تستوسترون معمولاً یک هورمون مردانه در نظر گرفته می‌شود، اما هم مردان و هم بانوان تا حدی تستوسترون تولید می‌کنند. سطح بالای تستوسترون می‌تواند علائم ناراحت کننده زیادی را در مردان و زنان ایجاد کند، از جمله آکنه، افزایش وزن و افزایش پرخاشگری. اگر سطح تستوسترون بالای خود را با آزمایش خون تأیید کرده‌اید، می‌توانید تغییراتی در زندگی روزمره خود ایجاد کنید تا به مرور زمان شروع به کاهش این هورمون کنید. حتماً به طور منظم با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا سلامت خود را کنترل کنید و مطمئن شوید که در مسیر درست هستید. با پینو بیبی همراه باشید تا با راهکارهای کاهش تستوسترون آشنا شوید.
سطح طبیعی هورمون تستوسترون چه میزان است؟
از آن جایی که سطح تستوسترون بر حسب نانوگرم در دسی لیتر اندازه گیری می‌شود؛ در مردان سطح محدوده طبیعی هورمون تستوسترون بین ۲۰،۷ تا ۲،۲۹ نانوگرم در دسی لیتر است. این سطح به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد و بنابراین در جوانی بیشتر و در سنین بالا، سطح آن پایین‌تر خواهد بود. در زنان، محدوده بین ۱،۰۸ تا ۰،۰۶ نانوگرم در دسی لیتر است. زنان نسبت به مردان تستوسترون بسیار کمتری تولید می‌کنند. بنابراین، به طور طبیعی سطح این هورمون در بدن بانوان بسیار پایین است. هم چنین، با افزایش سن، سطح تستوسترون کاهش می‌یابد، بنابراین سطح آن احتمالاً در طول زمان در نوسان است.
اگر سطح تستوسترون بسیار بالا باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
ممکن است آکنه، افزایش وزن و افزایش موهای زائد روی صورت و بدن را تجربه کنید. به همین ترتیب، تستوسترون بیش از حد می‌تواند باعث بم شدن صدا و ایجاد قاعدگی نامنظم، کلیتوریس بزرگتر از حد متوسط، کاهش سایز پستان، افزایش توده عضلانی و نازک شدن مو در زنان شود. سطوح شدید تستوسترون در بانوان می‌تواند باعث ناباروری شود. در مردان، سطح بالای تستوسترون می‌تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد و باعث افزایش پرخاشگری شود. مردان اغلب تنها پس از استفاده از داروهای افزایش دهنده عملکرد (به عنوان مثال، استروئیدها) با تستوسترون بالا تشخیص داده می‌شوند.
چه چیزی باعث افزایش سطح تستوسترون می‌شود؟
ممکن است دیابت علت افزایش سطح تستوسترون باشد: دیابت نوع ۲ معمولاً در اثر چاقی ایجاد می‌شود و منجر به تولید بیش از حد انسولین می‌شود. دیابت نوع ۲ می‌تواند باعث شود که تخمدان‌ها تستوسترون بیشتری تولید کنند. خوشبختانه، دیابت نوع ۲ معمولاً با کاهش وزن، ورزش و تغییرات رژیم غذایی قابل پیشگیری است و روند معکوس خواهد داشت. اگر فکر می‌کنید دیابت دارید، پزشک شما می‌تواند آزمایش خون را برای تایید آن انجام دهد.
سطح تستوسترون در مردان می‌تواند به علت آسیب به بیضه‌ها افزایش یابد: این امر به ویژه در کودکان و جوانان شایع است. اگر تستوسترون پایینی دارید و اخیراً ضربه به ناحیه فاق را تجربه کرده‌اید، در مورد درمان با پزشک خود صحبت کنید.
ممکن است به علت وجود تومور، سطح تستوسترون افزایش یابد: در مردان، تومور در غدد فوق کلیوی می‌تواند باعث افزایش تستوسترون شود. در بانوان، تومور در تخمدان‌ها می‌تواند سطح تستوسترون را افزایش دهد. اگر سطح ترشح هورمون تستوسترون در شما بالا باشد، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری برای بررسی وجود تومور در آن قسمت‌ها انجام دهد.
علل تستوسترون بالا در بانوان
تستوسترون بالا در بانوان معمولاً به دلیل یک بیماری زمینه‌ای است، مانند:
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال CAH
CAH اصطلاحی است که به گروهی از اختلالات ارثی اطلاق می‌شود که بر غدد فوق کلیوی تأثیر می‌گذارد. این غدد هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون را ترشح می‌کنند که در مدیریت متابولیسم و فشار خون نقش دارند. غدد فوق کلیوی هم چنین هورمون‌های جنسی مردانه دهیدرواپی آندروسترون و تستوسترون را تولید می‌کنند. افراد مبتلا به CAH فاقد یکی از آنزیم‌های لازم برای تنظیم تولید این هورمون‌ها هستند، بنابراین کورتیزول بسیار کم و تستوسترون بیش از حد ترشح می‌کنند. هیپرپلازی مادرزادی آدرنال ممکن است خفیف باشد که CAH غیرکلاسیک است یا شدید باشد که CAH کلاسیک است. علائم شامل صدای بم، ظاهر اولیه موهای ناحیه تناسلی، کلیتوریس بزرگ شده، موهای زائد بدن، موی صورت، دوره‌های قاعدگی نامنظم یا غایب، آکنه شدید و قد کوتاهتر در بزرگسالی پس از رشد سریع کودکی باشد. در حالی که هیچ درمانی برای CAH وجود ندارد، اکثر افراد مبتلا به این عارضه می‌توانند درمانی دریافت کنند که علائم را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی آنها را بهبود می‌بخشد.
- هیرسوتیسم
هیرسوتیسم شامل رشد موهای ناخواسته در زنان است. این یک وضعیت هورمونی است که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی معتقدند با ژنتیک ارتباط دارد. علائم شامل رشد مو با الگوی مردانه است که تیره و درشت است. معمولاً بر بخش‌های از بدن مانند پایین کمر، قفسه سینه و صورت تأثیر می‌گذارد. درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا علائم هیرسوتیسم را کنترل کنند. علائمی مانند آکنه، طاس شدن، صدای عمیق و بم، کلیتوریس بزرگ شده، افزایش توده عضلانی و کاهش اندازه پستان‌ها از نشانه‌های این عارضه است.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS
PCOS یک اختلال هورمونی شایع است که زنان در سنین باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولاً افراد تا ۲۰ و ۳۰ سالگی تشخیص داده نمی‌شوند. با این حال، این بیماری می‌تواند کودکان ۱۱ ساله را تحت تاثیر قرار دهد. سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است به چندین عارضه سلامتی منجر شود، از جمله: افسردگی، بیماری قلبی، ناباروری، سقط جنین، چاقی، آپنه خواب و دیابت نوع ۲. پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث PCOS می‌شود، اگر چه انسولین اضافی و ژنتیک ممکن است نقش موثری در ایجاد آن ایفا کنند.
چگونه می‌توان سطح تستوسترون خود را آزمایش کرد؟
از پزشک خود بخواهید آزمایش خون انجام دهد. اگر علائم شما نشان دهنده سطح بالای تستوسترون باشد، پزشک نمونه خون گرفته و سطح هورمون را آزمایش می‌کند. پزشک متخصص هم چنین ممکن است سطح گلوکز و کلسترول را بررسی کنند. آزمایشات تستوسترون بیشتر در صبح انجام می‌شود، زمانی که سطح آن در بالاترین حد است. اگر دارو مصرف می‌کنید (به عنوان مثال، استروئیدها و یا باربیتورات‌ها)، ممکن است پزشک از شما بخواهد قبل از انجام آزمایش، مصرف آنها را متوقف کنید. شما می‌توانید برخی از کیت‌های آزمایش تستوسترون را در خانه دریافت کنید، البته کارشناسان در مورد دقیق بودن نتایج حاصل از استفاده این نوع کیت‌ها تردید دارند. آزمایشات خانگی از بزاق استفاده می‌کنند، نه خون، بنابراین ممکن است آنقدر قوی نباشند.
روش‌های کاهش سطح تستوسترون در بانوان
چه غذاهایی باعث کاهش تستوسترون می‌شوند؟
متخصصان در مورد این که کدام غذاها به کاهش تستوسترون کمک می‌کنند توافق ندارند. تنها چیزی که دانشمندان بر سر آن توافق دارند این است که رژیم غذایی کم کربوهیدرات (فودمپ کم) می‌تواند به شما کمک کند به طور طبیعی سطح انسولین را کاهش دهید. افزایش انسولین می‌تواند باعث شود بدن تستوسترون بیشتری تولید کند، بنابراین این یک راه خوب برای پایین نگه داشتن سطح انسولین و به دنبال آن کاهش سطح تستوسترون است. شما می‌توانید با پیروی از یک رژیم غذایی مغذی و کامل و محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از قند، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، چربی‌های اشباع شده و چربی ترانس، علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک را بهبود بخشید. رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید و در عین حال روی کاهش سطح تستوسترون خود کار کنید. ممکن است خوانده باشید که غذاهایی مانند سویا، بذر کتان و چربی‌ها با تستوسترون پایین مرتبط هستند، اما برای ایجاد این ارتباط باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
چه فعالیت‌هایی به کاهش تستوسترون کمک می‌کند؟
حفظ وزن سالم سطح تستوسترون شما را کاهش می‌دهد. فعال ماندن می‌تواند به شما کمک کند به طور طبیعی سطح انسولین و آندروژن را کاهش دهید و این به تعادل کلی هورمون‌ها کمک می‌کند. ۳۰ دقیقه ورزش متوسط در روز را هدف قرار دهید و با پزشک خود برای یک برنامه ورزشی خاص مشورت کنید. پیاده‌روی، آهسته دویدن، دوچرخه سواری و یا شنا را به عنوان یک راه سرگرم کننده برای فعال ماندن امتحان کنید. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند باروری را بهبود بخشد، به تعادل چرخه‌های قاعدگی کمک کند و علائم را در افراد مبتلا به PCOS کاهش دهد.
چطور رشد موهای زائد ناشی از تستوسترون را می‌توان مدیریت کرد؟
یک فرد می‌تواند موهای زائد صورت و بدن خود را با کندن، تراشیدن، اپیلاسیون یا استفاده از مواد شیمیایی شیمیایی درمان کند. برخی دیگر موهای خود را سفید می‌کنند تا کمتر دیده شوند.
درمان‌های برای رفع موهای زائد ناشی از تستوسترون زیاد
هم الکترولیز و هم لیزر درمانی ممکن است به کنترل موهای ناخواسته کمک کنند. با این حال، این درمان‌ها عدم تعادل هورمونی زمینه‌ای را برطرف نمی‌کند.
- الکترولیز: این شامل وارد کردن یک سوزن کوچک در هر فولیکول مو است. یک پالس جریان الکتریکی از طریق سوزن عبور می‌کند و به فولیکول آسیب می‌رساند به طوری که نمی‌تواند موهای جدید رشد کند. ممکن است چندین درمان لازم باشد.
- لیزر درمانی: در طول این درمان، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی لیزر را روی فولیکول‌های مو اعمال می‌کند تا به آنها آسیب برساند. ممکن است چندین جلسه درمان لازم باشد. امروزه لیزر موهای زائد طرفداران بیشتری دارد، هر چند که تا زمانی که مشکل هورمونی برطرف نشود چنین روشی موفقیت زیادی به همراه نخواهد داشت.
این درمان‌های رفع موهای زائد می‌توانند باعث واکنش‌های نامطلوب شوند و ممکن است خطرات مرتبط دیگری نیز داشته باشند. هر فردی که دچار عدم تعادل هورمونی است، باید قبل از انجام درمان‌های پزشکی برای جلوگیری از رشد موهای زائد با پزشک صحبت کند.
چه داروهایی سطح تستوسترون را کاهش می‌دهند؟
برای کاهش سطح تستوسترون می‌توانید از داروهای ضد بارداری استفاده کنید. قرص‌های ضد بارداری به تنظیم قاعدگی و کاهش علائم تستوسترون بالا کمک می‌کنند، زیرا این درمان به مسدود کردن تستوسترون اضافی کمک می‌کند. مطمئن شوید که قرص ضدبارداری که مصرف می‌کنید حاوی پروژسترون است تا با افزایش سطح تستوسترون مبارزه کند.
برای کاهش سطح تستوسترون خود از داروهای ضد آندروژن استفاده کنید. آندروژن‌ها گروهی از هورمون‌های مرتبط با هم هستند، از جمله تستوسترون، که مسئول ایجاد ویژگی‌های مردانه هستند. داروهای ضد آندروژن رایج شامل اسپیرونولاکتون (آلداکتون)، لوپرولید (لوپرون، ویادور، الگارد)، گوسرلین (زولادکس) و آبارلیکس (پلناکسیس) هستند. پزشک شما ممکن است توصیه کند که داروهای آنتی آندروژن را با دوزهای کم به مدت ۶ ماه آزمایش کنید تا اثر بخشی آنها را در مقابل عوارض جانبی منفی احتمالی ارزیابی کنید.
تستوسترون بالا و شرایط مرتبط با آن با داروهای زیر قابل درمان هستند:
- افلورنیتین: این کرمی است که فرد مستقیماً روی پوست می‌مالد و رشد موهای جدید صورت را کُند می‌کند.
- گلوکوکورتیکواستروئیدها: این یک نوع هورمون استروئیدی است که در صورت وجود شواهدی مبنی بر تولید ناکافی استروئید توسط غدد فوق کلیوی، پزشکان توصیه می‌کنند. این داروها متابولیسم و پاسخ ایمنی را تنظیم می‌کند.
- متفورمین: این یک درمان برای دیابت نوع ۲ است که پزشکان گاهی اوقات از آن برای کاهش مقاومت به انسولین و رفع ناهنجاری‌های متابولیک در افراد مبتلا به PCOS استفاده می‌کنند.
- پروژستین: این هورمونی است که ممکن است دوره‌های قاعدگی را تنظیم کرده و باروری را بهبود بخشد.
- اسپیرونولاکتون: این یک دیورتیک است که به تعادل سطح آب و نمک کمک می‌کند و رشد بیش از حد موهای زنانه را کاهش می‌دهد.
بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۹ میلادی، استفاده همزمان داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و پروژسترون با آنتی آندروژن‌ها و متفورمین ممکن است برای درمان هیرسوتیسم موثر باشد.
بهترین درمان برای سطح تستوسترون بالا چیست؟
بهترین درمان، بررسی علت ترشح سطح بالای هورمون تستوسترون است. در حالی که تغییر رژیم غذایی و عادات ورزشی همیشه برای سلامت کلی شما مفید است، اگر سطح تستوسترون شما به دلیل یک مشکل پزشکی بسیار بالا باشد، ممکن است به دارو نیاز داشته باشید. با پزشک خود در مورد یک برنامه درمانی خاص صحبت کنید تا مسیر درست را برای شما تعیین کند. به همین ترتیب، درمان تستوسترون بسته به سن و جنس متفاوت است.
سوالات متداول در رابطه با افزایش تستوسترون
آیا تستوسترون بالا می‌تواند باعث سندرم تخمدان پلی کیستیک شود؟
متاسفانه، بله، تستوسترون بالا در بانوان با بروز سندرم تخمدان پلی کستیک PCOS مرتبط است. اگر چه علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا PCOS مشخص نیست، کارشناسان معتقدند که با سطح ترشح غیرطبیعی هورمون مرتبط است. اگر شما سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، ممکن است پریودهای نامنظم، آکنه با پوست چرب، افزایش وزن و افزایش موهای صورت و مشکل در بارداری را تجربه کنید. اگر یکی از بستگان نزدیک شما از سندرم تخمدان پلی کیستیک رنج می‌برد، احتمال زیادی وجود دارد که شما نیز به آن مبتلا شوید.
چه چیزی باعث افزایش تستوسترون در بانوان می‌شود؟
بسیاری از افراد تستوسترون را یک هورمون جنسی مردانه می‌دانند، اما زنان مقادیر کمی در تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی تولید می‌کنند. به همراه هورمون جنسی زنانه استروژن، تستوسترون در رشد و نگهداری بافت تناسلی زنانه و توده استخوانی نقش دارد. این هورمون‌ها نیز بر رفتار فرد تأثیر می‌گذارند.
سخن آخر
تستوسترون بالا در بانوان می‌تواند باعث بروز طیف وسیعی از علائم شود، از موهای زائد صورت گرفته تا ناباروری. معمولاً بالا بودن سطح تستوسترون به دلیل یک بیماری زمینه‌ای است. درمان اختلال زمینه‌ای اغلب علائم را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد. افرادی که ممکن است علائم تستوسترون بالا را تجربه کنند یا فکر می‌کنند ممکن است سطح تستوسترون خون آنها زیاد باشد باید با پزشک مشورت کنند تا علت آن را مشخص کند و بهترین روش درمانی را تعیین نماید.