استفاده از وان حمام در دوران بارداری
طبق تحقیقات انجام شده آب یکی از آرامش‌بخش‌ترین عناصر جهان است. غوطه‌ور شدن در آب و حس بی‌وزنی باعث ایجاد نوعی حس سرخوشی و شادابی در افراد می‌شود. برای برخی افراد تنها راه تسکین و آرامش بخشیدن به جسم و روح بعد از یک فعالیت سخت روزانه استحمام و استفاده از حمام آب گرم است. بانوان باردار نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آب گرم و استفاده از وان می‌تواند بسیاری از دردها و آلام آن‌ها را تسکین دهد و نوعی آسودگی خیال و آرامش را در آن‌ها ایجاد کند. با توجه به حساسیت‌های مراقبتی و ایمنی در دوران بارداری برای بسیاری از بانوان این شبهه وجود دارد که آیا در دوران حاملگی می‌توان از وان حمام استفاده کرد یا خیر؟ در این مقاله به این پرسش پاسخ می‌دهیم و آنچه در خصوص استفاده از وان در ماه‌های مختلف بارداری باید مد نظر قرار گیرد را به تفصیل شرح خواهیم داد. پس با تیم پینو بیبی همراه باشید.
آیا می‌توان در زمان بارداری از وان حمام استفاده کرد؟
دوران بارداری به قدری دوره حساس و مهمی در زندگی بانوان است که تمام جوانب زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وسواس‌های فکری متعددی ذهن بانوی باردار را به خود مشغول می‌کند که البته طبیعی و ناشی از حس مسئولیت‌پذیری مادرانه است. گاهی مسائل پیش پا افتاده به نظر می‌رسند اما در واقع بایدها و نبایدهای زیادی در پس آن‌ها وجود دارد. توجه به بهداشت در دوران بارداری از واجبات و ضروریات برنامه روزمره یک خانم حامله است. استحمام و روش‌های مختلف شست‌وشوی بدن یکی از چالش‌های مهم دوران بارداری است. برخی بانوان عادت به استفاده از وان دارند و قرار گرفتن در وان حمام به آن‌ها آرامش می‌دهد ورود به فاز پرمخاطره‌ای به نام بارداری این سؤال را در ذهن این بانوان ایجاد می‌کند که آیا استفاده از وان در دوران بارداری مجاز است یا خیر؟ در این مقاله به طور مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت و ابهامات موجود در خصوص این مسئله را برطرف خواهیم کرد.
استفاده از وان حمام در دوران بارداری مجاز است؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت که استفاده از وان حمام در دوران بارداری بلامانع است اما مانند هر فعالیت دیگری در این دوران بایدها و نبایدهای خاص خود را دارد. آب برای بسیاری از بانوان آرامش‌بخش است. قرار گرفتن در آب گرم تورم بدن را کاهش می‌دهد و دردهای عضلانی را تسکین می‌دهد. با توجه به مزایای فراوانی که استفاده از وان حمام برای بانوان باردار دارد استفاده از وان حمام با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی به خصوص در ماه‌های اول بارداری نه تنها مجاز است بلکه از سوی برخی متخصصان توصیه نیز می‌شود. مراقبت از بدن در ماه‌های مختلف بارداری با هم متفاوت است به طور کلی اگر دوران بارداری را به ۳ دوره ۳ ماهه تقسیم کنیم؛ بایدها و نبایدهای استفاده از وان حمام در این سه دوره عبارتند از:
استفاده از وان حمام در سه ماهه اول بارداری
در سه‌ماهه اول بارداری اول بارداری می‌توانید با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی در وان حمامی که با آب گرم و یا ولرم پر شده است قرار بگیرید. قرار گرفتن در وان حمام در حدود ۱۰ دقیقه و یا کمتر زمان مناسبی برای این دوره است. مراقب باشید دمای آب خیلی زیاد نباشد. دمای آب بین ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد برای بانوان باردار دمای مناسبی است. برای کنترل دمای آب از دماسنج استفاده کنید. بهتر است داخل وان را با شوینده‌های شیمیایی پر نکنید و به سراغ محصولات ارگانیک بروید. اگر محصولات ارگانیک در دسترس‌تان نیست فقط برای مدتی بدن خود را در آب گرم ماساژ دهید و شست‌وشو را به زمانی که از وان خارج می‌شوید موکول کنید.
استفاده از وان حمام در سه ماهه دوم بارداری
با ورود به سه‌ماهه دوم بارداری برای استفاده از وان با پزشک خود مشورت کنید. معمولاً مانعی برای استفاده از وان یست مگر این که بیماری عفونی خاصی داشته باشید و یا دچار سرگیجه و عدم تعادل باشید. در هر صورت پزشک برای استفاده از وان دستورالعمل‌هایی را برای‌تان صادر می‌کند. در سه‌ماهه دوم نیز همچنان باید به دمای آب حساس باشید. با دماسنج دمای آب را اندازه بگیرید و مطمئن شوید که دمای آب بیشتر از ۳۷ درجه سانتی‌گراد نیست. مدت زمان استفاده از وان را کاهش دهید، کمتر از ۷ یا ۸ دقیقه ماندن در وان برای شما کافی است، مدت زمان بیشتر قرارگیری در وان ممکن است ریسک ابتلا به عفونتهای واژن را افزایش دهد. در سه‌ماهه دوم درد عضلات و تورم دست و پا آغاز می‌شود و ممکن است رباط‌ها دردناک شوند. در این شرایط می‌توانید فقط قسمت پایین تنه و پاهای خود را داخل وان بگذارید تا معجزه آب گرم را درک کنید.
استفاده از وان حمام در سه ماهه سوم بارداری
سه‌ماهه سوم بارداری حساس‌ترین دوران بارداری است. طی سه‌ماهه سوم نیز اگر پزشک ممانعتی برای استفاده از وان در نظر نگیرید می‌توانید با رعایت درجه حرارت آب، داخل وان شوید. توجه داشته باشید در ماه‌های آخر باردارب ممکن است عوارض بارداری مانند تهوع، تعریق و سرگیجه بیشتر باشد، بنابراین نسبت به سیستم تهویه حمام حساس باشید. اگر هر کدام از علائم یاد شده را داشتید سریعاً از وان خارج شوید. در ماه‌های اخر بارداری حفظ تعادل برای بیشتر بانوان دشوار است پس برای حمام کردن و داخل وان رفتن از یک نفر کمک بگیرید. اگر گرمای داخل حمام شما را اذیت می‌کند از حمام خارج شوید و با نوشیدن چند جرعه آب با دمای معمولی بدن خود را خنک کنید.
نکات ایمنی استفاده از وان در دوران بارداری
- درجه حرارات آب را کنترل کنید دمای زیاد آب می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد. به ویژه در سه ماهه اول بارداری ممکن است نشستن در وان آب داغ موجب بروز مشکالات تولد و زایمان شود. نقص در لوله عصبی جنین یکی از این مشکلات خواهد بود. همانطور که آب داغ می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بایندازد، استفاده از آب خیلی سرد نیز مجاز نیست و می‌تواند برای بانوی باردار و جنین او خطرناک باشد. استفاده زا آب سرد می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ای به نام هایپوترمی شود. هایپوترمی موجب حمله قلبی و آسیب به کلیه و کبد شود.
- ازسلامت و بهداشت آبی که داخل وان حمام پر می‌کنید اطمینان حاصل کنید. متأسفانه آب در برخی مناطق دارای آلودگی است و در بعضی مناطق برای گندزایی و تصفیه آب از مواد ضدعفونی‌کننده استفاده می‌کنند که ممکن است برای مادر و جنین آسیب‌رسان باشد. با توجه به این که ممکن است مدت زمان قابل توجهی (در حدود ۱۰ دقیقه) در وان باشید و در معرض و تماس مستقیم با آب، احتمال بروز عفونتهای قارچی و باکتریایی زیاد خواهد بود. اگر از سلامت آب مطمئن نیستند سر را شیر ورودی آب به وان از یک تصفیه‌کننده آب استفاده کنید.
- به هنگامی که تب دارید داخل وان آب گرم نشوید این کار دجه حرارت شما را بالا خواهد برد. بالارفتن بیش از حد درجه حرارت ممکن است منجر به هایپرترمی شود. هایپرترمی عارضه‌ای که طی آن به قدری دمای بدن بالا می‌رود که سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن قادر به کنترل آن نیست. هایپرترمی علائم و عوارض مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: گرفتگی عضلات، ادم و خیز، خستگی و ضعف، تنگی نفس و سنکوپ.
- در صورتی که بیش از حد عرق کردید از وان حمام خارج شوید و با نوشیدن مقادیری آب دمای بدن را کاهش دهید. به طور کلی بهتر است بعد از استحمام و یا استفاده از وان مقادری آب بنوشید. بانوان بارداری مستعد خشکی پوست و دهیدارته شدن هستند و قرار گرفتن در معرض بخار آب و آب گرم این کمبود آب را کاهش می‌دهد. همچنین بعد زا خروج از حمام از لوسیون‌های طبیعی و یا نرم‌کننده استفاده کنید و پوست بدن خود را با مرطوب‌کننده ماساژ دهید.
- استفاده از محصولات شوینده‌ای که حاوی مواد شیمیایی مضر و خطرناک است، ممنوع است. در انتخاب مواد شوینده مناسب و باکیفیت دقت کنید. در مورد کالاهای ایرانی، محصولاتی را خریداری کنید که دارای سیب سلامت و استاندارد هستند و دارای مجوز از وزرات بهداشت هستند. در مورد محصولات خارجی نیز به نشان‌ها و علائم مربوط به کیفیت و سلامت محصول دقت کنید. لیبل ترکیبات تشکیل‌دهنده مواد شوینده را به دقت بررسی کنید. برای خرید مواد شوینده محصولاتی را انتخاب کنید که پاربن، تریکلوزان، گلیکول اتر، فتالات و بیسفنول ای نداشته باشند. این مواد شیمیایی می‌توانند pH واژن را تغییر دهند.pH واژن کمی اسیدی است و این خاصیت اسیدی مانند یک سد محافظ عمل می‌کند تاز از تکثیر باکتری‌ها و مخمرهای ناسالم و مضر که باعث بروز عفونت در بدن می‌شوند، جلوگیری کند. تغییر pH واژن موجب بروز عفونتهای قارچی واژن شوند. از عفونتهای قارچی رایج می‌توان به برفک واژن اشاره کرد.
- از روغن‌های ارگانیک و طبیعی استفاده کنید، روغن بادام شیرین، روغن سیاه دانه و روغن کنجد از جمله روغن‌های گیاهی و ارگانیکی هستند که موجب آرامش، رفع اضطراب، تسکین دردهای عضلانی و رفع اسپاسم می‌شوند. برخی روغن‌های حمام که ارگانیک نیستند منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک خواهند شد و خطر سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش می‌دهند.
- استفاده از اسکراب‌ها نیز توصیه نمی‌شود. اگر به استفاده از اسکراب عادت دارد از اسکراب‌های ملایم استفاده کنید و سراغ اسکراب‌های معطر نروید. بهتر است استفاده از اسکراب در نیمه دوم بارداری متوقف کنید چرا که در نیمه دوم باردای پوست بدن بانوی باردار حساس‌تر شده و خیلی زود دهیدارته می‌شود. اسکراب‌ها موجب خشک و حساس شدن پوست در دوران بارداری خواهند شد. اگر از نمک‌های اسپا استفاده می‌کنید دقت کنید که از نمک‌های فله‌ای و بدون مجوز وزارت بهداشت استفاده نکنید. بخر یاز نمک‌های اسپا دارای اسانس‌های قوی و رنگ هستند استفاده از چنین محصولاتی اصلاً توصیه نمی‌شود.
- مشکل بزرگ بانوان باردار عدم حفظ تعادل است. برای جلوگیری از لیز خوردن در حمام، برای داخل و خارج شدن از وان از کسی کمک بگیرید. دستگیره وان وسیله مناسبی برای حفظ تعادل است. ضمناً تجهیزات سیلیکونی وجود دارد که از لیز خوردن در حمام جلوگیری می‌کند با خرید و استفاده از این تجهیزات ایمنی خود را بالا ببرید. همچنین برای جلوگیری از سر خوردن در وان می‌توانید از نوارهای ضدلغزش پی‌وی‌سی نیز استفاده کنید.
- بهتر است به هنگام قرارگیری در وان، بالاتنه خود را زیر آب نبرید. فرو رفتن کامل در آب گرم ممکن باعث ایجاد حالت خفگی و تهوع شود. همچنین فرو بردن بالاتنه در آب گرم وان شانس بروز عارضه هایپرترمی را افزایش می‌دهد. هایپرترمی باعث ایجاد سردرد، سرگیجه، صعف و حالت تهوع خواهد شد.
- حتماً پیش از قرار گرفتن در وان از تمیز بودن آن مطمئن شوید. از یکی از اطرافیان درخواست کنید تا وان را با آب و صابون خوب بشوید و آبکشی کند. اگر به جز شما و همسرتان کس دیگری از وان استفاده نمی‌کند نیازی به استفاده از مواد سفیدکننده یا ضدعفونی‌کننده قوی است اما اگر دیگر اعضای خانواده نیز از وان استفاده می‌کنند حتماً چند ساعت قبل از استفاده از وان با استفاده از یک ضدعفونی‌کننده وان را تمیز کنید.
با توجه به آنچه که در این مقاله ذکر شد استفاده از وان حمام در دوران بارداری مانعی ندارد اما مانند هر فعالیت دیگری در دوران بارداری نیازمند توجه و رعایت نکات بهداشتی و ایمنی است. بنابراین اگر جزو آن دسته از بانوانی هستید که عادت به استفاده از وان را دارید، نگران نباشید با کوتاه کردن مدت زمان قرارگیری در وان در دوران بارداری نیز می‌توانید از وان حمام استفاده کنید. فراموش نکنید که در دوران بارداری حساسیت و دقت عمل ضامن سلامت جنین و مادر خواهد بود اما وسواس زیاد نیز می‌تواند مشکل‌ساز شود. تعادل را در انجام امور در نظر داشته باشید. اگر پزشک استفاده از وان حمام را برای شما مجاز می‌داند، پس از یک حمام کوتاه و قرارگیری در وان حمام لذت ببرید و نگران نباشید. همانطور مکرراً تذکر داده شد از ضدعفونی کردن بیش از حد و به کار بردن مواد شیمیایی زیاد خودداری کنید این کار نه تنها مفید نیست بلکه سلامت شما و جنین‌تان را نیز به خطر خواهد انداخت. در دوران بارداری و در تمام ادوار زندگی قاعده اعتدال را به یاد داشته باشید و در هیچ کاری افراط و تفریط نکنید.