احتمالاً انتظار داشتید که بارداری هوس‌های غذایی عجیب و غریب زیادی را به همراه داشته باشد (انواع ترشی‌ها و خوراکی‌های شیرین، چیپس، نوشابه و …)، اما اگر هوس مواد غیر خوراکی مانند چیپس یخ و یا حتی صابون داشته باشید، چه؟ این موارد ممکن است اتفاق بیفتد و در بین زنان باردار غیر معمول نیست. ولع خوردن چیزهایی که غذا نیستند «پیکا Pica» نامیده می‌شود. این وضعیت ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد (چه باردار باشد چه نباشد) اما در دوران بارداری شایع‌تر است. چرا یک بانوی باردار (یا هر کسی) تمایل دارد که چیزی بخورد که غذا نیست؟ در این مقاله پینو بیبی در مورد هرزه‌خواری (پیکا) و راهکارهای برای کنترل آن در بارداری اطلاعاتی را خدمت شما مخاطب گرامی ارائه می‌دهد، پس با پینو بیبی همراه باشید.
ویارهای غیر معمول در دوران بارداری
پیکا تمرین ولع خوردن مواد با ارزش غذایی کم و یا بدون ارزش غذایی است. بیشتر هوس‌های مربوط به بارداری و پیکا شامل مواد غیر غذایی مانند خاک و یا گچ است. کلمه پیکا در لاتین به معنای زاغ (Pica Pica) است؛ این زاغ پرنده‌ای است که تقریباً همه چیز می‌خورد. درست است که اکثر زنان در دوران بارداری هوس می‌کنند به اصلاح ویار دارند. با این حال، بیشتر این ویارها برای چیزهایی مانند ترشی و بستنی است. هرزه‌خواری پیکا بیشتر در کودکان دیده می‌شود و تقریباً در ۲۵ تا ۳۰ درصد از همه کودکان رخ می‌دهد. هوس پیکا در زنان باردار حتی کمتر از کودکان رایج است.
عوامل خطر برای پیکا
از عوامل خطر هرزه‌خواری آگاه باشید. پیکا می‌تواند افراد را در هر سن و جنسیتی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، برخی از افراد ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به آن باشند. شناخت عوامل خطر ممکن است به کاهش خطر ابتلا به پیکا کمک کند. عوامل خطر عبارت هستند از:
- تریکوتیلومانیا یا اختلال در کشیدن مو
- خراشیدگی یا اختلال در برداشتن پوست
- کمبودهای تغذیه‌ای
- رژیم گرفتن
- بی‌توجهی والدین مانند محرومیت از غذا یا عدم نظارت بر تغذیه کودک
- شرایط سلامت روان مانند اختلال وسواس فکری – اجباریOCD و اسکیزوفرنی
- ناتوانی‌های ذهنی و رشدی، از جمله اوتیسم
- اختلالات خوردن
- بارداری
پیکا در بارداری چیست؟
پیکا Pica در واقع یک اختلال خوردن است. اگر حداقل به مدت یک ماه دائماً مواد غیرخوراکی مصرف کنید، ممکن است برای شما هرزه‌خواری (پیکا) را تشخیص داده شود. هم چنین پیکا ممکن است نشانه‌ای از عدم تعادل چیزی در بدن شما باشد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پیکا (هرزه خواری) ممکن است با کم خونی از جمله کم خونی فقر آهن مرتبط باشد. این می‌تواند در هر مرحله از بارداری رخ دهد اما اغلب در سه ماهه اول ظاهر می‌شود. برخی از چیزهایی که افراد مبتلا به پیکا ممکن است بخورند (یا در برخی موارد بمکند) عبارت هستند از:
یخ، کاغذ، خاک رس، خاک، صابون، گچ، پودر بچه، خاکستر، نشاسته ذرت، ماکارانی نپخته، برنج نپخته، دانه‌های نپخته غلات، مو، نخ و کاموا، پارچه، تراشه‌های رنگ، چسب، فلز، شن و ماسه، سنگریزه‌ها، سوزن و میخ، کبریت سوخته، زغال چوبی، گلوله‌های گِل، خمیر دندان، جوش شیرین، خاکستر سیگار و غیره.
اگر پیکا دارید، معمولاً هم چنان غذای معمولی می‌خورید. شما فقط یک یا چند مورد غیرخوراکی را میل خواهید کرد. میل به یخ به نام پاگوفاژیا شناخته می‌شود. در همین حال، میل به زمین، مانند خاک یا سنگریزه، به عنوان ژئوفاژی شناخته می‌شود، در حالی که میل به نشاسته خام مانند برنج به عنوان آمیلوفاژیا شناخته می‌شود. انواع پیکا را در مقاله پیکا در کودکان مطالعه بفرمایید.
چه چیزی باعث پیکا در بارداری می‌شود؟
در طول بارداری، از آن جایی که هورمون‌های مختلف در نوسان هستند، زنان ممکن است متوجه شوند که نسبت به بوی برخی غذاها حساس هستند، در واقع در برخی موارد تا حدی حالت تهوع دارند. برخی دیگر ممکن است متوجه شوند که غذای مورد علاقه آنها دیگر قابل تحمل نیست، یا غذایی که همیشه کمترین علاقه را به آنها داشتند، اکنون در صدر فهرست علایق آنها قرار دارد.
به طور کلی هوس‌هایی مانند این‌ها مضر نیست و تا زمانی که فرد رژیم غذایی متعادلی داشته باشد و در افزودن کالری به رژیم غذایی خود متعادل بماند، نباید مشکلی ایجاد کند (زن باردار به طور متوسط، با داشتن یک نوزاد، باید حدود ۳۰۰ کالری اضافی در روز به رژیم غذایی خود اضافه کند). دلیل این که برخی از زنان در دوران بارداری هوس پیکا می‌کنند به طور قطع مشخص نیست. در حال حاضر هیچ علت مشخصی برای بروز پیکا شناخته نشده است. با این حال، با توجه به مجله انجمن رژیم غذایی آمریکا، ممکن است ارتباطی با کمبود آهن وجود داشته باشد. برخی گمان می‌کنند که هوس پیکا تلاش بدن برای به دست آوردن ویتامین‌ها و یا مواد معدنی است که از طریق مصرف معمولی غذا از دست می‌رود. گاهی اوقات هوس پیکا ممکن است به یک بیماری زمینه‌ای جسمی و یا روانی مرتبط باشد. یک مطالعه روی ۲۸۶ زن باردار در کشور غنا خاطر نشان کرد که زنان باردار که بیشتر در معرض خطر ابتلا به پیکا هستند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سابقه و یا مواجهه فرهنگی
خوردن اقلام غیرخوراکی، مانند خوردن خاک رس به عنوان دارو در برخی فرهنگ‌ها رایج است. این مطالعه هم چنین نشان داد که ۴۷.۵ درصد از زنان دارای نوعی پیکا در دوران بارداری بودند. رایج‌ترین اقلام مصرفی خاک رس سفید و یخ بود. محققان خاطر نشان کردند که برخی از شرکت کنندگان معتقد بودند که خاک رس سفید و یخ دارای ارزش غذایی هستند. آنها هم چنین مشاهده کردند که بسیاری از شرکت کنندگان به دنبال اقلام غیرخوراکی بودند زیرا آنها جذاب بودند و احساس می‌کردند که رایحه و یا طعم آنها به کاهش حالت تهوع آنها کمک می‌کند.
- کمبود مواد مغذی
افزایش نیازهای تغذیه‌ای دوران بارداری می‌تواند منجر به کمبود مواد معدنی ضروری مانند آهن یا روی شود که ممکن است باعث میل به مواد غیر غذایی شود. یکی از دلایلی که بدن شما ممکن است هوس مواد غیر خوراکی داشته باشد این است که شما مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنید. در دوران بارداری، غذاهایی که می‌خورید نیازهای شما و هم چنین نیازهای کودک در حال رشد شما را تامین می‌کند. بدن شما برای حمایت از بارداری به تغذیه مناسب نیاز دارد. به این معنی که ممکن است شما غذا مصرف کنید اما دچار بد تغذیه‌ای باشید یعنی برخی مواد غذایی هرگز به بدن شما نرسد حتی اگر چاق هستید و بسیار غذا می‌خورید در چنین شرایطی به اصلاح بدن شما، دچار گرسنگی مواد معدنی است. سوء تغذیه به معنی کمبود نیست بلکه به معنی بد تغذیه‌ای است. بد تغذیه‌ای شامل مصرف زیاد برخی مواد معدنی و ویتامین‌ها و یا مصرف کم برخی از مواد معدنی و ویتامین‌ها در مواد خوراکی شما می‌باشد.
- تهوع و استفراغ در دوران بارداری
گاهی اوقات افزایش تقاضای بارداری ممکن است منجر به کمبود مواد مغذی شود. اگر تهوع و استفراغ داشته باشید، مقدار مواد مغذی دریافتی شما محدود می‌شود و ممکن است به پیکا روی آورید. کمبود مواد معدنی مهم مانند آهن و روی ممکن است باعث ایجاد پیکا شود. اگر باردار هستید، به دلیل دریافت نکردن آهن و یا ویتامین B کافی در معرض خطر کم خونی هستید، این نیز ممکن است باعث پیکا شود.
- تسکین حالت تهوع
برخی از زنان باردار ممکن است هوس مواد غیر غذایی مانند یخ یا خاک رس داشته باشند زیرا بو، طعم یا بافت آن حالت تهوع (بیماری صبحگاهی) را تسکین می‌دهد. با این حال، این هوس‌ها از نظر تغذیه‌ای ارزشمند نیستند و اگر اقلام آلوده و یا سمی باشند، می‌توانند برای سلامت مادر و جنین مضر باشند.
- خواب ضعیف و نوسانات هورمونی
کمبود خواب می‌تواند تغییرات هورمونی را بدتر کند که بر سطح قند خون تأثیر می‌گذارد، که ممکن است منجر به میل به مواد غیر مغذی شود. خواب کافی و مدیریت تغییرات هورمونی می‌تواند به کاهش هوس پیکا کمک کند.
نشانه‌های رفتاری افراد مبتلا به پیکا
افراد مبتلا به اختلالات خوردن اغلب احساسات منفی مرتبط با وضعیت خود دارند. اذعان به این که شما و یا شخص دیگری این نوع احساسات را دارید می‌تواند به شما در تشخیص پیکا (هرزه خواری) کمک کند. احساسات منفی که افراد مبتلا به پیکا ممکن است داشته باشند عبارت هستند از:
- گیجی
- خشم
- رنجش
- ترس
- اضطراب
- افسردگی
عوارض پیکا در بارداری
پیکا صرفاً یک اختلال خوردن نیست و مسلماً مصرف مواد غیر خوراکی عوارضی را به دنبال دارد، بهتر است عوارض پیکا را بشناسید. بسیاری از افراد مبتلا به پیکا ممکن است مواد به ظاهر بی‌ضرر مانند یخ بخورند. اما در موارد دیگر، خوردن مداوم اقلام غیرغذایی می‌تواند منجر به شرایط پزشکی شدید و حتی مرگ شود. برخی از عوارض پیکا عبارت هستند از:
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات رشد و توسعه
- مشکلات اجتماعی و روابط
- اختلالات مصرف مواد
- مشکلات در محل کار و یا مدرسه
- مسمومیت با سرب و یا سایر فلزات سنگین
- عفونت‌های انگلی
- صدمات دندان و دهان
- مسمومیت روده‌ای
- انسداد روده و یا سوراخ شدن روده
آیا پیکا مادر خطراتی برای جنین ایجاد می‌کند؟
خوردن مواد غیر خوراکی به طور بالقوه برای مادر و جنین او مضر است. خوردن مواد غیر غذایی ممکن است در جذب مواد مغذی غذاهای سالم اختلال ایجاد کند و در واقع باعث کمبود شود. هوس پیکا نیز نگران کننده است زیرا اقلام غیرغذایی ممکن است حاوی مواد سمی و یا انگلی باشند.
آیا پیکا می‌تواند بر بارداری تأثیر بگذارد؟
بسته به آن چه که مادر در بارداری مصرف می‌کند، عوارض پیکا می‌تواند از یبوست و گرفتگی عضلات گرفته تا انسداد روده، عفونت و مسمومیت متغیر باشد، زیرا برخی از اقلام غیرغذایی ممکن است حاوی مواد سمی باشند که به طور بالقوه می‌تواند به شما و جنین آسیب برساند. خوردن غذاهای غیرغذایی می‌تواند مانع از خوردن غذاهای سالم و مغذی شود و منجر به سوء تغذیه شود. به علاوه، اگر کمبود ویتامین دارید، می‌تواند به این معنی باشد که کودک چیزی را که نیاز دارد، دریافت نمی‌کند.
خود مدیریتی و خود مراقبتی پیکا در بارداری
استرس نداشته باشید و این یک مشکل مهم نیست و به راحتی می‌توانید با پیکا (هرزه‌خواری) مقابله کنید. مهم‌ترین چیز این است که به پزشک خود اطلاع دهید تا مطمئن شوید که درک کاملی از خطرات خاص مرتبط با هوس‌های نابه‌جای خود دارید. در اینجا چند پیشنهاد برای کمک به مقابله با هوس پیکا وجود دارد:
- به پزشک خود اطلاع دهید و سوابق سلامت دوران بارداری خود را بررسی کنید.
- وضعیت آهن خود را همراه با سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی دریافتی کنترل کنید.
- جایگزین‌های بالقوه‌ای برای هوس‌هایی پیکا پیدا کنید مانند جویدن آدامس (البته آدامس بدون قند).
- یکی از دوستانتان و یا همسرتان می‌تواند زمانی که دارید هرزه‌خواری (پیکا) انجام می‌دهید به شما هشدار دهد.
- از اقلامی که ممکن است به آنها برای پیکا دوری کنید. مثلا اگر هوس رنگ خشک شده دارید، ز انباری و جاهایی که رنگ وجود دارد دوری کنید.
درمان پیکا در بارداری
آزمایش خاصی وجود ندارد که تأیید کند آیا شما Pica دارید یا خیر. با این حال، پزشک متخصص زنان ممکن است آزمایش‌های خونی را برای بررسی کمبود مواد مغذی که می‌تواند باعث این هوس‌های غیرعادی شود، انجام دهد. پیکا در بارداری را می‌توان با رسیدگی به مشکلات اساسی که باعث می‌شود زن به خوردن چنین اقلامی روی بیاورد، درمان کرد:
کمبود مواد معدنی: اگر پزشک شما مشکوک به بارداری پیکا باشد، می‌تواند آزمایش خون بخواهد تا متوجه شود که آیا کمبود شدید تغذیه وجود دارد یا خیر. اگر کمبود شدید آهن یا سایر مواد مغذی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است مکمل‌های مناسب را تجویز کند و تأثیر آن را روی شما مشاهده کند.
بیماری روانی: اگر کمبود ظاهری وجود نداشته باشد، پزشک در مرحله بعدی وضعیت روانی شما را بررسی خواهد کرد. این بررسی می‌تواند شامل یک سری تست‌های روانشناختی و یا ملاقات با یک درمانگر باشد. آنها سعی خواهند کرد بفهمند که آیا می‌دانید هوس مواد غیر خوراکی می‌کنید یا خیر و این که چگونه بر شما تأثیر می‌گذارد. پزشک ممکن است سعی کند زمانی که شما چنین اقلامی را می‌خورید، احساس شما را درک کند و برای رفع این نیازها درمان مناسب را تجویز می‌کند.
پس از تشخیص، درمان پیکا معمولاً شامل مدیریت کمبود مواد مغذی اساسی با تغییرات رژیم غذایی، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌ها می‌شود. حفظ یک رژیم غذایی متعادل و مغذی با ویتامین‌های دوران بارداری نیز توصیه می‌شود. در صورت تهوع و استفراغ، نوشیدنی‌های جایگزین تغذیه‌ای می‌توانند یک راه حل موقت تا زمان بازگشت اشتهای طبیعی باشند.
اگر پیکا ادامه داشت، متخصص زنان و زایمان و یا متخصص تغذیه می‌تواند شما را با یک برنامه غذایی مناسب برای بارداری راهنمایی کند. به طور کلی، پس از درمان کمبود مواد مغذی یا پس از زایمان، پیکای بارداری به خودی خود فروکش می‌کند.
چه زمانی پیکا یک وضعیت اورژانسی است؟
در حالی که هوس پیکا برای اقلامی مانند یخ به طور کلی بی‌ضرر است، خوردن مواد غیر خوراکی مانند کاغذ، مو یا خاک رس می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای شود و می‌تواند باعث عفونت، انسداد در دستگاه گوارش و واکنش‌های سمی شود. در چنین مواردی، Pica می‌تواند یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته شود. اگر هوس مصرف مواد غیرخوراکی دارید، با پزشک متخصص زنان خود صحبت کنید، زیرا آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا علت اصلی ولع خود را شناسایی کنید و برای اطمینان از سلامت مطلوب خود و کودکتان، درمان مناسب را ارائه دهند. با درک بهتر علل زمینه‌ای پیکا، از جمله کمبودهای تغذیه‌ای و عوامل فرهنگی یا رفتاری، متخصصان می‌توانند به زنان باردار کمک کنند تا هوس‌های خود را با خیال راحت مدیریت کنند و از هر گونه عارضه بالقوه‌ای که ممکن است در اثر مصرف اقلام غیرغذایی ایجاد شود، اجتناب کنند. با جدی گرفتن پیکا به عنوان یک بیماری و جستجوی مراقبت‌های جامع در دوران بارداری، می‌توانید با اطمینان از بهترین نتایج ممکن برای خوتان به عنوان یک بانوی باردار و نوزادان‌تان کمک کنید.
سخن آخر
بارداری مرحله مهمی در زندگی یک زن است و با مجموعه‌ای از چالش‌ها همراه است که یکی از آنها هوس پیکا است. هوس پیکا (هرزه خواری) به میل شدید به مصرف مواد غیر خوراکی مانند یخ، خاک، صابون، خاک رس و حتی تراشه‌های رنگ اشاره دارد. این هوس‌ها می‌تواند بر سلامت مادر و فرزند متولد نشده‌اش تأثیر منفی بگذارد. در مجموع، اطلاعات زیادی در مورد پیکا وجود ندارد. بزرگ‌ترین نگرانی پژوهشگران این است که زنان باردار به دلیل ترس از خجالت خوردن مواد غیرخوراکی، می‌ترسند که به آنها اعتماد کنند. این مسئله خطرات را هم برای سلامتی مادر و هم برای جنین افزایش می‌دهد.