تاثیر بگذارند.
داروهای گیاهی به دسته‌ای از گیاهان گفته می‌شود که از برگ، گل، ریشه و دانه آن برای مصارف مختلف استفاده می‌شود. اگر آشپزی را دوست دارید، ممکن است بیش‌تر با مصرف گیاهان به عنوان مواد اولیه آشپزی آشنا باشید. نکته جالب است که انسان‌ها هزاران سال است که این گیاهان را برای مصارف بهداشتی، مناسک معنوی و موارد دیگر استفاده کرده‌اند.
در طب سنتی، برخی از داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال زمانی که بحث استفاده از گیاهان برای مصارف پزشکی یا سلامتی پیش می‌آید، جدا کردن واقعیت از خیال دشوار است. به همین دلیل است که منابع علمی در این رابطه بررسی شده‌اند و در این مقاله فهرستی از ۵ گیاه دارویی جمع آوری شده است که قابلیت تنظیم هورمون‌های بدن را دارند. شواهد علمی نشان می‌دهند که این گیاهان در تنظیم هورمون‌ها موثر هستند.
هشدار
مطمئن‌ترین و مؤثرترین روش استفاده از داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی نامشخص است. گاهی اوقات، اطلاعات نادرست در مورد داروهای گیاهی و مصرف آن‌ها، فهمیدن این که کدام ادعاها در مورد گیاهان از نظر علمی معتبر هستند را دشوار می کند.
برخی از داروهای گیاهی ممکن است برای بعضی افراد بی خطر و برای برخی دیگر خطرناک باشند. افرادی که باردار هستند، افراد در دوران شیردهی، افرادی که از هورمون درمانی استفاده می‌کنند، افرادی که با اختلالات غدد درون ریز یا سلامت روان زندگی می‌کنند یا افرادی که مبتلا به سرطان هستند ممکن است به ویژه در معرض خطر عوارض جانبی خطرناک داروهای گیاهی باشند.
به همین دلیل استفاده از داروهای گیاهی یا هر نوع درمان دیگری برای تغییر سطح هورمون‌های شما باید همیشه تحت راهنمایی یک پزشک یا سایر متخصصان مربوطه انجام شود.
ارتباط هورمون‌ها با سلامتی شما
هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند که به سلول‌های شما کمک می‌کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و کارهای مختلفی را انجام دهند. هورمون‌ها زیربنای سیستم غدد درون ریز بدن شما هستند که رشد، تولید مثل، متابولیسم بدن، دما و حتی خلق و خوی شما را تنظیم می‌کند.
هورمون‌ها و سیستم غدد درون ریز، بدن شما را در وضعیت متعادلی از هموستاز (شرایط پایدار بدن) نگه می‌دارند. بنابراین داشتن عدم تعادل هورمونی (داشتن بسیار کم یا بیش از حد یک هورمون خاص) می‌تواند عوارض جانبی مضری برای سلامت بدن داشته باشد. استرس اکسیداتیو (عدم تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها در بدن)، ناباروری و اختلالات غدد درون ریز مانند بیماری تیروئید تنها چند بیماری هستند که احتمال دارد از عدم تعادل هورمونی ناشی شوند.
زنان در دوره‌های خاصی از چرخه زندگی خود، به ویژه در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی، تحت تغییرات طبیعی ناشی از تغییر سطح هورمون‌های خود قرار می‌گیرند.
همینطور مردان نیز ممکن است علائم عدم تعادل هورمونی را در دوران بلوغ یا با افزایش سن تجربه کنند. اگرچه این تغییرات اغلب با سرعت کم‌تر اتفاق می‌افتند و نسبت به زنان کم‌تر قابل مشاهده هستند.
خلاصه
برخی از زنان ممکن است در دوره‌های خاصی از زندگی خود مانند بلوغ، بارداری و یائسگی به تاثیر داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی علاقه داشته باشند. سایر افراد نیز ممکن است به دلایل مربوط به سلامتی و پیری از گیاهان برای تنظیم هورمون‌های خود استفاده کنند.
تاثیر سیاهدانه بر تعادل هورمونی
سیاهدانه با نام بلونجی یا دانه گل رازیانه نیز شناخته می‌شود. گل‌های رازیانه، دانه‌های ریز و سیاه رنگ سرشار از آنتی اکسیدان تولید می‌کنند. این دانه‌ها دارای خواص داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی هستند؛ زیرا حاوی تیموکینون، نوعی ماده مغذی گیاهی یا ترکیب گیاهی می‌باشند.
محققان در حال بررسی اثرات محافظتی و درمانی سیاه دانه در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال همراه با سطوح غیر طبیعی هورمون در زنان در سنین باروری است.
مطالعات علمی بر روی نمونه‌های حیوانی نشان می‌دهند که عصاره سیاهدانه به تنظیم سطح انسولین، تستوسترون، هورمون لوتئینی و هورمون تیروئید کمک می‌کند.
علاوه بر این، عصاره سیاه دانه فعالیت استروژنی از خود نشان می‌دهد؛ به این معنی که این عصاره شبیه به هورمون استروژن در بدن شما عمل می‌کند. در واقع، برخی از مطالعات روی موش‌ها در حال بررسی این موضوع هستند که آیا عصاره سیاه دانه می‌تواند جایگزینی برای درمان جایگزینی هورمونی (HRT) در دوران یائسگی باشد، زمانی که بدن معمولاً استروژن کم‌تری نسبت به گذشته تولید می‌کند.
مکمل‌های سیاه دانه به طور فزاینده‌ای محبوب هستند و گاهی اوقات به عنوان “سیاه دانه” یا “دانه زیره سیاه” به بازار عرضه می‌شوند. سیاه دانه عطر گیاهی دارد و به راحتی قابل اضافه کردن به نان، سالاد و سایر غذاها می‌باشد.
با این حال، به خاطر داشته باشید که بیش‌تر مطالعات روی سیاه دانه و تاثیر آن بر هورمون‌ها بر روی حیوانات انجام شده و در آن آزمایش‌ها از عصاره سیاه دانه یا تیموکینون جدا شده استفاده شده است. بنابراین با این که مصرف خوراکی سیاه دانه می‌تواند سالم و خوشمزه باشد، اما این احتمال نیز وجود دارد که بر روی انسان فواید مشابهی نداشته باشد.
خلاصه
عصاره سیاه دانه حاوی ترکیبی گیاهی به نام تیموکینون است. تحقیقات علمی که عمدتاً روی حیوانات انجام شده‌اند، نشان می‌دهد که تیموکینون می‌تواند در بدن شما مشابه استروژن عمل کند و احتمالاً علائم عدم تعادل هورمونی را در دوران یائسگی کاهش دهد.
آشواگاندا
آشواگاندا که با نام‌های گیلاس زمستانی، جینسینگ هندی یا Withania somnifera نیز شناخته می‌شود، درختچه‌ای همیشه سبز از خانواده گل شب بو است. آشواگاندا در طب گیاهی بسیار مورد توجه است و بسیاری از مکمل ها، چای و پودرهای ریشه آشواگاندا در بازار موجود است.
آداپتوژن (تعدیل کننده موجود در این گیاه) با تعدیل محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) مغز به غلبه بر استرس کمک می‌کند. محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال چند هورمون از جمله کورتیزول را تولید و آزاد می‌کند که باعث شروع واکنش بدن شما به استرس می‌شود. کورتیزول به شما کمک می‌کند روزهای پر استرس و پر حادثه را راحت‌تر پشت سر بگذارید. با این حال بر اساس پژوهش‌های علمی انجام شده بر روی انسان و موش، عدم تعادل این هورمون به صورت مزمن می‌تواند باعث بروز اختلالات در غدد درون ریز مانند بیماری آدیسون و سندرم کوشینگ شود.
یک پژوهش علمی در سال ۲۰۱۹ بر روی ۶۰ بزرگسال که ۱۲۵ تا ۳۰۰ میلی گرم عصاره ریشه آشواگاندا را دو بار در روز به مدت ۸ هفته مصرف کردند انجام شد تا تاثیر عصاره این گیاه را با گروهی که دارویی مصرف نمی‌کردند مقایسه کند. نتایج این پژوهش استرس کم‌تر، خواب بهتر و کاهش سطح کورتیزول خون را در گروهی که عصاره ریشه آشواگاندا مصرف می‌کردند را نشان داد. پژوهش‌های دیگری نیز نتیجه مشابهی را مشاهده کردند.
آشواگاندا همچنین می‌تواند بر هورمون‌های دیگر بدن تاثیر بگذارد. برای مثال، محققان چگونگی تغییر سطح انسولین، هورمون‌های تولید مثل و موارد دیگر را در نتیجه مصرف این گیاه بررسی کردند.
یک پژوهش علمی در سال ۲۰۱۸ در بزرگسالانی با سطح بالای هورمون تیروئید (TSH) که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود و برای ارزیابی مشکلات تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد، به مدت 8 هفته انجام شد و نتایج آن نشان می‌دهد که مصرف روزانه ۶۰۰ میلی گرم عصاره آشواگاندا باعث بهبود سطح TSH بدن می‌شود.
با این حال، لازم به ذکر است که افراد همچنین عوارض جانبی مکمل‌های آشواگاندا را در طول آزمایش‌های بالینی گزارش کرده‌اند. بر اساس این گزارش‌ها، مصرف زیاد آشواگاندا ممکن است برای کسانی که باردار هستند و در دوران شیردهی به سر می‌برند و همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی یا اختلالات تیروئید خطرناک باشد.
در نهایت، مطالعات بیشتری در مورد انسان در مورد این موضوع مورد نیاز است.
خلاصه
آشواگاندا با کمک به انتقالاتی در مغز که مسئول تولید و مدیریت هورمون‌ها در بدن شما هستند، می‌تواند به تعادل میزان کورتیزول و هورمون‌های تیروئید کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
ریشه کوهوش سیاه
کوهوش سیاه از خانواده سیاه دانه است که معمولاً به گیاهان خانواده‌ی کلاغ پا یا گل آلاله گفته می‌شود. همچنین ممکن است کوهوش سیاه را به نام Rattle weed بشناسید. ریشه کوهوش سیاه یک داروی گیاهی محبوب است که از ریشه‌های گیاه کوهوش سیاه تهیه می‌شود. این داروی گیاهی معمولاً به صورت کپسول، عصاره یا چای مصرف می‌شود. تصور بر این است که این گیاه ارزش داروهای گیاهی برای تعادل هورمونی خود را از ترکیباتی به نام تری ترپن گلیکوزید ها می گیرد، اگرچه مشخص نیست که چه تعداد از این مواد در مکمل‌های کوهوش سیاه وجود دارد.
کوهوش سیاه برای کمک به مشکلات مربوط به سلامت زنان مانند بی‌نظمی‌های قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و علائم یائسگی استفاده می‌شود.
کوهوش سیاه مانند سیاه دانه می‌تواند به عنوان یک فیتواستروژن (یک ماده گیاهی که در مقادیر زیاد مانند هورمون استروژن عمل می‌کند) کار کند. با این حال این که کوهوش سیاه یک فیتواستروژن واقعی است یا با مکانیسم‌های دیگر کار می‌کند، هنوز دقیقا بررسی نشده است.
چند پژوهش علمی نشان می‌دهند که کوهوش سیاه به طور موثرتری نسبت به عدم مصرف دارو علائم یائسگی را تسکین می‌دهد.
با این وجود، مطالعات دقیق تری بر روی انسان مورد نیاز است؛ به خصوص که گزارش هایی از عوارض جانبی نامطلوب و حتی شدید از کوهوش سیاه گزارش شده است. بنابراین، بهتر است قبل از استفاده از این گیاه برای تعادل هورمونی خود با پزشک مشورت کنید.
خلاصه
اثرات شبه استروژنی داروهای گیاهی ساخته شده از کوهوش سیاه، باعث می‌شوند که این گیاه برای کمک به سلامت باروری زنان و درمان عوارض جانبی یائسگی مفید باشد.
پنج انگشت
پنج انگشت یا Chasteberry یکی دیگر از مکمل‌های گیاهی رایج است که معمولاً به شکل شربت یا کپسول موجود است. عصاره خوراکی این گیاه اغلب با گیاهان دیگری مانند کوهوش سیاه ترکیب می‌شود و به عنوان داروی گیاهی برای بهبود علائم یائسگی و کمک به سلامت باروری زنان به بازار عرضه می‌شود.
پنج انگشت میوه درخت پنج انگشت یا Vitex agnus است که به آن درخت ویتکس نیز گفته می‌شود.
توت پنج انگشت حاوی ترکیبات دی ترپنوئید است که می‌تواند دلیل اثرات این مکمل گیاهی بر روی هورمون‌هایی مانند پرولاکتین و انتقال دهنده عصبی دوپامین باشد. بررسی‌های علمی متعدد نشان داده‌اند که توت پنج انگشت می‌تواند سطح پرولاکتین را در خون کاهش دهد. افزایش سطح این هورمون اغلب با PMS مرتبط است. این مکمل همچنین می‌تواند علائم خاصی از PMS مانند درد سینه را درمان کند.
مطالعات علمی دیگر به توانایی این گیاه در تسکین علائم یائسگی و کمک به درمان مشکلات ناباروری و PCOS پرداخته‌اند. اگرچه به نظر می‌رسد که پنج انگشت می‌تواند به تعادل هورمون‌های خاصی مانند پرولاکتین کمک کند، اما بسیاری از دانشمندان هم نظر هستند که برای نتیجه گیری در مورد اثر بخشی آن، تحقیقات بیشتری بر روی انسان مورد نیاز است.
خلاصه
پنج انگشت یا Chasteberry می‌تواند با هدف قرار دادن هورمون پرولاکتین به عنوان یک متعادل کننده هورمون عمل کند. این گیاه با کاهش میزان پرولاکتین در خون به درمان علائم PMS کمک می‌کند.
مرزنجوش
مرزنجوش و انواع دیگر درختچه های گیاهی مانند پونه کوهی، در طب سنتی برای بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این گیاه حاوی ترکیبات گیاهی مانند فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک است که هر دو احتمالاً تا حدی دلیل خواص دارویی آن هستند.
تحقیقات اولیه در مورد مرزنجوش در انسان و حیوان ارزیابی کرده است که این داروی گیاهی چگونه می‌تواند استرس را کاهش دهد و به افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) کمک کند. به عنوان مثال، یک مطالعه علمی نشان می‌دهد که موش‌های دارای PCOS افزایش سطح استرادیول، هورمونی که توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود را تجربه کرده‌اند و پس از درمان با عصاره مرزنجوش بهبود یافته‌اند.
همچنین، در یک آزمایش انسانی، افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به مدت یک ماه دو بار در روز چای مرزنجوش نوشیدند. در مقایسه با عدم درمان، چای مرزنجوش با کاهش قابل توجهی در سطح هورمون انسولین ناشتا مرتبط بود که می‌تواند نشان دهنده بهبود کنترل قند خون باشد.
با این حال، هنوز خیلی زود است که بگوییم مرزنجوش چگونه به عنوان یک مکمل گیاهی برای بهبود عدم تعادل هورمونی استفاده می‌شود. به علاوه، برخی از دانشمندان در مورد ایمنی استفاده طولانی مدت یا زیاد داروهای گیاهی تغییر دهنده هورمون هشدار می‌دهند؛ زیرا تحقیقات کافی در رابطه با آن وجود ندارد.
خلاصه
به نظر می‌رسد که مرزنجوش بر کورتیزول، استرادیول و انسولین تاثیر می‌گذارد. اگرچه این گیاه سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما دانشمندان به تازگی در حال جستجوی امن‌ترین و مؤثرترین روش‌های استفاده از آن هستند.