بیشتر کودکان عاشق نوشیدن نوشابه هستند. آنها اغلب جذب طعم و بسته‌بندی جذاب آن می‌شوند. اما این نوشابه‌ها قند زیادی در خود دارند و همان طور که می‌دانیم زیاده‌روی در هر چیزی مخرب است در مورد نوشابه‌ها هم همین طور است. نوشیدنی‌های گازدار یا سایر نوشیدنی‌های شیرین مانند آبمیوه‌ها، نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا نوشابه برای سلامتی کودک مضر هستند و مصرف آنها برای کودکان توصیه نمی‌شوند.
به نظر می‌رسد به هر طرف که می‌رویم، با نوشیدنی‌های شیرین احاطه شده‌ایم و غرق در تبلیغات انواع نوشیدنی‌های بسیار وسوسه انگیز هستیم. حقیقت این است که نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر بسیار زیاد مصرف می‌شوند و برای سلامتی کودکان مفید نیستند. در این مقاله پینو بیبی سعی می‌کند که در مورد نوشیدنی‌های شیرین و برخی از جایگزین‌های سالم‌تر اطلعاتی را در اختیار شما والدین عزیز قرار دهد. نوشابه‌ها هیچ ارزش غذایی برای کودک شما فراهم نمی‌کنند و فقط حاوی کالری زیادی هستند اما در عوض، منجر به نگرانی‌های مختلف سلامتی می‌شود. در این مقاله پینو بیبی به این موضوع می‌پردازیم که چرا باید از مصرف نوشابه برای کودک خود اجتناب کنید.
اثرات مضر نوشابه بر سلامت کودک شما
نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات سلامتی برای کودک شما شوند. در زیر به چند مورد از آنها پرداخته می‌شود:
مصرف نوشابه و افزایش بیش از حد وزن
مصرف منظم نوشابه‌های گازدار به دلیل داشتن انرژی بالا و ارزش غذایی پایین، می‌تواند کودک شما را به سمت چاقی سوق دهد. علاوه بر این، چاقی می‌تواند باعث نگرانی‌های جدی سلامتی مانند بروز دیابت و عدم تعادل قند خون در بدن شود. حتی جایگزینی نوشابه با نوشابه رژیمی نیز تاثیری در پیشگیری از چاقی ندارد زیرا حاوی آسپارتام است که میل به شکر را افزایش می‌دهد، همچنین آسپارتام یک سم قوی برای مغز و برهم زننده کارکرد غدد درون ریز می‌باشد.
نوشیدنی‌های شیرین باعث احساس سیری نمی‌شوند و به شدت با افزایش وزن مرتبط هستند. رایج ترین شکل شکر افزوده شده به نوشابه، ساکارز یا شکر سفره، مقادیر زیادی فروکتوز قند ساده را تامین می‌کند. فروکتوز ترشح هورمون گرسنگی گرلین را کاهش نمی‌دهد یا مانند گلوکز، قندی که هنگام هضم غذاهای نشاسته‌ای تشکیل می‌شود، سیری را تحریک نمی‌کند. بنابراین، وقتی شکر مایع را در نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه مصرف می‌کنید، معمولاً آن را به کل کالری دریافتی خود اضافه می‌کنید زیرا نوشیدنی‌های شیرین باعث احساس سیری نمی‌شوند.
در یک مطالعه نشان داده شد، افرادی که علاوه بر رژیم روزانه خود نوشابه قندی مصرف می‌کردند، ۱۷ درصد کالری بیشتری نسبت به قبل مصرف کردند. جای تعجب نیست که مطالعات نشان می‌دهد افرادی که نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که مصرف نمی‌کنند به طور مداوم وزن بیشتری می‌خورند.
در یک مطالعه روی کودکان، هر وعده روزانه نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر با افزایش ۶۰ درصدی خطر چاقی مرتبط بود. مصرف زیاد فروکتوز باعث انباشته شدن چربی شکم می‌شود، نوعی چربی خطرناک که با بیماری متابولیک مرتبط است. در واقع، نوشیدنی‌های شیرین یکی از چاق کننده‌ترین آیتم‌های رژیم غذایی مدرن هستند. توصیه می‌کنیم مقاله «چگونه با چاقی کودک مقابله کنیم» و مقاله «راهکارهای تشویق کودک به تحرک بیشتر» را مطالعه کنید.
مصرف نوشابه و نگرانی‌های بهداشت دهان و دندان
کودکانی که به طور منظم نوشابه مصرف می‌کنند در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. اسید موجود در نوشابه‌ها باعث خراب شدن مینای دندان می‌شود. همچنین سطح قند بالاتر باعث ایجاد حفره در دندان‌های کودک می‌شود. سودا حاوی اسیدهایی مانند اسید فسفریک و اسید کربنیک است. این اسیدها یک محیط بسیار اسیدی در دهان شما ایجاد می‌کنند که دندان‌های کودک را در برابر پوسیدگی آسیب پذیر می‌کند. در حالی که اسیدهای موجود در نوشابه خود می‌توانند باعث آسیب شوند، ترکیب این اسیدها با شکر است که نوشابه را به ویژه مضر می‌کند. شکر انرژی قابل هضم را برای باکتری‌های بد دهان شما فراهم می‌کند. این، همراه با اسیدها، به مرور زمان سلامت دندان‌ها را خراب می‌کند. در همین رابطه مقاله «چگونه دندان‌های کودک را سالم نگه داریم» را مطالعه کنید.
مصرف نوشابه و افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی
بر اساس تحقیقات علمی انجام شده، مصرف نوشابه‌های گازدار نیز خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی را در کودکان افزایش می‌دهد.
مصرف نوشابه و افزایش بروز ریسک ناراحتی‌های معده
نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند بر تعادل اسیدی – قلیایی معده کودک شما تأثیر بگذارند. همان‌طور که محتوای اسیدی در معده افزایش می‌یابد، می‌تواند باعث التهاب روده و اسیدیته دستگاه گوارش شود. علاوه بر این، مصرف نوشابه می‌تواند باعث درد معده، سوزش سر دل، آروغ و سایر مشکلات گوارشی شود.
مصرف نوشابه و افزایش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲
نوشابه ممکن است باعث مقاومت به انسولین شود، یکی از ویژگی‌های کلیدی سندرم متابولیک هورمون انسولین گلوکز را از جریان خون به سلول‌های شما هدایت می‌کند. اما وقتی نوشابه شیرین می‌نوشید، سلول‌های شما ممکن است نسبت به اثرات انسولین حساسیت یا مقاومت کمتری پیدا کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، پانکراس شما باید انسولین بیشتری بسازد تا گلوکز را از جریان خون شما حذف کند، بنابراین سطح انسولین در خون شما افزایش می‌یابد. این وضعیت به عنوان مقاومت به انسولین شناخته می‌شود. مقاومت به انسولین مسلماً عامل اصلی سندرم متابولیک است و پیش زمینه‌ای برای بروز دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی می‌باشد.
مصرف نوشابه و تاثیر مخرب آن بر سلامت استخوان‌ها
فسفر، ماده معدنی است که به وفور در نوشابه یافت می‌شود و می‌تواند جذب کلسیم را در استخوان‌ها مختل کند. مطالعات نشان داده است کودکانی که بیشتر نوشابه می نوشند بیشتر مستعد شکستگی استخوان هستند و دخترانی که در کودکی نوشابه مصرف می‌کنند در آینده دچار پوکی استخوان می‌شوند. بنابراین اگر دوست دارید کودکان خوش قد و قامتی داشته باشید باید مصرف نوشابه را برای کودک خود ممنوع کنید. مقاله «چه مواد غذایی بر رشد قد کودک تاثیر دارد؟» را مطالعه کنید تا به جای نوشابه از مواد غذایی سالم جهت رشد مطلوب قد کودک خود استفاده کنید.
مصرف نوشابه و کم آبی و دهیدراته شدن بدن کودک
آب نقش بسزایی در عملکرد صحیح بدن دارد. بنابراین، شما باید کودک خود را هیدراته نگه دارید. اما نوشیدنی‌هایی مانند چای یا قهوه و نوشیدنی‌های گازدار مثل نوشابه می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود.
مصرف نوشابه و تقویت عادات غذایی نامناسب در کودک
مصرف نوشابه منجر به شکل‌گیری عادات بد و ناسالم غذایی در کودک می‌شود. مصرف نوشابه باعث می‌شود تا کودک هوس خوردن نوشابه بیشتر و مواد قندی بیشتری داشته باشد بدین ترتیب بعد از مدتی کنترل رژیم غذایی سالم و کنترل قند مصرفی کودک برای والدین بسیار دشوار خواهد شد. به طور معمول نوشابه با غذاهای ناسالمی مانند انواع فست فود مصرف می‌شود که به نوعی تقاضا برای نوشیدن نوشابه با مصرف چنین غذاهای ناسالمی نیز مرتبط است.
مصرف نوشابه و تاثیر منفی روی کارکرد مغز کودک
مصرف نوشابه نیز می‌تواند بر عملکرد مغز کودک شما تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند باعث سردرد و بدخلقی کودک شود. همچنین اعتقاد بر این است که مصرف نوشابه باعث عدم تعادل در شیمی عصبی در رشد مغز کودکان می‌شود. برخی مواد شیمیایی مغز مانند MSG (مونو سدیم گلوتامات) را که در اسید سیتریک نوشابه وجود دارد، می‌توانند بر مغز کودک شما تأثیر منفی بگذارند.
مصرف نوشابه و از دست دادن اشتها
مصرف نوشابه باعث می‌شود گیرنده‌های لپتین موجود در بدن به درستی کار نکنند، بعد از غذا خوردن احساس سیری می‌کنید. یکی از مضرات نوشابه این است که باعث مقاومت به لپتین می‌شود. همچنین نوشابه‌ها سرشار از انرژی هستند، بنابراین می‌توانند به سرعت کودکان را سیر کنند و نوعی احساس سیری کاذب ایجاد کنند در حالی که کودک هنوز نیازمند دریافت ویتامین، مواد معدنی و ریز مغذی است دیگر تمایلی برای خوردن مواد غذایی ندارد که از آن به عنوان گرسنگی مواد معدنی نیز یاد می‌شود. بنابراین مصرف نوشابه سبب می‌شود کودک اشتهایی برای خوردن غذا نداشته باشد. عادات غذایی نادرست می‌تواند کودک شما را دچار کمبود مواد مغذی ضروری کند و در نتیجه بیماری‌هایی مانند کم خونی، خستگی، حالت تهوع یا سرگیجه ایجاد کند.
مصرف نوشابه و تغییر در عادات روده
کودک شما ممکن است در حین هضم قند موجود در نوشابه با مشکلاتی مواجه شود. به همین دلیل ممکن است دچار اسهال شود که می‌تواند باعث شل شدن مدفوع کودک شود. در حین بروز اسهال، مواد مغذی ضروری و از دست دادن آب رخ می‌دهد و بدن کودک ممکن است انرژی خود را از دست بدهد و بر رشد متوسط کودک تأثیر منفی بگذارد.
مصرف نوشابه و تضعیف کبد و کلیه
مقادیر زیاد اسید فسفریک نوشابه‌ها می‌تواند باعث مشکلات مرتبط با کلیه مانند سنگ کلیه شود. همچنین مصرف بیش از حد نوشابه‌ها باعث فشار بر کلیه‌های کودک می‌شود. به این ترتیب نوشابه‌ها بر کلیه و کبد تأثیر می‌گذارد و از عملکرد مطلوب آنها جلوگیری می‌کند.
مصرف نوشابه و کافئین زیاد
مصرف کافئین زیاد باعث ایجاد وابستگی جسمی به این ماده خوراکی می‌شود. همچنین کافئین می‌تواند تعادل طبیعی مواد شیمیایی مغز را نیز بر هم بزند. مصرف کافئین غده فوق کلیه را تحریک کند و باعث بر هم خوردن سطح ترشح هورمون‌ها شود. مطالعات پ‍ژوهشی نشان داده است که مصرف مقادیر زیاد کافئین می تواند منجر به فرسودگی آدرنال، به ویژه در کودکان شود. نوشابه‌ها حاوی مقادیر زیادی کافئین هستند و جالب است بدانید نوشابه‌های رژیمی اغلب حاوی مقدار بسیار بیشتری کافئین هستند.
مصرف نوشابه و شب ادراری کودک
نوشابه مانند سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین ادرارآور است در نتیجه باعث ایجاد اختلال در عملکرد مناسب دستگاه گوارش می‌شود. بسیاری از کودکانی که شب‌ها به همراه شام نوشابه مصرف می‌کنند دچار شب ادراری می‌شوند.
مصرف نوشابه و بروز اختلالات خواب در کودکان
همان طور که گفتیم نوشابه دارای مقادیر زیاد کافئین است. کافئین موجب بی‌خوابی و بروز اختلالات خواب در افراد به ویژه کودکان می‌شود. در ضمن از آن جا که نوشابه ادرارآور است مصرف نوشابه باعث می‌شود که کودک در طول شب مجبور باشد برای تخلیه مثانه از خواب بیدار شود و یا شب ادراری باعث خیس شدن رختخواب و مختل شدن خواب او شود.
مصرف نوشابه و اختلال بیش فعالی و کم توجهی کودک
کودکانی که دارای اختلال بیش فعالی و کمبود توجه هستند با مصرف مواد قندی وضعیت سلامتی‌شان بدتر می‌شود. کودکان بیش فعال باید از مصرف نوشابه و شکلات خودداری کنند. مصرف مواد قندی کم توجهی و اختلال تمرکز حواس کودکان را بیشتر می‌کند. برای اطلاع از رژیم غذایی مناسب برای کودکان بیش فعال مقاله مربوط به راهکارهای مقابله با بیش فعالی کودکان را مطالعه نمایید.
راه‌هایی برای مقابله با نگرانی‌های خطرناک سلامتی ناشی از مصرف نوشابه
از آن جایی که فرزندتان به نوعی به شما برای خوردن و آشامیدن وابسته است، راه‌های احتیاطی کمی می‌تواند به شما در تغییر رژیم غذایی کودکتان کمک کند.
- از مصرف نوشابه‌های گازدار در رستوران یا خریداری و آوردن آنها به خانه خودداری کنید. سعی کنید سبد خانوار خود را با محصولات سالم تهیه کنید.
- اگر کودک شما از قبل عادت به مصرف نوشابه دارد، مصرف آن را به آرامی محدود کنید. ابتدا سعی کنید نوشیدنی‌های گازدار را با نوشیدنی‌های حاوی آب جایگزین کنید و سپس به سراغ آب بروید. فرزندتان را تشویق کنید که میوه تازه بخورد و به جای آب میوه صنعتی، آب ساده، شیر، دتاکس واتر و یا آبمیوه طبیعی بنوشد.
- به عنوان الگوی مناسب برای فرزندتان سعی کنید خودتان نیز مصرف نوشابه را به حداقل برسانید و کم‌کم این نوشیدنی مضر را از برنامه غذایی خانواده حذف کنید.
- مضرات مصرف نوشابه را برای کودک توضیح دهید و اگر کودک شما کوچک است می‌توانید با استفاده از برخی ادویه‌های بی‌ضرر طعم نوشابه را نامطلوب کنید تا کودک از مصرف آن منصرف شود. از همان دوران طفولیت با تعریف کردن داستان‌های آموزنده و یا پخش انیمیشن‌های آموزشی به کودک یاد دهید که مصرف نوشابه مضر است و کودک باید با داشتن رژیم غذایی مناسب بدن خود را راسالم نگه دارد.
- به دنبال راه‌های ابتکاری برای جذاب و خوشمزه کردن غذاهای سالم برای کودک خود باشید. کودکان عاشق خوردن یا نوشیدن چیزهایی هستند که برایشان جذاب به نظر می رسد. اگر دو مقاله تشویق کودکان به خوردن غذا (قسمت اول و قسمت دوم) را مطالعه کنید می‌توانید به طیف وسیعی از راهکارهای مناسب جهت ترغیب کودکان به مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های سالم و مفید دست خواهید یافت.
- در صورت مواجهه با هر گونه نگرانی سلامتی مرتبط با کودک خود، به پزشک اطفال یا پزشک خود مراجعه کنید.
سخن آخر
با توجه به مشکلات بهداشتی شدیدی که نوشابه‌های گازدار می‌توانند برای کودک شما ایجاد کنند، توصیه می‌شود برای سلامتی فرزندتان مصرف آن را کاملاً قطع کنید. اگر این موضوع به نظر شما چالش برانگیز است، می‌توانید مراحل لازم را که در بالا توضیح داده شد دنبال کنید و همچنین می‌توانید با متخصص اطفال مشورت کنید. اگر متوجه شدید که فرزندتان به دلیل مصرف بیش از حد نوشابه‌های گازدار با مشکلات مرتبط با سلامتی مواجه است و نمی‌توانید راه‌هایی برای جلوگیری از آن بیابید، باید با پزشک اطفال مشورت کنید.