سونوگرافی داپلر(Doppler Ultrasound) یک روش تصویربرداری است که جهت مشاهده جریان خون در جنین، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سونوگرافی، از امواج صوتی بازتابی برای مشاهده جریان خون در رگ‌ها بهره می‌برد. از طریق سونوگرافی داپلر، می‌توان ارزیابی کرد که آیا اکسیژن و مواد مغذی کافی به جفت و از جفت به جنین می‌رسد یا خیر. همچنین با بهره‌گیری از سونوگرافی داپلر، می‌توان سرعت جریان خون را نیز اندازه‌گیری نمود و به انسداد رگ‌های خونی پی برد. با استفاده از این سونوگرافی می‌توان کندی یا گرفتگی جریان خون در رگ‌ها را که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود، را تشخیص داد. در دوران بارداری، سونوگرافی داپلر جهت بررسی جریان خون جنین و وضعیت سلامت او مورد استفاده قرار می‌گیرد. پینو بیبی در این مقاله شما را با این نوع سونوگرافی تشخیصی و نحوه انجام آن آشنا خواهد کرد.
آزمایش سونوگرافی داپلر رنگی در دوران بارداری: چرا انجام می‌شود، نتایج به چه معناست
بارداری یک مرحله بسیار مهم برای زوج‌ها به ویژه زوج‌های جوان است. آن‌ها نه تنها خواستار بهترین‌ها چیزها برای کودک در حال رشد خود هستند، بلکه می‌خواهند یک بارداری راحت و بدون آزمایش‌های خطرناک و تهاجمی داشته باشند. به لطف فناوری در حال تکامل، زندگی ما اکنون به سمت بهتر شدن تغییر کرده است. آنچه در چند دهه پیش ممکن نبود، اکنون به راحتی قابل دسترسی است.
سونوگرافی داپلر رنگی یک تست تصویربرداری محبوب و مورد اقبال است که برای زنان باردار در دوران بارداری تجویز می‌شود. یک داپلر رنگی نه فقط برای ثبت ضربان قلب جنینی بلکه جریان خون و رشد جنین در درون رحم را نیز بررسی می‌کند و به تصویر می‌کشد.
اسکن داپلر در سه ماهه سوم و ترجیحاً در آخرین مرحله بارداری انجام می‌شود تا هر گونه عارضه در جنین یا بانوی باردار رصد شود. در حاملگی‌های پرخطر، آزمایش در مراحل اولیه انجام می‌شود. در این مقاله سعی شده تا در مورد آزمایش سونوگرافی داپلر رنگی، روش و اهمیت آن در دوران بارداری اطلاعات کاملی به شما خواننده محترم ارائه شود.
انواع سونوگرافی
اولتراسوندگرافی که به آن اولتراسوند یا سونوگرافی نیز می‌گویند، یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است. یک سونوگرافی استاندارد تصاویری از اندام‌ها تولید می‌کند، اما جریان خون را مانند سونوگرافی داپلر نشان نمی‌دهد.
انواع مختلف سونوگرافی داپلر عبارت هستند از:
- داپلر رنگی: یک کامپیوتر امواج صوتی را به رنگ‌های مختلف تغییر میدهد تا جهت جریان خون را نشان دهد.
- داپلر طیفی: نمایش گرافیکی جریان خون در طول زمان.
- سونوگرافی دوبلکس: تصاویر سونوگرافی سنتی را با سونوگرافی داپلر ترکیب می‌کند. می‌تواند عرض رگ‌های خونی را بررسی کند و به نشان دادن انسداد رگ‌ها کمک کند.
- پاور داپلر: این تست برای نشان دادن وجود جریان خون استفاده می‌شود و می‌توان از آن برای نشان دادن جریان خون بسیار کند استفاده کرد. پاور داپلر جهت جریان خون را نشان نمی‌دهد. متخصصین ممکن است از پاور داپلر برای مطالعه جریان خون در داخل اندام‌ها استفاده کنند.
- سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال: سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال جریان خون را در مغز برای تشخیص سکته مغزی یا خونریزی زیر پرده عنکبوتیه مغز بررسی می‌کند.
سونوگرافی داپلر رنگی چیست؟
در دوران بارداری، سونوگرافی داپلر رنگی یکی از رایج‌ترین و در عین حال واقعی‌ترین روش‌های تصویربرداری سونوگرافی داپلر است که جریان خون و سرعت گردش خون در رگ‌ها را شناسایی و ردیابی می‌کند.
تکنیک تصویربرداری رادیولوژی شامل استفاده ترکیبی از پالس (ارسال امواج) – اکوی اولتراسوند (بازگشت امواج) با تکنیک‌های تصویربرداری داپلر اولتراسوند برای درک واضح و وضعیت رشد جنین در رحم مادر است.
بر خلاف تصویربرداری اسکن داپلر استاندارد، داپلر رنگی از یک کامپیوتر متصل برای تنظیم امواج صوتی ساطع شده در رنگ‌های مختلف استفاده می‌کند تا تصویری با رنگ نهایی تولید کند. تصویر رنگی مسیر و درک واضحی از جریان خون از طریق رگ‌های خونی مختلف در قلب جنین و سایر اندام‌های اصلی بدن جنین ارائه میدهد.
ردیابی رنگی با تکنیک داپلر همچنین بافت‌های جامد جنین به ویژه دیواره‌های قلب را شناسایی می‌کند تا رشد مناسب و هرگونه ناهنجاری شایع یا ناتوانی مادرزادی در جنین در حال رشد را بررسی کند. همانطور که می‌دانید سونوگرافی روشی است که در آن امواج از بافت‌های نازک و پر از مایع تصویر ایجاد می‌کنند.
تفاوت بین سونوگرافی معمولی و سونوگرافی داپلر در دوران بارداری
اصلی‌ترین یا باید بگویم اساسی‌ترین تفاوت بین سونوگرافی معمولی (۲ بعدی، پنج بعدی) و سونوگرافی داپلر نتیجه‌ای است که پزشک پس از بررسی بیمار با آن می‌گیرد که سونوگرافی طبیعی نمی‌تواند جریان خون را پیدا کند و فقط با کمک آن می‌توان از اندام انسان عکس گرفت. امواج صوتی و سونوگرافی داپلر که یک آزمایش غیر تهاجمی نیز می‌باشد به کمک برگشت (ریباند) امواج صوتی با فرکانس بالا جریان رگ‌های خونی را به سمت اندام یا دور از اندام ارزیابی می‌کند.
اهمیت سونوگرافی داپلر رنگی در دوران بارداری چیست؟
بر خلاف اسکن‌های سونوگرافی استاندارد، روش داپلر رنگی به وضوح مسیر جریان خون و هر گونه انسداد در گردش خون در جنین در حال رشد را در دوران بارداری نشان میدهد.
برای خانمی که در انتظار بچه‌دار شدن است، معاینات سونوگرافی به دلایل زیادی باید انجام شود. این معاینات سیکل بارداری را به ۳ تا سه ماهه تقسیم می‌کند که سه ماهه اول از هفته ۱ تا هفته ۱۲ است، سه ماهه دوم از هفته ۱۳ تا هفته ۲۴ محاسبه می‌شود. سه ماهه سوم از هفته ۲۵ تا تولد نوزاد محاسبه می‌شود. سونوگرافی داپلر رنگی معمولاً دو بار در طول دوره بارداری تجویز می‌شود. در بارداری‌های پرخطر در هفته‌های ۱۰ تا ۱۲ حاملگی انجام می‌شود. در این مرحله، پزشک از این آزمایش برای بررسی ناهنجاری‌های رشدی رایج در جنین استفاده می‌کند.
در طول هفته‌های ۳۱ تا ۴۰ بارداری، سونوگرافی داپلر را برای بررسی خطرات انقباض رشد داخل رحمی در جنین انجام می‌دهند. در طول فاز سه ماهه سوم، پزشک هر گونه ناهنجاری شایع مرتبط با قلب، وضعیت رشد ریوی و هر گونه خطر انسداد در گردش خون را به دلیل توسعه تومور بررسی می‌کند.
در موارد بسیار نادر، سونوگرافی داپلر رنگی وضعیتی به نام جفت آکرتا را نیز تشخیص میدهد. در این شرایط، جفت بسیار محکم به داخل رحم مادر متصل است که منجر به زایمان ناقص جفت پس از تولد می‌شود. پزشکان در چنین مواردی از داپلر رنگی برای خراش دادن جفت باقیمانده استفاده می‌کنند تا از عوارض احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
چه زمانی سونوداپلر برای زنان باردار تجویز می‌شود؟
سونوگرافی داپلر رنگی زمانی توسط پزشک برای خانم باردار تجویز می‌شود که نیاز به بررسی دقیق سلامت جنین و ارائه مشاوره و درمان مفیدتر باشد. این تکنیک به پزشک کمک می‌کند تا رشد نوزاد را در هر مرحله بررسی کند. هنگامی که پزشک برای مراقبت بیشتر از کودک سونوگرافی داپلر رنگی را انجام میدهد، اطلاعات مهمی در مورد وضعیت بارداری بانوی حامله کسب می‌کند:
- تعداد نوزادی که زن در رحم حمل می‌کند.
- سرعت رشد نوزاد طبق سیکل تعیین شده صورت گرفته است یا خیر و اگر چنین نیست پس آن خانم به چه درمانی نیاز دارد.
- هنگامی که یک جریان محدود خون به سمت جنین وجود دارد که می‌تواند منجر به:
- جنین زیر وزن یا کم وزن است و به چه چیز برای وزن گیری نیاز دارد.
- توسعه جنین مطابق چرخه ارائه شده نیست.
- اندازه نوزاد طبق الگو معمول رشدی نیست.
- برای بررسی خطر سکته مغزی
- نشان دادن وضعیتی که سابقه زن در مورد سقط جنین تحت تأثیر قرار میدهد.
- اگر جنین فعالیت یا حرکت کمتری در رحم نشان دهد.
- هر وضعیت پزشکی دیگری که زن از آن رنج می‌برد مانند فشار خون بالا یا دیابت و غیره.
- اگر خانمی در دوران بارداری نیاز به توجه بیشتری داشته باشد، اولین شرایطی است که یک خانم به سونوگرافی داپلر رنگی نیاز دارد.
تست داپلر رنگی در دوران بارداری چگونه انجام می‌شود؟
اگر از فشار دادن و تکان دادن مداوم سری دستگاه سونوگرافی در دوران بارداری نگران و خسته شده‌اید، داپلر رنگی یک روش بی‌خطر و بدون درد است. این نوع سونوگرافی شامل هیچ سوزنی نیست و نیازی به آمادگی خاصی برای آزمایش ندارد.
پس از تعیین تاریخ برای داپلر رنگی خود، تنها کاری که باید انجام دهید این است که قبل از شروع آزمایش در بیمارستان حاضر شوید و لباس بیمارستان را بپوشید. پس از آن، به شما توصیه می‌شود مراحل ذکر شده را دنبال کنید:
- سونوگرافی داپلر رنگی یک روش ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای است، بنابراین پزشک به شما توصیه می‌کند که زمانی که وقت آزاد دارید برای سونوگرافی داپلر وقت بگیرید.
- هنگامی که شما آماده پوشیدن لباس بیمارستان هستید، باید روی میز دراز بکشید و از شما خواسته می‌شود که لباس را بلند کنید تا شکم نمایان شود.
- سپس تمامی نقاط شکم شما به یک ژل مخصوص آغشته خواهد شد تا برای تصویربرداری اولتراسوند آماده شود.
- سپس پزشک از یک پروب (نشانگر دستگاه) برای انتقال امواج صوتی به داخل شکم استفاده می‌کند و تصاویری را روی صفحه کامپیوتر تولید می‌کند.
- سپس امواج صوتی برای ردیابی مسیر جریان خون و حتی بررسی حرکت خون در جنین به گرافیک تبدیل می‌شوند.
- هنگامی که پزشک و تکنسین تمام تصویربرداری‌های لازم را پوشش داد، بیمار می‌تواند ژل را از روی شکم خود پاک کند و دوباره لباس خود را بپوشد.
هر زن بارداری باید در طول دوره بارداری خود سونوگرافی داپلر رنگی انجام دهد تا هر گونه عوارض مربوط به جریان خون در جنین در حال رشد را بررسی کند.
چه چیزی را باید در نتایج سونوگرافی داپلر رنگی بررسی کنم؟
پس از انجام سونوگرافی داپلر رنگی، ارائه گزارشات ممکن است یک روز تا یک هفته طول بکشد. مدت زمان بستگی به بیمارستان یا کلینیکی دارد که در آن آزمایش را انجام می‌دهید.
این آزمایش عمدتاً برای بررسی موارد ذیل انجام می‌شود:
- بررسی احتمالات و خطرات اساسی زایمان زودرس
- بررسی ناهنجاری‌های برجسته و رشد نیافتگی جنین به خصوص در حاملگی‌های چند قلویی
- بررسی خطرات محدودیت رشد داخل رحمی
- بررسی رشد نامناسب و نامتعادل در یکی از جنین‌ها در مورد دوقلوها
- بررسی خطرات فشار خون بالا در مادر
- بررسی جفت آکرتا (در موارد نادر)
در گزارشات باید هر گونه عارضه در جنین یا جریان خون و گردش خون مادر ذکر شود. در حالی که چند سونوگرافی دیگر با یک دستگاه انجام می‌شود، مشابه آن برای سونوگرافی داپلر رنگی در دسترس نیست.
آیا سونوگرافی داپلر رنگی در دوران بارداری مضر است؟
همانطور که قبلاً گفتیم سونوگرافی داپلر رنگی در دوران بارداری کاملاً ایمن و مطمئن است. رشد قبل از تولد نوزاد تحت تأثیر این تکنیک نیست و در حقیقت، برای بررسی انواع موقعیت‌های پیچیده در دوران بارداری و انجام به موقع درمان بسیار مفید است، مشکلات زیادی از طریق سونوگرافی داپلر رنگی تشخیص داده می‌شود. همه ما می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین پزشک می‌تواند از بروز یک وضعیت پر خطر جلوگیری کند تا حاملگی را ایمن و سالم نگه دارد. اکنون، این یک تکنیک بسیار منسجم است که می‌تواند برای بررسی وضعیت جنین و موقعیت بند ناف بکار رود. جدا از همه این پیامدهای بی‌خطر، یک زن باردار باید مراقب تناسب اندام، سلامت و تغذیه خود نیز باشد. سونوگرافی داپلر رنگی می‌تواند بسیاری از ناهنجاری‌ها را هم در اوایل بارداری و هم در اواخر بارداری تشخیص دهد. این امر در زنان دارای حاملگی‌های پرخطر برای رد هر گونه عوارض مربوط به جریان خون یک الزام مطلق است. اسکن داپلر برای حاملگی‌های چند قلویی و تشخیص عوارض جفت قبل از کشنده شدن بسیار رایج است.
هزینه سونوگرافی داپلر رنگی در بارداری چقدر است؟
هزینه تصویربرداری سونوگرافی داپلر رنگی نسبت به سونوگرافی معمولی بیشتر است. هزینه آن بستگی به شهر و آزمایشگاه یا بیمارستانی که در آن آزمایش را انجام می‌دهید متفاوت است همچنین برخی از بیمه‌ها این سونوگرافی را تخت پوشش قرار می‌دهند.