علائم کشش بارداری نتیجه طبیعی کشش پوست بدن است تا فضایی برای کودک و رحم در حال رشد بانوی باردار ایجاد کند. همه بانوان باردار علائم کشش را احساس نمی‌کنند، اما اگر کشش همراه با بارداری شما باشد، علائم کشش به مرور زمان محو خواهند شد. در هر صورت، این کشش‌ها یادآور وجود موجودی نازنین در درون بدن شماست و مدال افتخاری برای گردن شماست که وظیفه بارداری و حمل او را برعهده گرفته‌اید. برای کسب اطلاعات در مورد علائم کشش بارداری، از جمله این که چرا آن‌ها بخش طبیعی از بارداری هستند و چه کاری می‌توانید برای تسکین پوست خود در حین کشش و حمایت از کوچولوی خود انجام دهید، با پینو بیبی همراه باشید.
علائم کشش بارداری (استریا) چیست؟
علائم کشش بارداری که به آن استریا (Striae) یا ترک پوستی نیز گفته می‌شود، فرایندی طبیعی در حاملگی است و بیش از ۵۰ درصد از خانم‌های باردار آن را تجربه می‌کند. با این حال، ترک‌های پوستی (استریا) مختص بارداری نیستند. مردان و زنان، چه باردار و چه غیر باردار، هر زمان که پوست به سرعت کشیده می‌شود، می‌توانند علائم استریا را روی پوست بدن خود مشاهده کند. این فرورفتگی‌های رگه‌ای در پوست بسته به رنگ پوست فرد میتواند صورتی، قرمز، بنفش یا قهوه‌ای باشد.
در دوران بارداری، علائم کشش ممکن است روی شکم، پستان‌ها، باسن، ران‌ها و بالای ساق پا، پهلوها و بازوها ظاهر شوند. با محو شدن علائم کشش، ممکن است رنگ آن‌ها تغییر کند، نقره‌ای یا سفید و یا حتی تیره شوند.
چرا در دوران بارداری دچار ترک‌های پوستی می‌شوید و علت آن چیست؟
به عبارت ساده، علائم کشش ممکن است روی شکم و بدن بانوی باردار ظاهر شود، زیرا پوست بدن در این نواحی کشیده می‌شود تا فضایی برای جنین در حال رشد در بدن مادر ایجاد کند. کشش روی پوست بانوی باردار میتواند باعث ایجاد این علائم شود که البته مضر نیستند. بر خلاف تصور رایج، این رگه‌ها معمولاً نتیجه افزایش وزن طبیعی بارداری نیستند، بلکه بیشتر در نتیجه کشیدگی پوست بدن در حین تغییر سطح هورمون‌ها هستند. البته افزایش وزن نیز میتواند باعث کشیدگی پوست شود، اما حتی کسانی که در دوران بارداری وزن کم یا متوسطی اضافه می‌کنند ممکن است دچار کشیدگی شوند.
دو عامل اصلی که میتواند بر علائم کشش (استریا) بارداری تأثیر بگذارد:
- هورمون‌ها: تغییرات در سطح هورمون در دوران بارداری به ایجاد علائم کشش کمک می‌کند. در دوران بارداری، غدد فوق کلیوی (غده آدرنال) هورمون کورتیزول را تولید می‌کنند. همان طور که سطح کورتیزول به طور طبیعی افزایش می‌یابد، رشته‌های الاستیکی در پوست ضعیف می‌شود و با کشیده شدن پوست، علائم کشش بارداری ایجاد می‌شود.
- وراثت: ژنتیک نیز یکی از عواملی است که در دوران بارداری باعث ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود. اگر فردی علائم کشیدگی را در سنین پایین‌تر تجربه کرده باشد، مانند جهش رشد که باعث کشیدگی پوست در دوران بلوغ می‌شود، یا اعضای خانواده این علائم را دارند، به احتمال زیاد در دوران بارداری این رگه‌های قرمز، بنفش، صورتی یا قهوه‌ای در دوران بارداری بروز پیدا می‌کند و این بانو در زمان بارداری مستعد استریا (Striae) است.
چه عواملی ریسک ایجاد استریا را افزایش می‌دهد؟
هر کسی ممکن است دچار ترک‌های پوستی(استریا) شود، اما برخی عوامل احتمال ابتلا به آن‌ها را افزایش می‌دهند، از جمله:
- زن بودن (مونث بودن)
- داشتن سوابق شخصی یا خانوادگی ترک‌های پوستی
- باردار بودن، به خصوص اگر بانوی باردار جوان باشد
- رشد سریع در نوجوانی
- افزایش یا کاهش وزن سریع
- استفاده از کورتیکواستروئیدها
- انجام جراحی بزرگ کردن پستان
- ورزش و استفاده از استروئیدهای آنابولیک
- داشتن یک اختلال ژنتیکی مانند سندرم کوشینگ (Cushing Syndrome) یا سندرم مارفان (Marfan Syndrome)
علائم کشش در بارداری چه زمانی ظاهر می‌شوند؟
چه زمانی باید انتظار مشاهده علائم کشش در دوران بارداری را داشته باشید؟ هر بارداری و هر بدنی با دیگران متفاوت است، اما علائم کشش به احتمال زیاد در نیمه دوم بارداری ظاهر می‌شوند. در این مرحله، برآمدگی شکم شروع به بزرگ‌تر شدن می‌کند و کشش، فشار بیشتری بر پوست وارد می‌کند.
برخی از بانوان باردار این علائم را در سه ماهه دوم مشاهده خواهند کرد، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا چند هفته آخر سه ماهه سوم متوجه این علائم نشوند. به یاد داشته باشید، برخی از بانوان حامله به هیچ وجه علائم کشش را تجربه نمی‌کنند.
علائم کشش بارداری چقدر شایع است؟
همان طور که در بالا ذکر شد، بیش از نیمی از افراد باردار دچار ترک‌های پوستی می‌شوند، به این معنی که احتمال داشتن علائم کشش بارداری در هر فردی ۵۰ درصد خواهد بود. به همین ترتیب، ممکن است حداقل علائم کشش بارداری را روی شکم، پستان‌ها، ران‌ها یا سایر قسمت‌های بدن خود تجربه کنید.
صرفه نظر از این، چند عامل ریسک ایجاد استریا (ترک‌ها) حاملگی را افزایش می‌دهد:
- باردار شدن در سنین پایین
- افزایش سریع وزن در دوران بارداری
- استفاده از کورتیکواستروئیدها در دوران بارداری
- جراحی بزرگ کردن پستان‌ها قبل از بارداری
- داشتن برخی اختلالات ژنتیکی (سندرم کوشینگ یا سندرم مارفان)
پیشگیری از علائم کشش در دوران بارداری
بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند چگونه از ترک‌های پوستی در دوران بارداری پیشگیری کنند، اما متأسفانه، هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهند تا به طور کامل از بروز آن‌ها جلوگیری کنند. ترک‌های پوستی در عمق پوست، به ویژه در بافت‌های همبند ایجاد می‌شوند، بنابراین نمی‌توانند با هیچ درمان موضعی یا خارجی از بروز آن‌ها جلوگیری کنند. به علاوه، از آنجایی که هورمون‌ها و ژنتیک در ایجاد استریا (Striae) درگیر هستند، ترک‌های پوستی کاملاً خارج از کنترل ما هستند.
با این حال، برخی از استراتژی‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به ترک‌های پوستی و یا به حداقل رساندن ظاهر نامناسب استریا کمک کنند. نکته کلیدی این است که این اقدامات را قبل از بزرگ شدن شکم در دروان بارداری باید انجام داد و این اقدامات را در طول بارداری ادامه داد.
- مصرف روزانه لوسیون یا کرم: مصرف هر روزه لوسیون به بدن کمک می‌کند تا پوست خود را مرطوب نگه دارید. این تاکتیک همچنین میتواند به تسکین خارش پوست (کلستاز) در دوران بارداری کمک کند، خواه ترک‌های پوستی داشته باشید یا نداشته باشید. تیم متخصص پینو بیبی در مقاله چگونه در بارداری زیبا باشیم نیز راه حل‌های مفیدی را در این زمینه توصیه می‌کند.
- با نوشیدن مقدار زیادی آب هیدراته بمانید، که ممکن است به نرمی پوست شما کمک کند و کمتر مستعد ترک‌های پوستی شود. همچنین استفاده از برخی دمنوش‌ها نیز می‌توانید به ابرسانی به بدن شما کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله مصرف دمنوش در دوران بارداری را مطالعه بفرمایید.
- از مصرف کافئین در دوران بارداری خودداری کنید که میتواند خطر ابتلا به ترک‌های پوستی (استریا) را افزایش دهد.
- از یک رژیم غذایی بارداری سالم با مواد مغذی کافی پیروی کنید. خوردن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از روی، پروتئین و ویتامین A، ویتامین C، ویتامین آفتاب (D) میتواند به سلامت پوست شما کمک کند. پیشنهاد می‌کنیم سه مقاله مصرف ویتامین‌ها، ریزمغذی‌ها و مواد معدنی در دوران بارداری (بخش اول ویتامین‌ها؛ بخش دوم مواد معدنی و بخش سوم ریز مغذی‌ها) را مطالعه بفرمایید.
آیا ترک‌های بارداری از بین می‌روند؟ آیا می‌توان از شر خطوط پوستی بعد از بارداری خلاص شد و چقدر طول می‌کشد تا استریا از بین بروند؟
این سؤالات رایج ممکن است زمانی که هنوز باردار هستید یا این که زایمان کرده‌اید و نمی‌دانید چگونه با ترک‌های پوستی پس از زایمان کنار بیایید، ایجاد شود. خبر خوب این است که علائم و نشانه‌های استریا (کشش و ترک پوستی) معمولاً پس از بارداری محو می‌شوند. از آنجایی که ترک‌های پوستی نوعی جای زخم هستند، محو شدن تدریجی خواهد بود و ممکن است به طور کامل ناپدید نشوند.
به یاد داشته باشید که ترک‌های پوستی نتیجه معمول و طبیعی پرورش جنین در داخل شکم شما هستند. بدن شما در طول بارداری ناگزیر تغییر خواهد کرد و این علائم کشش مورد انتظار است و حتی امری ضروری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این که چگونه بدن شما ممکن است با باردار شدن سازگار شود، مقالات هفته‌های بارداری (هفته یک تا ۴۰ام) را مطالعه کنید تا ببینید بدن‌تان چقدر هوشمندانه و ظریف خود را برای رشد و نمو فرشته کوچولو آماده می‌کند و بدانید که در این سفر تنها نیستید و همه افراد باردار نیز این روند را طی می‌کنند.
با این اوصاف، می‌دانیم که ظاهر ترک‌های بارداری ناخوشایند است. اگر می‌خواهید ظاهر و بافت ترک‌های پوستی خود را به حداقل برسانید یا بهبود دهید، با پزشک خود صحبت کنید. چند درمان وجود دارد که با بکارگیری آن‌ها می‌توانید تا حدودی اثرات این کشش‌های پوستی را کاهش دهید اما پزشک میتواند بهترین روش را برای شما توصیه کند.
- کرم‌ها: اگر چه کرم‌ها نمی‌توانند از ایجاد علائم کشش در شکم و یا جای دیگری در بدن شما جلوگیری کنند، ممکن است بتوانند ظاهر این علائم را بعد از بارداری کاهش دهند. موادی مانند ترتینوئین و سایر رتینوئیدهای مشتق شده از ویتامین A می‌توانند به افزایش تولید کلاژن در سطح پوست کمک کنند، که ممکن است ظاهر ترک‌های پوست را کاهش دهد.
- نور و لیزر درمانی: لیزر و نور درمانی نیز می‌توانند تولید کلاژن را تحریک کرده و خاصیت ارتجاعی را بهبود بخشند.
- میکرونیدلینگ: میکرودرم ابریژن و اسید هیالورونیک، سایر درمان‌های پوستی شامل میکرونیدلینگ و میکرودرم ابریژن است که میتواند رشد کلاژن را تقویت کرده و به ترکیب شدن ترک‌ها در پوست اطراف کمک کند. استفاده روزانه از اسید هیالورونیک نیز ممکن است به پیشگیری و درمان علائم کشش کمک کند.
- مصرف ژلاتین و کلاژن: مصرف غذاهای حاوی این ترکیبات راه ساده‌تر جهت دریافت این ترکیبات در زمان بارداری است، راهی بی‌خطر و کم هزینه که با دریافت کلاژن و ژلاتین در بارداری علاوه بر کمک به بهبود استریا و ترک‌های پوستی به تقویت مفاصل نیز کمک می‌کند. به خصوص که منابع حاوی کلاژن و ژلاتین نیز اکثراً در غذاهای خوشمزه یافت می‌شوند.
- لایه برداری پوست خشک: لایه برداری پوست با استفاده از برس خشک، گردش خون را بهبود می‌بخشد و پوست شما را سالم نگه می‌دارد و به عنوان راهی برای کاهش علائم ظاهری کشش هستند که قبلاً ایجاد شده‌اند اما برس زدن (مسواک زدن، کیسه کشیدن) خشک نیز میتواند به عنوان یک روش پیشگیرانه استفاده شود. از یک برس خشک ساخته شده از الیاف طبیعی (لوفا) استفاده کنید. موهای برس باید سفت باشند، اما نه خیلی سفت. از پایین پاهای خود شروع کنید و پوست خود را به سمت بالا به سمت قلب بکشید. روی مناطقی تمرکز کنید که علائم کشش ممکن است مشکل ساز شوند، مانند باسن و شکم. پس از اتمام برس زدن، دوش بگیرید تا سلول‌های مرده پوست از بین برود. از برس خشک برای پستان‌های خود استفاده نکنید، زیرا پوست بدن در نواحی حساس‌تر است و ممکن است با برس زدن یا کیسه کشیدن آسیب ببیند.
- عدم مصرف شامپوها و صابون‌های اسانس‌دار: برای شستشویی بدن از صابون‌ها و شامپوهای حاوی ترکیبات معطر استفاده نکنید. سعی کنید شامپو حاوی مواد آبرسان طبیعی مثل روغن نارگیل، روغن بادام، تخم مرغ، روغن گل رز، روغن بائو باب و لانولین طبیعی (که از بدن گوسفندان استخراج می‌شود) استفاده کنید.
- علائم کشش قبل ایجاد درمان کنید: اگر با چند ترک مواجه شدید که حتی در صورت انجام اقدامات پیشگیرانه ممکن است اتفاق بیفتد، آن‌ها را در حالی که هنوز جدید هستند درمان کنید. یک مرهم ترک حاوی اسید گلیکولیک را روی شکم، پهلوها و هر جا که رگه‌های قرمز ظاهر شده است، بمالید. استفاده از اسید گلیکولیک و رتینوئیدها به طور همزمان ممکن است نتایج بهتری نسبت به استفاده از هر کدام از این محصولات به تنهایی داشته باشد.
جهت یافتن شیوه درمانی مناسب، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک میتواند یک درمان مناسب را توصیه کند؛ همچنین پزشک شما را از مصرف داروهای ممنوعه پوستی در دوران بارداری و شیردهی آگاه خواهد کرد. یادتان باشد در دوران بارداری نسبت به مصرف داروها حتی داروهای گیاهی حساس باشید و بدون مشورت با پزشک خوددرمانی نکنید.
سوالات متداول در یک نگاه
بیش از نیمی از تمام افراد باردار علائم کشش را تجربه می‌کنند، که نتیجه طبیعی کشش پوست شما برای باز کردن فضا جهت رشد کودک و رحم است. اما ترک‌های پوستی خارج از کنترل شما هستند، زیرا هورمون‌ها، ژنتیک و حتی نوع پوست می‌توانند روی ابتلا یا عدم ابتلا به آن‌ها تأثیر بگذارند و بر ظاهر کلی آن‌ها تأثیر بگذارند.
- چه چیزی باعث ایجاد ترک و خطوط پوستی در بارداری می‌شود؟ ترک‌های حاملگی در اثر کشیدگی پوست ایجاد می‌شوند که میتواند تحت تاثیر تغییرات سطوح ترشح هورمون‌ها و همچنین ژنتیک باشد. هنگامی که باردار هستید، سطح کورتیزول افزایش می‌یابد که خاصیت ارتجاعی پوست بدن را ضعیف می‌کند. همان طور که بدن بانوی باردار رشد می‌کند تا فضایی برای جنین در حال رشد رحم ایجاد کند، استرس و کشش روی پوست با خاصیت ارتجاعی ضعیف میتواند منجر به ترک‌های پوستی شود. اما همه بانوان باردار علائم کشش بارداری را تجربه نمی‌کنند، بنابراین ژنتیک نیز یک عامل مهم است.
- آیا می‌توان از علائم کشش در دوران بارداری جلوگیری کرد؟ پاسخ منفی است. خیر، شما نمی‌توانید به طور کلی از علائم کشش در دوران بارداری جلوگیری کنید. ترک‌های پوستی در اعماق بافت‌های همبند (بافت پیوندی) پوست ایجاد می‌شوند و هورمون‌ها، نوع پوست و وراثت همگی در بروز آن نقش دارند. با این حال، برخی اقدامات احتیاطی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به کاهش خطر ابتلا به ترک‌های پوستی (استریا) انجام دهید. برای مثال هیدراته ماندن، اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و پایبندی به یک رژیم غذایی سالم.
- علائم کشش در چه ماهی از بارداری ظاهر می‌شود؟ علائم کشش حاملگی احتمالاً در نیمه دوم بارداری و در سه ماهه سوم بارداری، بروز پیدا خواهد کرد. این زمانی است که برجستگی شکم با سرعت بیشتری شروع به رشد می‌کند و فشار بیشتری را بر روی پوست بدن وارد می‌کند و برای سازگاری و ایجاد فضا برای جنین و رحم در حال رشد کشیده می‌شود.
- چگونه ترک‌های بارداری را از بین ببریم؟ معمولاً علائم کشش پس از بارداری محو می‌شوند، اما ممکن است به طور کامل ناپدید نشوند. هیچ درمانی برای ترک‌های پوستی پس از زایمان وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها و راهکارها وجود دارد که میتواند به بهبود ظاهر آن‌ها کمک کند.
- چه غذاهایی برای کاهش علائم کشش بارداری مفید است؟ رژیم غذایی مغذی داشته باشید. احتمالاً در دوران بارداری وعده‌های غذایی سالم و متعادلی می‌خورید تا مطمئن شوید که کودک شما ویتامین‌ها و مواد مغذی کافی دریافت می‌کند. ترکیب غذاهایی که به ویژه برای سلامت پوست شما مفید هستند، میتواند خاصیت ارتجاعی پوست شما را بهبود بخشد، که به جلوگیری از ایجاد علائم کشش کمک می‌کند. غذاهای زیر را به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید:
- غذاهای غنی از آنتی اکسیدان‌ها، که به تغذیه و محافظت از پوست کمک می‌کند. مقدار زیادی اسفناج، زغال اخته، توت فرنگی و سایر میوه‌ها و سبزیجات تازه بخورید.
- غذاهای حاوی ویتامین E که از غشاهای سلولی پوست محافظت می‌کند. آجیل، دانه‌ها، آووکادو، کلم بروکلی و سبزیجات کولارد بخورید.
- غذاهای حاوی ویتامین A که بافت‌های پوست را ترمیم می‌کند. هویج، سیب زمینی شیرین، انبه، کدو حلوایی و فلفل دلمه‌ای قرمز بخورید.
- غذاهای حاوی امگا ۳ که غشای سلولی را سالم نگه می‌دارد و پوست شما را درخشان می‌کند. ماهی، روغن ماهی، گردو، تخم مرغ و صدف بخورید. حتماً تخم مرغ و صدف را کاملاً بپزید. ماهی پر جیوه نخورید. جیوه مصرف شده در دوران بارداری با تاخیر در رشد و آسیب مغزی جنین مرتبط است.
سخن آخر
هیچ استراتژی پیشگیری یا درمان مطمئنی برای ترک‌های پوستی در دوران بارداری یا بعد از آن وجود ندارد. با این حال، می‌توانید اقدامات احتیاطی را انجام داد و درمان‌های خاصی را برای کاهش خطر و بهبود ظاهر ترک‌های پس از زایمان انتخاب کرد. به عنوان مثال، در دوران بارداری، سعی کنید پوست خود را مرطوب نگه دارید، هیدراته بمانید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید. اگر می‌خواهید علائم کشش بعد از بارداری را برطرف کنید، با پزشک در مورد درمان‌های احتمالی مانند کرم‌های رتینوئید، لیزر درمانی یا سایر درمان‌های پوستی مشورت کنید. مقاله مصرف داروهای پوستی را بارداری نیر میتواند به نگرش صحیح شما در این رابطه کمک کند.
سعی کنید تا حد امکان از سفر بارداری خود لذت ببرید، به خاطر داشته باشید که علائم طبیعی مانند علائم کشش و استریا (Striae) و حتی دردهای آزاردهنده، نشانه این است که معجزه کوچکی در بدن شما در حال به وقوع پیوستن است.