اگر بانویی قبلاً به ویروس تبخال آلوده شده باشد، ممکن است در دوران بارداری دوباره به این ویروس مبتلا شود.
آیا ابتلا به تبخال (تاول‌های تب) در دوران بارداری شایع است؟
زخم‌های سرد یا تاول‌های تب در داخل لب‌ها یا گونه‌ها، اطراف دهان یا نزدیک بینی و چانه ظاهر می‌شوند. این زخم‌های خارش‌دار هستند، گزگز می‌کنند و ممکن است گاهی اوقات دردناک نیز باشند. معمولاً زخم‌های سرد یا تبخال احتمالاً ظرف چند هفته ناپدید می‌شوند. اما در دوران بارداری چه اتفاقی می‌افتد؟ در مورد آن‌ها چه باید کرد؟ برای دانستن بیشتر در مورد تبخال در بارداری با پینو بیبی همراه باشید.
آیا تبخال در بارداری شایع است؟
تبخال معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) به خصوص نوع یک ویروس ایجاد می‌شود. بنابراین، احتمالاً در زنانی که در گذشته آن را تجربه کرده‌اند، شایع است.
تبخال تناسلی چیست؟
تبخال تناسلی یک عفونت شایع مقاربتی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. دو نوع هرپس HSV-1 و HSV-2 وجود دارد که هر دو می‌توانند باعث عفونت در ناحیه تناسلی و مقعدی (تبخال تناسلی) شوند. هرپس سیمپلکس همچنین می‌تواند در اطراف دهان و بینی (زخم‌های سرد) و انگشتان و دستان (توده‌های هرپستیک) ایجاد شود.
در زنان، تبخال تناسلی می‌تواند روی پوست داخل واژن و اطراف آن، فرج (لب‌های اطراف دهانه واژن)، مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار از طریق آن از مثانه خارج می‌شود) و مقعد (راه خروج مدفوع) ایجاد شود. در مردان، ممکن است در پوست آلت تناسلی، کیسه بیضه، مجرای ادرار و ناحیه مقعد رخ دهد.
علل تبخال در دوران بارداری چیست؟
همان طور که گفتیم تبخال (تاول‌های تب) توسط ویروس‌های هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. ویروس از طریق تماس پوست به پوست در حین لمس کردن، برقراری رابطه جنسی، بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن وسایل آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. مرکبات نیز می‌توانند ویروس را تحریک کنند و باعث تبخال شوند.
هنگامی که یک زن به ویروس مبتلا می‌شود، عوامل خطر زیر می‌تواند ویروس تبخال را تحریک کند.
- تغییرات و نوسانات هورمونی که اغلب بالا و پایین می‌شوند می‌توانند بدن زنان را مستعد ابتلا به عفونت‌های ویروسی، از جمله تبخال کنند.
- نگرانی‌های روانشناختی، مانند استرس و ترس می‌تواند ویروس را تحریک کند.
- برخی از غذاهای اسیدی، تند، شور و یا مرکبات
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید و آب داغ می‌توانند باعث تحریک ویروس و ایجاد تبخال شوند.
علائم و نشانه‌های تبخال در بارداری
تبخال در دوران بارداری ممکن است باعث تب و گلودرد شود. علائم و نشانه‌های رایجی که می‌تواند نشان دهنده تبخال در دوران بارداری باشد عبارت هستند از:
- تورم لب‌ها
- تاول‌های کوچک و دردناک
- سرخی ناحیه آلوده
- برجستگی‌های ریز روی لب‌ها
- تب
- درد
- گلو درد
پنج مرحله در بروز تبخال وجود دارد که ممکن است هر فرد آلوده‌ای برخی از علائم فوق را تجربه کند. درک تغییرات در هر یک از این مراحل ممکن است به بیمار کمک کند اقدامات مناسبی را برای جلوگیری از گسترش تبخال به سایر قسمت‌های بدن انجام دهد.
مراحل بروز تبخال تناسلی
پیش‌بینی تاریخ شروع شیوع تبخال تناسلی دشوار است، اما علائم معمولاً حدود ۲ تا ۱۲ روز پس از عفونت خود را نشان می‌دهند. تبخال تناسلی یک بیماری پیچیده است که در پنج مرحله مجزا طبقه‌بندی می‌شود:
- هرپس مرحله اول، مرحله عفونت اولیه: مراحل اولیه تبخال تناسلی اغلب با علائمی که معمولاً با آنفولانزا همراه است، مانند درد نقطه، تب و سردرد شروع می‌شود.
- هرپس مرحله دوم، مرحله نهفته: در طول مرحله نهفته تبخال، فرد علائم و نشانه‌های تبخال را تجربه نمی‌کند و ممکن است علائم اولیه نیز از بین بروند. با این حال، مهم است که افراد آلوده به یاد داشته باشند با وجود این که هیچ علامتی ندارند، همچنان به ویروس آلوده هستند.
- هرپس مرحله سوم، مرحله پرودروم: بسیاری از افراد مبتلا به تبخال پس از عفونت اولیه خود شیوع‌های مکرر را تجربه می‌کنند.
- مرحله چهارم، مرحله تاول (که پنج مرحله خاص خود را دارد): تاول‌های تبخال به صورت برجستگی‌های کوچک قرمز رنگ شروع می‌شوند که در نهایت با مایع پر می‌شوند. آن‌ها ممکن است شبیه سایر بیماری‌های پوستی رایج مانند جوش، موهای رشد کرده و خارش شدید باشند، اما بسیار مسری‌تر هستند.
- فاز یک، مرحله گزگز (Tingling): ممکن است فرد مبتلا برای چند روز احساس سوزن سوزن شدن (مور مور شدن) را تجربه کند. ممکن است پوست (داخل لب‌ها، روی لب‌ها یا داخل گونه‌ها) زخمی و قرمز شود و حتی ممکن است متورم شده و خارش داشته باشد.
- فاز دو، مرحله تاول (Blistering): این مرحله حدود دو روز طول می‌کشد. در طی این مرحله، در غیاب مراقبت‌های مناسب دوران بارداری، ممکن است تاول‌های جدید تشکیل شده و به قسمت‌های دیگر بدن بانوی باردار گسترش یابد.
- فاز سه، مرحله ترکیدن (Weeping): در این مرحله ممکن است تاول‌ها بترکند و ممکن است فرد درد داشته باشد. ناحیه تبخال ممکن است در این مرحله پوسته پوسته شود.
- فاز چهار، مرحله پوسته پوسته شدن (Crusting): دلمه و توده‌های متورم ممکن است ترک بخورد و حتی خونریزی کند. آن‌ها ممکن است خارش داشته باشند، اما بانوان باید اطمینان حاصل کنند که آلودگی را از بخشی از بدن به بخش دیگر منتقل نمی‌کنند و آن‌ها را به هم نمی‌زنند.
- فاز پنج، مرحله التیام (Healing): در این مرحله تمام پوسته‌ها و ضایعات، پوسته پوسته می‌شوند و به زودی ناپدید می‌شوند. حتی زخم‌ها هم کم کم ناپدید می‌شوند.
- تبخال مرحله پنجم، مرحله بهبودی: ممکن است پس از افتادن دلمه‌ها متوجه پوست قرمز یا تحریک شده شوید. مهم است که مبتلایان تا زمانی که مرحله بهبودی کامل شود، به محافظت از این نواحی ادامه دهند.
آیا تبخال مسری است؟
ویروس هرپس یک ویروس فعال است و می‌تواند از طریق رژ لب یا حتی فنجان، لیوان آلوده پخش شود. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، عفونت‌های تبخال در صورت وجود علائمی مانند «زخم سرد» بسیار مسری هستند. این ویروس ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شود. اگر برآمدگی و توده‌های متورم پاره شود، ویروسِ فعال می‌تواند از طریق رژ لب، فنجان، ظروف، بوسیدن یا از طریق برقراری رابطه جنسی دهانی گسترش یابد.
ویروس تبخال نوع یک (HSV1) یا عفونت تبخال می‌تواند از فرد آلوده به نوزاد نیز منتقل شود. این معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که فرد آلوده به ویروس تبخال؛ نوزاد را می‌بوسد یا زمانی که نوزاد پس از لمس توسط فرد آلوده به تبخال با این ویروس تماس پیدا می‌کند.
بنابراین، درمان تبخال در بارداری برای جلوگیری از سرایت ویروس به جنین پس از تولد بسیار مهم است. عفونت تبخال برای مادر خفیف است اما می‌تواند برای نوزاد تهدید کننده زندگی باشد.
زنان باردار که برای اولین بار به عفونت تبخال مبتلا می‌شوند (عفونت اولیه) میزان انتقال عفونت بالاتری دارند. مادری که به تازگی آلوده شده است، آنتی بادی برای محافظت طبیعی از کودک ندارد.
اولین ابتلا به تبخال در دروان بارداری
اگر در دوران حاملگی اولین برخورد بانوی باردار با ویروس تبخال باشد و این آلودگی به ویروس هرپس در ۳ ماه اول بارداری اتفاق بیفتد؛ خوشبختانه، احتمال بروز مشکلات رشدی در جنین وجود ندارد و خطر سقط جنین افزایش نمی‌یابد. در ادامه‌ی روند بارداری، اولین برخورد با ویروس نمی‌تواند روی جنین تأثیر بگذارد مگر این که مادر در حال زایمان باشد. اگر کمتر از ۶ هفته پس از اولین برخورد با ویروس تبخال تناسلی، زایمان انجام شود، سیستم ایمنی مادر زمانی برای تولید آنتی بادی برای محافظت از کودک را نخواهد داشت. بنابراین اگر مادر، زایمان طبیعی داشته باشد، احتمال انتقال ویروس به کودک زیاد است. اگر اولین برخورد بانوی آبستن با ویروس در اوایل بارداری باشد، سیستم ایمنی مادر فرصت تولید آنتی‌بادی را دارد و از جنین محافظت می‌کند.
هنگامی که نوزاد در بدو تولد به ویروس تبخال مبتلا می‌شود، به آن تبخال نوزادی (Neonatal Herpe) یا تبخال اکتسابی می‌گویند. این می‌تواند مشکلات جدی برای نوزاد ایجاد کند، اما خوشبختانه بسیار نادر است (یک تا ۲ از هر ۱۰۰۰۰۰ نوزاد تازه متولد شده). کودک مبتلا به تبخال نوزادی در بخش ویژه نوزادان توسط یک تیم متخصص از پزشکان مراقبت می‌شود.
چگونه می‌توان خطر تبخال را برای جنین کاهش داد؟
داروها برای بانوی باردار و کودک متولد نشده باید به پیشگیری یا کاهش احتمال بیماری جدی در کودک کمک کنند. برای تجویز دارو، ۲ حالت وجود دارد:
- اگر اولین دوره برخورد با ویروس تبخال در بانوی حامله قبل از هفته ۲۸ بارداری باشد، ممکن است در آن زمان و دوباره از هفته ۳۶ بارداری تا زمان تولد نوزاد، درمان ضد ویروسی به مادر پیشنهاد شود.
- اگر اولین دوره برخورد با هرپس در هفته ۲۸ بارداری یا بعد از آن باشد، به مادر توصیه می‌شود که درمان خود را تا زمان تولد نوزاد ادامه دهد.
اگر اولین برخورد با ویروس تبخال در اواخر بارداری باشد (در عرض ۶ هفته تا تاریخ زایمان)، باید یک سزارین برنامه‌ریزی شده برای کاهش احتمال ابتلای نوزاد به تبخال نوزادی را انجام داد.
اگر اولین برخورد (اپیزود) بانوی آبستن با ویروس تبخال در اوایل بارداری باشد، خطر برای کودک کم است و مادر احتمالاً با زایمان طبیعی نوزاد خود را به دنیا خواهد آورد. در صورت داشتن هر گونه نگرانی در مورد ویروس هرپرس بهتر است بانوان باردار با ماما یا پزشک خود مشورت شود.
چگونه می‌توان تبخال را در بارداری درمان کرد؟
اقدامات مراقبت خانگی برای زخم‌ها ممکن است درد و ناراحتی ناشی از این ویروس را کاهش دهد. در برخی موارد، ممکن است دارو لازم باشد.
- درمان خانگی
برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از تبخال، ممکن است برخی از داروهای خانگی موثر واقع شوند.
- دهانشویه حاوی جوش شیرین ممکن است درد را کاهش دهد.
- قرار دادن کمپرس سرد (پارچه مرطوب، خنک یا حوله) روی زخم‌ها ممکن است به کاهش قرمزی و درد کمک کند.
- استفاده از کرم‌های ضد آفتاب قبل از بیرون رفتن از منزل
- استعمال ژل آلوئه ورا یا بالم لب حاوی مواد تسکین دهنده را روی زخم‌های لب و اطراف دهان
- پزشکی بالینی
قبل از مصرف هر گونه دارویی برای تبخال در بارداری، باید با پزشک مشورت شود. در حالت ایده‌آل و طبیعی، داروهای ضد ویروسی برای درمان تبخال تجویز می‌شوند. داروهای رایج برای درمان تبخال شامل: والاسیکلوویر، فامسیکلوویر و آسیکلوویر است. این داروها در دسته داروهای بارداری قابل قبول در سازمان غذا و دارو آمریکا قرار دارند. با این حال قبل از مصرف هر دارویی باید در زمان بارداری با پزشک و متخصص مشورت شود.
اگر بانوی باردار دچار تبخال شدید شده است، پزشک ممکن است دوز داروها را تغییر دهد یا درمان دیگری را پیشنهاد دهد.
آیا تبخال نشانه اولیه بارداری است؟
تبخال یک عارضه شایع است و غیرمعمول نیست که زنان آن را تجربه کنند. اما نشانه اولیه بارداری نباشند. یک زن ممکن است در هر مقطعی از دوران بارداری دچار تبخال شود.
آیا تبخال در دوران بارداری برای جنین مضر است؟
طبق گفته بیمارستان سلطنتی زنان استرالیا، تبخال ممکن است نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار ندهد. اما تبخال‌ها یک ضایعه عفونی هستند و اگر به موقع درمان شوند، به نوزاد سرایت نمی‌کنند. با این حال، اگر بانوی بارداری تبخال تناسلی دارد، احتمال انتقال ویروس به جنین (نوزاد) در طول فرآیند زایمان وجود دارد (که به عنوان تبخال اکتسابی شناخته می‌شود). این تبخال می‌تواند برای نوزاد بسیار خطرناک باشد. از این رو، برای جلوگیری از تماس نوزاد با تبخال، زایمان سزارین توصیه می‌شود.
عفونت تبخال نوزادی ممکن است منجر به مننژیت ویروسی شود. با این حال، تبخال اکتسابی در کمتر از یک درصد از تولدها رخ می‌دهد و ایجاد مننژیت ناشی از عفونت ویروس HSV-1 بسیار نادر است.
سوالات متداول در مورد ابتلا به تبخال در حاملگی
- آیا بارداری باعث تشدید تبخال می‌شود؟ بارداری سیستم ایمنی بدن را تعدیل می‌کند و زنان مبتلا به تبخال ممکن است در معرض خطر ابتلا به تبخال در دوران بارداری باشند.
- آیا هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث تبخال شوند؟ تبخال ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا قاعدگی در زنانی که قبلاً در معرض ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) قرار گرفته‌اند، ایجاد شود.
- آیا می‌توان در دوران بارداری از پماد آبروا (Abreva) برای تبخال استفاده کرد؟ دستورالعمل سازنده این دارو بیان می‌کند که آبروا (Docosanol) برای درمان تبخال در زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود مگر این که توسط پزشک توصیه شود.
- آیا می‌توان در دوران بارداری از کرم تبخال استفاده کرد؟ پزشک ممکن است کرم‌های ضد تبخال حاوی آسیکلوویر، یک داروی ضد ویروسی را برای درمان تبخال در دوران بارداری تجویز کند.
- چه درمانی برای تبخال در بارداری وجود دارد؟ تبخال تناسلی را می‌توان با خیال راحت در دوران بارداری درمان کرد. دوره‌ای از قرص‌های ضد ویروسی به بیمار پیشنهاد می‌شود. مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی بی‌خطر است.
- آیا تبخال در دوران بارداری برای جنین مضر یا خطرناک است؟ تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس در دهان ممکن است به جنین آسیبی نرساند. با این حال، اگر بانوی حامله داریی زخم‌های در ناحیه تناسلی است، این بیماری می‌تواند از طریق تماس پوستی در هنگام تولد به نوزاد منتقل شود.
- چگونه می‌توان ایمنی خود را برای جلوگیری از تبخال در دوران بارداری تقویت کرد و از بروز تبخال در بارداری پیشگیری نمود؟ مطالعات حاکی از آن است که مکمل‌های اسید آمینه، محدود کردن غذاهای غنی از آرژنین، مانند آجیل، بادام‌زمینی و شکلات، استفاده از روغن‌های بادرنجبویه، فندق یا ویتامین E در نواحی آلوده و مصرف غذاهای غنی از فلاونوئید و ویتامین C به پیشگیری از ابتلا به تبخال و درمان تبخال کمک می‌کنند. با این حال، اطلاعات کمی در مورد اثربخشی و ایمنی این مواد در دوران بارداری وجود دارد که نیاز به مشاوره پزشکی دارد.
- آیا تبخال در بارداری عوارض طولانی مدتی دارد؟ عدم توجه به تبخال به خصوص در ناحیه تناسلی در دوران بارداری و رعایت نکردن اقدامات احتیاطی می‌تواند نوزاد را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دهد. این می‌تواند منجر به مشکلات حسی، مانند نابینایی و ناشنوایی یا ایجاد علائم تهدید کننده زندگی در نوزاد شود. در موارد نادرِ انتقال داخلی ویروس به جنین، مادر احتمالاً در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین و زایمان زودرس است.
HSV1 و HSV2 می‌توانند در دوران بارداری تبخال ایجاد کنند که می‌تواند در داخل لب‌ها یا گونه‌ها، نزدیک بینی و چانه یا اطراف دهان ظاهر شود. پیشرفت و بهبود مراحل تبخال ممکن است بین ۷ تا ۱۲ روز و در مراحل مختلف طول بکشد. برای جلوگیری از تبخال در دوران بارداری توصیه می‌شود از دست زدن به زخم‌ها در هنگام فوران تاول‌ها خودداری شود، از یک رژیم غذایی متعادل پیروی شود و استراحت کافی نیز برای روند بهبودی توصیه می‌گردد. همچنین اجتناب از غذاهای تند اقدام دیگری در جهت بهبود سریع‌تر تبخال است. بهداشت و شستشوی مرتب دست‌های یک راه ایمن و ساده برای جلوگیری از چرخه انتقال ویروس تبخال است. اگر چه تبخال در دوران بارداری دلیلی برای نگرانی نیست، اما باید در صورت مشاهده تبخال به پزشک مراجعه کرد و در اسرع وقت تحت درمان قرار گرفت.
برای اکثر زنانی که قبلاً تبخال را تجربه کرده‌اند، ایجاد آن در دوران بارداری یا بعد از بچه‌دار شدن غیر معمول نیست. اگر بانویی نگران است که تبخال می‌تواند بر بارداری یا جنین او تأثیر بگذارد، باید نکات ایمنی ذکر شده را رعایت کند تا از نگرانی‌های او در مورد تبخال در بارداری کاسته شود. راه‌های گفته شده در این مقاله به بانوان باردار در پیشگیری از تبخال در دوران بارداری کمک می‌کند و از نوزاد تازه متولد شده در برابر ابتلا به عفونت هرپس محافظت می‌کند.
سخن آخر
تبخال؛ تاول‌هایی در داخل دهان یا نزدیک بینی ایجاد می‌کند که توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شوند و معمولاً در زنانی که در گذشته در معرض آن قرار گرفته‌اند دیده می‌شوند. این ویروس مسری است و عواملی مانند تغییرات هورمونی یا روانی می‌تواند باعث بروز آن در زنان باردار شود. تبخال هفت تا ۱۲ روز طول می‌کشد و در این مدت ممکن است ویروس مراحل مختلف پیشرفت خود را طی کند. تبخال یک عفونت نگران کننده و حاد نیست. ممکن است برخی از داروهای خانگی بر تبخال موثر باشند و در غیر این صورت برخی داروهای ایمن در بارداری نیز وجود دارد که با تجویز پزشک متخصص زنان می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.