فواید کتاب خواندن برای کودکان

نوزادان و کودکان خردسال مثل اسفنجی هستند که همه چیز را از طریق محیط اطراف به خود جذب می‌کنند. حتی در زمانی که برای آن‌ها قصه می‌گویید، ذهن آن‌ها در حال کار است و تمام کلماتی که می‌شنوند و درس‌هایی که شخصیت‌های داخل داستان به آن‌ها می‌آموزند را به خاطر می‌سپارند و از آن تاثیر می‌پذیرند. کتاب خواندن برای کودکتان، در هر سنی، رشد ذهنی کودک، پیوند بین شما و کودک خود و بسیاری از مهارت‌های دیگر را در او تقویت می‌کند. تنها چیزی که برای شروع لازم دارید، داشتن چند کتاب مخصوص کودکان، انگیزه و کمی زمان است. در این مقاله به فواید کتاب خواندن برای کودکان می‌پردازیم و در مورد نحوه شروع به کتاب خواندن برای او صحبت می‌کنیم.

فواید کتاب خواندن برای کودکان چیست؟

این صحنه را در ذهن خود مجسم کنید: شما یک کتاب کودک را انتخاب می‌کنید، روی صندلی راحتی مورد علاقه خود می‌نشینید و در حالی که کودک خود را در آغوش گرفته‌اید، اولین صفحه از صفحات رنگارنگ کتاب را باز می‌کنید. سپس شروع به کتاب خواندن برای کودک خود می‌کنید و کودک شما نیز کاملاً مجذوب داستان می‌شود. این تجربه بسیار دلپذیر و شبیه به یک معجزه است. حتی بهتر از آن این است که فرزند شما نه تنها سرگرم می‌شود، بلکه با کتاب خواندن در حال یادگیری نیز می‌باشد.

با این حال، واقعیت ممکن است کمی متفاوت از چیزی که اکنون تصور کردید باشد. اگر کودک خردسال شما سعی می‌کند کتاب داستان را بخورد یا به جای این که صبورانه بنشیند و به کتاب خواندن شما گوش دهد بی دلیل در اتاق پرسه می‌زند، بدانید که تنها نیستید.

بهبود پیوند عاطفی با کودک

اما فواید مطالعه برای همه کودکان یکسان است. کتاب خواندن فرصت فوق العاده‌ای را برای ایجاد پیوند عاطفی بین شما و فرزندتان فراهم می‌کند تا طی آن با یکدیگر ارتباط برقرار کنید. کتاب خواندن برای کودکان یک روش مناسب برای گذراندن وقت با کودک خود و آرام شدن هر دوی شما پس از پشت سر گذاشتن یک روز پر هیجان است. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که کتاب خواندن برای کودک می‌تواند ارتباط محکمی را بین مادر و پدر و و کودک برقرار کند. وقتی برای کودک کتاب خوانده می‌شود، او احساس امنیت و آرامش می‌کند. به علاوه، پدر و مادرانی که نگرش مثبتی نسبت به کتاب خواندن و مطالعه دارند، با کتاب خواندن برای کودک به نوبه خود به فرزندان خود کمک می‌کنند تا همانند خود آن‌ها به سواد و مطالعه دید مثبتی پیدا کنند.

تقویب مهارت‌های عاطفی کودکان

مهارت‌های شنیداری کودک شما با شنیدن داستان با صدای بلند در کودک شما تقویت می‌شود و این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا درک مطلب توسط کودک به توجه یا به عبارت دیگر، مهارت های شنیداری او بستگی دارد. روان شناسان کودک توصیه می‌کنند که گوش دادن، مهارتی است که کودکان باید قبل از آموختن سواد و کتاب خواندن توسط خودشان و در سنین پایین‌تر کسب کنند. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که کتاب‌های صوتی یک روش عالی برای کتاب خواندن شما همراه با کودک خود هستند. کتاب‌های صوتی اغلب دارای ارزش سرگرمی نیز می‌باشند؛ مانند اصوات بچگانه، موسیقی و صداهای کاراکترهای کتاب.

رشد شناختی و زبانی کودکان

رشد شناختی و مهارت‌های زبانی حتی کودکان خردسال نیز از گوش دادن به کتاب خواندن پدر و مادر برای آن‌ها بهبود می‌یابد و پیشرفت می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که کودکانی که مرتب برایشان کتاب خوانده می‌شود و با آن‌ها صحبت می‌شود، توانایی بالاتری در مهارت‌های زبانی و رشد شناختی مانند حل مسئله دارند. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که پیوند کلامی بین والدین و کودک از سراسر دوران کودکی تا سال‌های نوجوانی گسترش می‌یابد. محققان می‌گویند که تعاملات کلامی (مثل کتاب خواندن برای کودکان، صحبت کردن با کودک و غیره) بین والدین و کودکان خردسال ممکن است باعث ارتقای مهارت‌های زبانی کودک و رسیدن او به IQ بالاتر تا سن ۱۴ سالگی شود.

گسترش دایره لغات کودکان

کارشناسان مراکز ملی رشد، آموزش و یادگیری در دوران کودکی نیز توضیح می‌دهند که خواندن کتاب برای کودکان به گسترش تعداد و تنوع کلماتی که آنها استفاده می‌کنند، کمک می‌کند. این نتیجه گیری کاملاً منطقی است. چرا که کتاب‌هایی که برای کودک خود می‌خوانید، اغلب حاوی کلمات خاصی هستند که ممکن است کودک شما در ارتباطات روزمره خود از آن‌ها استفاده نکند و فقط در حین کتاب خواندن به همراه شما به آن‌ها بر بخورند. در حین خواندن یک کتاب، ممکن است در توصیف داستان از نام‌های خاصی برای گیاهان یا حیوانات مختلف استفاده کنید یا به طور کلی از صفت‌ها و کلمات توصیفی بیش‌تری را به کار ببرید. این دایره لغات در ذهن کودک شما ذخیره می‌شود و در آینده به رشد و پیشرفت او کمک خواهد کرد.

پژوهش‌های سال‌های اخیر تخمین می‌زنند که کودکانی که از ابتدای تولد تا ۵ سالگی (که به مهدکودک می‌روند) به طور منظم برای آن‌ها کتاب خوانده می‌شود، ۱.۴ میلیون کلمه بیش‌تر از کودکانی که در آن سنین برای آن‌ها کتاب خوانده نمی‌شود با کلمات جدید روبرو می‌شوند و در نتیجه دایره لغات بالاتری نسبت به سایر هم و سالان خود دارند. با کتاب خواندن برای کودک خود، در آینده کودک باهوش‌ تری خواهید داشت.

بهبود دامنه توجه کودکان

کتاب خواندن برای کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا تمرکز و مهارت‌های خود انضباطی را در خود بهبود دهند و در این زمینه پیشرفت کنند. احتمالاً با داستان گفتن برای یک کودک خردسال که غرق گوش دادن به کتاب داستان شده و به آن فکر می‌کند، برخورد کرده‌اید. چیزی که ممکن است با این مشاهده متوجه شوید این است که کتاب خواندن منظم با گذشت زمان باعث می‌شود کودکان به آن گوش کنند تا آن را بفهمند. وقتی کودکان به کتاب خواندن شما گوش می‌دهند، بی‌ حرکت می‌نشینند، دامنه توجه طولانی‌ تری پیدا می‌کنند و حتی مهارت‌های حافظه و یادگیری آن‌ها فعال و تقویت می‌شوند.

تقویت خلاقیت در کودکان

داستان‌های تخیلی و قصه کتاب‌هایی که برای کودک خود می‌خوانید، در را به روی دنیای کاملا جدیدی به روی فرزند شما می‌گشایند. درست است که کتاب‌های غیر داستانی زیادی درباره شخصیت‌های بچگانه مثل دایناسورها، حشرات و هواپیماها وجود دارند. اما با این حال، داستان‌های تخیلی از دنیای واقعی فراتر می‌روند و از عناصر فانتزی استفاده می‌کنند تا کودکان را به تفکر خارج از چارچوب ترغیب کنند. کودکان تخیل قوی‌ای دارند. بنابراین کتاب خواندن به تقویت خلاقیت کودکان کمک می‌کند و کارشناسان خاطر نشان می‌کنند که خلاقیت برای پیشرفت علایق و ایده‌ها و همچنین برای تقویت سلامت عاطفی کودک مهم است.

آموزش درس زندگی

کتاب‌ها فرصت مناسبی را برای صحبت در مورد اتفاقات و شرایط دنیای واقعی به روش‌های مختلف برای کودک فراهم می‌کنند. کودکان به‌ ویژه از کتاب‌هایی لذت می‌برند که در آن‌ها کودکان هم سن و سالشان کارهایی را انجام می‌دهند که در زندگی روزمره واقعاً انجام می‌دهند و موقعیت‌های مختلف داستان را در دنیای واقعی الگوبرداری می‌کنند. خواندن کتاب‌هایی در مورد موضوعات هدفمند ممکن است به کودکان کمک کند وقتی با چیز جدیدی سر و کار دارند، مانند سفر به نقاط مختلف کشور یا اتفاقی ناراحت‌ کننده مانند رفتن به دندان‌پزشک احساس تنهایی نکنند.

رشد اجتماعی و عاطفی کودکان

کتاب خواندن برای کودکان خردسال به آنها می‌آموزد که چگونه با تجارب دشوار یا موقعیت‌های استرس زا کنار بیایند. همچنین خواندن کتاب‌هایی درباره اتفاقات عاطفی مانند شروع تحصیلات در مدرسه جدید، می‌تواند به شروع مکالمه کمک کند و به کودکان نشان دهد که احساساتشان طبیعی است.

از چه زمانی باید کتاب خواندن برای کودکان را شروع کرد؟

نوزادان، کودکان خردسال، کودکان و حتی کودکان بزرگ‌تر همگی از کتاب خواندن پدر و مادر برای آن‌ها سود می‌برند. شما حتی برای شروع به کتاب خواندن برای کودک خود به یک کتابخانه شخصی بزرگ نیاز ندارید. برای تهیه کتاب‌های مناسب، به فراتر از کتاب فروشی فکر کنید. می‌توانید کتاب‌های کودکان متنوعی را در کتابخانه محل، فروشگاه کتاب دست دوم یا سایت‌های رایگان کتاب پیدا کنید. حتی می‌توانید فرزندتان را تشویق کنید که از آن‌ها کتاب قرض بگیرد و به دوستانش نیز توصیه کند.

کتاب خواندن برای نوزادان

نوزادان زیر ۶ ماه از کتاب‌هایی بهترین استفاده را می‌برند که تصاویر ساده اما پر رنگ یا روشن با تضاد رنگ قابل مشاهده دارند. در حالی که همراه با نوزاد خود به تصاویر کتاب‌ها نگاه می‌کنید، می‌توانید با کودک خود صحبت کنید. اما خواندن کلمات موجود در کتاب ضروری نیست.

زمانی که نوزاد کمی بزرگتر می شوند و به ۷ تا ۱۲ ماهگی خود می‌رسد، بهتر است کتاب‌هایی که برای او می‌خوانید را به کتاب هایی با عبارات ساده یا فقط یک خط متن مرتبط با تصویر روی صفحه تغییر دهید. کتاب‌های زیادی برای کودکان وجود دارند. بنابراین سعی کنید زیاد سردرگم نشوید. شعرهای کودکانه، به خصوص آن‌هایی که می‌توانید شعرشان را به خاطر بسپارید، انتخاب خوبی برای کتاب خواند برای نوزادان به شمار می‌روند. همچنین بهتر است برای نوزادان به دنبال کتاب‌های محکمی باشید که از مقوا یا پارچه ساخته شده‌اند و جلد محکمی دارند. زیرا نوزاد قادر به خراب کردن و جویدن آن نخواهد بود. کتاب‌های دسته دار نیز برای نوزادان سرگرم کننده هستند و به کودک شما اجازه می دهند زمان مطالعه را به زمان بازی هم تبدیل کند.

برای نوزادان ۱۲ تا ۱۸ ماهه ممکن است کتاب‌هایی با تصاویر کودکان دیگر در حال انجام کارهای روزمره جالب باشد. همین موضوع در مورد کتاب‌هایی که حیوانات، شخصیت‌های کارتونی یا صحنه‌های آشنای دیگری در آنها وجود دارد، صدق می‌کند. به همین دلیل بهتر است برای این گروه سنی، به دنبال کتاب‌هایی بگردید که دارای تصاویر دقیق‌تر و داستانی ساده یا توصیف رویدادها باشند. وقتی که کودک شما شروع به گفتن کلمات و در نهایت صحبت کردن می‌کند، سعی کنید او را در آنچه در کتاب می‌بیند، مشارکت دهید. به عنوان مثال، به یک عکس اشاره کنید و بپرسید “این چیست؟” یا تصویر را در کتاب به او نشان دهید و به او بگویید “این یک موز است!” تا نوزاد شما درگیر کتاب شود. تلاش کنید تعامل بین خود و کودک را در حین کتاب خواندن برای او مثبت نگه دارید و سعی کنید کلمات فرزندتان را برای او تکرار کنید (“بله، به نظر می‌رسد این یک گربه است؛ اما در واقع یک سنجاب است!”).

کتاب خواندن برای کودکان خردسال

کودکان ۱۹ تا ۳۰ ماهه از کتاب‌هایی که در داستان خود شخصیت های آشنا دارند، لذت می‌برند. در این سنین، کودکان به کتاب‌هایی با اتفاقات و فعالیت‌های متنوع، تصاویر و جزئیات زیاد نسبت به کتاب‌هایی که کلمات و متن زیاد دارند، تمایل بیش‌تری دارند. به همین دلیل توصیه می‌شود برای کودکان خردسال، به دنبال کتاب‌هایی بگردید که حاوی داستان‌های کوتاه هستند. به‌ویژه آن‌ دسته از داستان‌ها که دارای روابط علت و معلولی هستند یا مشکلی که شخصیت‌های داستان باید برای غلبه بر آن تلاش کنند.

تکرار در این سن مهم است. بنابراین سعی کنید کتاب هایی را انتخاب کنید که هنگام کتاب خواندن برای کودک خود، بتوانید داستان را با ریتم، آواز خواندن و یا تکرار متن برای او تعریف کنید. در حالی که برای کودک خود کتاب می‌خوانید و به متن‌های تکراری می‌رسید، کمی مکث کنید تا ببینید آیا کودک شما جای خالی را پر می‌کند یا خیر. همچنین می‌توانید برای ایجاد ارتباط بین شخصیت اصلی کتاب و کودک خود جملاتی را بگویید تا کودک، بیش‌تر با شخصیت داستان همذات پنداری کند. به عنوان مثال، ممکن است به این نکته اشاره کنید که “او هم مثل تو در تخت خودش می‌خوابد.”

شما می‌توانید برای کودکان این سن از کتاب‌های ساخته شده با صفحات کاغذی را به جای کتاب‌های تخته‌ای یا پارچه‌ای استفاده کنید. فقط مراقب باشید تا کودک شما صفحات کتاب را پاره نکند.

کتاب خواندن برای کودکان

کودکان پیش دبستانی و کودکان دبستانی توانایی کتاب خواندن را دارند. بنابراین ایده خوبی است که خود کودک رهبری را در انتخاب کتاب به دست بگیرد و شما پیچیده بودن یا ساده بودن کتاب را بر اساس سلیقه خود او انتخاب کنید. کودکان کوچک‌تر (و حتی برخی از کودکان بزرگ‌تر) ممکن است همچنان از کتاب‌هایی پر از تصاویر و با متن کم استقبال کنند. با این وجود، می‌توانید شروع به معرفی کتاب‌هایی به کودک خود نمایید که سناریوهای پیچیده‌ تری دارند یا کتاب‌هایی که کلمات بیش‌تری نسبت به تصاویر دارند. در این سن حتی می‌توان کتاب‌های طولانی‌تر که فصل فصل هستند را نیز برای کودک خود تهیه کنید.

زمانی که کودک شما توانایی لازم را به دست می‌آورد که به تنهایی شروع به کتاب خواندن بکند، می‌توانید از او درخواست کنید که کلمات یا جملاتی را که در طول داستان به آن‌ها برمی‌خورد را با صدای بلند بخواند و به این ترتیب او را در فرآیند کتاب خواندن مشارکت دهید. این کار، تمرین بسیار مناسبی برای تسلط و بهبود مهارت‌های خواندن کودک شما می‌باشد.

سخن آخر

هم کیفیت و هم کمیت کلماتی که در صحبت با کودک خود به کار می‌برید، در آموزش و بهبود مهارت‌های سواد آموزی و زبانی کودک بسیار اهمیت دارند. کتاب خواندن فرصتی عالی برای صحبت کردن، داستان گویی و ارتباط با کودک شما را فراهم می‌کند. اگر هنوز دقیقاً نمی‌دانید چگونه باید شروع به کتاب خواندن برای کودک خود کنید، به کتابخانه نزدیک محل سکونت خود مراجعه کنید و با یک کتابدار در بخش کودکان صحبت کنید. شما می‌توانید کتاب‌های پیشنهادی او را بررسی کنید و به مرور کتاب‌های دیگری را برای کودک خود تهیه کنید. همچنین می‌توانید در رویدادهای کتاب خوانی ثبت‌نام کنید که تمام خانواده‌ را به کتاب خواندن تشویق می‌کند.