آموختن آداب معاشرت به کودک خود تلاشی چالش برانگیز اما ارزشمند است. ممکن است فکر کنید کودک از ابتدا خوش اخلاق و مسلط به آداب معاشرت به دنیا می‌آید تا این که تربیت و بزرگ شود. یا این کودک شما به طور طبیعی در طول زندگی از تماشای اطرافیانشان آداب معاشرت یاد می‌گیرد. با این حال با این که که برخی از کودکان رفتارهای طبیعی تری دارند، آموزش و تقویت این مهارت‌های مهم به کودک خود بسیار مهم و حیاتی است.
یک کودک خوش اخلاق به دلایل درستی به چشم خواهد آمد. گفتن “لطفا” و “متشکرم”، محترمانه صحبت کردن و مودب بودن و استفاده از آداب و رسوم مناسب سر میز غذا باعث می شود که معلمان و سایر والدین متوجه کودک شما شوند و اعتماد به نفس، استقلال و عزت نفس او را تقویت کنند.
با این حال، آموزش آداب معاشرت به کودک ممکن است کمی مشکل باشد. وقتی هم سن و سالان و دوستان فرزند شما این رفتارها را انجام ندهند، متقاعد کردن کودک به رعایت آداب معاشرت ممکن است سخت باشد. بر اساس گفته متخصصان، بهترین رویکرد برای آموختن آداب معاشرت به کودک ترکیبی از آموزش مستقیم است که در آن رفتارهایی که می‌خواهید ببینید را برای کودک خود الگو سازی می‌کنید و انتظارات خود را با تمجید و تنبیه در صورت نیاز، تقویت می‌کند. در این مقاله در مورد نحوه آموزش آداب معاشرت به کودک خود بیش‌تر صحبت می‌کنیم تا بدانید که چگونه به فرزند خود آداب معاشرت را بیاموزید.
چه رفتارهایی را باید به کودک خود بیاموزم؟
برای اینکه آداب معاشرت را به کودک بیاموزید، باید تصمیم بگیرید که کدام رفتارها را می‌خواهید به او آموزش دهید. هر خانواده استانداردهای خاص خود را برای رفتاری که از فرزندان خود انتظار دارد مطرح می‌کند. با این حال، رفتارهایی وجود دارد که اکثریت با آنها موافق هستند. این رفتارها شامل نشان دادن و رعایت ادب و احترام مشترک هستند.
این رفتارهای مهم شامل آموزش گفتن “لطفا”، “متشکرم”، “متاسفم” و “خواهش می‌کنم”، احوالپرسی با افراد با سلام کردن، رعایت رفتارهای مودبانه سر میز غذا، پرسش قبل از لمس افراد یا لمس چیزهایی که متعلق به کودک شما نیستند، مرتب نگه داشتن وسایلش، صبور بودن و منتظر نوبت خود بودن، مسئولیت اشتباهات خود را بر عهده گرفتن، دیگران را در نظر گرفتن و همدل بودن هستند. استفاده از صداهای درونی، حفظ آرامش در هنگام ناراحتی و مذاکره منصفانه در مورد اختلافات از دیگر رفتارهای مرتبط با آداب معاشرت هستند.
برخی از خانواده‌ها از فرزندانشان می‌خواهند که بزرگسالان را شما خطاب کنند یا برای احوالپرسی با دیگران دست بدهند. نگاه کردن به چشمان افراد در حین صحبت یکی دیگر از انتظارات رایج آداب معاشرت است. در خانه‌های دیگر، هنگام ورود به خانه، درآوردن کفش ها و آویزان کردن کت نیز مهم است. میزبانی با ملاحظه بودن نیز بخش مهمی از داشتن آداب معاشرت است. آداب معاشرت ممکن است شامل آموختن این به کودک باشد که متوجه شود به دوستش در یک بازی خوش می‌گذرد و سرگرم دارد یا خیر. ممکن است از کودک انتظار داشته باشید که اسباب بازی‌های خود را بچه‌های دیگر به اشتراک بگذارد، به دوستش اجازه دهد بازی ای که انجام می‌دهد را انتخاب کند و از مهمانان خود پذیرایی کند.
نکاتی برای آموزش آداب معاشرت به کودکان
هنگامی که فهرستی از آداب و رسومی را که می‌خواهید به کودک خود آموزش دهید تهیه کردید، می‌توانید شروع به آموزش آنها به فرزندتان کنید. نکته مهم این است که درک کنید آداب معاشرت کودک صرفاً همان رفتارهایی هستند که می‌خواهید در فرزندتان ببینید. به‌عنوان والدین کودک، وظیفه شما این است که با آموزش دادن به کودک خود انتظارات رفتاری خود را در او ایجاد کنید و به او یاد بدهید که چه کاری انجام دهد و چه کاری انجام ندهد.
دستورالعمل صریح به کودک ارائه دهید
ممکن است برای بزرگسالان بدیهی به نظر برسد که باید هنگام صحبت در چشمان افراد نگاه کنیم و تمام توجه خود را به آنها معطوف کنیم. ما احتمالاً می‌دانیم که جویدن غذا با دهان باز یا قرار دادن پاهایمان روی میز شام، کاری ناخوشایند است. اما کودک ممکن است این را نداند یا درک نکند؛ مگر این که به صراحت به او گفته شود. نیازی به خجالت زده کردن یا شرمسار کردن کودک نیست؛ فقط به او بگویید دقیقاً چه انتظاراتی دارید.
همچنین ارائه توضیحات مختصر در مورد این که چرا برخی رفتارها اهمیت دارند، به قبول آن توسط کودک کمک می‌کند. نیازی نیست با او به بحث‌های طولانی بپردازید یا در مورد نکات ظریف اخلاقی بحث کنید. فرزند شما نیازی به موافقت یا خوشحالی در مورد انتظارات شما ندارد. اما اگر او استدلال شما را درک کند، احتمال بیش‌تری وجود دارد که این رفتارها را دنبال کند.
به عنوان مثال، ما با دهان باز غذا را نمی‌جویم؛ زیرا نگاه کردن به آن برای دیگران ناخوشایند است. وقتی وارد خانه می‌شویم، کفش‌هایمان را در می آوریم تا کثیفی را در تمام خانه پخش نکنیم. ما مکالمه مودبانه‌ای با مهمانان خود شروع می‌کنیم؛ زیرا این یک روش دوستانه است که به ایجاد ارتباط با دیگران کمک می‌کند. ما دوستان خود را در بازی‌های خود مشارکت می‌دهیم، زیرا این کار به همه اجازه می‌دهد که احساس کنند که از آنها استقبال می‌شود و مهم هستند. ما می‌گوییم “متشکرم” تا قدردانی خود را نشان دهیم و “متاسفم” را برای جبران اشتباه به زبان می‌آوریم..
انتظارات خود را متناسب با سن کودک نگه دارید
انتظار خود در مورد آموختن آداب معاشرت را با سن و سطح رشد کودک خود تنظیم کنید. کودکان نوپا می‌توانند با اصول اولیه گفتن «لطفا»، «متشکرم» و «متاسفم» شروع به یاد گرفتن این رفتارها کنند. شما همچنین می‌توانید روی صبر کودک کار کنید؛ اما در حالی که کودک نوپا ممکن است بتوانند مودبانه برای چند دقیقه در یک زمان بنشیند، می‌توان انتظار داشت که یک کودک بزرگ‌تر برای مدت طولانی تری منتظر نوبت خود شود.
می توان از کودکان دبستانی انتظار داشت که خودشان را معرفی کنند و مهمانان محترمی باشند. در زمانی که فرزند شما یک نوجوان یا جوان است، می‌توانید بر روی رفتارهای پیشرفته‌تر مانند آداب معاشرت پشت تلفن و مهارت‌های ارتباطی پیچیده‌تر تمرکز کنید. با این حال، فرزند شما اشتباهاتی را مرتکب خواهد شد. هدف این است که به گام‌های اشتباه به عنوان فرصت‌هایی برای یادگیری نگاه کنید
گاهی اوقات، کار بر روی یک زمینه در یک زمان مفید است؛ مانند آداب معاشرت سر میز غذا. قبل از این که به سراغ مهارت‌های دیگری مانند آداب مورد نیاز برای غذا خوردن در بیرون از خانه بروید رفتارهای ابتدایی غذا خوردن را به کودک خود بیاموزید. اگر به یک باره به کودک خود بیش از حد موضوع بدهید تا یاد بگیرد، ممکن است کل فرآیند آموختن را رها کند. ارزیابی دوره‌ای مهارت‌های قبلی نیز مفید است تا مطمئن شوید که فرزندتان استفاده از آنها را به خاطر می‌آورد و سپس روش‌های پیچیده‌تری را که ممکن است کودک آماده یادگیری آن باشد، معرفی کنید.
برای کودک خود الگو باشید
خبر خوب این است که شما احتمالاً از قبل از طریق رفتار خود زمینه را برای آداب معاشرت در کودک خود ایجاد کرده‌اید. در واقع، بهترین راه برای شکل دادن و مدیریت رفتار فرزندتان و آموزش مهارت‌های جدید به او این است که با انجام دادن رفتارهایی که خودتان به او آموزش می‌دهید، الگوی او باشید. وقتی کودک شما ببیند که با دیگران مودبانه صحبت می‌کنید، با ملاحظه رفتار می‌کنید، قوانین را رعایت می‌کنید و آداب معاشرت دیگر را به کار می‌برید، از شما پیروی می‌کند.
اگر از فرزندتان انتظار دارید که تشکر کند، چیزها را با استفاده از کلمه «لطفا» درخواست کند و وقتی مردم مهربان هستند، قدردانی کند، خود شما هم باید این کارها را در حضور کودک انجام دهید. چه در صف نانوایی باشید، چه با یک دوست صحبت کنید یا با مطب پزشک خود تماس بگیرید، کودک به رفتار شما توجه می‌کند. بنابراین می‌توانید از الگو بودن به عنوان فرصتی برای یادگیری فرزندتان استفاده کنید، مثلاً از او کمک بگیرید تا یادداشت تشکر بنویسید.
علاوه بر این، به یاد داشته باشید که آداب معاشرت شامل زمانی که ما ناراحت هستیم نیز می‌شود. بنابراین مراقب باشید در شرایطی که استرس دارید و ناامید یا عصبانی هستید چگونه جلوی کودک خود رفتار می‌کنید. از بلند کردن صدای خود و یا صحبت کردن به شیوه‌ای نامطلوب خودداری کنید. البته گاهی اوقات از دست دادن کنترل بر اثر عصبانیت اتفاق می‌افتد. هر چند این پایان دنیا نیست. اگر این اتفاق افتاد، به سادگی به خودتان فضایی برای آرام شدن بدهید، سپس عذرخواهی کنید. به این ترتیب، شما در حال الگو سازی درس مهم دیگری برای کودک خود هستید که نحوه استفاده از آداب معاشرت برای جبران اشتباه می‌باشد.
کودک را ستایش کنید
کودک شما می‌خواهد شما را راضی کند. هرچه توجه مثبت شما به استفاده از آداب معاشرت توسط کودک بیش‌تر باشد، احتمال بیش‌تری وجود دارد که کودک همان رفتار را تکرار کند. بنابراین وقتی کودک خود را در حال انجام رفتارهای مورد نظرتان می‌بینید، او را تحسین کنید. برای کودکان خردسال این ممکن است به این معنا باشد که به او بگویید آفرین که یادت بود بگویی ممنونم. کودکان بزرگ‌تر را برای این که تلفن‌هایشان را سر میز شام کنار گذاشته‌اند، برای این که دوست جدیدشان را بدون سوال به شما معرفی می‌کنند یا مودبانه با یک فرد جدید احوالپرسی می‌کنند، تحسین کنید.
کودکان می‌خواهند عملکرد خوبی داشته باشند؛ اما برای آزمایش محدودیت‌ها نیز آماده هستند. بعد از حدود ۱۸ ماه، مشاهده می‌کنیم که کودکان با توقعات والدین بازی می‌کنند و والدین باید تصمیم بگیرند که کودک چقدر باید مرزها را رعایت کند. این خوب یا بد نیست، این طبیعت انسان است.
آداب اجتماعی جدید را با کودک خود تمرین کنید
بنا به گفته متخصصان، بهترین راه برای کمک به ایجاد رفتارهای خوب کودک این است که به فرزند خود فرصت‌های زیادی برای تمرین این مهارت‌های اجتماعی بدهید. ایفای نقش به کودکان این فرصت را می‌دهد که این رفتارها را در یک محیط امن امتحان کنند. شما و فرزندتان می‌توانید نمایشی از سناریوهای مختلف بسازید و نقش‌هایی را که هر کدام بازی می‌کنید را امتحان کنید. وقتی وارد موقعیت جدیدی می‌شوید، مانند این که فرزندتان مدرسه را شروع می‌کند و با افراد جدید زیادی ملاقات می‌کند، این کار می‌تواند یک استراتژی مفید باشد.
به عنوان مثال، در جشن تولد کودک خود می‌توانید در هنگام باز کردن هدایا از آداب معاشرت استفاده کنید. به کودک یادآوری کنید که از دوستان خود تشکر کند و برای هر هدیه اشتیاق و قدردانی نشان دهد؛ حتی اگر هدیه‌ای باشد که او دوستش ندارد. همچنین همراه با با کودک خود نحوه رفتار کردن را با هر مهمان تمرین کنید و مطمئن شوید که همه احساس می‌کنند که در مهمانی حضور دارند. همچنین می‌توانید برای تمرین موقعیت‌های دیگر، بازی «چه می‌کردی اگر…» را انجام دهید. به عنوان مثال، اگر دو کودک به او هدیه مشابهی بدهند یا اگر یکی از آنها احساس کند تنهاست، فرزند شما چه کار خواهد کرد؟ این را از او بپرسید و سپس بازخورد ارائه دهید و به فرزندتان کمک کنید تا چگونگی رفتار مودبانه و محترمانه در این سناریوهای مختلف را کشف کند.
وقتی فرزندتان از آداب معاشرت پیروی نمی کند چه باید کرد؟
به یاد داشته باشید که درست مانند یادگیری هر مهارت دیگری، مهارت در آداب معاشرت کودک نیز زمان می‌برد. بنابراین انتظار لغزش و حتی مقاومت کودک را داشته باشید. کودکان طبق طبیعت،خود حد و مرزهای شما را آزمایش می‌کنند تا ببینند آیا واقعاً نیاز به پیروی از دستورالعمل‌هایی که شما تعیین کرده‌اید دارند یا خیر. تشویق و تبعات (در صورت نیاز) به کودک نشان می‌دهد که شما جدی هستید. و ممکن است به تمرین و یادآوری زیادی نیاز باشد تا آداب معاشرت به بخشی از آنچه که کودک است تبدیل شود.
دستورالعمل را به کودک یادآوری کنید
اگر فرزندتان آداب معاشرت خود را فراموش کرد، از سخنرانی یا سرزنش او خودداری کنید. درعوض، به سادگی دلیل عدم قدردانی از یک رفتار خاص را بیان کنید و به او بگویید که به جای آن چه کاری باید انجام دهد. اگر کودک شما فراموش کرد قبل از برداشتن شیرینی اضافی اجازه بگیرید یا به پدربزرگ و مادربزرگ خود سلام کند، به سادگی آن را یادآوری کنید. این به کودک فرصتی برای اصلاح رفتار خود را می‌دهد.
از پیامد استفاده کنید
اگر کودک شما هنوز وقتی انتظارات خود را به او یادآوری می‌کنید آداب معاشرت را رعایت نمی‌کند، وقت آن است که عواقب این کار را به او نشان دهید. در حالت ایده آل، پیامد یک کار باید به رفتار مورد نظر کودک مرتبط باشد. بنابراین، اگر کودک با یک دوست بداخلاق باشد و آداب معاشرت را رعایت نمی‌کند، بهتر است زمان بازی را تمام کنید یا اگر اسباب بازی‌های خود را مرتب نمی‌کند، آن اسباب بازی را از او بگیرید. مطمئن شوید که کودک شما می داند که عواقب استفاده نکردن از آداب معاشرت چه خواهد بود. سپس، به طور مداوم پیامدها را دنبال کنید تا این پیام را به کودک برسانید که نادیده گرفتن آداب معاشرت قابل قبول نیست.
فرزندتان ممکن است اراده شما را برای این کار آزمایش کند. اما در نهایت، تمرین این مهارت‌ها و استفاده از پیامدهای آن می‌تواند به رفتارهای او کمک کند تا به عادت تبدیل شوند.