است. اسرار پوشک کودک می‌تواند بی‌نهایت گیج کننده و جذاب باشد، به خصوص در ماه‌های اولیه زندگی. دکتر آدام هارت،، استاد ارتباطات علمی در دانشگاه گلاسترشایر در انگلستان و نویسنده کتاب The Life of Poo، می‌گوید: «بچه‌ها گاهی اوقات مدفوع عجیبی تولید می‌کنند، درست مانند بزرگسالان.
اگر نوزاد تازه متولد شده دارید، رنگ‌ها، بافت‌ها و دفعات مدفوع نوزاد واقعاً می‌تواند در ارزیابی سلامت نوزاد کمک زیادی به شما بکند. شما ساعت‌های زیادی را صرف تماشای مدفوع و تمیز کردن آن خواهید کرد، بنابراین مهم است که بدانید چه چیزی طبیعی است و چه چیزی طبیعی نیست.
مکونیوم: اولین مدفوع کودک شما
وقتی اولین پوشک‌هایی را از نوزاد تازه متولد شده جدا می‌کنید، با چیزی شبیه قیر چسبناک و سبز مایل به سیاه روبرو می‌شوید. این اولین اجابت مزاج کودک شما است که به نام مکونیوم شناخته می‌شود، که مخلوطی از مایع آمنیوتیک، صفرا، مخاط، لانوگو، سلول‌های پوستی و غیره است. بیشتر نوزادان برای دفع مکونیوم تا زمانی که به دنیا می‌آیند صبر می‌کنند (اگر چه ممکن است قبل از تولد دفع مکونیوم اتفاق بیفتد). معمولاً مکونیوم ساعت‌ها در روده کودک می‌ماند و چند ساعت و یا روز بعد از تولد از بدن نوزاد خارج می‌شود.
رنگ مدفوع نوزاد
آری براون، پزشک متخصص اطفال در آستین توضیح می‌دهد که انتظار نداشته باشید مدفوع نوزاد شبیه مدفوع شما باشد. او می‌گوید: «اگر به نوزاد شیر می‌دهید، احتمالاً مدفوع او مانند خردل به نظر می‌رسد.» از طرف دیگر، اگر کودک شما شیر خشک می‌خورد، باید منتظر چیزی مایل به زرد با قوام خمیر دندان باشید.
هر گونه تغییر رنگ زرد، سبز یا قهوه‌ای در مورد مدفوع نوزاد طبیعی است. دکتر نانسی پیتمن، متخصص گوارش و استادیار اطفال، می‌گوید: «تنها رنگ‌هایی که نیاز به تماس با پزشک دارند، قرمز و سیاه است که می‌تواند نشان دهنده خونریزی گوارشی باشد و سفید، که می‌تواند نشان دهنده بیماری کبدی و/یا سوء جذب مواد مغذی باشد. ممکن است از تنوع رنگ‌هایی که مدفوع نوزاد ظاهر می‌شود شگفت زده شوید. در اینجا یک راهنمای مرجع سریع برای رنگ مدفوع نوزاد و معنای آنها آورده شده است:
رنگ قرمز مدفوع نوزاد
رنگ قرمز مدفوع نوزاد می‌تواند از رنگ‌های غذایی که مادر خورده است و یا مصرف برخی دارویی ایجاد شود. اگر مطمئن هستید که شما و یا کودک شما چیزی را با رنگ قرمز نخورده‌اید، ممکن است رنگ قرمز رگه‌هایی از خون تازه باشد که می‌تواند ناشی از یبوست و دفع مدفوع‌های کوچک و سفت باشد.
رنگ زرد مدفوع نوزاد
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند معمولاً مدفوع زرد خردلی دارند. هم چنین ممکن است مدفوع آنها از نظر قوام دانه‌ای باشد. مدفوع نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند به رنگ زرد یا زرد متمایل به خرمایی است. مدفوع نوزاد که رنگ آن از زرد تا نارنجی یا خرمایی متغیر است رایج و طبیعی است.
رنگ سبز مدفوع نوزاد
اولین مدفوع نوزاد مکونیوم نام دارد. به رنگ سبز مایل به سیاه تیره و بسیار چسبنده است و از بلعیدن لانوگو (مویی که بدن آنها را در رحم می‌پوشاند)، مایع آمنیوتیک، مخاط و صفرا ساخته شده است. مدفوع سبز همچنین می‌تواند ناشی از سایر عوامل طبیعی باشد و معمولاً نگران کننده نیست.
رنگ سیاه مدفوع نوزاد
مدفوع سیاه نوزاد می‌تواند نشان دهنده خونریزی داخلی باشد. برای رد هر مشکل جدی با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
رنگ سفید مدفوع نوزاد
اگر رنگ مدفوع نوزاد شما مدفوع سفید یا خاکستری است، با پزشک خود تماس بگیرید. این رنگ مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که کبد آنها صفرای کافی برای تجزیه و هضم غذای آنها را به درستی تولید نمی‌کند.
سازگاری مدفوع نوزاد
از آن جایی که نوزاد شما از رژیم غذایی کاملاً مایع استفاده می‌کند، دفع و خروج مدفوع نرم و لزج برای مدتی عادی خواهد بود. مدفوع کودک می‌تواند به غلیظی مانند کره بادام زمینی، ماست یا پنیر کوتیج باشد. مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود معمولاً شبیه خردل است و زرد رنگ، با بافت دانه‌ای و قوام و غلظتی شبیه کشک. مدفوع نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند شبیه پودینگ است. مدفوع بیش از حد سفت می‌تواند نشان دهنده یبوست باشد، در حالی که مدفوع بیش از حد نرم یا آبکی می‌تواند نشان دهنده اسهال باشد.
بوی مدفوع نوزاد
بوی مدفوع کودک شما اغلب بازتاب مدت زمان باقی ماندن مدفوع در روده است. به طور کلی، هر چه مدفوع طولانی‌تر در میکروبیوم روده (محیط پر از باکتری) روده بماند، بوی آن بیشتر می‌شود.
رژیم غذایی کودک شما نیز بر بوی مدفوع او تأثیر می‌گذارد. مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود بوی کمتری دارد، در حالی که بوی مدفوع نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند معمولاً بدبوتر است. با این حال، پوشک‌های مدفوع اولیه نوزاد نباید باعث فراری شدن اطرافیان شود. البته هنگامی که غذاهای جامد را به رژیم غذایی کودک وارد می‌کنید، مسئله کاملاً متفاوت می‌شود.
به ندرت، بوی ترش یا بوی بد مدفوع نوزاد می‌تواند نشانه حساسیت یا عدم تحمل غذایی باشد. اگر فکر می‌کنید اجابت مزاج و مدفوع کودک شما بسیار بدبو است، با پزشک اطفال خود صحبت کنید.
کودک من چند بار باید مدفوع کند؟
نوزادان معمولاً در دو ماه اول روزانه ۱۰ پوشک کثیف درست می‌کنند و سپس تا حدود ۴ ماهگی دو تا چهار بار در روز پوشک خود را کثیف می‌کنند؛ اگر چه این می‌تواند بین نوزادان بسیار متفاوت باشد و مدفوع خارج از این دفعات زیاد در نظر گرفته نمی‌شود و لزوماً باعث نگرانی نیست.
این زمان به خاطر رفلکس معده است، که زمانی رخ می‌دهد که معده با غذا کشیده می‌شود و به طور خودکار به روده بزرگ سیگنال داده می‌شود که خالی شود و فضا برای مواد غذایی بیشتر باز شود. در نوزادان، رفلکس معده نابالغ است، بنابراین هر بار که شیر می‌خورند، دفع کمی مدفوع معمول است.
با گذشت زمان، روده برخی از نوزادان به قدری شیر جذب می‌کند که مقادیر بسیار کمی مواد زائد ایجاد می‌کند و روده بزرگ آنها بیش از یک بار در روز یا حتی یک بار در هفته در برخی موارد خالی نمی‌شود. به گفته دکتر پیتمن، برای نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود، یک دفع مدفوع در هفته می‌تواند طبیعی باشد، اما این نیز طبیعی است که نوزاد بعد از هر شیر خوردن مدفوع کند. (به عبارت دیگر، تا زمانی که نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود حداقل یک بار در هفته مدفوع می‌کند، احتمالاً خوب هستید.)
مدفوع کودک تغذیه شده با شیر خشک معمولاً با مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود متفاوت است. این به این دلیل است که مدفوع با شیر خشک در روده‌ها آهسته‌تر حرکت می‌کند و باعث می‌شود که نوزادان یک یا دو بار در روز، پس از دو ماه اول اجابت مزاج داشته باشند. با این حال، توجه داشته باشید که برخی از نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، در ابتدا تا سه یا چهار بار در روز مدفوع می‌کنند.
در همین حال، نوزادانی که ترکیبی از شیر خشک و شیر مادر تغذیه می‌شوند، بین چند بار در روز تا یک بار در هفته مدفوع می‌کنند و اجابت مزاج دارند.
چگونه مدفوع نوزاد پس از شروع غذای جامد تغییر می‌کند؟
هنگامی که کودک شما شروع به خوردن غذای جامد می‌کند (معمولاً بین ۴ تا ۶ ماهگی)، شکل و تعداد دفعات مدفوع او نیز شروع به تغییر می‌کند. در این زمان کودکان کمتر مدفوع دفع می‌کنند و مدفوع آنها قوام بیشتری پیدا می‌کند. دکتر پیتمن توضیح می‌دهد: «بعضی از غذاها هضم نشده از روده عبور می‌کنند. این طبیعی است، زیرا نوزادان غذای خود را به خوبی نمی‌جوند و تمایل دارند غذا را به سرعت از طریق دستگاه گوارش پردازش کنند.»
اغلب توصیه می‌شود که اولین غذای کودک شما به طور طبیعی سرشار از آهن یا غنی شده با آهن باشد. در نتیجه، بسیاری از والدین غلات برنج غنی شده با آهن را پیشنهاد می‌کنند که می‌تواند باعث ایجاد یبوست شود. هر دو برنج و آهن مواد خوراکی هستند که می‌توانند باعث کند شدن حرکات روده و یبوست شوند.
اگر این موضوع برای کودک شما صادق است، می‌توانید از بلغور جو دوسر غنی شده با آهن استفاده کنید یا مصرف غلات برنج را به یک بار در روز محدود کنید و مقداری آلوی پوره شده را با آن مخلوط کنید. همچنین می‌توانید منابع آهن دیگری مانند گوشت، تخم مرغ یا لوبیا را انتخاب کنید.
در اولین سال تولد کودک شما، زمانی که او طیف وسیع تری از غذاهای جامد را می‌خورد، مدفوع دوباره شروع به تغییر می‌کند. دکتر براون می‌گوید، ممکن است متوجه شوید که بو، رنگ و بافت مدفوع در طول روز بسته به چیزی که کودک شما خورده است متفاوت است. به طور کلی، مدفوع کودک شروع به قهوه‌ای شدن و ضخیم شدن می‌کند و بیشتر شبیه مدفوع بزرگسالان می‌شود.
آیا کودک من یبوست دارد؟
اگر کودک شما ناراحت به نظر می‌رسد و پوشک خود را با چیزی ضخیم‌تر از قطر خمیر دندان یا شبیه تیله پر می‌کند، احتمالاً یبوست دارد. این مشکل به چند دلیل رخ می‌دهد. در نوزادان زیر ۴ ماه، معمولاً به این دلیل است که کودک شما مایعات کافی دریافت نمی‌کند، بنابراین با تشویق آنها به نوشیدن بیشتر شیر مادر یا شیر خشک، وضعیت را برطرف کنید. از پزشک خود برای مشاوره و گزینه‌های درمانی خاص مشورت بخواهید.
آیا کودک من اسهال دارد؟
اگر مدفوع کودک شما نازک، آبکی یا دارای رگه‌های مخاطی است و اغلب بیشتر از حد معمول مدفوع می‌کند احتمالاً کودک اسهال دارد. اسهال می‌تواند توسط آنتی بیوتیک‌ها ایجاد شود. مصرف میوه بیش از حد آب (که برای نوزادان زیر یک سال توصیه نمی‌شود)؛ آلرژی به شیر (که تا حدودی نادر است)؛ یا گاستروانتریت، یک بیماری ویروسی که منجر به استفراغ و اسهال می‌شود، دلایل اصلی بروز اسهال در کودکان هستند.
دکتر پیتمن می‌گوید: اگر کودک شما مدفوع شل دارد یا در مدفوع خود مخاط دارد، مهم است که او را با شیر مادر، شیر خشک یا محلول‌های الکترولیت اطفال هیدراته نگه دارید. اما اگر متوجه علائم کم آبی شدید مانند خشکی لب‌ها، چشم‌های گودافتاده یا فونتانل‌های فرورفته (نقاط نرم روی سر نوزاد) شدید فوراً با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
چرا کودک من این قدر مدفوع می‌کند؟
ممکن است تعجب کنید که چرا کودک شما این قدر مدفوع می‌کند، به خصوص اگر کودک شما یکی از کودکانی است که بعد از هر بار شیر خوردن، اجابت مزاج دارد. اما مطمئن باشید در بیشتر موارد، این دفعات اجابت مزاج طبیعی است. دفع مکرر مدفوع نشانه این است که کودک خوب تغذیه شده است.
تعداد دفعات مدفوع کودک شما با رشد و توسعه سیستم گوارشی تغییر می‌کند. به عنوان مثال، نوزادان ممکن است چندین بار در روز مدفوع کنند در حالی که کودکان ۴ ماهه ممکن است فقط یک بار در روز یا یک بار در هفته مدفوع کنند. به جای تمرکز بر تعداد دفعات، باید قوام مدفوع کودک خود را بررسی کنید تا نشانه‌هایی که موید بروز مشکلات در سیستم گوارشی کودک را کشف کنید.
چه زمانی باید به خاطر مدفوع نوزاد با پزشک اطفال تماس گرفت؟
وقتی صحبت از مدفوع نوزاد می‌شود، والدین باید به دلایل زیر با پزشک تماس بگیرند:
- مدفوع نوزاد سفید است (نشانه‌ای که نشان می‌دهد کودک شما صفرا کافی تولید نمی‌کند)، سیاه است (که نشان دهنده خون هضم شده از معده یا روده کوچک است) یا حاوی رگه‌های قرمز رنگ است (ممکن است به معنای خون از روده بزرگ یا راست روده باشد).
- کودک شما هنگام مدفوع از درد جیغ می‌کشد یا خونریزی می‌کند.
- در مدفوع نوزاد مخاط می‌بینید که می‌تواند نشانه عفونت یا عدم تحمل غذایی باشد.
- مدفوع کودک شما پس از معرفی یک غذای جدید به شدت تغییر می‌کند که ممکن است نشان دهنده آلرژی غذایی باشد.
- مدفوع کودک شما تا سن یک سالگی هنوز بسیار روان است (اگر کودک شما اسهال دارد – مدفوع آبکی بیش از ۵ بار در روز – این را به پزشک خود نیز اطلاع دهید)
- فرزند شما اسهال داشته و علائم کم آبی دارد.
سخن آخر
اولین مدفوع کودک شما (مکونیوم یا مامیزه) پس از تولد شبیه قیر سیاه است و حاوی ذراتی است که همراه با مایع آمنیوتیک داخل رحم بلعیده است. یافتن مخاط در مدفوع نوزاد در این مرحله معمول است و ظاهر قهوه‌ای منظم‌تری به خود می‌گیرد. با این حال، چند تفاوت احتمالی وجود دارد: اگر به کودک خود شیر می‌دهید، مدفوع ممکن است زرد و مانند خردل آبکی باشد. اگر با شیر خشک تغذیه می‌کنید، مدفوع ممکن است مانند کره بادام زمینی برنزه و خمیری باشد. بعد از این که غذاهای جامد را به رژیم غذایی کودک اضافه کردید، ظاهر مدفوع ممکن است بسته به آن چه کودک شما می خورد متفاوت باشد.