سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال طولانی مدت (مزمن) است که روده بزرگ یا راست روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سندرم روده تحریکپذیر در کودکان باعث ایجاد علائم دردناک در ناحیه شکم و روده می‌شود. با وجود سندرم روده تحریکپذیر IBS، کولون طبیعی به نظر می‌رسد اما آن طور که باید کار نمی‌کند. در سندرم روده تحریکپذیر کودکان بر خلاف بزرگسالان، والدین نقش مهمی برای کنترل شرایط و علائم کودک دارند. زیرا در اکثر موارد بهترین مدیریت علائم IBS در کودکان بررسی نوع غذایی است که کودک مصرف می‌کند و والدین با اجتناب از تغذیه کودک با مواد غذایی محرک نقش مهمی در کاهش علائم IBS دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این سندرم با پینو بیبی همراه باشید.
علت سندرم روده تحریکپذیر (IBS) در کودکان چیست؟
علت فیزیکی دقیق IBS مشخص نیست. کودک مبتلا به IBS ممکن است کولون حساس‌تر از حد طبیعی داشته باشد. این بدان معنی است که روده بزرگ واکنش شدیدی به چیزهایی دارد که معمولاً نباید روی آن تأثیر بگذارد.
کودکان ممکن است علائم IBS را به دلیل موارد زیر احساس کنند:
- مشکلات در نحوه حرکت غذا در سیستم گوارشی آن‌ها
- حساسیت شدید داخل روده آن‌ها به کشش و حرکت
- فشار
- رشد بیش از حد باکتری در روده آن‌ها
همه این موارد می‌توانند باعث علائم IBS شوند. در چنین شرایطی باید به کودک تاکید کرد که درد شکم او واقعی است و خیالی نیست.
کدام کودکان در معرض خطر ابتلا به IBS هستند؟
اگر یک یا هر دو والدین این اختلال را داشته باشند، کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به روده تحریک پذیر IBS هستند. نوجوانان بیشتر از کودکان کوچک‌تر در معرض خطر هستند. IBS بر پسران و دختران به طور مساوی تأثیر می‌گذارد. برعکس در روده تحریک پذیر نوع بزرگسال؛ زنان بیشتر به این سندرم IBS مبتلا می‌شوند.
علائم سندرم روده تحریکپذیر در کودکان چیست؟
علائم هر کودک ممکن است با کودک دیگر متفاوت باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شکمی که مدام عود می‌کند. دردی که بیش از ۳ ماه ادامه یابد طولانی مدت (مزمن) است.
- تغییر در عادات روده مانند اسهال یا یبوست
- ناراحتی معده (تهوع)
- احساس سرگیجه داشتن
- از دست دادن اشتها
- تورم (نفخ) و گاز
- گرفتگی
- نیاز به دفع فوری
- احساس این که تمام مدفوع در طول اجابت مزاج خارج نشده است
- وجود مخاط در مدفوع
علائم IBS ممکن است شبیه سایر مشکلات گوارشی باشد. حتماً برای تشخیص سندرم روده تحریکپذیر کودک را نزد پزشک ببرید.
چگونه سندرم روده تحریکپذیر در کودکان تشخیص داده می‌شود؟
پزشک از کودک یک تاریخچه سلامت کامل می‌گیرد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. تشخیص IBS با رد سایر علل و علائم انجام می‌شود. علائمی وجود دارد که ممکن است به علتی غیر از IBS اشاره کند. این می‌تواند به پزشک کمک کند تا تصمیم بگیرد که چه آزمایش‌ها و روش‌های آزمایشگاهی ممکن است مورد نیاز باشد. این علائم عبارت هستند از:
- کاهش وزن
- استفراغ
- تب بی‌دلیل
- اسهال خونی
- رشد تاخیری
- کبد بزرگ شده
پزشک، آزمایشات را برای بررسی عفونت و التهاب توصیه می‌کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات خون: این آزمایشات برای بررسی این که آیا کودک کم خونی، عفونت یا بیماری ناشی از التهاب یا تحریک دارد یا خیر، انجام می‌شود.
- آنالیز و کشت ادرار: این موارد به بررسی عفونت‌های دستگاه ادراری کمک می‌کند.
- نمونه مدفوع: با این کار باکتری‌ها و انگل‌هایی که ممکن است باعث اسهال شوند بررسی می‌شود و نمونه مدفوع برای یافتن خون مخفی (خونی که دیده نمی‌شود و تنها با استفاده از محلول خاصی که در تماس با خون، آبی رنگ می‌شود) انجام می‌شود. اگر خون پیدا شود، ممکن است التهاب در دستگاه گوارش (معده روده) وجود داشته باشد.
- تست هیدروژن تنفس لاکتوز: این آزمایش برای بررسی این که آیا کودک شما نمی‌تواند لاکتوز را هضم کند (عدم تحمل لاکتوز) انجام می‌شود. لاکتوز قندی است که در شیر و فرآورده‌های آن یافت می‌شود.
- رادیوگرافی شکم: گرفتن عکس اشعه ایکس از ناحیه شکم، یک مطالعه ساده که به پزشک، دید کلی از ظاهر اندام‌های داخلی کودک را می‌دهد.
- سونوگرافی شکم: یک آزمایش تصویربرداری که اندام‌های داخلی را در حین کار نشان می‌دهد. با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا از اندام‌های داخلی تصاویر می‌سازد.
- EGD (ازوفا گوگاسترو دئودنوسکوپی) یا آندوسکوپی فوقانی: آزمایشی که از یک لوله کوچک و منعطف با نور و یک لنز دوربین در انتهای آن (اندوسکوپ) برای بررسی داخل بخشی از دستگاه گوارش استفاده می‌کند.
- نمونه‌های بافتی (بیوپسی): از داخل دستگاه گوارش نیز ممکن است برای آزمایش، نمونه گرفته شود.
- کولونوسکوپی: آزمایشی که از یک لوله بلند و منعطف با نور و لنز دوربین (کاوشگر) در انتهای آن (کولونوسکوپ) برای بررسی داخل روده بزرگ استفاده می‌کند.
سندرم روده تحریکپذیر در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
پزشک یک برنامه مراقبتی بر اساس موارد زیر ایجاد می‌کند:
- سن، سلامت کلی و سوابق پزشکی کودک.
- پرونده پزشکی کودک چقدر جدی است.
- کودک تا چه اندازه از برخی داروها و شیوه‌های درمانی استفاده می‌کند.
- اگر انتظار می‌رود وضعیت کودک بدتر شود.
- نظر والدین و درمانی که تمایل دارند بر روی کودک انجام شود.
هیچ درمانی برای سندرمروده تحریک پذیر IBS وجود ندارد. هدف اصلی درمان کاهش علائم و کمک به کودک برای بازگشت به فعالیت‌های عادی روزانه است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییرات رژیم غذایی برای IBS
- قند لاکتوز می‌تواند علائم IBS را ایجاد کند. اگر کودک نمی‌تواند لاکتوز را هضم کند (به لاکتوز حساس است)، بهتر است مصرف لاکتوز را برای او محدود کرد. در مورد دادن آنزیمی که قند را هضم می‌کند (لاکتاز و یا لاکتید) با پزشک کودک باید مشورت شود.
- فیبر بالا برای کودکان بحث برانگیز است زیرا می‌تواند باعث افزایش گاز و نفخ شود. مصرف فیبر برای بزرگسالان توصیه می‌شود و ممکن است به کودکانی که یبوست دارند کمک کند.
- قبل از افزودن باکتری‌های خوب (پروبیوتیک‌ها) به رژیم غذایی کودک، با پزشک کودک مشورت شود. همه پروبیوتیک‌ها مثل هم نیستند و یکسان عمل نمی‌کنند
- در صورت داشتن حساسیت یا عدم تحمل غذایی ممکن است لازم باشد تغییرات دیگری در رژیم غذایی کودک ایجاد شود.
مصرف دارو برای درمان سندرم روده تحریک پذیر IBS
اگر کودک علائم شدید داشته باشد، ممکن است که برای کنترل علائم نیاز به دارو باشد.
روش‌های غیر دارویی و خوراکی برای سندرم روده تحریک پذیر IBS
- مدیریت استرس: وقتی کودک یک دوره دردناک IBS دارد، سعی کنید به او کمک کنید تا روی چیزی سرگرم کننده یا خوشایند تمرکز کند.
- در موارد نادر، ممکن است برای کنترل درد با متخصصان درد مشورت شود. روش‌هایی مانند بیوفیدبک و طب سوزنی ممکن است کمک کننده باشد. مدیتیشن و یوگا نیز می‌توانند برای مدیریت درد و استرس مفید باشند.
عوارض احتمالی سندرم روده تحریکپذیر در کودکان چیست؟
کودک مبتلا به IBS اغلب احساس خوبی ندارد و علائم فیزیکی سندرم روده تحریک پذیر IBS می‌تواند منجر به استرس و مشکلات عاطفی شود. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به اسهال ممکن است به موقع به دستشویی نروند. این باعث می‌شود آن‌ها احساس خجالت کنند بنابراین ممکن است از رفتن به مدرسه یا بازی با دوستان خودداری کنند. این می‌تواند باعث افسردگی و اضطراب شود.
اکثر کودکان مبتلا به IBS به رشد و تکامل طبیعی خود ادامه می‌دهند. اما برخی از کودکان ممکن است کمتر غذا بخورند تا از درد ناشی از هضم جلوگیری کنند. این می‌تواند منجر به کاهش وزن آن‌ها شود.
چگونه می‌توان به کودک مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر IBS کمک کرد؟
علائم IBS می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه کودک تأثیر بگذارد. همکاری با پزشک کودک برای مدیریت بیماری بسیار مهم است. ممکن است برای مقابله با مسائلی مانند رژیم غذایی، مدرسه و سلامت عاطفی یا روانی به برنامه‌ای خاص نیاز داشته باشید.
مهم است که محرک‌هایی که باعث علائم سندرم روده تحریکپذیر در کودک می‌شوند را بشناسیم و سپس کودک را از آن محرک‌ها دور کنیم. محرک‌ها اغلب عبارت هستند از:
- وعده‌های غذایی بزرگ (بنابراین خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر در طول روز ممکن است مفید باشد)
- غذاهای چرب
- محصولات شیر
- کافئین موجود در نوشیدنی‌‌های مثل قهوه و یا شکلات‌ها
- شیرین کننده‌های مصنوعی
- تهیه لیستی از غذا و علائم که ممکن است در درک بهتر محرک‌های که باعث IBS در کودک می‌شوند، کمک کند.
آموزش به کودک تا بتواند راه‌های مثبتی برای مقابله با سندرم روده تحریکپذیر پیدا کند. این آموزش‌ها می‌تواند به کودک کمک کند تا در مدرسه و سایر فعالیت‌های جمعی شرکت کنند. برخی از روش‌هایی که ممکن است مفید باشند عبارت هستند از:
- تکنیک‌های آرامش بخش
- حواس پرتی
- تصاویرسازی هدایت شده (یک تمرین متمرکز است که هر یک از حواس پنج‌گانه را برای شعله‌ور کردن پیام‌های شفابخش مثبت در سراسر ذهن و بدن به کار می‌گیرد و درگیر می‌کند.)
- هیپنوتیزم درمانی
- درمان شناختی – رفتاری
- روش‌های بیوفیدبک (نوعی تکنیک ذهن- بدن است که برای کنترل برخی از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب، الگوهای تنفسی و پاسخ‌های ماهیچه‌ای از آن استفاده می‌شود).
با پزشک کودک مشورت شود تا روش‌ها و مداخلاتی را پیدا کند که ممکن است برای کودک مناسب باشد.
اگر کودک برای مقابله با IBS مشکل دارد، حتماً با پزشک کودک مشورت شود. متخصصینی که در این زمینه می‌توانند برای رفع مشکل نشانگان سندرم روده تحریکپذیر به کودک کمک کنند عبارت هستند از:
- متخصص اطفال رشدی – رفتاری
- متخصص پزشکی نوجوانان
- متخصصان سلامت روان (روانشناس کودک و روانکاو)
چه زمانی بایدکودک را نزد پزشک برد؟
اگر کودک هر یک از علائم زیر را داشت با پزشک کودک باید تماس گرفت:
- درد شکم
- اسهال یا یبوست طولانی مدت (مزمن)
- سایر علائم مشکلات GI (معده – روده‌ای)
اگر کودک مبتلا به IBS تشخیص داده شده است و علائم دیگری از جمله:
- کاهش وزن
- استفراغ
- اسهال شدید
- تب
- علائم ادراری
- اسهال خونی
- تغییرات پوستی
نکات کلیدی در مورد سندرم روده تحریک پذیر IBS در کودکان
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال طولانی مدت (مزمن) است که روده بزرگ یا کولون را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
IBS باعث علائم دردناک شکم و روده می‌شود. والدین باید سعی کنند محرک‌هایی را که باعث علائم IBS در کودک می‌شوند را پیدا کنند. سپس آن محرک‌ها را از کودک دور کنند.
هیچ درمانی برای سندرم روده تحریکپذیر وجود ندارد. هدف از درمان کاهش علائم و کمک به کودک برای بازگشت به عملکرد عادی روزانه است.
علائم سندرم روده تحریک پذیر IBS می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه کودک تأثیر بگذارد. برای مدیریت بیماری با پزشک کودک باید همکاری کرد.
نکات ضروری در ملاقات با پزشک کودک مبتلا به IBS
نکاتی که به والدین کمک می‌کند از ملاقات با پزشک بیشترین بهره را ببرند:
- دلیل بازدید و اتفاقی که می‌خواهید بیفتد را بدانید.
- قبل از ویزیت، سؤالاتی را که می‌خواهید به آن‌ها پاسخ داده شود، را یادداشت کنید.
- در ویزیت، نام تشخیص جدید و هر گونه دارو، درمان یا آزمایش جدید را یادداشت کنید. همچنین هر دستورالعمل جدیدی که پزشک برای کودک ارائه می‌دهد را یادداشت کنید.
- علت این که چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز می‌شود را بپرسید.
- سوال کنید این دارو یا درمان جدید چگونه به کودک کمک می‌کند.
- سوال کنید که دارو یا درمان جدید چه عوارضی دارد.
- بپرسید که آیا می‌توان وضعیت کودک را به روش‌های دیگری درمان کرد.
- بدانید چرا یک آزمایش یا روش توصیه می‌شود و نتایج چه معنایی می‌تواند داشته باشد.
- بدانید که اگر کودک دارو را مصرف نکند یا آزمایش یا روشی را انجام ندهد، منتظر چه پیامدی باید بود.
- اگر کودک قرار ملاقات بعدی با پزشک دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ملاقات را یادداشت کنید.
- بدانید چگونه می‌توانید پس از اتمام ساعات اداری با پزشک تماس بگیرید.
- اگر کودک به بیماری دیگری مبتلا شود و آیا پزشک معالج IBS کودک باید در جریان قرار گیرد.