معاینه شکم در بارداری چیست و اهمیت و لزوم انجام آن

شرح حال کامل و دقیق و معاینه فیزیکی زن باردار همیشه جزء لاینفک مراقبت‌های مامایی بوده است. از زمان شروع طب مدرن در همه جای دنیا، اهمیت معاینه فیزیکی، سمع ضربان قلب جنین، حس ضربات و حرکات جنین مورد توجه قرار گرفته است. اندازه‌گیری و لمس شکم باردار برای تعیین قد فندال (ارتفاع پایه)، وضعیت و تظاهرات جنین (سفالیک، بریچ و یا عرضی)  و همچنین سن حاملگی و وزن تخمینی جنین بسیار مهم بوده است. هر ویزیت مامایی شامل اندازه‌گیری ارتفاع فندال (ارتفاع پایه شکم) با یک نوار اندازه‌گیری (قانون مک دونالد) هست. استانداردهای بین‌المللی برای اندازه‌گیری قد فوندال ایجاد و تأیید شده است. یک الی ۴ اندازه‌گیری‌های قد پایه برای تأیید سن حاملگی و غربالگری برای اختلاف در رشد جنین ۵ -۷ و مایع آمنیوتیک استفاده شده است که بهتر از سایر روش‌های غربالگری برای تعیین سن حاملگی است. در برخی کشورها متاسفانه قسمت ارزیابی لمسی شکم و اندازه‌گیری فوندال منسوخ شده است و تنها به سونوگرافی بسنده می‌کنند. اما باید به خاطر داشت که لمس شکم و اندازه‌‌گیری ارتفاع پایه یک روش ایمن، بی‌خطر و ارزان است. در بسیاری از نقاط جهان قابل انجام شدن است و فقط لازم است که یک آموزش درست به کارشناسان و مبتدیان مامایی داده شود تا حتی برای زنان باردار در شرایط خاص و بحرانی مثل زندگی در مناطق کم برخوردار از امکانات بهداشتی، در زمان وقایع طبیعی و جنگ مورد استفاده قرار گیرد و بتوان تخمینی از وضعیت مادر و جنین داشت. با پینو بیبی همراه باشید تا در خصوص این معاینه ساده اما بسیار کاربردی اطلاعات کاملی کسب کنید.

معاینه شکم در بارداری

معاینه مامایی نوعی معاینه شکم است که در بارداری انجام می‌شود. این معاینه منحصر به فردی است که پزشک به طور همزمان سعی می‌کند سلامت دو فرد (مادر و جنین) را ارزیابی کند. اهداف معاینه شکم در بارداری این است که مشخص شود جنین متناسب با سن حاملگی در حال رشد و تکامل هست یا خیر. معاینه باید شامل موارد زیر باشد:

• علائم بصری بارداری از جمله اندازه و شکل شکم
• ارزیابی اندازه جنین با سمفیز – اندازه‌گیری ارتفاع فوندال (قد پایه یا قانون مک دونالد، اندازه‌گیری اندازه رحم است که برای ارزیابی رشد و نمو جنین در دوران بارداری استفاده می‌شود.)
• محل قرار گرفتن اعضای جنین
• گوش دادن به صدای قلب جنین باید در صورت لزوم انجام شود.
• سن حاملگی را از روی اندازه رحم تعیین شود.
• وضعیت عرضی و ارائه جنین مورد ارزیابی قرار گیرد.
• مقدار آمنیوتیک موجود را ارزیابی کنید.
• حرکات جنین را ارزیابی کنید.
• وضعیت سلامت جنین را ارزیابی کنید.

معاینه کلی شکم در بارداری

دو بخش اصلی برای معاینه شکم وجود دارد:

• معاینه کلی شکم
• معاینه رحم و جنین

آماده‌سازی بانوی باردار برای معاینه شکم

ابتدا باید قد و وزن بانو بارداری اندازه‌گیری شود. هنگام معاینه شکم، مثانه مادر باید خالی باشد. او باید به راحتی به پشت دراز بکشد و یک بالش زیر سرش قرار گیرد (سر تخت را تا ۱۵ درجه بالا بیاورید). او نباید به پهلو دراز بکشد، زیرا هنگام اندازه‌گیری فشار خون لازم است مادر به پشت خوابیده باشد. شکم مادر باید از انتهای استخوان جناغ سینه (Xiphistternum) تا سمفیز شرمگاهی در معرض دید، تکنسین یا ماما قرار بگیرد.

تجهیزات لازم برای معاینه شکم در بارداری

تجهیزات خود را آماده کنید: نوار اندازه‌گیری، استتوسکوپ پینارد یا مبدل داپلر، ژل اولتراسوند

بررسی ظاهر کلی شکم باردار

موارد زیر باید به طور خاص مورد جستجو و توجه واقع شود:

• وضعیت عمومی مادر بررسی شود. به طور کلی خوب یا ناخوش است، راحت نفس می‌کشد یا تنگی نفس دارد. رنگ صورت و دست‌هایش چگونه است؟ تورم دارد؟ پوست بدن طبیعی است یا رنگ پریدگی دارد؟.
• وضعیت ظاهری از لحاظ وزن چگونه است؟ بانوی باردار اضافه وزن یا چاقی دارد، یا وزن پایینی دارد.
• وجود یا عدم وجود اسکار: هنگامی که یک اسکار دیده می‌شود، باید دلیل آن را به طور خاص پرسید برای مثال چه عمل جراحی انجام داده است؟ در چه تاریخی عمل جراحی داشته است؟ به خصوص اسکارهای قبلی بخش تحتانی عرضی و یا طولی (عمل سزارین) یا اسکارهای لاپاراسکوپی (ممکن است نشان دهنده بارداری خارج از رحم باشد)
• باید ضربان نبض بانوی باردار ثبت شود. هنگام ثبت ضربان قلب، بانوی باردار باید راحت باشد و اگر تازه به مطب رسیده است و هنوز قلب او تند می‌زند تا آرام شدن تنفس باید صبر کرد و سپس اندازه‌گیری انجام شود.
• تغییرات پوستی و بررسی سر و گردن بانوی آبستن
• خط سیاه: خط تیره از ناف یا زیفیسترنوم تا ناحیه بالای استخوان عانه
• استریا گراویداروم: علامت کشش یا استریاهای ارغوانی بدون اهمیت بالینی
• استریا آلبیکنس: استریاهای نقره‌ای – سفید قدیمی (پاریتی)
• کلواسما (مالسما)، صلبیه چشم زردی که نشانه کلستاز بارداری است، رنگ پریدگی ملتحمه (کم خونی)، احتقان بینی، اِدم صورت
• وریدهای سطحی متسع (افزایش فشار ورید اجوف تحتانی به دلیل رحم حاملگی)
• فتق ناف (به دلیل افزایش فشار شکمی رخ می‌دهد) و درخواست سرفه برای بررسی فتق
• ران و ساق، مچ پاها جهت بررسی تورم، ادم و واریس و آزمایش هیپررفلکسی (پره اکلامپسی) بررسی شود.
• اندازه و شکل ظاهری رحم بررسی شود.

لمس شکم جهت معاینه شکم در بارداری

فرد معاینه کننده ابتدا باید دست‌هایش را گرم کند و هنگام لمس شکم از مادر در مورد درد یا هر حساسیتی بپرسد و همیشه هنگام معاینه به صورت بانوی باردار نگاه کند، به پاسخ‌های صورت و کلامی بانوی باردار در تمام طول مدت لمس شکم توجه کند. کبد، طحال و کلیه‌ها باید به طور خاص لمس شوند. هر توده شکمی دیگری باید مورد توجه قرار گیرد. وجود یک اندام بزرگ شده یا توده باید به پزشک مسئول گزارش شود و سپس بیمار باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان ارزیابی شود.

معاینه رحم و جنین در معاینه شکم در بارداری

لمس رحم جهت معاینه شکم در بارداری

اولین بررسی بصری باید این باشد که آیا رحم در خط وسط شکم قرار دارد یا خیر. گاهی رحم اوقات به سمت راست یا چپ می‌چرخد. تکنسین یا ماما باید دیواره رحم را برای بی‌نظمی موجود بررسی کند. دیواره رحم نامنظم نشان ‌دهنده:

• وجود میوم (فیبروم) که معمولاً در دوران بارداری بزرگ شده و ممکن است دردناک شود.
• یک ناهنجاری مادرزادی مانند رحم دو شاخ.

تعیین اندازه رحم قبل از هفته ۱۸ بارداری

نشانه‌های تشریحی شکم، یعنی فاصله از سمفیز پوبیس تا ناف اندازه‌گیری می‌شود. تکنسین باید از لبه میانی دست چپ خود برای فشار دادن به سمت پایین در زیر استخوان جناغ سینه مادر استفاده کند و به سمت پایین حرکت کند تا فوندوس رحم را پیدا کند. از این ناحیه تا سمفیز شرمگاهی را هر دو سانتی‌متر نشانه‌گذاری کند. نوار اندازه‌گیری را باید بچرخاند تا اعداد رو به شکم مادر باشند (برای جلوگیری از پیش فرض ذهنی ماما در اندازه‌گیری). ارتفاع طبیعی فندال به این ترتیب است که قد پایه بر حسب سانتی‌متر باید به تعداد هفته‌های بارداری از هفته ۲۰ به بعد تقریبی باشد (۲± سانتی‌متر تا ۳۶ سانتی‌متر و ۳± سانتی‌متر از ۳۶ سانتی‌متر که ممکن است بعد از آن بارداری ادامه داشته باشد).

• اگر فوندوس (راس) رحم درست بالای سمفیز پوبیس قابل لمس باشد، سن حاملگی احتمالاً ۱۲ هفته است.
• اگر فوندوس به نیمه راه بین سمفیز و ناف برسد، سن حاملگی احتمالاً ۱۶ هفته است.
• اگر فوندوس هم ارتفاع ناف باشد، سن حاملگی احتمالاً ۲۲ هفته است (یک انگشت زیر ناف = ۲۰ هفته و یک انگشت بالای ناف = ۲۴ هفته).
• اگر راس رحم (فوندوس) نزدیک انتهای استخوان جناغ سینه (استرنوم) باشد احتمالا هفته ۳۶ بارداری است.

ارتفاع سمفیز- فوندوس باید به صورت زیر اندازه‌گیری شود:

• ماما باید فوندوس رحم را احساس کند. این کار با شروع به لمس ملایم از انتهای پایین استخوان جناغ سینه انجام می‌شود. لمس کردن شکم را تا رسیدن به فوندوس باید ادامه داد. هنگامی که بالاترین قسمت فوندوس مشخص شد، پوست را در این نقطه با ماژیک نشانه‌گذاری کند. اگر رحم دور از خط وسط شکم چرخانده شود، بالاترین نقطه رحم در خط وسط نخواهد بود، بلکه در سمت چپ یا راست خط وسط قرار خواهد گرفت. بنابراین، ماما هنگام اندازه‌گیری باید از خط وسط فاصله بگیرد تا مطمئن شود که بالاترین نقطه‌ای را که می‌توان فوندوس را در آن لمس کرد، علامت‌گذاری کند و قبل از علامت گذاری بالاترین نقطه فوندوس را به سمت خط وسط حرکت ندهد.
• ارتفاع سمفیز – فوندوس (SF) را اندازه بگیرد. پس از علامت گذاری ارتفاع فوندال، انتهای متر را در بالای سمفیز پوبیس نگه دارد. متر نوار را روی منحنی رحم قرار دهد تا جایی که بالای رحم را مشخص می‌کند. نوار اندازه‌گیری نباید در حین انجام اندازه‌گیری کشیده شود. این فاصله را از سمفیز پوبیس تا بالای فوندوس بر حسب سانتی‌متر اندازه گرفته می‌شود که این ارتفاع سمفیز- فوندوس یا ارتفاع پایه شکم است.
• اگر رحم در خط وسط قرار نداشته باشد، مثلاً در سمت راست خط وسط شکم قرار گرفته باشد، فاصله تا بالاترین نقطه رحم همچنان باید بدون حرکت دادن نوار از سمفیز به راس رحم اندازه‌گیری شود. پس از تعیین ارتفاع فوندوس، باید ارزیابی شود که آیا ارتفاع فوندوس با تاریخ بارداری و اندازه جنین مطابقت دارد یا خیر.

از هفته ۱۸ بارداری، ارتفاع SF باید بر روی منحنی رشد SF ترسیم شود تا سن حاملگی تعیین شود. بنابراین، این روش تنها زمانی استفاده می‌شود که ارتفاع پایه به ۱۸ هفته برسد. به عبارت دیگر، زمانی که ارتفاع SF به عرض ۲ انگشت در زیر ناف رسیده باشد.

معاینه جنین یا لمس جنین در معاینه شکم بارداری

مانورهای لئوپولد Leopold’s Maneuvers  برای بررسی ارائه، موقعیت جنین (وضعیت عرضی یا طولی قرار گرفتن جنین) و وزن تخمینی بالینی جنین در واقع به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند. وضعیت عرضی و نوع ارائه  جنین تنها زمانی اهمیت پیدا می‌کند که سن بارداری به هفته ۳۴ رسیده باشد.

تعیین وضعیت  جنین

وضعیت قرارگیری جنین در رحم یعنی رابطه محور بلند بدن جنین با رحم مادر. این وضعیت ممکن است طولی، عرضی یا مخفی باشد.

روش‌های لمس جنین

برای لمس جنین چهار مرحله مشخص وجود دارد. این لمس به صورت سیستماتیک انجام می‌شود. در‌ حالی که بانوی باردار به راحتی به پشت دراز کشیده است، معاینه کننده در سه قدم اول رو به بانوی آبستن و در مرحله چهارم به سمت پاهای بانوی آبستن قرار می‌گیرد.

انواع حالات ارائه جنین عبارت هستند از:

• تظاهر بریچ، سر جنین در سمت فوندوس رحم است.
• تظاهر سفالیک، سر جنین در قسمت پایین رحم باشد و پاها به سمت بالای رحم.
• اگر هیچ قسمت از بدن جنین به عنوان ارائه کننده‌ای احساس نشود، وضعیت عرضی یا مایل است.

تکنسین یا ماما بایدرو به روی سر مادر قرار گیرد، دست‌هایش را در دو طرف بالای رحم قرار دهد و به آرامی به آن نقطه فشار وارد کند. دست‌ها را به سمت پایین شکم حرکت دهد و آن را لمس کند. تعیین موقعیت پشت جنین، به این اشاره دارد که پشت جنین در سمت چپ یا راست رحم است و به تعیین موقعیت قسمت ارائه کننده کمک می‌کند. طرفی که پُرتر و سفت‌تر احساس می‌شود، پشت جنین است. اندام‌های جنین ممکن است در طرف مقابل قابل لمس باشد. ماما باید قسمت پایینی رحم (زیر ناف) را لمس کند تا قسمت ارائه کننده بدن جنین مشخص شود.

• مرحله اول: پس از تعیین ارتفاع فوندوس، خود فوندوس به آرامی با انگشتان هر دو دست لمس می‌شود تا مشخص شود کدام قطب جنین (بریچ یا سفالیک) وجود دارد. سر سخت و گرد است و به راحتی قابل لمس است. اگر هنگام لمس با دست بخش پایین رحم نرم، مثلثی و پیوسته با بدن احساس ‌شود وضعیت بریچ است. لمس ناحیه سفت و گرد نشان دهنده سر جنین و وضعیت سفالیک است، اگر نرم و یا غیرگرد باشد احتمالاً وضعیت بریچ است. در صورت مشکوک بودن به نمای بریچ، سر جنین اغلب باید در قسمت فوقانی رحم قابل لمس باشد. اگر هیچ یک از حالت فوق نباشد احتمال زیاد جنین به صورت عرضی یا اصطلاحاً خوابیده قرار گرفته است یعنی محور بلند بدن جنین عمود بر محور بلند رحم قرار دارد.

اگر هنگام لمس برای شناسایی قطب جنین (سفالیک یا بریچ)، در هیچ قطبی قرار نگرفت، جنین عرضی قرار گرفته است و طولی نیست.

• مرحله دوم: اکنون دست‌ها در کناره‌های شکم بانوی باردار قرار می‌گیرند. در یک طرف انحنای صاف و محکم پشت جنین است و در طرف دیگر احساس نسبتاً نرم اندام جنین وجود دارد. حس کردن جنین در زمانی که مادر چاق است، وقتی آب آمنیوتیک زیادی وجود دارد، یا زمانی که رحم سفت است، مانند برخی از اولین بارداری‌ها، اغلب دشوار است.
• مرحله سوم: معاینه کننده قسمت پایینی شکم بانوی آبستن را، درست بالای سمفیز پوبیس، بین شست و انگشتان یک دست می‌گیرد. هدف این است که قسمت ارائه کننده جنین را احساس کند و تصمیم بگیرید که آیا قسمت ارائه کننده بالای لگن شل است یا در لگن ثابت است. اگر سر در بالای لگن شل باشد، به راحتی می‌توان آن را حرکت داد و نظر داد. سر و بریچ همانند مرحله اول متمایز می‌شوند.
• مرحله چهارم: هدف از این مرحله تعیین مقدار سر قابل لمس بالای لبه لگن در یک پنجم در صورت وجود تظاهرات سفالیک است. معاینه کننده رو به پاهای بانوی باردار می‌ایستد و با نوک ۳ انگشت وسط، عمیقاً ورودی لگن را لمس می‌کند. به این ترتیب سر را معمولاً می‌توان به راحتی لمس کرد، مگر این که از قبل عمیقاً در لگن باشد. مقدار سر قابل لمس بالای لبه لگن را نیز می‌توان تعیین کرد (شکل 1B-5).

انگاژه جنین

انگاژمان و درگیری جنین به این معناست که آیا قسمت ارائه کننده بدن جنین وارد لگن استخوانی شده است یا خیر؟! ماما باید توجه داشته باشد که چه مقدار از سر قابل لمس است، اگر کل سر قابل لمس باشد، جنین در لگن درگیر نشده است.

نکات ویژه در مورد لمس جنین

هنگامی که ماما جنین را لمس می‌کند، باید سعی کند که اندازه خود جنین را نیز ارزیابی کند. آیا جنین تمام رحم را پر می‌کند یا به نظر می‌رسد کوچک‌تر از اندازه رحم و طول مدت بارداری است؟ جنینی که در طول بارداری کمتر از آنچه انتظار است احساس شود، محدودیت رشد داخل رحمی را نشان می‌دهد، در حالی که جنینی که نسبت به اندازه رحم کوچک‌تر از حد انتظار باشد، وجود حاملگی چند قلویی را نشان می‌دهد. اگر هنگام لمس جنین وضعیت غیرطبیعی احساس شد، همیشه باید احتمال بارداری چند قلو را در نظر گرفته شود. هنگامی که ماما مشکوک به بارداری چند قلویی است، باید سونوگرافی انجام شود.

نکات ویژه در مورد لمس سر جنین

• آیا سر نسبت به اندازه رحم خیلی کوچک است؟ همیشه باید سعی شود اندازه سر را با اندازه رحم و طول مدت بارداری مرتبط کرد. اگر ماما احساس می‌کند که سر کوچک‌تر از حد انتظار است، احتمال بارداری چند قلویی را در نظر بگیرد.
• آیا سر نسبت به اندازه جنین خیلی سخت است؟ با نزدیک شدن به پایان بارداری، سر جنین سخت‌تر می‌شود. یک جنین نسبتاً کوچک با سر سخت نشان دهنده وجود محدودیت رشد داخل رحمی است.

 ارزیابی مقدار مایع آمنیوتیک موجود

این ارزیابی همیشه آسان نیست. با نزدیک شدن به پایان بارداری، مقدار آمنیوتیک کاهش می‌یابد. مقدار مایع آمنیوتیک از نظر بالینی با احساس نحوه حرکت جنین در حین لمس شکم ارزیابی می‌شود.

حجم مایع آمنیوتیک

برای تعیین این که آیا الیگوهیدرامینوس و یا پلی هیدرآمنیوس وجود دارد یا خیر، باید میزان مایع را با لمس شکم مشخص شود و حجم تقریبی آن را محاسبه کرد. هنگام ارزیابی وضعیت قرارگیری جنین، تنها احساس قسمت‌های جنین در لمس عمیق حاکی از وجود مقدار زیادی مایع است.

اگر حجم مایع کاهش یابد (الیگوهیدرآمنیوس)، نشان می‌دهد که:

• ممکن است محدودیت رشد داخل رحمی وجود داشته باشد.
• این احتمال که غشاها پاره شده‌اند باید در نظر گرفته شود.
• ممکن است انسداد مجاری ادراری یا برخی ناهنجاری‌های مجاری ادراری دیگر در جنین وجود داشته باشد. این اتفاق غیر معمول است.

اگر حجم مایع افزایش یابد (پلی هیدرآمنیوس)، ممکن است یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد:

• حاملگی چند قلو
• دیابت مادر
• یک ناهنجاری جنینی مانند اسپینا بیفیدا، آنسفالی یا آترزی مری

با این حال، در بسیاری از موارد، علت پلی هیدرآمنیوس ناشناخته است. با این حال، ممکن است مشکلات جدی وجود داشته باشد و مادر باید به بیمارستانی ارجاع داده شود تا بتوان جنین را به دقت ارزیابی کرد. بیمار نیاز به معاینه اولتراسوند توسط یک فرد آموزش دیده دارد تا حاملگی چند قلو یا ناهنجاری مادرزادی در جنین را حذف کنید.

ارزیابی تحریک‌پذیری رحم

به این معنی است که رحم در هنگام لمس احساس سفت شدن یا انقباض دارد. تحریک‌پذیری رحم به طور معمول تنها پس از هفته ۳۶ بارداری، یعنی نزدیک ترم رخ می‌دهد. اگر قبل از این زمان رحم تحریک‌پذیری وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که یا محدودیت رشد داخل رحمی وجود دارد یا این که ممکن است مادر در معرض خطر زایمان زودرس باشد یا احتمالاً به تولد زودهنگام مبتلا شود.

گوش دادن به قلب جنین یا سمع صدای قلب جنین

• باید به کدام قسمت بدن جنین گوش داد؟ برای سمع صدای قلب جنین باید پشت بدن جنین را پیدا کرد و به آن گوش داد. به این معنی که وضعیت و موقعیت جنین باید قبل از گوش دادن به قلب جنین با لمس مشخص شود.
• چه زمانی باید به صدای قلب جنین گوش داد؟ تنها زمانی باید به قلب جنین گوش داد که بیمار در طول روز هیچ گونه حرکت جنینی را احساس نکرده باشد. بنابراین، گوش دادن به قلب جنین برای رد مرگ داخل رحمی انجام می‌شود.
• چه مدت باید به صدای قلب جنین گوش داد؟ ماما باید آن قدر گوش دهد تا مطمئن شود آن چه می‌شنود قلب جنین است نه صدای قلب مادر. هنگامی که به صدای قلب جنین گوش می‌دهند، باید همزمان نبض مادر را نیز احساس کرد. چهار روش برای سمع ضربان قلب جنین استفاده می‌شود.
• گوش روی شکم مادر قرار می‌گیرد.
• با گوشی پزشکی Stethoscope که روی شکم مادر قرار می‌گیرد، ماما، صدای قلب جنین را گوش می‌دهد.
• دستگاهی شبیه قیف به نام با فتوسکوپی Fetoscope روی شکم مادر قرار می‌گیرد و سپس ماما از سمت دیگر گوش خود را روی آن قرار می‌داد.
• امروزه در صورتی که پزشک مشکوک به اختلالی در جریان خون یا قلب جنین باشد سونوگرافی داپلر و اکوکاردیوگرافی قلب را نیز تجویز می‌کند.

در صورت استفاده از سونوگرافی داپلر

تکنسین باید پشت جنین را پیدا کند و برای مانیتور بهتر قلب جنین، پینارد هورن یا داپلر Sonicaid را درست در پشت شانه قدامی، یعنی در نیمه راه بین ناف مادر و ASIS در کنار پشت جنین قرار دهد (اگر تکنسین مطمئن نیست هر دو طرف را امتحان کند) بهتر است این سونوگرافی بعد از هفته ۲۸ بارداری باشد. ماما باید نبض مادر را همزمان احساس کند و ضربان قلب جنین را محاسبه کند (باید ۱۲۰ -۱۶۰ ضربه در دقیقه باشد) و باید به مدت یک دقیقه به ضربان قلب جنین گوش دهد.

ارزیابی حرکات جنین

جنین دو نوع حرکت انجام می‌دهد:

• حرکات لگد زدن که در اثر حرکت اندام ایجاد می‌شود. اینها معمولاً حرکات سریع هستند.
• حرکات چرخشی که در اثر تغییر موقعیت جنین ایجاد می‌شود.

وقتی از بانوی باردار می‌خواهید حرکات جنین خود را بشمارد، او باید هر دو نوع حرکت را بشمارد.

اگر دلیلی برای شمردن حرکات جنین توسط مادر و ثبت آن بر روی نمودار حرکت جنین وجود دارد، باید به شرح زیر عمل کرد:

اکثر مادران معتقدند که اواخر صبح زمان مناسبی برای ثبت حرکات جنین است. با این حال، مادر باید تشویق شود تا زمانی را انتخاب کند که به بهترین تایم مناسب باشد. او باید یک ساعت استراحت کند. بهتر است او هر روز در یک زمان مشخص حرکات جنین را شمارش و ثبت کند.

• طول زمان شمارش حرکات جنین: این باید به مدت یک ساعت در روز باشد و مادر باید بتواند استراحت کند و در این مدت کسی مزاحم مادر نشود. گاهی اوقات ممکن است از مادر خواسته شود استراحت کند و حرکات جنین را برای ۲ نیم ساعت یا بیشتر در روز بشمارد. مادر باید به ساعت دسترسی داشته باشد و نحوه اندازه‌گیری دوره‌های نیم ساعته و یک ساعته را بداند.
• موقعیت بانوی باردار: او ممکن است بنشیند یا دراز بکشد. اگر دراز کشید، باید به پهلو دراز بکشد. در هر دو حالت او باید آرام و راحت باشد.
• مقاله نحوه شمارش حرکات جنین در مجله اینترنتی پینو بیبی را مطالعه بفرمایید.

هر بار که جنین حرکت می‌کند، مادر باید روی جدول علامت بزند تا تمام حرکات ثبت شود. زمان و روز باید روی نمودار مشخص شود.

سخن آخر

معاینه شکم به اندازه سونوگرافی‌های دوران بارداری اهمیت دارد و متاسفانه امروزه در بسیاری از مراکز درمانی به چندین دلیل نادیده گرفته می‌شود. استفاده از سونوگرافی زمان را برای تکنسین و یا ماما کوتاه‌تر کرده است اما بر هزینه بانوان باردار افزوده است. البته سوال اصلی باقی می‌ماند: آیا استفاده روتین از سونوگرافی نتایج بارداری را بهبود می‌بخشد؟ در یک مطالعه که تخمین وزن بالینی جنین را با تخمین وزن سونوگرافی جنین مقایسه کرده است، تفاوتی در میانگین خطا بین دو روش وجود نداشت. در واقع، در محدوده وزنی ۲۵۰۰- ۴۰۰۰ گرم، تخمین بالینی دقیق‌تر بود. مشخص نیست که آیا استفاده روتین از سونوگرافی منجر به عوارض و مرگ و میر کمتری برای جنین (نوزاد) می‌شود. به طور قطع مشخص نیست که آیا این عمل بر مداخلاتی مانند القای زایمان، زایمان سزارین یا عوارض پری ناتال اثر دارد یا خیر.