اندومتریوز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زنان است که به دلیل تأثیرات شدید آن بر سلامت و کیفیت زندگی زنان، به عنوان یک موضوع پژوهشی مهم نیز شناخته شده است. در این بیماری، بافت درونی رحم به نام اندومتریوم ضخیم می‌شود که می‌تواند باعث عوارض جدی برای سلامت زنان شود، از جمله ناراحتی و درد شدید قاعدگی، ناباروری و در برخی موارد سرطان رحم نیز می‌تواند رخ دهد. از سوی دیگر، برخی از زنان مبتلا به این بیماری ممکن است اصلاً علائمی نداشته باشند.
تقریباً ۱۰ درصد از زنان در سنین باروری اندومتریوز دارند. با این حال، شیوع واقعی ناشناخته است. زیرا تشخیص به لاپاراسکوپی (جراحی که در آن پزشک با دوربین از طریق ناف به شکم نگاه می‌کند) برای تجسم و بیوپسی ضایعات اندومتریوز نیاز دارد.
آندومتریوز در ۱۲ تا ۳۲ درصد زنانی که به دلیل درد لگن جراحی می‌شوند و در ۵۰ درصد زنانی که به دلیل ناباروری تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، دیده می‌شود. اندومتریوز به ندرت قبل از شروع قاعدگی در دختران دیده شده است، اما در نیمی از دختران نوجوانان و جوان با درد لگن و پریودهای دردناک دیده می‌شود.
در این مقاله، به بررسی علل، علائم و نشانه‌ها، تشخیص و درمان اندومتریوز با استفاده از روش‌های مختلف و همچنین پیامدهای بلند مدت این بیماری برای سلامت زنان پرداخته خواهد شد. همچنین، راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با درک بهتر این بیماری و آگاهی از روش‌های پیشگیری و مدیریت آن، زنان می‌توانند برای حفظ سلامتی خود اقداماتی انجام دهند و بهبود کیفیت زندگی خود را تجربه کنند.
اندومتریوز چیست ؟
اندومتریوز یکی از بیماری‌های زنان است که به علت ضخیم شدن بافت درونی رحم یا اندومتریوم ایجاد می‌شود. بافت اندومتریوم در هر دوره‌ای از چرخه قاعدگی رشد کرده و به دنبال آن ریزش می‌کند، اما در برخی زنان این بافت نسبت به حد معمول بیشتر رشد می‌کند و ضخیم می‌شود. این تغییرات باعث عوارضی مانند خونریزی نامنظم، درد قاعدگی، نفاس بیش از حد و ناباروری می‌شود. در صورت نادرست درمان نیز می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های دیگری مانند سرطان رحم شود.
عوامل بسیاری می‌توانند بر روی احتمال ابتلا به این بیماری تأثیر بگذارند، از جمله سن، وضعیت هورمونی، عوامل ژنتیکی و نژادی، بارداری‌های قبلی، سابقه درمانی با داروهای هورمونی و فرایندهای التهابی یا عفونی در دستگاه تناسلی.
تشخیص اندومتریوز شامل بررسی و نشانه‌های بالینی، آزمایش‌های تصویری مانند سونوگرافی و هیستروسکوپی است. درمان به شکل دارویی و یا عمل جراحی، به دلیل شدت و سطح بروز بیماری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع درمان‌های دارویی شامل هورمون‌های آنتی‌استروژنی، پروژسترونی و گنادوتروپین‌ها است. جراحی شامل انجام دو روش آبلاسیون و عمل جراحی لاپاروسکوپیک است که هر دو روش باعث بهبود درد قاعدگی و جلوگیری از خونریزی می‌شوند.
وقتی اندومتریوز دارید چه اتفاقی می‌افتد؟
علت دقیق آندومتریوز ناشناخته است، اما چندین نظریه وجود دارد که چگونگی و چرایی آندومتریوز را توضیح می‌دهد. قاعدگی رتروگراد یکی از نظریه‌های رایج در مورد منشأ آن است. طبق این نظریه خون و بافت رحم زن در طول دوره قاعدگی از طریق لوله‌های رحمی به داخل حفره شکمی می‌رود. تقریباً همه زنان درجاتی از قاعدگی رتروگراد دارند، اما تنها تعداد کمی از زنان به اندومتریوز مبتلا می‌شوند. این ممکن است به دلیل تفاوت در سیستم ایمنی یک زن باشد.
یکی دیگر از نظریه‌های منشأ آندومتریوز متاپلازی کولومیک نامیده می‌شود. در متاپلازی کولومیک سلول‌های بدن خارج از رحم می‌توانند تحت تغییراتی قرار گیرند و به سلول‌هایی تبدیل شوند که رحم را می‌پوشانند. این یک توضیح رایج برای آندومتریوز در مکان‌های غیرعادی مانند انگشت شست یا زانو است.
توضیح احتمالی دیگر برای آندومتریوز در مکان‌های دور از رحم این است که سلول‌های پوشش داخلی رحم از طریق رگ‌های خونی یا سیستم لنفاوی حرکت می‌کنند و در نتیجه به سایر ارگان‌ها یا نواحی دوردست بدن می‌رسند.
اندومتریوز همچنین می‌تواند در زمان جراحی گسترش یابد. به عنوان مثال، یک زن مبتلا به اندومتریوز که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرد، می‌تواند به طور ناخواسته کاشت اندومتریوز را در برش شکم انجام دهد تا در اسکار ناشی از جراحی دچار اندومتریوز شود.
در صورتی که یکی از بستگان نزدیک به این بیماری مبتلا باشد، آندومتریوز در فرد بسیار شایع‌تر خواهد بود، بنابراین ممکن است ژن‌هایی نیز بر آندومتریوز تأثیر بگذارند.
چرا اندومتریوز با درد همراه است؟
هنگامی که یک زن مبتلا به آندومتریوز پریود می‌شود، هم از سلول‌ها و بافت‌های داخل رحم و هم از سلول‌ها و بافت‌های خارج از رحم خونریزی می‌کند. هنگامی که خون به سایر اندام‌های داخل شکم برخورد می‌کند، می‌تواند باعث التهاب و تحریک شود و درد ایجاد کند. بافت اسکار نیز می‌تواند از اندومتریوز ایجاد شود و به درد کمک کند.
چرا اندومتریوز با ناباروری مرتبط است؟
اندومتریوز یک بیماری پیچیده است که زنان را در سراسر جهان، گاه از شروع اولین قاعدگی (قاعدگی) تا یائسگی، بدون در نظر گرفتن منشاء قومی یا موقعیت اجتماعی، تحت تاثیر قرار می‌دهد. اعتقاد بر این است که علل دقیق اندومتریوز متعدد است، یعنی عوامل مختلفی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
بین ۲۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به ناباروری به اندومتریوز مبتلا خواهند شد. اندومتریوز احتمالاً از دو طریق به باروری آسیب می‌رساند:
اول: با ایجاد انحراف در لوله‌های فالوپ به طوری که آنها قادر به برداشتن تخمک پس از تخمک گذاری نیستند.
دوم: با ایجاد التهاب که می‌تواند بر عملکرد تخمدان، تخمک، رحم و یا لوله‌های فالوپ تأثیر منفی بگذارد.
التهاب ناشی از آندومتریوز ممکن است بر عملکرد تخمدان، تخمک، لوله‌های فالوپ یا رحم تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، بافت اسکار که اغلب در بیماران مبتلا به آندومتریوز وجود دارد می‌تواند باعث انسداد یا اعوجاج لوله‌های فالوپ شود. بنابراین آنها قادر به برداشتن و انتقال تخمک پس از تخمک‌گذاری نیستند.
علائم اندومتریوز
علائم اندومتریوز ممکن است برای همه زنان یکسان نباشد، اما علایم شایع این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:
خونریزی قاعدگی نامنظم و شدید: این علامت شایع‌ترین علامت اندومتریوز است که ممکن است باعث شدت و بلوغ افزایش یابد.
درد شدید در ناحیه پایین شکم: درد در ناحیه پایین شکم ممکن است در زمان قاعدگی، همراه با خونریزی شدید و یا در زمانی که فشاری بر روی رحم وارد می‌شود، مانند هنگام رابطه جنسی یا تحریک شدید ناحیه پایین شکم رخ دهد.
نفاس بیش از حد: در مواردی که رشد بافت اندومتریوم بیشتر از حد است، نفاس بیشتر از حد اتفاق می‌افتد و این خونریزی ها باعث مشکل برای شخص باردار می‌شود.
مشکلات در بارداری: افزایش خطر سقط و عدم توانایی در بارداری نیز می‌تواند یکی از علائم اندومتریوز باشد.
سایر علایم: شامل تغییرات خلقی و روحی مانند خستگی، بی حالی، افزایش وزن، درد در دوران جنسی، تنگی نفس، درد در دوران مدفوعی، افزایش فشار خون، اختلالات گوارشی و سایر علائم می‌شوند.
علائم می‌تواند ثابت یا “دوره‌ای” باشد. به این معنی که قبل و در طول دوره بدتر می‌شوند و سپس بهبود می‌یابند. زنان ممکن است درد دائمی لگن یا پایین شکم نیز داشته باشند. علائم دیگر شامل ناباروری، علائم روده و مثانه (نفخ، یبوست، خون در ادرار) و احتمالاً خونریزی غیرطبیعی واژینال است.
با توجه به شدت علائم و روند بیماری، علائم اندومتریوز ممکن استهمین علائم ساده‌ای که بیان شد باشد یا به شکل پیچیده تری بروز کند. به همین دلیل، برای تشخیص و درمان این بیماری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
در برخی موارد، اندومتریوز هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد و تصادفی در سونوگرافی شناسایی می‌شود. به همین دلیل، برخی از زنان که به دلایل دیگر به سونوگرافی مراجعه کرده‌اند، با شنیدن تشخیص اندومتریوز کمی دچار شک می‌شوند.
لذا، برای تشخیص دقیق و درمان اندومتریوز، باید به دنبال علائم آن بگردید و به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است برای تشخیص این بیماری از تصویربرداری از جمله سونوگرافی و آزمایش‌های خون استفاده کند. درمان اندومتریوز ممکن است شامل داروهای هورمونی، جراحی، و یا در برخی موارد، کارهای اصلاحی در زندگی مانند کاهش وزن و ورزش باشد و یا با رعایت روش‌های پیشگیری، مانند تنظیم قاعدگی با داروهای هورمونی می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
علل ابتلا به اندومتریوز
علت ناشناخته است، اما چندین نظریه وجود دارد:
قطعات کوچکی از پوشش رحم (آندومتر) که در طول قاعدگی جدا می‌شوند، می‌توانند از لوله‌های فالوپ به سمت تخمدان‌ها و داخل حفره رحم حرکت کنند، به‌جای اینکه از طریق واژن از بین بروند و با قوانین خارج از بدن دفع شوند.
سلول‌های آندومتر (سلول های آندومتر) می‌توانند توسط عروق خونی یا لنفاوی به مکان دیگری منتقل شوند.
سلول های خارج از رحم می‌توانند به سلول‌های آندومتر تبدیل شوند.
اندومتریوز گاهی در خانواده‌ها دیده می‌شود و در بستگان درجه یک (مادر، خواهر و دختر) زنان مبتلا به آندومتریوز شایع‌تر است. این احتمال در زنانی که دارای ویژگی‌های زیر هستند بیشتر است:
- اولین بچه خود را بعد از ۳۰ سالگی به دنیا آوردند.
- هیچ وقت بچه‌دار نشدند.
- شروع قاعدگی زودتر از سن معمول یا قطع قاعدگی دیرتر از سن معمول بوده است.
- سیکل‌های قاعدگی کوتاه (کمتر از ۲۷ روز) و پریودهای سنگین که بیش از ۸ روز طول بکشد.
- ناهنجاری‌های ساختاری خاصی در رحم دارند.
به نظر می‌رسد اندومتریوز در زنان با ویژگی‌های زیر کمتر رخ می‌دهد:
- حاملگی چند قلو
- شروع قاعدگی دیرتر از سن طبیعی
- شیردهی طولانی مدت
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد بارداری خوراکی با دوز پایین
اندومتریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- لاپاراسکوپی برای بررسی وجود بافت آندومتر
- گاهی اوقات بیوپسی در حین لاپاراسکوپی
پزشک ممکن است به اندومتریوز در زنی مشکوک شود که علائم معمولی یا ناباروری غیرقابل توضیح دارد. گاهی اوقات در طول معاینه لگن، زن ممکن است احساس درد یا حساسیت کند یا پزشک ممکن است توده یا توده‌ای را در پشت رحم یا نزدیک تخمدان‌ها احساس کند.
سونوگرافی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می‌تواند به پزشک کمک کند تا آندومتریوز را به صورت غیرتهاجمی (یعنی بدون ایجاد برش) ارزیابی کند. این اقدامات ممکن است برای جستجوی کیست تخمدان ناشی از اندومتریوز (اندومتریوم) انجام شوند.
با این حال، سودمندی این روش برای تشخیص محدود است. MRI گاهی اوقات می‌تواند سیگنال‌های خاصی را که مشخصه بافت آندومتر است، تشخیص دهد. با این حال مناطق کوچکی از بافت آندومتر، توسط MRI قابل تشخیص نیست.
برای تشخیص آندومتریوز، پزشک حفره شکمی را با استفاده از یک پروب نوری نازک (لاپاروسکوپ) بررسی می‌کند تا بتواند به طور مستقیم بافت آندومتر را که ممکن است وجود داشته باشد، مشاهده کند. لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک که اغلب درست در بالای یا زیر ناف ایجاد می‌شود، در حفره شکمی (فضای احاطه کننده اندام‌های شکمی) قرار می‌گیرد.
سپس حفره شکمی با دی اکسید کربن پر می‌شود که دیدن اندام‌ها را آسان‌تر می‌کند. بنابراین حفره شکمی به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
لاپاراسکوپی در بیمارستان انجام می‌شود و معمولاً نیاز به بیهوشی عمومی دارد. بستری شدن در بیمارستان معمولاً ضروری نیست. لاپاراسکوپی می‌تواند باعث ناراحتی خفیف تا متوسط شکم شود، اما معمولاً فرد می‌تواند در عرض چند روز به فعالیت‌های روزانه بازگردد.
اگر پزشک در حین لاپاراسکوپی بافت غیرطبیعی را مشاهده کند و مطمئن نباشد که بافت آندومتر است، باید بیوپسی انجام شود. با استفاده از ابزاری که در لاپاراسکوپ قرار می‌گیرد، یک نمونه بافت گرفته می‌شود. سپس نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. بستری شدن یک شبه در بیمارستان معمولاً تنها در صورتی ضروری است که مقدار بافت غیرطبیعی برداشته شده بسیار زیاد باشد.
بسته به محل بافت نابجا، بیوپسی ممکن است در طول معاینه واژن یا زمانی که یک پروب نوری انعطاف‌پذیر نازک از طریق مقعد وارد می‌شود تا قسمت تحتانی روده بزرگ، مثانه (سیستوسکوپی)، رکتوم و مقعد را بررسی کند انجام شود. گاهی اوقات یک برش بزرگتر شکم (لاپاراتومی) مورد نیاز است.
هنگامی که زنی نابارور است، می‌توان آزمایش‌هایی را انجام داد تا مشخص شود که علت ناباروری او آندومتریوز است یا بیماری دیگری مانند مشکل در لوله‌های فالوپ.
اندومتریوز چگونه درمان می‌شود؟
درمان اندومتریوز، به عواملی که این بیماری را در زنان ایجاد می‌کنند بستگی دارد. در صورتی که علت این بیماری ناشناخته باشد، درمان آن با توجه به شدت و اندازه تومور انجام می‌شود. درمان‌های مورد استفاده برای اندومتریوز شامل موارد زیر است:
داروهای هورمونی: داروهایی که حاوی هورمون‌های زنانه هستند، می‌توانند به کاهش رشد تومور کمک کنند. این داروها ممکن است به صورت خوراکی یا از طریق تزریق به بدن داده شوند.
جراحی: در مواردی که تومور بزرگ است یا باعث علائم شدیدی شده است، عمل جراحی انجام می‌شود. در این روش، تومور با استفاده از جراحی بازتراشی یا هیسترکتومی (برداشتن رحم) به طور کامل از بدن زن خارج می‌شود.
روش‌های اصلاحی در زندگی: کاهش وزن، تغییر در رژیم غذایی و افزایش فعالیت جسمانی نیز در درمان اندومتریوز هستند.
روش‌های روان‌شناختی: استفاده از روش‌های روان‌شناختی مانند مدیتیشن و یوگا، می‌تواند به کاهش علائم اضطراب و استرس کمک کند که ممکن است بهبودی سریعتر در درمان اندومتریوز را به دنبال داشته باشد.
درمان ترکیبی: در برخی موارد، درمان ترکیبی از داروهای هورمونی و جراحی انجام می‌شود تا بتوان بهبودی سریع‌تری در درمان اندومتریوز داشت.
درمان طب سنتی: در برخی موارد، برخی از گیاهان و عصاره‌ها برای درمان اندومتریوز استفاده می‌شود. این درمان‌ها ممکن است تنها برای کاهش علائم استفاده شوند و یا در ترکیب با درمان‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار بگیرند.
در نهایت، مدت زمان درمان اندومتریوز به عواملی مانند شدت بیماری و نوع درمان استفاده شده بستگی دارد. به همین دلیل، بسیار مهم است که پس از شروع درمان با پزشک خود در ارتباط باشید تا بهبودی شما دنبال شده و در صورت نیاز، درمان تغییر داده شود.
راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان
به علت عدم شناخت دقیق از علت اصلی بروز اندومتریوز، راهکارهای پیشگیری مشخص وجود ندارد. با این حال، برخی روش‌هایی که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز کمک کند عبارتند از:
مراقبت از سلامتی روزانه: به خصوص در مورد تغذیه سالم و ورزش منظم، از پیشگیری در برابر بیماری‌هایی که ممکن است باعث بروز اندومتریوز شوند، مانند عفونت‌های لگنی و بیماری‌های تناسلی، دندان‌پزشکی منظم و درمان بیماری‌های مزمن است.
استفاده از روش‌های مناسب برای جلوگیری از بارداری نامطلوب: استفاده از روش‌های مناسب برای جلوگیری از بارداری نامطلوب مانند استفاده از کاندوم و یا روش‌های کنتراسپشن، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز کمک کند.
پرهیز از سیگار: سیگار کشیدن می‌تواند خطر بروز اندومتریوز را افزایش دهد، بنابراین ترک سیگار می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
مراجعه به پزشک به موقع: در صورت بروز هرگونه علامت و نشانه‌ای مرتبط با اندومتریوز، باید به پزشک مراجعه شود و در صورت نیاز، درمان مناسبی صورت گیرد. مراجعه به موقع در زمان بارداری در سلامت جنین هم بسیار تاثیر گذار است.
انواع اندومتریوز و تفاوت های آنها
اندومتریوز بر اساس محل و شکل آن در چند نوع دسته‌بندی می‌شود. در ادامه توضیحات بیشتری درباره هر یک از انواع اندومتریوز آمده است:
اندومتریوز تحت‌زانویی: این نوع اندومتریوز بیشتر در زنان پس از سنین بلوغ و پس از دوران قاعدگی دیده می‌شود. در این نوع اندومتریوز، بافت‌های آندومتریوم در داخل عضله‌های لگن و مفصل زانو قرار می‌گیرند. این نوع اندومتریوز معمولاً در نواحی بالینی بدن مشاهده می‌شود و می‌تواند با درد ناحیه تحتانی شکم و درد زانوها همراه با وجود علائم قاعدگی همراه باشد.
اندومتریوز سرویکسی: در این نوع اندومتریوز، بافت‌های آندومتریوم در داخل گردنه رحم قرار می‌گیرد. علائم این نوع اندومتریوز شامل درد ناحیه تحتانی شکم، درد قاعدگی و خونریزی بعد از رابطه جنسی می‌باشد.
اندومتریوز عضلانی: در این نوع اندومتریوز، بافت‌های آندومتریوم در داخل عضله رحم قرار می‌گیرد. این نوع اندومتریوز ممکن است بدون هیچگونه علائمی همراه باشد و تشخیص آن معمولاً با استفاده از تصاویر سونوگرافی انجام می‌شود.
اندومتریوز خارج از رحم: این نوع اندومتریوز در صورتی اتفاق می‌افتد که بافت‌های آندومتریوم خارج از رحم قرار بگیرند، بیشتر از همه در منطقه تخمدان‌ها، لگن و بطن شکم پدیدار می‌شوند. این نوع اندومتریوز ممکن است با درد ناحیه تحتانی شکم، خونریزی خفیف یا شدید، درد هنگام رابطه جنسی، درد قاعدگی و ناباروری همراه باشد. این نوع اندومتریوز ممکن است به دلیل عمل جراحی روی رحم، زایمان با مشکل و یا مشکلاتی در طی دوران قاعدگی اتفاق بیفتد.
اندومتریوز پراکنده: در این نوع اندومتریوز، بافت‌های آندومتریوم در نقاط مختلف بدن، مانند سینه، ریه، کبد و حتی مغز قرار می‌گیرد. علائم این نوع اندومتریوز می‌تواند شامل درد شدید در ناحیه قفسه سینه، درد شدید پشت و گردن، خستگی مزمن، تنگی نفس، سردرد شدید و خونریزی بین دوره قاعدگی باشد.
مهمترین علائم هر یک از انواع اندومتریوز ممکن است در موقعیت‌های مختلفی از دوران قاعدگی تجربه شود و برای تشخیص و درمان مناسب، مشاوره پزشکی و تست‌های تشخیصی لازم است.
تاثیر داروهای هورمونی بر اندومتریوز در زنان
داروهای هورمونی می‌توانند در درمان اندومتریوز در زنان مؤثر باشند. مصرف داروهای هورمونی باعث کاهش سطح هورمون‌های انگیزشی برای رشد بافت‌های آندومتریوم و این امر باعث کاهش علائم اندومتریوز می‌شود. برخی از داروهای هورمونی که معمولاً در درمان اندومتریوز استفاده می‌شوند عبارتند از:
کنترل بارداری هورمونی: این داروها شامل انواع مختلف پیل، ناوروژست، اسپیرال لوونست، اسپیرال میرینا و اسپیرال جی هستند. این داروها با کنترل سطح هورمون‌های انگیزشی برای رشد بافت‌های آندومتریوم، باعث کاهش رشد بافت‌های آندومتریوم و بهبود علائم اندومتریوز می‌شوند.
داروهای ضد ایمنی: برخی از داروهای ضد ایمنی مانند گونادوتروپین آزاد کننده هورمون (GnRH) agonists و antagonists می‌توانند با کاهش سطح هورمون‌های جنسی در زنان، به کاهش رشد بافت‌های آندومتریوم و بهبود علائم اندومتریوز کمک کنند. کنترل بارداری هورمونی شامل پیشگیری از بارداری می‌تواند به کنترل رشد بافت‌های آندومتریوم در زنان کمک کند. این روش از تولید هورمون‌های انگیزشی برای رشد بافت‌های آندومتریوم جلوگیری می‌کند و می‌تواند به کاهش درد و خونریزی قاعدگی مرتبط با اندومتریوز کمک کند.
داروهای ضد التهابی: داروهای ضد التهابی مانند آیبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و دیکلوفناک نیز می‌توانند در کاهش درد و خونریزی قاعدگی مرتبط با اندومتریوز مؤثر باشند. این داروها با کاهش التهاب و درد، بهبود علائم اندومتریوز را به همراه دارند.
با این حال، مصرف داروهای هورمونی و داروهای ضد التهابی در درمان اندومتریوز نیازمند تجویز و نظارت پزشک می‌باشد و هرگز نباید بدون مشورت پزشک مصرف شوند. همچنین، در برخی موارد ممکن است مصرف این داروها با عوارض جانبی مانند درد سینه، تغییرات مزاجی، سرگیجه و ترشحات واژینال همراه باشد، بنابراین بهتر است قبل از شروع هرگونه درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.
ارتباط بین اندومتریوز و سرطان رحم در زنان
اندومتریوز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل خطر برای سرطان رحم در زنان محسوب شود. در واقع، تحریک مکرر آندومتریوم توسط هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌تواند به رشد غیرطبیعی سلول‌های رحمی که به سرطان رحم معروف هستند، منجر شود.
در صورتی که اندومتریوز به دلیل بیماری یا دیگر عوامل موجود باشد، ممکن است به صورت طولانی مدت باعث تحریک زیاد آندومتریوم شده و باعث افزایش خطر بروز سرطان رحم در زنان شود. اگر اندومتریوز به صورت طولانی مدت و بدون درمان باقی بماند، باعث افزایش ضخامت آندومتریوم و افزایش خطر بروز سرطان رحم می‌شود.
درمان اندومتریوز به‌ویژه در موارد شدید، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم کمک کند. با درمان مناسب، ضخامت آندومتریوم کاهش می‌یابد و به طور معمول سلول‌های غیرطبیعی بهبود می‌یابند. لذا، در صورت بروز هرگونه علائمی، بهتر است به پزشک خود مراجعه کرده و در صورت نیاز، درمان مناسب را انجام دهید.
تاثیر تغذیه و سبک زندگی بر خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان
تغذیه و سبک زندگی می‌تواند بر خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان تأثیر بگذارد. برخی عوامل غذایی و سبک زندگی که می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان شوند عبارتند از:
چاقی: چاقی می‌تواند باعث افزایش سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن در بدن شود. این می‌تواند باعث افزایش رشد بافت‌های آندومتریوم و افزایش خطر ابتلا به اندومتریوز شود.
نوع غذای مصرفی: مصرف مواد غذایی پرچرب، شیرینی‌های پر شکر و نوشابه‌های گازدار می‌تواند باعث افزایش سطح استروژن در بدن شود و خطر ابتلا به اندومتریوز را افزایش دهد. در عوض، مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز شود.
ورزش نکردن: عدم ورزش می‌تواند باعث افزایش سطح استروژن در بدن شود و خطر ابتلا به اندومتریوز را افزایش دهد. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن و شنا می‌توانند باعث کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز شوند.
استفاده از ترکیبات شیمیایی: استفاده از ترکیبات شیمیایی مانند بیسفنول‌ها و فتواستروژن‌ها می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان شود. به علاوه، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم می‌تواند نیز به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز کمک کند. همچنین، مصرف الکل و سیگار نیز می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به اندومتریوز شود.
در مجموع، تغذیه سالم و ورزش منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز در زنان کمک کند. همچنین، از استفاده از ترکیبات شیمیایی غیرضروری باید خودداری شود و مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم نیز ممکن است به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
نحوه تعیین شدت اندومتریوز با استفاده از سیستم درجه‌بندی نینگ همند
سیستم درجه بندی نینگ همند، یکی از مهمترین روش‌های تعیین شدت اندومتریوز است که بر اساس عمق فرورفتگی بافت آندومتر و نفوذ اندومتریال به بافت های عمیق تعریف می‌شود. این سیستم درجه‌بندی شامل چهار درجه است، به شرح زیر:
درجه ۱: فرورفتگی بافت آندومتر به لایه بصورت خطی است و نفوذ به لایه میانی انجام نشده است.
درجه ۲: فرورفتگی بافت آندومتر به لایه به صورت یک سری آماج خطی است و نفوذ به لایه میانی مشخص نیست.
درجه ۳: فرورفتگی بافت آندومتر به لایه به صورت یک سری آماج شاخص است و نفوذ به لایه میانی مشخص است.
درجه ۴: فرورفتگی بافت آندومتر به لایه به صورت کامل است و نفوذ به لایه میانی نیز انجام شده است.
این سیستم درجه‌بندی، به علت سادگی و قابلیت اجرایی بودن، در بیشتر مطالعات بالینی استفاده می‌شود. به علاوه، در این سیستم، ارتباط خوبی بین شدت بالینی و پاتولوژیک بیماری اندومتریوز وجود دارد. با این حال، این سیستم درجه‌بندی نیاز به تجویز دقیق و انجام کاربردی بیشتری دارد تا بتواند به عنوان یک استاندارد برای تعیین شدت اندومتریوز استفاده شود.
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی اندومتریوز پرداخته شد. می‌توان گفت اندومتریوز یک بیماری در حالت عادی است که بافت لایه داخلی رحم رشد کرده و به خارج از رحم گسترش می‌یابد. عواملی همچون چاقی، نوع غذای مصرفی، عدم ورزش و استفاده از ترکیبات شیمیایی می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری شوند. سیستم درجه‌بندی نینگ همند به عنوان یکی از ابزارهای ارزیابی شدت اندومتریوز استفاده می‌شود. درمان اندومتریوز به علاوه عوارض آن، بسته به شدت و علت آن متفاوت است و ممکن است شامل داروها، جراحی یا حتی جایگزینی رحم باشد. پیشگیری از اندومتریوز با توجه به سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و ورزش منظم کاملا میسر است.