سندرم پیش از قاعدگی یا PMS ترکیبی از علائمی است که قبل از پریود شما ظاهر می‌شوند. علائم شما ممکن است به صورت عمده به شکل علائم فیزیکی (مانند نفخ، خستگی و غیره)، تغییرات احساسی (از جمله تحریک پذیری، غمگین بودن و غیره) یا ترکیبی از هر دو باشند. در هر صورت، علائم PMS زندگی شما را مختل می‌کنند. اصلاح در شیوه زندگی و مصرف داروهای مسکن بدون نسخه اغلب می‌توانند علائم PMS را تسکین دهند.
سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی یا PMS علائمی را به وجود می‌آورد که قبل از پریود شما ظاهر می‌شوند. این علائم می‌توانند بر اساس احساساتی از جمله تحریک پذیری یا افسردگی باشند یا ممکن است علائم فیزیکی مانند درد سینه یا نفخ داشته باشید. این علائم معمولاً یک تا دو هفته قبل از شروع پریود ظاهر می‌شوند و هر ماه در همان زمان دوباره در شما بروز می‌کنند.
سندرم پیش از قاعدگی دارای طیف گسترده‌ای از علائم و نشانه‌ها، از جمله نوسانات خلقی، حساس شدن سینه‌ها، میل به غذا، خستگی، تحریک پذیری روحی و افسردگی است. تخمین زده می‌شود که از هر ۴ زن که عادت ماهانه می‌شوند، ۳ نفر از آنها سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می‌کنند. علائم PMS به طور معمول با یک الگوی قابل پیش بینی ظاهر می‌شوند و شدت پیدا می‌کنند. اما تغییرات فیزیکی و احساسی که در سندرم پیش از قاعدگی تجربه می‌کنید، ممکن است از مقدار کم و به سختی قابل تشخیص تا شدید تفاوت داشته باشند.
با این حال، نباید اجازه دهید این مشکلات زندگی شما را کنترل کنند. درمان به همراه اصلاح سبک زندگی می‌تواند به شما کمک کند تا علائم و نشانه های سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهید یا کنترل کنید.
چقدر شایع است؟
اگرچه داشتن یک یا چند علامت پیش از پریود رایج است، اما PMS با علائم قابل توجه پزشکی تنها در ۳ تا ۸ درصد از افرادی که پریود می‌شوند، رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
در سندرم پیش از قاعدگی معمول است که علائم مختلفی را تجربه کنید که بر بدن و سلامت عاطفی شما تأثیر منفی می‌گذارند. خود علائم و نشانه‌های مرتبط با PMS همیشه قابل پیش بینی نیستند. برای مثال ممکن است علائمی که در ۲۰ سالگی متوجه آن می‌شوید با علائمی که در ۳۰ و ۴۰ سالگی خود تجربه می‌کنید، متفاوت باشند. آنچه که در مورد سندرم پیش از قاعدگی قابل پیش بینی می‌باشد، زمان بندی آن است. درد و گرفتگی یا احساس تحریک پذیری که هر ماه قبل از پریود شما ایجاد می‌شود و بعد از آن بهتر می‌شود، نشانه‌ای از داشتن PMS است. فهرست علائم و نشانه‌های احتمالی سندرم پیش از قاعدگی طولانی است؛ اما بیش‌تر زنان تنها تعداد کمی از این مشکلات را تجربه می‌کنند:
علائم و نشانه‌های عاطفی و رفتاری
احساس تحریک پذیری و نوسانات خلقی از جمله رایج ترین نشانه‌های عاطفی PMS هستند. علائم آن شامل موارد زیر می‌باشند:
- احساس تنش، اضطراب یا غمگین بودن
- حالت افسردگی
- تمایل به گریه کردن
- نوسانات خلقی و تحریک پذیری یا عصبانیت
- تغییرات در اشتها و میل به غذا
- چرت زدن مکرر یا داشتن مشکل خواب (بی خوابی)
- دوری از جمع
- تمرکز ضعیف یا مه مغزی
- تغییر در میل جنسی
- کاهش علاقه به فعالیت
عوارض عاطفی ناشی از PMS می‌توانند باعث کناره گیری شما از دوستان و خانواده شوند. این حالت می‌تواند احساسات منفی را تشدید کند و ممکن است باعث شوند که به دیگران پرخاش کنید.
علائم و نشانه‌های فیزیکی
شایع ترین علائم فیزیکی PMS، احساس پر بودن شکم (نفخ) و خستگی است. علائم آن شامل موارد زیر می‌باشند:
- گرفتگی و درد مفاصل یا عضلات
- سر درد
- خستگی
- افزایش وزن به دلیل جمع شدن مایعات در بدن
- نفخ شکم
- حساس شدن سینه‌ها
- عود کردن آکنه
- یبوست یا اسهال
- عدم توانایی خوردن الکل
برای برخی، درد فیزیکی و استرس عاطفی ایجاد شده در PMS به قدری شدید است که زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. صرف نظر از شدت علامت‌ها، این علائم و نشانه‌ها معمولاً برای اکثر زنان در عرض چهار روز پس از شروع دوره قاعدگی ناپدید می‌شوند.
اما تعداد کمی از زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی هر ماه علائمی را تجربه می‌کنند که آنها را از پرداختن به کارهای روزمره ناتوان می‌کند. به این شکل از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) اختلال نارسایی پیش از قاعدگی، دیسفوریای پیش از قاعدگی یا PMDD گفته می شود. علائم و نشانه‌های اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) شامل افسردگی، نوسانات خلقی، عصبانیت، اضطراب، احساس سرگشتگی، مشکل در تمرکز، تحریک پذیری و تنش می‌باشند.
تفاوت بین PMS و PMDD چیست؟
اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) یک شکل شدید و ناتوان کننده از PMS است. حدود ۲ درصد از افرادی که عادت ماهانه دارند، دارای اختلال PMDD نیز می‌باشند. افرادی که دارای PMDD هستند، علائم سندرم پیش از قاعدگی را با شدت بسیار بیش‌تری تجربه می‌کنند. به خصوص در صورتی که پیش از پریود خود واکنش‌های احساسی قابل توجه و تغییرات شدید در خلق و خو را از خود نشان می‌دهید، احتمال این که به PMDD مبتلا باشید زیاد است. افرادی که دارای PMDD می‌باشند، خشم، افسردگی شدید و اضطراب را بیش‌تر و شدیدتر از افرادی که دارای PMS هستند تجربه می‌کنند.
رابطه بین PMS و سندروم تشدید پیش از قاعدگی (PME) چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی با بسیاری از حالات دیگر قاعدگی علائم مشترک دارد. این علائم مشترک در بیش‌تر مواقع، پیش از دوره قاعدگی تشدید می شوند. این حالات شامل موارد زیر می‌باشند:
- افسردگی و اضطراب: نوسانات خلقی، احساس غم و اندوه، تحریک پذیری و انزوا ممکن است در دوره قاعدگی شما شدیدتر شود.
- آنسفالومیلیت میالژیک/سندرم خستگی مزمن (ME/CFS): خستگی و درد مفاصل و عضلانی ممکن است در روزها و هفته‌های منتهی به پریود شما تشدید شود. سندرم خستگی مزمن احتمال خونریزی شدید در پریود و یائسگی زود هنگام را نیز بیش‌تر می‌کند.
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS): علائمی مانند نفخ، گاز و گرفتگی عضلات می‌توانند همراه با PMS بدتر شوند.
مهم است که در طول جلسه ویزیت خود با پزشک زنان، وجود مشکلاتی را که علائم مشترک با PMS دارند را رد کنید. پزشک به شما کمک می‌کند تشخیص دهید که آیا علائم شما فقط نشانه‌های PMS هستند یا این که مشکلی دارید که به دلیل نزدیک شدن به قاعدگی، بدتر می‌شود.
علت بروز PMS چیست؟
علت ایجاد PMS ناشناخته است. این امکان وجود دارد که تغییرات هورمونی مربوط به چرخه قاعدگی باعث شود که برخی از افراد علائم PMS را تجربه کنند. این علائم معمولاً بعد از تخمک گذاری، زمانی که تخمدان شما یک تخمک آزاد می‌کند، ظاهر می‌شوند. سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در این زمان کاهش می‌یابند. این علائم در بیش‌تر مواقع چند روز پس از پریود از بین می‌روند؛ زمانی که سطح هورمون شما دوباره شروع به افزایش می‌کند. این نوسانات هورمونی ممکن است علت ایجاد PMS باشد.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص PMS، ابتدا پزشک از شما می‌پرسد که چه علائمی دارید، چه زمانی این نشانه‌ها را تجربه می‌کنید و آنها چگونه و تا چه حد بر زندگی شما تأثیر می‌گذارند. تجربه یک یا دو علامت ناخوشایند پیش از قاعدگی معمول است؛ اما کمی ناراحتی معمول پریود با PMS یکسان نیست.
برای تشخیص سندرم پیش از قاعدگی، پزشک شما تأیید می‌کند که شما حداقل یک نشانه مرتبط با PMS دارید که با فاصله پنج روز از چرخه قاعدگی شما رخ می‌دهد و سپس در عرض چهار روز پس از پایان قاعدگی از بین می‌رود. این علائم لازم است حداقل برای سه دوره قاعدگی تکرار شوند تا پزشک بتواند به صورت رسمی PMS را تشخیص دهد. سوالاتی که پزشک شما ممکن است بپرسد شامل موارد زیر می‌باشند:
- بین یک پریود تا پریود دیگر چند روز فاصله وجود دارد؟
- چند روز خونریزی دارید؟
- چند روز خونریزی شما سبک، متوسط یا سنگین است؟
- چه علائم و نشانه‌هایی دارید؟
- چه زمانی علائم شما ظاهر می شوند و از بین می‌روند؟
- چه زمانی علائم شما خفیف تر یا شدیدتر است؟
- آیا می توانید بگویید چه زمانی علائم شما شروع می‌شود؟ چطور؟
- آیا علائم شما باعث مختل شدن زندگی شما می‌شوند؟ چگونه؟
پزشک شما همچنین ممکن است در مورد سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می‌کنید از شما سوال بپرسد تا احتمال وجود عواملی غیر از PMS را که ممکن است باعث بروز این نشانه‌ها در شما شوند، رد کند. او ممکن است از شما در مورد سابقه پزشکی خانواده شما نیز سوال بپرسد؛ زیرا بسیاری از بیماری‌ها (مانند اختلالات خلقی) زمینه ارثی و خانوادگی دارند. پزشک شما مشکلاتی مانند موارد زیر را رد می‌کند:
- اضطراب
- افسردگی
- علائم پیش از یائسگی (دوره انتقالی قبل از یائسگی)
- سندرم خستگی مزمن
- اختلالات تیروئید (مثلاً پرکاری تیروئید)
- داروهایی که مصرف می‌کنید.
آیا درمانی برای PMS وجود دارد؟
خیر، درمانی برای PMS وجود ندارد و ادامه پیدا می‌کند. علائم شما پس از این که یائسگی را تجربه کنید و دیگر پریود نشوید، سرانجام از بین خواهند رفت. تا آن زمان، می‌توانید کارهای متعددی برای کنترل علائم خود انجام دهید تا زندگی شما را مختل نکند. زمانی که پریود می‌شوید را یادداشت کنید و درمان‌هایی که درد و ناراحتی را تسکین می‌دهند را به خاطر داشته باشید. داروها را هر ماه زمانی که علائم شما شروع می‌شوند، به کار ببرید.
چگونه علائم را مدیریت کنم؟
شما معمولاً می‌توانید علائم خفیف را با تغییر در سبک زندگی و داروهای بدون نسخه (OTC) مدیریت کنید. علائم شدیدتر ممکن است نیاز به نسخه پزشک داشته باشند.
داروها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): در صورتی که این داروها را در طول پریود یا در زمان شروع علائم خود مصرف کنید، می‌توانند درد سینه و دردهای قاعدگی را تسکین دهند. گزینه‌های موجود شامل ایبوپروفن، ناپروکسن، استامینوفن و آسپرین هستند. شما می‌توانید این داروها را بدون نسخه خریداری کنید یا پزشک شما می‌تواند دوزهای قوی‌تر را در صورت شدید بودن علائم شما تجویز کند.
- داروهای کنترل بارداری هورمونی: داروهایی که از تخمک گذاری جلوگیری می‌کنند، می توانند علائم جسمی ناخوشایند مانند حساس بودن و درد را تسکین دهند. ممکن است در ابتدا کمی آزمایش لازم باشد تا بفهمید چه نوع داروی کنترل بارداری بیش‌تر به تسکین درد شما کمک می‌کند. گزینه‌های موجود در این زمینه شامل قرص‌های ضد بارداری، پچ و حلقه هستند.
- داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب: قرص‌های کنترل افسردگی سروتونین، رایج ترین انواع داروهای ضد افسردگی هستند که برای درمان مسائل مربوط به خلق و خوی مرتبط با PMS تجویز می‌شوند. گزینه‌های موجود در این زمینه عبارت از فلوکستین، پاروکستین و سرترالین می‌باشند. این داروها را فقط طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
- دیورتیک‌ها: داروهای ادرار آور می‌توانند علائمی مانند نفخ و حساسیت سینه را تسکین دهند.
تغییر سبک زندگی
شما می‌توانید سبک زندگی خود را برای تسکین درد و کنترل علائم مربوط به خلق و خوی PMS به شکل زیر تغییر دهید:
- ورزش منظم: ورزش‌های هوازی متوسط (دویدن، پیاده روی سریع، دوچرخه سواری یا شنا) به مدت ۳۰ دقیقه در روز می‌تواند استرس شما را کاهش دهد و خلق و خوی شما را بهتر کند. فواید آن بیش از ۳۰ دقیقه باقی می‌ماند.
- رژیم غذایی سالم: تغییر در اندازه خوردن انواعی از غذا می‌تواند با علائم PMS مقابله کند. دو هفته قبل از پریود خود کم‌تر غذاهای شور، چرب و شیرین بخورید و نوشیدنی‌های کافئین دار و الکلی ننوشید. در طول پریود، به جای سه وعده غذایی بزرگ، شش وعده غذایی کوچک در روز بخورید. یا سه وعده غذایی کوچک و سه میان وعده کوچک بخورید. تغذیه سالم برای خلق و خو و روده شما مفید است. فاصله مناسب بین وعده‌های غذایی از مشکلات روده مانند یبوست جلوگیری می‌کند.
- خواب زیاد: داشتن حداقل هشت ساعت خواب می‌تواند احساس تحریک پذیری را کاهش دهد. بیدار شدن از خواب و رفتن به تخت خواب هر روز در یک زمان مشخص، فواید زیادی را برای شما دارد تا کم‌تر در طول روز احساس بد خلقی کنید.
- تمرینات مدیتیشن: یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی استرس را از بین می‌برند و با تحریک پذیری و غم و اندوهی که اغلب همراه با PMS به سراغ شما می‌آید، مبارزه می‌کنند.
- ویتامین ها، مواد معدنی و مکمل ها
- ویتامین‌ها، مواد معدنی و مکمل‌های گیاهی مانند داروهای بدون نسخه و نسخه‌ای توسط FDA تنظیم نمی‌شوند، بنابراین ایده خوبی است که قبل از مصرف آنها با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آنها می توانند به PMS کمک کنند.