شما تمام وسایل ضروری کودک را تهیه کرده‌اید، ساک وسایل را آماده کرده‌اید و فرزند خود را از بیمارستان به خانه آورده‌اید. اما وقتی زمان اولین حمام نوزاد فرا می‌رسد، ناگهان سؤالات زیادی برای شما ایجاد میشود. چه زمانی می‌توانم فرزند خود را تمیز کنم؟ چند بار باید نوزاد تازه متولد شده را شستشو کرد؟ و دمای مناسب آب برای نوزاد چقدر است؟
ما در این مقاله اطلاعات لازم را جمع آوری کرده‌ایم تا شما را برای اولین حمام نوزاد آماده کنیم.
چه زمانی اولین حمام نوزاد را انجام دهیم؟
قبلاً در بیمارستان‌ها معمول بود که نوزاد را بلافاصله پس از تولد برای اولین حمام می‌بردند و دیگر توصیه‌‌ای برای انتظار به مدت حداقل چند ساعت یا بیش‌تر برای اولین حمام نوزاد وجود نداشت.
اما امروزه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که پیش از اولین حمام نوزاد، ۲۴ ساعت منتظر بمانید.
البته توجه به این نکته مهم است: در صورتی که کودک در هنگام تولد در معرض عوامل بیماری زا از جمله HSV، HIV، هپاتیت B یا هپاتیت C قرار گرفته باشد، ممکن است توصیه شود که او را فورا بعد از تولد بشویید.
تاخیر در زمان اولین حمام نوزاد چه فوایدی دارد؟
تاخیر در زمان اولین حمام نوزاد فواید فیزیکی و عاطفی قابل توجهی دارد که در ادامه آن‌ها را نام می‌بریم:
- پیشگیری از سرماخوردگی نوزاد: از آنجایی که نوزادان تازه به دنیا آمده به سرما بسیار حساس هستند، زمان دادن برای شستشوی کودک می‌تواند احتمال ابتلای فرزند شما به سرماخوردگی را کاهش دهد.
- پیشگیری از بیماری و افت قند خون نوزاد: مطالعات در این زمینه نشان می‌دهند که تاخیر در زمان اولین حمام نوزاد، احتمال هیپوترمی (بیماری که به دلیل کاهش دمای بدن باعث ایجاد مشکل در عملکرد آن میشود) و هیپوگلیسمی (افت قند خون) را کاهش می‌دهد. می‌توان از این تحقیقات نتیجه گرفت که فشار ناشی از سرما باعث میشود که بدن نوزاد برای گرم نگه داشتن خود بیش‌تر از حد عادی کار کند که این باعث کاهش سطح قند خون نوزاد میشود.
- باقی ماندن ورنیکس بر روی پوست نوزاد: نوزادان با یک پوشش مومی شکل و شبیه به پنیر به نام ورنیکس بر روی پوستشان به دنیا می‌آیند که نباید بلافاصله پس از تولد شسته شود. چرا که این پوشش به حفظ گرمای بدن نوزاد کمک می‌کند و می‌تواند به عنوان یک سد دفاعی اضافی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت عمل کند.
- شیردهی بهتر: مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ نشان داد که به تاخیر انداختن اولین حمام نوزاد تا حداقل ۱۲ ساعت پس از تولد باعث بالا رفتن احتمال موفقیت در شیردهی میشود. زیرا بدون شستشوی فوری پس از تولد، مادر می‌تواند سریع‌تر به نوزاد خود شیر بدهد و زمان بیش‌تری برای برقراری پیوند عاطفی و تماس پوستی با فرزند خود داشته باشد.
چرا حمام برای کودک اهمیت دارد؟
فواید حمام نوزاد بسیار فراتر از یک شستشوی اولیه است. شستشوی نوزاد به دلایل زیر مفید است:
- پیوند عاطفی بین نوزاد و مادر و پدر را تقویت می‌کند.
- مراقبت از کودک به او امکان می‌دهد که بداند شما به او اهمیت می‌دهید، بنابراین در وان حمام به چشمان او خیره شوید، شکم او را ببوسید، انگشتان کوچک پای او را بشمارید و هنگام شستن او، شعرهای کودکانه بخوانید. تماس ملایم شما و شنیدن صدای شما باعث میشود کودک شما بفهمد که چقدر دوستش دارید.
- یادگیری کودک در حین شستشوی او تحریک میشود. چیزهای زیادی برای یادگیری در وان وجود دارند. بنابراین حواس پنجگانه کودک را با آرام چکاندن آب بر روی شکم او تحریک کنید یا به او نشان دهید که چگونه به آب لگد بزند و چگونه آب بپاشد. در حین شستن او بازی را فراموش نکنید. هنگام حمام کردن اعضای بدن فرزند خود را نام ببرید و او در نتیجه این فعالیت ساده، کلمات زیادی را یاد خواهد گرفت.
- حمام کردن می‌تواند آرامش بخش باشد. احتمالاً شما قبلاً این را به دلیل تجربه خود می‌دانید، اما هیچ چیز بهتر و آرامش بخش‌تر از دراز کشیدن در وان بعد از یک روز خسته کننده نیست. سر نوزاد را در هنگام شستشو ماساژ دهید تا آرام شود. با این که بیش‌تر کودکان کوچک حمام و آب را دوست دارند، اگر کودک شما اخم می‌کند، سرش را می‌چرخاند و یا برمی‌گرداند، ناراحت نشوید. به جای آن فقط نوزاد خود را در آغوش بگیرید.
- حمام کردن می‌تواند به خواب بهتر نوزاد کمک کند. آب گرم، اتاق گرم و احساس آرام بودن، امنیت و دوست داشتنی بودن، معجزه می‌کند و کودک شما را ترغیب به چرت زدن می‌نماید.
حمام زمان سرگرم کننده‌ای برای نوزاد و مادر و پدر آن‌ها به شمار می‌رود. اگر حمام کردن شما هیجان انگیز نیست، آن را تبدیل به اتفاقی کوتاه و شیرین کنید. به زودی وقتی شیر آب را باز کنید، کودک شما از خوشحالی جیغ خواهد کشید.
اولین حمام نوزاد در خانه
زمانی که فرزند خود را به خانه می‌برید، هیچ جدول زمانی مشخصی برای اولین حمام نوزاد وجود ندارد. اما به خاطر داشته باشید که تا زمانی که بند ناف او نیفتد و کاملاً خشک نشده باشد، نباید فرزند خود را کاملاً در آب فرو کنید. همچنین برای نوزادان پسر ختنه شده، بهتر است از حمام با اسفنج استفاده کنید تا زخم بهبود پیدا کند.
به غیر از این، هیچ قانون خاصی برای اولین حمام نوزاد وجود ندارد. کارشناسان توافق دارند که این زمان به والدین بستگی دارد و عجله زیادی لازم نیست. بسیاری از خانواده‌ها برای اولین حمام نوزاد در خانه هیجان دارند، اما بهتر است که برای این کار چند روز صبر کنید.
چند وقت یک بار نوزاد تازه متولد شده را حمام کنیم؟
یک تا سه بار در هفته برای شستشوی نوزاد کافی است و این تعداد احتمالا برای کل سال اول زندگی کودک نیز مناسب باشد. شستن بیش از اندازه نوزاد می‌تواند پوست او را خشک کند. در هر صورت، نوزادان نیازی به حمام کردن به دفعات زیاد ندارند و کم‌تر کثیف می‌شوند.
برخی از والدین نیز ترجیح می دهند حمام منظم نوزاد را به عنوان بخشی از برنامه قبل از خواب انجام دهند. زیرا حمام کردن می‌تواند به آرام کردن نوزادان پر سر و صدا کمک کند.
چگونه اولین حمام نوزاد را انجام دهیم؟
حمام کردن نوزاد ممکن است در ابتدا دلهره آور به نظر برسد، اما با کمی آمادگی و برنامه ریزی مناسب، اولین حمام نوزاد (و حمام‌های بعدی) نوزاد شما تجربه ای شاد و بدون استرس خواهد بود.
بله، کودک احتمالا گریه خواهد کرد. اما این بدان معنا نیست که شما کار اشتباهی انجام می‌دهید. بسیاری از مادر و پدرها می‌ترسند در اولین حمام به نوزاد خود آسیب برسانند و نگران این هستند که چگونه باید نوزاد خود را حمام کنند. به هر حال نوزادان تازه متولد شده بسیار کوچک و ظریف به نظر می‌رسند. اما وقتی شستشوی نوزاد توسط افراد با تجربه را ببینید، متوجه می‌شوید که نوزاد شما به قدری که فکر می‌کرده‌اید حساس و شکستنی نیست و در اولین حمام آسیبی به او نمی‌رسد.
در ادامه، آنچه را که باید در مورد اولین حمام نوزاد تازه متولد شده انجام دهید و آنچه که باید در مورد آن بدانید را مرحله به مرحله توضیح می‌دهیم:
اولین حمام نوزاد با اسفنج
در هفته اول زندگی نوزاد یا کمی بعد از آن، بهتر است نوزاد را سریع و ملایم با استفاده از اسفنج حمام تمیز کنید.
- وسایل حمام را جمع آوری و آماده کنید: یک فهرست لوازم حمام کودک برای خود ایجاد کنید و از آن استفاده کنید تا همه وسایل مورد نیاز خود را داشته باشید. حداقل به یک حوله خشک، پوشک تمیز، دستمال مرطوب و صابون بچه نیاز دارید. تمام لوازم خود را در دسترس داشته باشید تا مجبور نباشید از حمام بیرون بروید. هرگز کودک را حتی برای یک ثانیه در حمام تنها نگذارید. اگر چیزی را فراموش کردید یا باید برای لحظه‌ای از حمام بیرون بروید، او را با خود بیاورید.
- یک مکان را برای اولین حمام نوزاد انتخاب کنید: با این که استفاده از وان کودک الزامی و ضروری نیست، اما این وان‌ها بسیار راحت هستند و استفاده از آن‌ها توصیه میشود. آن‌ها را می‌توان در سینک یا وان حمام قرار داد و بیش‌تر آن‌ها یک بند دارند که سر کودک را نگه می‌دارد. مکانی را انتخاب کنید که نسبتاً گرم باشد و در آن راحت باشید که زانو بزنید یا بایستید و به طور همزمان با یک دست کودک خود را نگه دارید. توصیه می‌کنیم که از صندلی‌های حمام کودک در وان بزرگسالان استفاده نکنید. زیرا این صندلی‌ها ممکن است واژگون شوند و خطر غرق شدن نوزاد را به همراه دارند.
- بخش‌های مختلف بدن نوزاد را یکی یکی بشویید: پس از درآوردن لباس‌ها و پوشک کودک و قرار دادن او در وان حمام یا روی یک حوله نرم و خشک، او را با حوله دیگری بپوشانید. هر بار فقط یک قسمت از بدن او را از حوله بیرون بیاورید و آن را تمیز کنید. در آخر با استفاده از یک دستمال مرطوب شده با آب گرم، بدن نوزاد را به آرامی پاک کنید و به خصوص ناحیه پوشک او و هرگونه چین و چروک را تمیز کنید.
چگونه کودک خردسال را حمام کنیم؟
هنگامی که بند ناف نوزاد خشک شد، افتاد و جای آن بهبود پیدا کرد، می‌توانید اولین حمام نوزاد با آب را انجام دهید.
نوزاد شما ممکن است در ابتدا به این فرآیند اعتراض کند (در این صورت، اشکالی ندارد که به رویه حمام با اسفنج برگردید و بعد از چند هفته دوباره آب را امتحان کنید). اما حتی زمانی که کودک آماده است، شستشوی نوزاد تازه متولد شده می‌تواند دشوار باشد؛ بنابراین در صورت امکان، از شریک زندگی یا یکی از اعضای خانواده خود کمک بگیرید.
بهتر است اولین حمام نوزاد با چند مراقب در اطراف شما انجام شود تا در صورت نیاز کمک داشته باشید. بعد از این که وسایل حمام کودک خود را آماده کردید و تصمیم گرفتید کجا کودک خود را حمام کنید، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. وان کودک یا سینک را با چند سانتی متر آب ولرم پر کنید:
برای ایمنی فرزند خود، حدود ۵.۵ تا ۷.۵ سانتی متر آب مصرف کنید. اطمینان حاصل کنید که سر او را نگه دارید و به آرامی فرزند خود را در آب فرو ببرید. سر و بیش‌تر بدن نوزاد را بالاتر از سطح آب نگه دارید.
دمای حمام نوزادان لازم است بین ۳۳ تا ۳۷ درجه سانتی گراد باشد، بنابراین هرگز آب را گرم‌تر از ۱۲۰ درجه نکنید. با این که بیش‌تر والدین نگران بیش از حد گرم شدن آب حمام هستند، مطمئن شوید که از آن سوی بام نیفتید. زیرا نوزادان به راحتی سردشان می‌شوند. اگر در مورد مناسب بودن دمای اولین حمام نوزاد نگران هستید، می‌توانید از دماسنج حمام استفاده کنید.
۲. کودک را در طول حمام بپوشانید:
از آنجایی که برای ایمنی باید نوزاد را بالاتر و بیرون از سطح آب نگه دارید، کودک حتی در آب گرم ممکن است به سرعت گرمای بدن خود را از دست بدهد. بهتر است همیشه نوزاد خود را در حین حمام کردن با یک حوله گرم بپوشانید. همچنین قبل از زمان اولین حمام نوزاد خود، گرمایش را روشن کنید تا خانه کمی گرم‌تر شود.
۳. از محصولات شوینده قوی استفاده نکنید:
با استفاده از یک دستمال نرم و خیس به آرامی همه جای بدن نوزاد از جمله سر و صورت او را پاک کنید. به چین‌های زیر بازو، پشت گوش، دور گردن و ناحیه تناسلی او توجه ویژه‌ای داشته باشید. ممکن است حمام کودک بدون کف صابون و شامپو بچه ناقص به نظر برسد، اما ابدا ضروری نیست. فقط آب گرم و یک تکه پارچه برای تمیز کردن او کافی است. اما اگر از صابون یا شامپو استفاده می‌کنید، پیشنهاد میشود که یک شوینده طبیعی و بدون بو را انتخاب کنید.
همچنین هنگام شستشوی سر نوزاد، دست خود را روی پیشانی او قرار دهید تا کف به چشمان او نریزد. آیا نمی‌دانید اگر کودک کلاهک گهواره‌ای دارد چه باید کرد؟ اگر کلاهک گهواره‌ای نوزاد را آزار نمی‌دهد، معمولاً می‌توانید آن را به حال خود رها کنید. نوزاد در نهایت رشد خواهد کرد و آن را پشت سر خواهد گذاشت. اما اگر می‌خواهید سعی کنید از شر پوسته‌ها خلاص شوید، در حین حمام کردن نوزاد، سر او را به آرامی با یک برس نرم شانه کنید.
۴. از استفاده از مرطوب کننده و پودر بچه صرف نظر کنید:
زمانی که نوزاد از حمام خارج شد و در یک حوله کلاهدار پیچیده شد تا گرم بماند، نیازی نیست به فکر استفاده از محصولات بعد از حمام باشید. پوست نوزاد اغلب خشک به نظر می‌رسد، بنابراین وسوسه انگیز است که به بدن کودک لوسیون بمالید، اما این کار الزامی نیست. کودکان با پوست نرم، لطیف و چربی طبیعی پوست به دنیا می‌آیند، بنابراین نیازی به لوسیون ندارند.
برای رفع هر گونه خشکی در اطراف مچ پا و مچ دست نوزاد خود، می‌توانید وازلین یا کرم ترمیم کننده بر پایه آب را امتحان کنید. با این که ممکن است فکر کنید پودر بچه بعد از اولین حمام نوزاد برای نظافت او خوب است، اما توصیه میشود که از پودر بچه استفاده نکنید. چرا که ذرات پودر بچه ممکن است وارد ریه‌های کودک شوند و باعث مشکلات تنفسی او شوند.
سوالات متداول
توصیه میشود که اولین حمام نوزاد را ۲۴ ساعت بعد از تولد او انجام دهید. در صورتی که این کار ممکن نیست، حداقل ۶ یا ۷ ساعت از تولد تا شستشوی او فاصله بیندازید.
با کمی روغن بچه فرزند خود را ماساژ دهید تا آرام شود و سپس او را تمیز کنید.
سخن آخر
بله، در مورد اولین حمام کودک باید به چیزهای زیادی فکر کرد. اما نگران نباشید. زیرا به زودی شستشوی نوزاد به طبیعت دوم شما تبدیل خواهد شد. اگر متوجه شدید که فرزند کوچولوی شما شروع به لذت بردن از حمام کرده است، به او زمان بیش‌تری بدهید تا به مرور در حمام آب بازی هم بکند. این کار به کاهش ترس از آب در او کمک می‌کند. قبل از این که متوجه شوید، کودک شما به تنهایی در وان حمام خواهد نشست، در وان آب می‌پاشد و با اسباب بازی‌های حمام بازی می‌کند. این زمانی است که همه چیز واقعاً سرگرم‌کننده میشود.