بارداری یکی از دوره‌های مهم زندگی زنان است. پایین بودن پلاکت خون، یکی از موارد مهم در این دوره است زیرا بدن بانوان در دوران بارداری، همراه با تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی بسیاری همراه می‌باشد. یکی از تغییرات مهمی که در این دوران رخ می‌دهد، تغییرات سیستم خونی و سلولی است. پلاکت‌های خون نیز از مهم‌ترین عواملی هستند که در این دوران تغییر می‌کنند. پلاکت‌ها نوعی سلول‌های خونی هستند که نقش مهمی در فرایند انعقاد خون، پیشگیری از خونریزی و تعمیر بافت‌های آسیب‌دیده دارند.
در بارداری، پایین بودن پلاکت خونی ممکن است یکی از مشکلاتی باشد که به طور مشخص در برخی از زنان رخ می‌دهد. این مشکل ممکن است باعث خطر بروز عوارض خطرناکی مانند خونریزی و نارسایی جنین شود. در این مقاله به علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری پرداخته خواهد شد. همچنین، تأثیر این مشکل بر سلامت مادر و جنین نیز بررسی خواهد شد.
علل پایین بودن پلاکت خون در بارداری
پایین بودن پلاکت خون در بارداری ممکن است به علل مختلفی باشد که به‌صورت مشترک یا جداگانه باعث ایجاد این مشکل می‌شوند. در ادامه به برخی از عوامل علت بخش پایین بودن پلاکت خونی در دوران بارداری اشاره خواهد شد:
- پورپورای بارداری: یکی از شایع‌ترین علل پایین بودن پلاکت خونی در دوران بارداری، پورپورای بارداری است که به علت تغییرات هورمونی و ناهنجاری در سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد.
- سابقه بیماری ترومبوسیتوپنی: بیماری ترومبوسیتوپنی که باعث پایین آورن میزان پلاکت خون تا ۵۰ هزار واحد در هر میکرولیتر می‌شود. در حالت عادی این عدد ۱۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار است.
- عوامل التهابی: عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی مانند سیتومگالوویروس، هپاتیت و همچنین التهاب‌های مانند التهاب مجاری ادراری و تنفسی می‌تواند باعث پایین بودن پلاکت خونی در بارداری شود.
- مصرف داروهای خاص: برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌تواند باعث پایین بودن پلاکت خون شود.
- عوامل وراثتی: در برخی از موارد، عوامل وراثتی مانند بیماری وان ویلبراند و سندرم فان ویلبراند می‌تواند باعث پایین بودن پلاکت خون گردد.
- عوامل تغذیه‌ای: کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین B12 و اسیدفولیک نیز می‌تواند باعث ایجاد کاهش پلاکت خون در دوران بارداری شود.
توضیحاتی درباره عوامل تغذیه‌ای که باعث پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری می‌شود:
- کمبود آهن: کمبود آهن در بارداری ممکن است باعث کاهش تولید پلاکت خون شود و این مسئله می‌تواند با مصرف مکمل‌های آهن بهبود یابد.
- کمبود ویتامین K : این ویتامین در تولید فاکتورهای خونی مهمی که نقش در پلاکتاسیون دارند، نقش دارد. کمبود ویتامین K ممکن است باعث پایین بودن پلاکت خون در بارداری شود.
- کمبود ویتامین D: این ویتامین نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن دارد و کمبود آن ممکن است باعث پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری گردد.
- کمبود آمینواسید آرژنین: این آمینواسید در تولید اکسید نیتریک که نقشی اساسی در فعالیت پلاکت‌ها دارد، فعالیت دارد. کمبود آرژنین ممکن است باعث کاهش تعداد پلاکت خون در بارداری شود.
ازآنجاکه پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری ممکن است باعث مشکلات جدی برای مادر و جنین شود، لازم است که هرگونه نشانه‌ای از این مشکل بادقت پیگیری و توسط پزشک متخصص مانیتورینگ شده و مورد بررسی قرار گیرد.
عوارض پایین بودن پلاکت خون در بارداری
پایین بودن پلاکت خون در بارداری می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین داشته باشد. در زیر به برخی از این عوارض اشاره شده است:
- خطر بیشتر برای خونریزی: با پایین بودن پلاکت خون در بارداری، خطر بروز خونریزی از لثه، بینی، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری برای مادر بیشتر می‌شود. درصورتی‌که پلاکت‌های خون به حدی پایین باشند که به مرز بی‌حسابی نزدیک شوند، خطر خونریزی در سطوح خطرناک بسیار بالاست.
- خطر بروز جراحات خونی در جنین: پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری ممکن است باعث بروز جراحات خونی در جنین شود که می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی شود.
- خطر بروز خطرناک‌ترین شکل سندرم HELLP: در برخی از موارد، پایین بودن پلاکت خون در بارداری می‌تواند باعث بروز سندرم HELLP شود. که عوارض آن نارسایی کلیه، ایجاد مشکل در کبد، تجمع مایع در ریه و چند مورد دیگر شود.
- خطر بروز عفونت‌های خونی: پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش خطر بروز عفونت‌های خونی در مادر شود که این مشکل می‌تواند خطرناک باشد و حتی باعث مرگ گردد.
چگونه پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص پایین بودن پلاکت خون در بارداری، ابتدا پزشک معالج باید انواع مختلف آزمایش‌های خونی را در نظر بگیرد. در ادامه توضیح داده می‌شود:
- شمارش کلی سلول‌های خونی: یکی از آزمایش‌های خونی ساده، شمارش کلی سلول‌های خونی است. در این آزمایش، سطح پلاکت خون در بدن شما به‌صورت کلی اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش کم‌خونی: پایین بودن پلاکت خون ممکن است با کم‌خونی همراه باشد. در این آزمایش، تعداد سلول‌های خونی را شامل پلاکت‌ها، سلول‌های سفید خون و سلول‌های قرمز خون شما اندازه‌گیری می‌کنند.
- آزمایش شمارش پلاکت: در این آزمایش، سطح دقیق پلاکت خون در بدن شما اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش شمارش انواع سلول‌های خونی: در این آزمایش، تعداد انواع مختلف سلول‌های خونی شما از جمله پلاکت‌ها، سلول‌های سفید خون و سلول‌های قرمز خون اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش سرعت رسوب: در این آزمایش، سرعت رسوب سلول‌های خونی شما اندازه‌گیری می‌شود. درصورتی‌که سرعت رسوب شما کمتر از حد معمول باشد، این ممکن است نشانه پایین بودن پلاکت خون باشد.
پس از انجام هریک از این آزمایش‌های خونی و تشخیص پایین بودن پلاکت خون در بارداری، پزشک معالج می‌تواند به شما راهنمایی‌های لازم برای درمان این مشکل و یا راهنمایی پیشگیری از آن بیماری را کند.
- آزمایش‌های ایمنی: در بعضی موارد، پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری ممکن است به دلیل ایمنی بدن برای مبارزه با ویروس یا عفونت باشد. برای بررسی این مسئله، آزمایش‌های ایمنی انجام می‌شود.
- آزمایش‌های تشخیصی خون: در بعضی موارد، پایین بودن پلاکت خون ممکن است به دلیل وجود بیماری‌های خونی مانند آنمی و یا لوسمی باشد. برای بررسی این مسئله، آزمایش‌های خونی انجام می‌شود.
- سونوگرافی: در بعضی موارد، پایین بودن پلاکت خون ممکن است به دلیل بروز مشکل در سلامت بارداری مانند جریان خون نامناسب در پلاسما، و یا سایر مشکلات باشد. برای بررسی این مسئله، سونوگرافی انجام می‌شود.
باتوجه‌به علت اصلی پایین بودن پلاکت خون در زمان بارداری، پزشک معالج ممکن است روش‌های درمانی مناسب را تجویز کند. در بعضی موارد، درمان با داروهایی مانند استروئیدها، ایمونوگلوبولین، و یا پلاسما فرآورده‌ها ممکن است انجام شود.
راه های درمان پایین بودن پلاکت خون در بارداری
درمان پایین بودن پلاکت خون در بارداری بستگی به علت اصلی آن دارد. درصورتی‌که پایین بودن پلاکت خون ناشی از مشکلات خونی باشد، پزشک ممکن است درمانی؛ مانند تزریق پلاکت خون مصنوعی، تزریق فاکتورهای رشد خون، یا تزریق خون ناشی از دیگر افراد به بیمار تجویز کند. این درمان‌ها باعث افزایش تعداد پلاکت‌های خون می‌شوند و بهبودی حالت بارداری ایجاد می‌کند.
یکی از دلایل پایین بودن پلاکت خون ممکن است به دلیل ایمنی بدن برای مبارزه با ویروس یا عفونت باشد. در این صورت، پزشک ممکن است به بیمار داروهایی مانند گاماگلوبولین یا کورتیکواستروئیدها تجویز کند.
در بعضی موارد پایین بودن پلاکت خون در زمان بارداری به دلیل علت نامشخصی است. در این صورت، پزشک ممکن است به بیمار مکمل‌های غذایی، مانند اسیدفولیک و ویتامین K تجویز کند.
همچنین، برای پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری، می‌توان به مواردی مانند مصرف غذاهایی با ویتامین K، مصرف مکمل‌های غذایی، مصرف محصولات لبنی، مصرف میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی و انگور، کاهش مصرف الکل، کاهش استرس و نگرانی، ورزش منظم و کافی بودن خواب توجه کرد. همچنین، باید برای پیشگیری از عفونت‌ها و ویروس‌ها، بهداشت شخصی و اجتناب از محل‌های شلوغ و آلوده رعایت شود. مشاوره با پزشک و دنبال‌کردن راهنمایی‌های او نیز می‌تواند به پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری کمک کند.
روش‌های پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در بارداری
پایین بودن پلاکت خون در بارداری یک مشکل شایع است و بیشتر بدون علائم خاصی اتفاق می‌افتد. بااین‌حال، برخی روش‌ها می‌توانند به پیشگیری از این مشکل کمک کنند. در زیر به برخی از روش‌های پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری اشاره شده است:
- مصرف غذاهایی که به پلاکت خون کمک می‌کنند: مصرف غذاهایی مانند توت‌فرنگی، انبه، موز، پسته کوهی، سبزیجات، ماهی و محصولات لبنی می‌تواند به حفظ سلامت پلاکت خون و جلوگیری از پایین بودن آن کمک کند.
- مصرف مکمل‌های غذایی: مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین K و فولات می‌تواند به افزایش تعداد پلاکت‌های خون کمک کند.
- حفظ سلامت کلی: حفظ سلامت کلی بدن، شامل خواب کافی، تمرین منظم و مصرف غذاهای سالم، می‌تواند به حفظ سلامت پلاکت خون و جلوگیری از پایین بودن آن کمک کند.
- رعایت دستورالعمل‌های پزشک: رعایت دستورالعمل‌های پزشک معالج، شامل مصرف داروها و ویزیت‌های منظم، می‌تواند در کنترل پایین بودن پلاکت خون کمک کند.
- پیشگیری از عفونت: پیشگیری از عفونت با مصرف غذاهای سالم، شستشوی دست‌ها و رعایت فاصله اجتماعی می‌تواند به جلوگیری از پایین بودن پلاکت خون در بارداری کمک کند.
- مصرف غذاهای حاوی ویتامین K: مصرف غذاهای حاوی ویتامین K مانند سبزیجات برگی (مانند اسفناج، کلم، کلم‌بروکلی و…)، گیاهان خشک (مانند جو، گندم و…)، ماهی‌های چرب (مانند ماهی قزل‌آلا و ماهی ماکرل) و محصولات لبنی (مانند پنیر) می‌تواند به حفظ سطح پلاکت‌های خون کمک کند.
- مصرف مکمل‌های غذایی: مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین K و اسیدفولیک می‌تواند به پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در بارداری کمک کند. البته قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- مصرف محصولات لبنی: مصرف محصولات لبنی مانند شیر و پنیر می‌تواند به حفظ سطح پلاکت‌های خون کمک کند.
- مصرف میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی و انگور: مصرف میوه‌هایی که حاوی آنتی‌اکسیدان هستند؛ مانند توت‌فرنگی و انگور می‌تواند به حفظ سلامتی پلاکت‌های خون کمک کند.
- مراجعه به پزشک: مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه علائمی که مرتبط با پایین بودن پلاکت خون باشد، مانند خونریزی و… بسیار مهم است. پزشک معالج می‌تواند با انجام آزمایش‌های لازم و تشخیص دقیق، درمان مناسب را تجویز کند.
- رعایت سبک زندگی سالم: سبک زندگی سالم، شامل مواردی مانند مصرف غذاهای سالم و متنوع، ورزش منظم، خواب کافی در کنترل پلاکت خون مؤثر است.
ارتباط بین پایین بودن پلاکت خون و نارسایی جنین در دوران بارداری
پایین بودن پلاکت خون در بارداری ممکن است با نارسایی جنین همراه باشد. نارسایی جنین به مشکلاتی اشاره دارد که می‌تواند در هر مرحله از بارداری رخ دهد و منجر به مرگ جنین یا تولد نوزادی با وزن کم شود. یکی از علل نارسایی جنین، پایین بودن پلاکت خون مادر است.
پلاکت خون برای خونریزی‌های حین بارداری مهم هستند. درصورتی‌که پلاکت خون مادر پایین باشد، میزان خونریزی در هنگام زایمان بیشتر می‌شود که ممکن است باعث شوک و مرگ نوزاد شود. همچنین، پایین بودن پلاکت خون مادر می‌تواند به علت کاهش جریان خون به جنین، باعث نارسایی جنین و تولد نوزاد با وزن کم شود.
بنابراین، درصورتی‌که پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری تشخیص‌داده‌شده باشد، باید توسط پزشک معالج اقدامات لازم برای درمان و پیشگیری از نارسایی جنین و مشکلات دیگر بارداری صورت گیرد. همچنین، رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل‌هایی که پلاکت خون را افزایش می‌دهند، می‌تواند به پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون و نارسایی جنین کمک کند.
تأثیر داروهای مختلف بر سطح پلاکت خون در بارداری
در دوران بارداری، سطح پلاکت خون ممکن است تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد مصرف برخی داروها نیز می‌تواند سطح پلاکت خون را کاهش دهد و برای بارداران خطرزایمان زودرس و بروز خونریزی زایمانی را افزایش دهد. برخی از داروهایی که می‌توانند سطح پلاکت خون را کاهش دهند عبارت‌اند از:
- آسپرین: آسپرین یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی است که برای کاهش خطر ایجاد تشنج در زنانی که درگذشته تشنج داشته‌اند، این دارو با کاهش فعالیت آنزیم سیکلواکسیژناز، باعث کاهش تولید ترمیم کننده‌های التهابی و پروستاگلاندین‌ها می‌شود.تجویز و مصرف آن در دوران بارداری ممکن است سطح پلاکت خون را کاهش دهد.
- هپارین: هپارین یک داروی ضدانعقاد است که برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی در بارداری استفاده می‌شود. این دارو نیز در کاهش سطح پلاکت خون در بدن تاثیر گذار است.
- استروژن: مصرف هورمون استروژن برای درمان بیماری‌هایی مانند پولیپ‌های رحمی و همچنین برای جلوگیری از اختلالات در دوره پس از بارداری تجویز می‌شود. مصرف استروژن ممکن است سطح پلاکت خون را کاهش دهد.
- کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که برای کنترل بیماری‌های التهابی و اختلالات ایمنی تجویز می‌شوند. مصرف آنها می‌تواند سطح پلاکت خون را کاهش دهد.
- وارفارین: وارفارین یک داروی ضد لخته شدن خون است که برای کنترل خونریزی و لخته شدن خون در بیماران با بیماری‌های قلبی و عروقی، پره‌اکلامپسی و خطر سکته مغزی استفاده می‌شود. با این حال، وارفارین ممکن است در دوران بارداری مضر باشد و توصیه نمی‌شود.
- دی پیریدامول: دی پیریدامول یک داروی ضد التهاب غیراستروئیدی است که برای کاهش التهاب و درد در بیماری‌های روماتیسمی و التهابی استفاده می‌شود. مصرف دی پیریدامول در دوران بارداری ممکن است بر سطح پلاکت خون تأثیر داشته باشد و باید تحت نظر پزشک مصرف شود.
اگر باردار هستید و از مصرف هر یک از داروهای فوق برای درمانی یا پیشگیری از بیماری استفاده می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بررسی کند که آیا نیاز به بررسی سطح پلاک خون است یا خیر.
تأثیر سوءتغذیه بر پایین بودن پلاکت خون در بارداری
سوءتغذیه در دوران بارداری به دلیل عادت های بد غذایی یا بی‌میلی مادر در این دوران از عوامل مهم پایین بودن پلاکت خون در بارداری می‌باشد. برای تولید پلاکت خون نیاز به مواد مغذی مانند آهن، فولات، و ویتامین‌های B مثل B12 و B6 داریم. درصورتی‌که غذای مادر باردار، حاوی این مواد مغذی کافی نباشد، می‌تواند منجر به کاهش تولید پلاکت‌های خون شود.
برای مثال، کمبود آهن در دوران بارداری می‌تواند باعث کاهش تولید پلاکت‌های خون شود. آهن در ترکیب هموگلوبین و میوه‌های خشک، گوشت قرمز، نخودچی، لوبیا، تخم‌مرغ و… یافت می‌شود؛ بنابراین، مصرف کافی این مواد غذایی می‌تواند به پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در بارداری کمک کند.
همچنین، مصرف کافی فولات نیز برای تولید پلاکت خون ضروری است. فولات در موادی مانند سبزیجات، خمیر، نخودفرنگی، برنج، اسفناج و… یافت می‌شود؛ بنابراین، مصرف غذاهای حاوی فولات می‌تواند به پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری کمک کند.
به‌علاوه، مصرف کافی ویتامین B12 و B6 نیز برای تولید پلاکت خون ضروری است. ویتامین B12 در موادی مانند گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، شیر و محصولات لبنی یافت می‌شود، درحالی‌که ویتامین B6 در موادی مانند مرغ، ماهی، برنج، سیب‌زمینی، کدو، و آووکادو یافت می‌شود.
نقش پزشکان و سایر متخصصان در مراقبت از این بیماران
پایین بودن پلاکت خون در بارداری نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای است و نقش پزشکان و سایر متخصصان بسیار مهم است. در ادامه، نقش هر کدام از متخصصان در مراقبت از بیماران با پایین بودن پلاکت خون در زمان بارداری توضیح داده شده است:
- پزشکان متخصص زنان باردار: آنها باید برای تشخیص پایین بودن پلاکت خون، تست خون و سایر آزمایش‌های مربوطه را انجام دهند. در صورت تشخیص پایین بودن پلاکت خون، آنها باید درمان‌های مناسب را تجویز کنند و مراقبت‌های لازم را انجام دهند.
- متخصصان خون: متخصصان خون نیز می‌توانند در تشخیص و درمان پایین بودن پلاکت خون در بارداری به کمک پزشکان متخصص زنان باردار کمک کنند. آنها می‌توانند آزمایش‌های مربوط به خون را انجام دهند و برای درمان پایین بودن پلاکت خون، تزریق پلاکت خون مصنوعی و دیگر درمان‌های مربوطه را تجویز کنند.
- متخصصان تغذیه: متخصصان تغذیه نقش مهمی در پیشگیری از پایین بودن پلاکت خون در بارداری دارند. آنها می‌توانند تغذیه مناسب برای بارداران را توصیه کنند تا نیازهای بدنی و سلامتی مادر و جنین را برطرف کنند. این متخصصان با توصیه های غذایی و برنامه غذایی مناسب نقش اساسی در پیشگیری از کمبود پلاکت خون در مادر باردار را دارد.
- پرستاران: پرستار مادر باردار در صورتی که در بیمارستان باشند پرسنل بیمارستان هستند و با انواع بیماری های مختلف و نحوه برخورد با مریض آشنایی کافی دارند ولی پرستاران داخله خانه مانند همسر و یا مادر باید در صورت نیاز اطلاعات کافی را داشته باشند تا هنگام بروز هرگونه علائمی سریعا واکنش مناسبی نشان دهند.
آمار پایین بودن پلاکت خون در بارداری
آمارهای موجود در مورد پایین بودن پلاکت خون در بارداری در سطح جهانی نشان می‌دهد که این مشکل در سطح جهانی حدود ۸-۱۰ درصد از مادران باردار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اما در بین کشورهای مختلف، نرخ وقوع پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری ممکن است متفاوت باشد.
برای مثال، یک مطالعه انجام شده در هند نشان داد که حدود ۷.۴ درصد از زنان باردار در این کشور با پایین بودن پلاکت خون مواجه هستند. در کشورهای آفریقایی، نرخ وقوع پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری نسبتاً بالاست. به‌عنوان‌مثال، در یک مطالعه در نیجریه، نرخ وقوع این مشکل حدود ۲۱ درصد بوده است.
در کشورهای پیشرفته نیز، پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری به‌عنوان یکی از مشکلات رایج در نظر گرفته می‌شود و یک مطالعه انجام شده در آمریکا نشان داده که حدود ۷ درصد از بارداری‌ها با پایین بودن پلاکت خون مواجه هستند.
نتیجه‌گیری
پایین بودن پلاکت خون در بارداری یکی از مشکلاتی است که در این دوران رخ می‌دهد و باعث می‌شود که بسیاری از زنان نگران شوند. باتوجه‌به آمارهای موجود، حدود ۵% از بارداری‌ها با پایین بودن پلاکت خون مواجه هستند و در هفته‌های پایانی دوران بارداری شایع‌تر است. همچنین، این مشکل در زنانی بیشتر رخ می‌دهد که سابقه بیماری‌های خونی، سابقه زایمان ناموفق، استفاده از داروهای خاص یا مصرف سیگار را دارند.
در بسیاری از موارد، پایین بودن پلاکت خون در دوران بارداری به‌صورت خفیفی است و نیاز به درمان خاصی ندارد. بااین‌حال، در موارد شدید، پایین بودن پلاکت خون ممکن است به مشکلات جدی مانند خونریزی شدید و عفونت‌های خطرناک منجر شود؛ بنابراین، تشخیص سریع و درمان صحیح بسیار مهم است.
باتوجه‌به اهمیت این موضوع، زنان بارداری که در معرض خطر پایین بودن پلاکت خون هستند، باید به طور منظم تحت نظارت قرار بگیرند تا مشکلات آنها سریع‌تر تشخیص و درمان شود. بهتر است همواره با پزشک خود مشورت کرده و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرید تا از هرگونه مشکل احتمالی در نوزادتان جلوگیری کنید.