سیستم ایمنی یک زن باردار در طول بارداری تغییر می‌کند، اما نه به روشی که قبلاً تصور می‌شد. مطالعات در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که غده تیموس، عضوی از سیستم ایمنی که نزدیک به قلب قرار دارد، نقش مهمی در طول بارداری طبیعی در تضمین محافظت از سیستم ایمنی مادر در برابر عفونت و در عین حال تحمل جنین ایفا می‌کند. محققان برای چندین دهه این سوال را مطرح کرده‌اند که بدن چگونه تناقضی را که هنگام باردار شدن یک زن به وجود می‌آید، مدیریت می‌کند. از یک طرف، سیستم ایمنی مادر باید طوری تنظیم شود که به شدت واکنش نشان ندهد و جنین را پس نزند (نیمی از ژن‌هایش از پدر می‌آیند و در نتیجه آن را به یک جسم تا حدی خارجی تبدیل می‌کنند). از سوی دیگر، سیستم ایمنی باید محافظت موثری در برابر عفونت ایجاد کند. تیموس، اندام کوچک نزدیک به ریه‌ها، نقش مهمی در سیستم ایمنی دارد. تیموس وظیفه ساخت سلول‌های T را بر عهده دارد. سلول‌های T مانند یک رهبر ارکستر عمل می‌کنند و نحوه واکنش سیستم ایمنی را تعیین می‌کنند. سلول‌های بدن باید کنترل شوند و به آن‌ها حمله نشود، در حالی که هر نوع جسم خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها باید مورد حمله قرار گیرند و نابود شوند.
تیموس چیست؟
تیموس یک غده کوچک در سیستم لنفاوی است که گلبول‌های سفید خاصی به نام سلول‌های T را می‌سازد و آموزش می‌دهد. سلول‌های T به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا با بیماری و عفونت مبارزه کند. غده تیموس بیشتر سلول‌های T را قبل از تولد تولید می‌کند و بقیه آن‌ها در دوران کودکی ساخته می‌شوند. یک فرد تا زمان بلوغ تمام سلول‌های T را که برای زندگی نیاز دارد، خواهد داشت. سیستم لنفاوی از شبکه‌ای از بافت‌ها، عروق و اندا‌م‌هایی مانند لوزه‌ها، طحال و آپاندیس تشکیل شده است. سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است. این سیستم به دفاع در برابر عفونت و بیماری کمک می‌کند.
وظیفه غده تیموس چیست؟
وظیفه اصلی غده تیموس تربیت گلبول‌های سفید خاصی به نام لنفوسیت‌های T یا سلول‌های T است. گلبول‌های سفید (لنفوسیت‌ها) از مغز استخوان به تیموس می‌روند. لنفوسیت‌ها بالغ می‌شوند و به سلول‌های T تخصصی در تیموس تبدیل می‌شوند.
پس از بلوغ، سلول‌های T وارد جریان خون می‌شوند. آن‌ها به غدد لنفاوی (گروه‌های سلولی) و سایر اندام‌های سیستم لنفاوی سفر می‌کنند، جایی که به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا با بیماری و عفونت مبارزه کند. غده تیموس نیز بخشی از سیستم غدد درون ریز است. سیستم غدد درون ریز هورمون‌هایی می‌سازد که عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند. تیموس چندین هورمون تولید و آزاد می‌کند از جمله:
- تیموپویتین: به تولید سلول‌های T کمک می‌کند و به غده هیپوفیز دستور ترشح هورمون‌ها را می‌دهد.
- تیموزین و تیمولین: به ساخت انواع خاصی از سلول‌های T کمک می‌کند.
- عامل هومورال تیموس: باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن را به درستی کار می‌کند.
غده تیموس در کجا قرار دارد؟
در زبان انگلیسی Thymus به معنی غده تیموس و آویشن است. اساساً دلیل نام‌گذاری این غده؛ به نام تیموس شباهت ظاهری و مورفولوژیک این غده به برگ گیاه آویشن است. محل غده تیموس در قسمت فوقانی قفسه سینه پشت استخوان سینه (استرنوم) است. این غده بین ریه‌های در قسمتی از قفسه سینه به نام مدیاستن قرار می‌گیرد. تیموس درست در جلو و بالای قلب شما قرار دارد.
غده تیموس چه شکلی است؟
شکل غده تیموس شبیه یک پروانه صورتی روشن، (دارای دو لوب شبیه بال‌های چین خورده یک حشره) است. غده تیموس به رنگ صورتی مایل به خاکستری است. از دو قسمت نامنظم (لوب) تشکیل شده است. لوب‌ها در سطح دارای تعداد زیادی برجستگی کوچک به نام لوبول هستند.
غده تیموس چقدر بزرگ است؟
غده تیموس در نوزادان و کودکان بسیار بزرگ است. در دوران بلوغ به بیشترین وزن خود یعنی حدود ۲۸ تا ۲۹ گرم می‌رسد. غده تیموس پس از بلوغ، شروع به کوچک شدن می‌کند و در بزرگسالان مسن‌تر، نسبتاً کوچک است.
غده تیموس در چه سنی بیشتر فعال است؟
غده تیموس در دوران کودکی بیشترین فعالیت را دارد. تیموس در واقع قبل از تولد شروع به ساخت سلول‌های T می‌کند و به تولید سلول‌های T ادامه می‌دهد و بدن شما تا زمان بلوغ تمام سلول‌های T مورد نیازتان را تولید خواهد کرد. پس از بلوغ، غده تیموس به آرامی شروع به کاهش اندازه می‌کند و با چربی جایگزین می‌شود.
تیموس نقش آن در بارداری
غده تیموس، اندامی از سیستم ایمنی است که در نزدیکی قلب قرار دارد، نقش مهمی در طول یک بارداری طبیعی در حصول اطمینان از این که سیستم ایمنی مادر در برابر عفونت محافظت می‌کند و در عین حال جنین به عنوان یک عضو خارجی پس نمی‌زند و جنین را به نوعی تحمل می‌کند، ایفا می‌کند.
تیموس در طول دوره‌های استرس پیچ می‌خورد و ممکن است به شدت از لحاظ اندازه کاهش یابد اما معمولاً به اندازه طبیعی خود باز می‌گردد. تیموس همچنین در دوران بارداری فعال می‌شود، فرآیندی که احتمالاً با واسطه هورمونی است و تصور می‌شود برای بقای جنین ضروری است. همان طور که گفتیم تیموس یک اندام لنفاوی است که نقش حیاتی در ایجاد ایمنی در دوران کودکی دارد.
غده تیموس برای جلوگیری از سقط جنین، دیابت در زنان باردار عمل می‌کند
محققان برای اولین بار اهمیت غده کوچکی را که در پشت جناغ سینه قرار دارد و برای جلوگیری از سقط جنین و دیابت در زنان باردار کار می‌کند، کشف کردند. اندام مورد بحث تیموس است که نقش مهمی در کنترل متابولیک بدن و ایمنی در بارداری دارد.
چگونگی سازگاری سیستم ایمنی برای حمایت از مادر و جنین، سالیان زیادی است که محققان را متحیر کرده است. محققان دریافته‌اند که هورمون‌های جنسی زنانه به تغییرات مهمی در تیموس، ارگان مرکزی سیستم ایمنی بدن دستور می‌دهند تا سلول‌های تخصصی به نام Tregs را برای مقابله با تغییرات فیزیولوژیکی که در بارداری ایجاد می‌شود، تولید کند.
محققان همچنین RANK را، گیرنده‌ای که در بخشی از تیموس به نام اپیتلیوم بیان می‌شود، به عنوان مولکول کلیدی پشت این مکانیسم شناسایی کردند.
برای درک بهتر، دانشمندان موش‌هایی را مورد ارزیابی قرار دادند که RANK از تیموس آن‌ها حذف شده بود. نتایج نشان داد که فقدان RANK از تولید Tregs در تیموس طی دوران بارداری جلوگیری کرد. این عارضه منجر به کاهش ترگ در جفت شد که منجر به افزایش نرخ سقط جنین شد.
مطالعات جدید در خصوص عملکرد تیموس در بارداری، بینش‌های مولکولی جدیدی را در مورد ابتلا به دیابت در دوران بارداری، که به دیابت بارداری معروف است، ارائه می‌کند، بیماری که تقریباً ۱۵ درصد از زنان باردار در سراسر جهان را مبتلا می‌کند و دانشمندان هنوز اطلاعات کمی در مورد آن دارند. محققان دریافتند که در بارداری‌های سالم، Tregs برای جلوگیری از التهاب و کمک به کنترل سطح گلوکز در بدن به بافت چربی مادر مهاجرت می‌کند. در مطالعه‌ای که بر روی موش‌های باردار انجام شد مشخص شد که این موش‌های باردار فاقد RANK دارای سطوح بالای گلوکز و انسولین در خون و بسیاری از شاخص‌های دیگر دیابت بارداری بودند، موش‌های تازه متولد شده از این موش‌های باردار نیز بزرگ‌تر از حد متوسط بودند همانند نوزادان زنان مبتلا به دیابت در بارداری، نوزادان تازه متولد شده بسیار سنگین‌تر از حد متوسط بودند.
کمبود Tregs در دوران بارداری هم چنین منجر به اثرات طولانی مدت و بین نسلی بر روی فرزندان موش‌ها شد. بچه موش‌های تازه متولد شده در طول عمر خود مستعد ابتلا به دیابت و اضافه وزن بودند. اضافه کردن Tregs مشتق از تیموس موش‌های دارای کمبود RANK که از حاملگی‌های طبیعی جدا شده بودند، تمام مشکلات سلامتی آن‌ها از جمله سقط جنین و سطح گلوکز مادر را معکوس نمود و همچنین وزن بدن نوزادان را عادی کرد.
محققان همچنین زنان مبتلا به دیابت در دوران بارداری را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و نشان دادند که تعداد Tregs در جفت آن‌ها کاهش یافته است و این درست مشابه نتایج مطالعه روی موش‌ها بود.
کشف این مکانیسم جدیدِ زمینه ساز دیابت بارداری به طور بالقوه اهداف درمانی جدیدی را برای مادر و جنین در آینده ارائه می‌دهد. غده تیموس در طول بارداری به شدت تغییر می‌کند و این که چگونه سیم کشی (ارتباطلات جدید) مجدد کل بافت غده تیموس به بارداری سالم کمک می‌کند یکی از اسرار باقی مانده در ایمونولوژی بوده است.
هورمون‌های بارداری، نه تنها غده تیموس را از طریق RANK دوباره سیم کشی می‌کنند بلکه الگوی جدیدی را برای عملکرد آن آشکار می‌نمایند: تیموس نه تنها سیستم ایمنی مادر را تغییر می‌دهد تا جنین را پس نزند، بلکه تیموس سلامت متابولیک مادر را نیز کنترل می‌کند. این تحقیق دیدگاه ما را نسبت به تیموس به عنوان یک اندام فعال و پویا که برای محافظت از بارداری لازم است تغییر می‌دهد.
بیماری‌های خودایمنی در بارداری و نقش تیموس
این کشف همچنین ممکن است در درک برخی بیماری‌های خودایمنی مهم باشد که در آن سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به سلول‌های خودیمی‌کند. مطالعات علمی نشان داده است که بروز چندین بیماری خودایمنی با عملکرد تیموس مرتبط است: یک مثال بیماری خودایمنی، بیماری ام اس (MS) است که در آن مغز و نخاع توسط سیستم ایمنی خود فرد آسیب می‌بیند.
تحقیقات قبلی در مورد ام اس نشان داده است که عملکرد تیموس در این بیماری مختل می‌شود و خروجی سلول‌های T کمتر است. این نتایج می‌تواند توضیح دهد که چرا علائم زنان مبتلا به ام اس اغلب در دوران بارداری بهبود می‌یابد. پژوهشگران اکنون در حال بررسی عملکرد تیموس در زنان مبتلا به ام اس و بررسی بیماران قبل، حین و بعد از بارداری هستند. آن‌ها از این طریق تعیین می‌کنند که آیا تغییرات در تعادل بین انواع مختلف سلول‌های T به بهبودی که اغلب در زنان مبتلا به ام اس در دوران بارداری مشاهده می‌شود کمک می‌کند یا خیر.
چه اختلالاتی می‌تواند غده تیموس را تحت تاثیر قرار دهد؟
بسیاری از شرایط و اختلالات می‌توانند بر غده تیموس تأثیر بگذارند. این مسائل از اختلالات ژنتیکی موجود در بدو تولد تا بیماری‌هایی که بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، متغیر است. این مسائل عبارت هستند از:
- سندرم دی جورج (DiGeorge Syndrome): یک اختلال مادرزادی (که در بدو تولد وجود دارد) که در آن تیموس از دست رفته یا توسعه نیافته است. کودکانی که با سندرم دی جورج متولد می‌شوند، نقص ایمنی شدید (نارسایی سیستم ایمنی) دارند و در معرض خطر بیشتری برای عفونت هستند.
- بیماری پیوند در مقابل میزبان: زمانی که غده تیموس از نوزاد مرده به نوزاد متولد شده با سندرم دی جورج پیوند زده می‌شود، ممکن است به بازسازی سیستم ایمنی نوزاد کمک کند. با این حال، تیموس پیوندی ممکن است سلول‌هایی ایجاد کند که به سلول‌های گیرنده حمله می‌کنند.
- توده‌های مدیاستن: توده‌ها می‌توانند شامل تومورها، کیسه‌های پر از مایع (کیست) یا سایر ناهنجاری‌ها در اندام‌های مدیاستن که شامل تیموس می‌شود، باشد. توده‌ها ممکن است سرطانی باشند یا نباشند (توده‌های خوش خیم).
- تیموم و کارسینوم تیموس (سرطان تیموس): تیموم و کارسینوم تیموس دو نوع نادر سرطان هستند که می‌توانند در سلول‌های پوشش سطح بیرونی تیموس ایجاد شوند. تیموم‌ها شبیه سلول‌های تیموس معمولی هستند، به کندی رشد می‌کنند و معمولاً فراتر از تیموس گسترش نمی‌یابند. کارسینوم تیموس شبیه سلول‌های تیموس معمولی نیست، سریع‌تر رشد می‌کند و بیشتر به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. درمان تیموم راحت‌تر از سرطان تیموس است.
برخی از عارضه‌ها یا بیماری‌ها که به سرطان تیموس مربوط می‌شوند اما مستقیماً توسط تومورهای تیموس ایجاد نمی‌شوند. این شرایط عبارت هستند از:
- میاستنی گراویس: یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی را تشکیل می‌دهد که از انتقال سیگنال به عضلات توسط اعصاب جلوگیری می‌کند و باعث ضعف عضلانی می‌شود.
- آپلازی گلبول قرمز خالص: یک اختلال خودایمنی نادر است که در آن بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز جدید تولید کند و منجر به کم خونی شدید می‌شود.
- هیپوگاماگلوبولینمی: اختلالی که در آن بدن قادر به تولید سطوح مطلوب آنتی بادی نیست.
انواع دیگر تومورها نیز می‌توانند در تیموس ایجاد شوند. این تومورها شامل لنفوم و تومورهای سلول زایا هستند. با این حال، این‌ها تیموما یا کارسینوم تیموس در نظر گرفته نمی‌شوند.
علائم سرطان تیموس چیست؟
شایع‌ترین علائم سرطان تیموس عبارت هستند از:
- درد تیموس (درد در قسمت بالای قفسه سینه)
- سرفه‌های مداوم
- تنگی نفس
- صدای خشن
- تورم در صورت، گردن، بالای سینه یا بازوها
آیا می‌توان بدون تیموس زندگی کرد؟
غده تیموس بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن است. این غده به آموزش گلبول‌های سفید خون که از سیستم ایمنی بدن محافظت می‌کنند کمک می‌کند. خوشبختانه، بیشتر سلول‌های T حتی قبل از تولد ما تولید شده‌اند و بقیه در دوران کودکی و در دوران بلوغ ساخته شده‌اند.
بنابراین، بزرگسالان واقعاً به تیموس نیاز ندارند. اگر تیموس نوزاد یا کودک برداشته شود، ممکن است مشکلات سلامتی بالقوه برای کودک ایجاد شود. حذف غده تیموس می‌تواند منجر به عفونت، بروز بیماری‌های خودایمنی، آلرژی و افزایش خطر سرطان شود. اما به یاد داشته باشید نقش مهم غده تیموس در دوران باردرای است بنابراین می‌توان گفت که شاید بهتر است سوال را این گونه پاسخ دهیم، کودکان و بانوان در زمان باردرای به غده تیموس احتیاج دارند؟ البته با پیشرفت علم قطعاً نقش‌های بیشتر این غده کشف خواهد شد و همانطور که ثابت شد در بیماران ام اس (MS) فعالیت کم غده تیموس باعث بروز بسیاری از عوارض می‌شود. زنان مبتلا به ام اس وقتی باردار می‌شوند بیشتر علائم آن‌ها بهبود می‌یابد.
تفاوت بین تیموس و تیروئید چیست؟
تیموس غده‌ای است که به محافظت از سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. تیروئید غده‌ای است که جز سیستم غدد درون ریز است. تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که رشد و متابولیسم را کنترل می‌کنند (نحوه استفاده بدن از انرژی). تیروئید در جلوی گردن، زیر جعبه صدای (حنجره) قرار دارد.
سخن آخر
شاید تا قبل از خواندن این مقاله حتی نمی‌دانستید که غده تیموس کجای بدن شماست، اما غده تیموس عملکرد مهمی را ایفا می‌کند. این غده به عنوان بخشی از سیستم لنفاوی ایفا نقش می‌کند، غده تیموس، گلبول‌های سفید خاصی به نام سلول‌های T تولید می‌کند که به سیستم ایمنی کمک می‌کند. بیشتر سلول‌های T در زمان بلوغ بالغ می‌شوند و آن‌ها در برابر بیماری و عفونت مادام العمر شما را محافظت می‌کنند. امروز به نقش کلیدی این غده در بارداری بیشتر پی برده‌اند و تحقیقات بر روی این غده کوچک و ساکت و ناشناخته ادامه دارد.