رفتار والدین در دروغگویی کودکان چه تاثیری دارد؟
دروغگویی کودکان به عنوان یکی از رفتارهای معمول در دوران کودکی شناخته می‌شود. کودکان در مراحل اولیه زندگی‌شان، به دلیل نداشتن مفهوم کامل از حقیقت و درک مفهوم دروغ، ممکن است به طور غیرمنطقی دروغ بگویند. دروغ‌های کودکان بیشتر به صورت بی‌خطر و به طور معمول برای حفظ تصویری که از خود دارند و یا به عنوان راهی برای رسیدن به خواسته‌ها و نیازهایشان استفاده می‌شود. با ادامه مقاله با پینو بیبی همراه باشید تا درباره علل دروغگویی کودکان و تاثیر رفتار والدین بر این رفتار ناپسند بیشتر بدانید. برخی از دلایل متداول دروغگویی کودکان عبارت هستند از:
- تجربه و بررسی مرزها: کودکان به طور طبیعی می‌خواهند مرزها و محدودیت‌ها را بررسی کنند. دروغگویی می‌تواند یک راه برای آزمایش واکنش بزرگترها و مشخص کردن محدودیت‌ها باشد.
- پنهان کردن خطاها: کودکان ممکن است بخواهند خطاها یا اشتباهاتشان را پنهان کنند، تا از مجازات جلوگیری کنند.
- جلب توجه: برخی کودکان ممکن است به دلیل فقدان توانایی‌های ارتباطی با دروغ به دنبال جلب توجه اطرافیان باشند.
- تخیل و داستان‌پردازی: دروغگویی برای کودکان می‌تواند یک راه برای بیان دنیای خیالی و تخیلی‌شان باشد.
- الگو‌گیری از بزرگترها: کودکان ممکن است رفتار دروغگویی را از بزرگترها در خانه یا در محیط‌های دیگر مشاهده کنند و این رفتار را تقلید کنند.
چه زمانی کودکان دروغگو می‌شوند؟
دروغگویی در کودکان معمولاً در دو دوره زمانی رخ می‌دهد:
دوران پیش‌دبستانی: در این دوره، کودکان هنوز مفهوم و آثار دروغگویی را درک نمی‌کنند و به طور طبیعی ممکن است دروغ بگویند یا خیال‌پردازی کنند. این مرحله اغلب با گذشت زمان و بهبود توانایی‌های شناختی و اجتماعی، این رفتار کودک تغییر می‌کند.
دوران مدرسه: با توجه به توانایی‌های شناختی بهبود یافته، کودکان عواقب دروغگویی را متوجه می‌شوند. در این مرحله، برخی کودکان ممکن است به عنوان راهی برای فرار یا مقابله با مشکلات شروع به دروغگویی کنند.
نحوه برخورد خانواده با دروغگویی کودکان
نحوه‌ی برخورد خانواده با دروغگویی کودکان می‌تواند در رفع این عادت ناپسند بسیار مؤثر باشد و باید این کار با دقت و حساسیت زیادی انجام شود تا اثر مثبتی بر روی رفتار کودک داشته باشد.
اطمینان حاصل کنید که کودک می‌داند همواره می‌تواند با شما در مورد هر مسئله‌ای صحبت کند و احساس راحتی داشته باشد. اگر کودک دروغ بگوید، تنبیه سخت‌گیرانه ممکن است موجب افزایش رفتار دروغگویی و حتی از دست دادن اعتماد کودک به شما شود. به جای تنبیه شدید، با کودک صحبت کنید و تلاش کنید ریشه مشکل را بفهمید. تلاش کنید علل و دلایل دروغگویی کودک را بفهمید. شاید کودک نیاز به توجه بیشتر دارد یا احساس انزوا می‌کند.
انعطاف‌پذیری نشان دهید و توانایی‌های و نقاط قوت کودک را تشویق کنید. کودکان را به صداقت و راستگویی تشویق کنید.
به کودک آموزش دهید که دروغگویی ممکن است به مشکلات بیشتری منجر شود و از ایجاد رابطه صحیح و اعتماد به دیگران به آن‌ها جلوگیری می‌کند.
اگر چه دروغگویی در کودکان برخی اوقات طبیعی و عادی است، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌‌ای از مشکلات رفتاری یا اجتماعی عمیق‌تری باشد. در صورتی که رفتار دروغگویی به حدی زیاد شود که از حالت عادی خارج شود و به مشکلاتی نظیر اختلال رفتاری یا نارسایی‌های اجتماعی منجر شود، ممکن است نیاز به مشاوره و راهنمایی از یک متخصص، مثلاً روان‌شناس یا مشاور خانواده، باشد.
رفتار والدین چه تاثیری بر دروغگویی کودکان دارد؟
رفتار والدین بر دروغگویی کودکان تأثیرات قابل توجهی دارد. والدین با رفتارها و نوع ارتباط خود با کودکان می‌توانند الگوهای رفتاری کودکان خود را شکل دهند. دروغگویی کودکان معمولاً از سنین کودکی شروع می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی باقی بماند. دروغگویی می‌تواند عواقب منفی مستقیمی برای کودکان داشته باشد، مانند از دست دادن اعتماد به نفس و ایجاد رابطه‌های اجتماعی ضعیف. همچنین، دروغگویی می‌تواند به طور غیرمستقیم منجر به بروز مشکلات اخلاقی، عدم موفقیت تحصیلی و مشکلات رفتاری در آینده شود. دروغگویی والدین و حتی برخورد نامناسب والدین با مسئله دروغگویی فرزندان می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر روی کودکان و تشدید این رفتار نادرست داشته باشد. برخی از تأثیرات رفتار والدین بر دروغگویی کودکان عبارت هستند از:
الگوسازی بد رفتاری: والدین به عنوان الگوهای اصلی کودکان خود عمل می‌کنند. اگر والدین خود، دروغگو باشند، کودکان این رفتارها را تقلید می‌کنند و دروغگویی را به عنوان یک راه معتبر برای حل مشکلات یا فرار از مسئولیت‌ها می‌بینند. دروغگویی والدین می‌تواند باعث کاهش اعتماد کودکان به والدین شود. آن‌ها ممکن است احساس کنند که والدین خود و مسائل‌شان را از آن‌ها پنهان می‌کنند. در نتیجه کودکان به چنین والدینی نمی‌توانند اعتماد کنند. کودکانی که به اندازه کافی به والدین خود اعتماد ندارند، ممکن است در ارتباطات اجتماعی‌شان نیز مشکلاتی داشته باشند. این مسئله ممکن است منجر به مشکلات رفتاری، مشکلات در زمینه دوستی با سایر همسالان و روابط بین فردی شود.
ایجاد محیط ناامن: تاثیر والدین دروغگو بر کودکان می‌تواند به شکل‌های مختلفی بر روی رشد و توسعه فردی کودکان تأثیر بگذارد. کودکانی که با والدین دروغگو یا ناصادق روبرو هستند، اغلب خود را در محیطی ناامن و فاقد اعتماد حس می‌کنند. وقتی والدین دروغ می‌گویند، کودکان ممکن است احساس ناامنی و شک و تردید کنند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش ناراحتی و اضطراب در کودکان شود. وقتی کودکان حس می‌کنند والدین‌شان به آن‌ها اعتماد ندارند یا به نوعی بی‌اعتمادی از خود نشان می‌دهند، اعتماد به نفس آن‌ها کاهش می‌یابد.آن‌ها ممکن است خود را ناقص یا ناشایسته ببینند که می‌تواند اثرات منفی بر روی اعتماد به نفس آن‌ها داشته باشد.
کاهش احترام به قوانین: اگر کودکان مشاهده کنند که والدین به سادگی قوانین را نادیده می‌گیرند یا دروغ می‌گویند تا از مشکلات به این شکل دوری می‌کنند، چنین کودکانی کمتر به قوانین و اصول اجتماعی احترام می‌گذارند.
انکار مشکلات: والدینی که مسائل یا مشکلات خود را پنهان می‌کنند و دروغ می‌گویند، ممکن است اطلاعات مربوط به مشکلات خانوادگی را از کودکان خود پنهان کنند. این مسئله می‌تواند به کاهش توانمندی کودکان در مواجهه با مشکلات و یافتن راه‌حل‌های مؤثر منجر شود. علاوه بر آن دروغگویی را در دید کودکان یک راه نادیده گرفتن و فرار از مشکلات نشان دهد.
تشویق برای دروغگویی: والدین ممکن است به صورت غیر مستقیم، بدون این که قصد این کار را داشته باشند کودکان را به دروغگویی تشویق کنند. این امر ممکن است به دلیل عادت‌های بد ارتباطی، نادیده گرفتن برخی مسائل یا از دست دادن کنترل در تعاملات خود با کودکان رخ دهد. این اتفاق ممکن است به دلیل عدم تعیین مرزهای واضح برای کودکان و عدم توانایی والدین در برخورد با دروغگویی رخ دهد. اگر والدین عواقب یک دروغ کوچک را بزرگ‌نمایی کنند، کودکان ممکن است گمان کنند که دروغگویی برای جلب توجه یا اجتناب از عواقب منفی کارهای‌شان، موثر است.
انتقال ارزش‌های نادرست: والدین ممکن است ارزش‌ها و اعتقادات نادرستی را که در تضاد با رفتار صادقانه است به کودکان منتقل کنند. به عنوان مثال، اگر والدین معتقد هستند که برای موفقیت در جامعه لازم است دروغ بگویند، کودکان نیز این مفهوم را درک کرده و دروغگویی را در آنان تقویت می‌کند. کودکان برای یادگیری درست یا غلط بودن بسیاری از مطالب نیازمند کسب تجربیاتی از طریق والدین خود هستند. والدینی که به صورت مداوم دروغ می‌گویند، ممکن است توانایی کودکان را برای تشخیص درستی و غلطی مطالب کاهش دهد.
ایجاد انگیزه برای دروغگویی: والدین ممکن است در مواجهه با دروغ‌های کودکان پاسخگویی مناسب نداشته باشند و این امر ممکن است باعث شود که کودکان احساس کنند دروغ‌هایشان همیشه بدون تأثیر است و بیشتر از این رفتار استفاده کنند. اگر والدین هنگام دروغگویی کودکان به نحوی به آنان پاداش مثبت دهند به میزان زیادی باعث تشویق دروغگویی در آنان خواهند شد. گاهی یک لبخند ساده می‌تواند کودکان را به دروغگویی تشویق کند.
به طور کلی، رفتار والدین باعث شکل‌گیری شخصیت کودکان می‌شود و دروغگویی والدین ممکن است عواقب منفی بر روی رشد و توسعه اجتماعی کودکان داشته باشد. بهتر است والدین برای تربیت کودکان‌شان، از راه‌های مثبت و راستگویی استفاده کنند و مدل‌های مثبتی از ارتباطات را به آنان نمایش دهند.
مدیریت دروغگویی در کودکان
حتماً باید توجه داشت که دروغگویی کودکان بخشی از فرآیند رشد و یادگیری‌شان است و در اکثر مواقع به عنوان یک رفتار طبیعی در دوران کودکی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، به عنوان والدین یا مراقبین کودک، می‌توانید روش‌هایی را اتخاذ کنید و به کودکان کمک کنید تا با مفهوم حقیقت و اهمیت صداقت آشنا شوند و در طول زمان به تدریج دروغگویی آنان کمتر شود.
مهمترین راه‌ها برای مدیریت و پاسخ به دروغگویی کودکان عبارت هستند از:
۱. صداقت را الگوسازی کنید: شما به عنوان والدین یا مراقبین، باید در رفتار خود صداقت و درست‌گویی را رعایت کنید تا کودکان از شما یاد بگیرند. الگوسازی صداقت برای فرزندان، یکی از مهمترین وظایف والدین است. به عنوان والدین کودک، همیشه تلاش کنید با صداقت و راستی با فرزندان خود حرف بزنید. اگرچه ممکن است بعضی مواقع بخواهید برای حفاظت از کودکان اطلاعاتی را از آنان پنهان کنید، اما در کل باید در برقراری ارتباط با آن‌ها صادق باشید.
۲. ایجاد محیط قابل اعتماد: کودکان باید بدانند که می‌توانند با شما در مورد هر مسئله‌ای بدون ترس از عواقب منفی صحبت کنند. از کودکان خود بخواهید حقیقت را با شما به اشتراک بگذارند. اگر کودکان با صداقت مشکلاتشان را به شما گزارش و شما بدون عصبانیت به آن‌ها پاسخ دادید، حس اعتماد به نفس و بیان حقیقت درآنان تقویت شده و به راحتی در آینده نیز می‌توانند خطاهای خود را با شما درمیان بگذارند.اگر شما به کودکان خود اجازه دهید اشتباه کنند و آن‌ها را برای تلاش و بهبود تشویق کنید، صداقت در رفتارها تقویت می‌شود..
۳. ابراز توجه و علاقه به صداقت: ابراز تعریف و ارزش‌گذاری به صداقت و درست‌گویی کمک می‌کند تا کودکان درک کنند که این ارزش‌ها مهم است. ابراز توجه و علاقه به صداقت کودکان یک موضوع بسیار مهم و تاثیرگذار است که می‌تواند روابط بین والدین و کودکان را تقویت کند و باعث تشویق کودکان به صداقت شود. وقتی کودکان با شما صحبت می‌کنند و چیزی را از شما پنهان نمی‌کنند، به آن‌ها گوش دهید و به صحبت‌ها و احساسات‌شان اهمیت بدهید. نشان دادن علاقه به حرف‌هایشان، به کودکان احساس اهمیت می‌دهد و می‌تواند زمینه را برای افزایش صداقت آنان فراهم کند.
هنگامی که کودکان به صداقت پایبند می‌مانند و یا در مواجه با موقعیت‌های مختلف، مثلاً اعتراف به خطا، صادقانه عمل می‌کنند، آن‌ها را تشویق کنید و از آن‌ها قدردانی کنید. این اقدامات باعث ایجاد تحسین و تشویق به صداقت در کودکان می‌شود.
۴. تعامل با کودکان: با کودکان به صورت منظم و به خوبی تعامل داشته باشید. این مسئله باعث می‌شود که کودکان احساس کنند مشکلاتشان مورد توجه است و نیازی به دروغگویی ندارند. تعامل مثبت با کودکان، تأثیر قوی و مثبتی بر صداقت آن‌ها دارد. ارتباط صمیمی، پذیرش، اعتماد و تشویق به رفتارهای صادقانه می‌تواند کودکان را ترغیب کند که بیشتر به صداقت اعتقاد داشته باشند و به صداقت در رفتارهای‌شان پایبند باشند. هنگامی که کودکان با تعامل مثبت و صمیمی والدین مواجه می‌شوند، احساس می‌کنند که محیط ارتباطی آن‌ها باز و پذیرا است. این اعتماد و راحتی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به آسانی اطلاعات و احساسات خود را با والدین به اشتراک بگذارند و به صداقت در بیان این موارد تمایل داشته باشند.
۵. ارائه پاداش برای صداقت: ارائه پاداش برای صداقت به کودکان می‌تواند یک روش مؤثر برای تشویق آن‌ها به درست‌گویی و کاهش دروغگویی باشد. با این حال، در نظر داشته باشید که ارائه پاداش برای هر کاری باید با احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است این کار باعث ایجاد وابستگی کودک به پاداش شود و در طول زمان تأثیر مثبت روی انگیزه کودک را کاهش دهد. در ادامه، چند نکته درباره ارائه پاداش برای صداقت به کودکان آورده شده است:
- انتخاب پاداش مناسب: پاداشی که به کودکان ارائه می‌دهید باید مرتبط، مناسب و انگیزه‌بخش باشد. از مثال‌های خوب می‌توان به تشویق کودک برای بیان حقایق و اطلاعات و نشان دادن صداقت در موقعیت‌های مختلف استفاده کرد.
- تعیین قوانین و شرایط: قبل از ارائه پاداش به کودکان، باید شرایط و قوانین واضحی را تعیین کنید. مثلاً، می‌توانید پاداش را زمانی به کودک ارائه دهید که هر روز بدون دروغگویی در مورد اتفاقات روزانه‌اش با شما صحبت کند.
- تشویق به ارزش‌های دیگر: به جای متمرکز شدن بر صداقت، می‌توانید به کودکان نشان دهید که ارزش‌های دیگری مانند احترام به دیگران، کمک به دیگران و انجام وظایف را هم ارزیابی می‌کنید و مورد تشویق قرار می‌دهید.
- مداومت و پیوستگی: برای این که پاداش‌ها اثربخش باشند، باید به طور مداوم و پیوسته آن‌ها را به کودکان ارائه دهید.
- تحسین و تشویق: هنگامی که کودکان صادقانه دروغگویی را کاهش می‌دهند یا به جای آن راستگویی را انتخاب می‌کنند، آن‌ها را تحسین کنید و این رفتار مثبت را تشویق کنید.
- پاداش‌های غیرمادی: به جای ارائه پاداش‌های مادی مثل کادو یا پول، می‌توانید از پاداش‌های غیرمادی مثل تعریف و تشویق کلامی استفاده کنید. ابراز تعریف به کودک به خاطر صداقت و درست‌گویی او می‌تواند ارزشمندتر از هر پاداش مادی باشد.