تمیز کردن بینی نوزاد

یکی از مشکلاتی که والدین در هنگام بچه دار شدن با آن مواجه می­شوند، گرفتگی بینی نوزاد یا خلط بینی نوزاد و کودک است که شاید در وهله اول مسئله ساده­ای به نظر برسد، اما در واقعیت تنفس نوزاد را مختل می­کند؛ بر همین اساس تمیز کردن بینی نوزاد از جمله دغدغه­‌های حائز اهمیت پدر و مادر به شمار می­‌آید.

روش­های متعددی برای تمیز کردن بینی نوزاد وجود دارد که والدین می­توانند بر اساس میزان راحتی خود، راه حل مناسب را انتخاب کنند. اما در این میان فاکتورهایی وجود دارد که اطلاع و آگاهی نسبت به آن­ها برای پاکسازی و تمیز کردن بینی نوزاد از درجه اهمیتی بالایی برخوردار است. به عنوان مثال علل گرفتگی بینی نوزاد یا روش­های تمیزسازی و همچنین چگونگی انجام این عملیات به همراه مراجعه یا عدم مراجعه به پزشک و مراحل تمیز سازی یا حتی زمان مطلوب انجام این کار و در نهایت بیان راه حل­های مختلف هستند که پدر و مادر کودک باید در رابطه با آن­ها اطلاعات داشته باشند، چرا که خلط بینی نوزاد با تنفس او تداخل دارد و بحث نفس کشیدن برای نوزاد آنچنان مهم است که به تمام موارد تحت شعاع آن باید توجه کرد. از این رو قصد داریم در ادامه این مطلب به نقد و بررسی تمام فاکتورهای مربوط به تمیز کردن بینی نوزاد بپردازیم.

علل گرفتگی بینی نوزاد

از جمله مواردی که اغلب والدین به دنبال علل برای رفع آن هستند، گرفتگی بینی نوزاد است که در بسیاری از مواقع علت گرفتگی آن برای اشخاص ثابت نشده است. در حالت کلی زمانی گرفتگی بینی نوزاد مشاهده می­­شود که بافت­های داخل بینی متورم و ملتهب شده باشند. بدیهی است که مجاری تنفسی بینی نوزاد به نسبت بزرگسالان کوچک­تر و باریک­تر است و در نتیجه کم­ترین تورم یا التهابی که در بینی رخ دهد، منجر به مسدود شدن بینی نوزاد یا به بیانی دیگر ایجاد خلط در آن می­شود که فرآیند نفس کشیدن را برای او سخت خواهد کرد.

موارد دیگری وجود دارند که می­توانند جزء علت­های گرفتگی بینی نوزاد شناسایی شوند. این موارد، عوامل خارجی هستند که وقوع آ­ن­ها می­تواند سبب ایجاد خلط در بینی کودک به شمار آید. سرماخوردگی، مشخص­ترین و شناخته­ شده­ترین نوع برای گرفتگی بینی نوزاد است که پیرو علائمی چون سرفه، عطسه، تب بالا و..  در دوران آنفولانزا یا سرماخوردگی نوزاد حاصل می­شود.

خشکی هوا نیز می­تواند به عنوان یکی از مهم­ترین عوامل موثر در گرفتگی بینی نوزاد شناخته شود که به واسطه آن مخاط بینی کودک خشک می­شود و در نتیجه خلط خشک در بینی نوزاد به وجود می­آید. از سوی دیگر پژوهش­ها حاکی از این هستند که بینی نوزادان در شب بیشتر دچار خلط و گرفتگی می­شود؛ چرا که موقعیت قرار گرفتن سر نوزاد در این هنگام به گونه­ای است که مخاط به خوبی تخلیه نمی­شود و سپس در ادامه گرفتگی مسیر تنفس نوزاد یا همان خلط بینی برای او اتفاق می­افتد.

آلرژی کودک هم عامل دیگری است در لیست علل­‌های خلط بینی نوزاد و کودک شناخته می­شود. آلرژی یا حساسیت نسبت به مواد حساسیت زا مانند گرد گل و گیاه یا گرد و غبار هوا، از نمونه این مواد حساسیت زا هستند که موجب مسدود شدن بینی کودک خواهند شد. البته ناگفته نماند که آلرژی کودک می­تواند با علائم دیگری مانند عطسه، جوش پوست و خارش همراه باشد. برای اینکه از اتفاق افتادن این موضوع جلوگیری به عمل آورید، تنها کافی است که ماده­ای که کودک شما نسبت به آن حساسیت دارد را پیدا کنید تا آن را از دسترس کودکتان دور نگه دارید.

کاملا مشخص است که آبریزش بینی می­تواند از عواملی به شمار آید که مخاط بینی نوزاد را با خود به دنبال دارد. بنابراین مواد محرکی که موجب آبریزش بینی نوزاد شوند، از نمونه مواردی هستند که سبب گرفتگی بینی کودک خواهند شد. در این خصوص می­توان به ادکلن، فلفل، مواد شوینده قوی، دود سیگار و.. اشاره کرد. البته توجه داشته باشید که قرار گرفتن نوزاد برای مدت زمان طولانی و یا تعداد دفعات متعدد در برابر مواد محرک، خطرناک است و می­تواند صحت سیستم تنفسی نوزاد را مختل کند. با این اوصاف توصیه می­شود که از قرار دادن مواد محرک آبریزش بینی در مقابل نوزاد جلوگیری به عمل آورید.

روش­های تمیز کردن بینی نوزاد

پس از اینکه درباره علت گرفتگی بینی نوزاد فهمیدید و یا به بیانی اطلاعات کافی از سبب این موضوع داشتید، باید نسبت به تمیز کردن آن اقدام کنید. همان­طور که در ابتدا بیان کردیم، شیوه­های متعددی برای تمیز کردن بینی نوزاد وجود دارد که می­توانید با توجه به علت مسدودیت بینی، از روش مورد نظر خود استفاده کنید.

در حقیقت تمیز کردن بینی نوزاد و برطرف کردن گرفتگی آن می­تواند در خانه انجام شود و در بسیاری از مواقع نیازی به مراجعه به پزشک نیست.

استفاده از دستگاه بخور

اگر در منطقه­ای زندگی می­کنید که آب و هوای گرم و خشکی دارد که رطوبت هوا را از بین می­برد، می­توانید در اتاق کودک خود از دستگاه بخور استفاده کنید. این کار سبب مرطوب شدن و مرطوب ماندن فضای اتاق خواهد شد که از گرفتگی بینی پیشگیری می­کند.

استفاده از قطره گرفتگی بینی نوزاد

قطره سالین، به قطره­ای گفته می­شود که با استفاده از آن می­توان راه مسدود شده بینی نوزاد را باز کرد. این قطره ترکیبی از آب و نمک است که استفاده از چند قطره آن در هر دفعه از گرفتگی، مشکلی نخواهد داشت. اما در مصرف به اندازه آن دقت کنید.

 یکی دیگر از روش­های پیشنهادی به منظور برطرف کردن گرفتگی بینی کودک ارائه می­شود، استفاده از پوآر بینی است که در قسمت راه­های پاکسازی بینی به ارائه توضیح آن می­پردازیم.

جلوگیری از گرفتگی بینی کودک

خوب است بدانید که اگر تا کنون کودک شما با مشکل گرفتی بینی مواجه نشده است، این امکان برای او وجئد دارد که در آینده دچار آن شود و شما می­توانید با انجام یک سری از فعالیت­ها از وقوع این مورد جلوگیری کنید. برخی از این فعالیت­ها شامل موارد زیر هستند:

تغییر شرایط خواب کودک

برای اینکه از گرفتگی بینی نوزاد با ایجاد خلط جلوگیری کنید، باید شرایط قرار گرفتن او را در شب طوری تعیین کنید که مخاط از بینی خارج شود و راه تنفس را مسدود نکند. می­توانید برای قرارگیری بهتر سر نوزاد از دو بالش استفاده کنید تا موقعیت سر بهتر باشد.

حمام آب گرم

به صورت کلی ایجاد رطوبت به عنوان یکی از موثرترین شیوه­ها برای جلوگیری از ایجاد خلط به شمار می­آید که هم برای کودکان و هم  برای بزرگسالان پیشنهاد می­شود. به واسطه بخاری که حمام آب گرم به وجود می­آورد، میزان گرفتگی بینی کاهش می­یابد. با این حساب رطوبت بیش از حد در هوای بسته یا به طور مثال حمامی که در آن هوا جریان ندارد، می­تواند برای نوزاد بسیار مضر باشد و راه تنفسی او را ببندد و در نهایت سبب خفگی نوزاد یا کودک شود.

استفاده از مایعات فراوان

مرطوب نگه داشتن فضای بینی نوزاد از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. برای همین مصرف مایعات زیاد می­تواند محیط بینی نوزاد را مرطوب کند و از خشک شدن مخاط بینی جلوگیری به عمل آورد.

آیا برای رفع مشکل گرفتگی بینی نوزاد، مراجعه به پزشک ضرورت دارد یا خیر؟

پاسخ این سوال در وهله اول به شما و میزان حساسیتی که دارید بستگی دارد، اما در حالت کلی و در اغلب مواقع نیازی به مراجعه پزشک نیست و می­توان از درمان­های خانگی مذکور به منظور برطرف کردن مشکل استفاده کرد.

اگر گرفتگی بینی نوزاد با علائم دیگری مانند تب، سرفه، عطسه و… همراه نباشد، مراجعه به پزشک ضرورتی ندارد و می­توانید به درمان خانگی این مشکل بسنده کنید. البته در صورتی که علائم دیگر به همراه این مشکل مورد مشاهده قرار گرفت، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

مراحل تمیز کردن بینی نوزاد

در ادامه در قسمت استفاده از اسپری برای پاکسازی خلط بینی نوزاد به صورت مفصل در رابطه با مراحل تمیز کردن بینی نوزاد شرح داده­ایم. اما به صورت کلی می­توان مراحل زیر را برای تمیز کردن بینی نوزاد در نظر گرفت.

برای پاک کردن مخاط بینی به وسیله قطره سالین بینی از مراحل زیر پیروی کنید:

• کودک را به پشت بخوابانید.
• یک حوله یا یک پتو در زیر شانه­های او قرار دهید.
• نوک بینی نوزاد را به آرامی فشار دهید تا قطره ریخته شده آسان­تر وارد بینی شود.
• مقدار ۲ الی ۳ قطره در هر سوراخ بینی بریزید.
• در ادامه ۳۰ الی ۶۰ ثانیه صبر کنید.
• کودک را روی شکم قرار دهید تا تخلیه بینی به راحتی صورت بگیرد.
• به وسیله یک گوش پاک کن مخاط بینی را خارج کنید.
• امکان سرفه و عطسه وجود دارد که قطره و محتویات بینی به خارج هدایت خواهند شد.
• توجه داشته باشید که پنبه گوش پاک کن در داخل سوراخ بینی نوزاد باقی نماند.

برای پاک کردن مخاط بینی به وسیله پوآر بینی از مراحل زیر پیروی کنید:

• هوای موجود در پمپ را خارج کنید.
• نوک پوآر را به سمت سوراخ بینی ببرید.
• نوک آن را تنها در ابتدای سوراخ بگذارید و آن را وارد قسمت­های عمیق نکنید. در ادامه هوا به داخل پمپ حرکت می­کند و در این شرایط مخاط داخل بینی هم همراه با آن خروج پیدا می­کند.
• با استفاده از گوش پاک کن مخاط موجود را پاک کنید.
• دقت کنید که پیش از استفاده و پس از استفاده از پوآر بینی باید آن را شستشو دهید.

زمان مطلوب برای تمیز کردن بینی نوزاد

آسان­ترین و بهترین زمان برای تمیز کردن بینی نوزاد در هنگام حمام کردن به حساب می­آید. در آن زمان که فضای حمام گرم و مرطوب است، می­توان به راحتی و یا حتی با عطسه کردن نوزاد، ترشحات را از داخل بینی نوزاد خارج کرد. پس از حمام نیز برای اتمام کار، می­توان باقی مانده ترشحات بینی نوزاد را به وسیله پوآر (پمپ مخصوص جهت پاکسازی بینی که می­توان از داروخانه­ها تهیه کرد) و یا حتی با تنها یک دستمال تمیز و البته نرم خارج کرد. در شرایطی که زمان زیادی از حمام گذشته باشد و ترشحات بینی نوزاد خشک شده باشند، می­توان با استفاده از اسپری یا قطره بینی مجدد آن­ها را مرطوب کرد و دوباره مراحل قبل را تکرار نمود.

به غیر از حمام همچنین می­توان از بخار آب به منظور شبیه سازی فضای حمام و ایجاد بخار و گرما برای مرطوب کردن ترشحات بینی نوزاد نیز استفاده کرد و مشابه مراحل حمام عمل کرد.

راه­های پاکسازی بینی نوزاد (پوآر، آسپیراتور، اسپری و …)

استفاده از اسپری برای پاکسازی خلط بینی نوزاد

پاکسازی بینی نوزاد روش­های مختلفی دارد که در ادامه به چند مورد از آن­ها میپردازیم. یکی از روش­های راحت و آسان برای پاکسازی بینی نوزاد استفاده از اسپری بینی یا قطره­های نمکی است. این قطره به نوعی یک ماده رقیق شناخته می­شود که آن را به صورت قطره در بینی نوزاد می­ریزند که سبب باز شدن کامل مجاری تنفسی می­شود.

به دلیل وجود احتمال خطر کمتر در این روش به نسبت باقی روش­ها، پزشکان نیز آن را به عنوان یک روش راحت توصیه می­کنند.

پوآر

پوآر یا سرنگ لامپی از جمله ابزارهای تخصصی برای پاکسازی بینی نوزاد است. سرنگ لامپی قیمت مناسبی دارد و حتی امکان دارد که پس از زایمان به خانواده نوزاد تحویل داده شود. انتهای این وسیله کروی شکل است که از آن برای پاک کردن بینی استفاده به عمل می­آید؛ به شکلی که همان­طور که پیش از این توضیح دادیم، بخش حبابی پوآر را فشار می­دهید و نوک آن را به آرامی در بینی کودک قرار می­دهید و در نهایت بخش حبابی را رها می­کنید. با این مکش ایجاد شده، مخاط بینی نوزاد خارج می­شود و وارد بخش لامپی سرنگ می­شود.

آسپیراتو

آسپیراتور نیز یکی از لوازم دیگر برای انجام این عمل است که تا حد زیادی مشابه پوآر است. در این حالت شما باید با استفاده از مکش گرفتگی بینی را رفع کنید. با این تفاوت که دیگر مکش به وسیله لامپ یا حباب انجام نخواهد شد، بلکه باید خود شما با مکیدن آن، سر لوله که در دهان­تان قرار می­گیرد، عملیات تخلیه بینی را انجام دهید، البته شایان ذکر است که این روش به حساسیت و مراقبت زیادی نیاز دارد.

امیدواریم مطالب ارائه شده مفید واقع شوند. توجه داشته باشید که مسائل مربوط به تنفس نوزاد نباید نادیده گرفته شوند، شاید یک سهل­انگاری از سوی شما، آخرین نفس را برای نوزاد رقم بزند.