سندرم باند آمنیوتیک عارضه‌ای است که در آن نوار فیبری بافت رحم یک فرد باردار به دور جنین در حال رشد پیچیده می‌شود. این نوار می‌تواند انگشتان دست، انگشتان پا، بازوها یا پاهای در حال رشد جنین را فشرده کند و به ندرت ممکن است دور سر، شکم یا بند ناف جنین بپیچد. سندرم باند آمنیوتیک در یک مورد از هر ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰۰ مورد تولد نوزاد رخ می‌دهد.
دیگر نام‌های سندرم باند آمنیوتیک عبارتند از:
- توالی آدام (ADAM sequence)
- باند آمنیوتیک (Amniotic banding)
- سندرم توالی آمنیوتیک (Amniotic sequence syndrome)
- سندرم حلقه انقباض (Constriction ring syndrome)
سندرم باند آمنیوتیک چیست؟
سندرم باند آمنیوتیک (ABS) زمانی اتفاق می‌افتد که نوارهای بافتی شل در رحم به دور جنین پیچیده می‌شوند. این نوارها امکان دارد که سفت شوند و از رسیدن خون به قسمت‌های بدن مانند پاها و بازوها جلوگیری کنند.
سندرم باند آمنیوتیک می‌تواند از رشد طبیعی اعضای بدن جلوگیری کند که منجر به ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی (اختلالات مادرزادی) در نوزاد می‌شود. گاهی اوقات این عارضه باعث قطع اعضای بدن، یا جدا شدن از جنین می‌شود. اگر خون نتواند به اندام‌های حیاتی برسد، نوارهای آمنیوتیک می‌توانند باعث مرگ جنین در رحم نیز شوند.
نام دیگر سندرم باند آمنیوتیک، توالی باند آمنیوتیک است.
دلیل ایجاد سندرم باند آمنیوتیک چیست؟
دو تئوری اصلی در مورد علت ایجاد این عارضه وجود دارد. اول این که غشای آمنیون (لایه داخلی کیسه آمنیوتیک که جنین را در رحم شما نگه می‌دارد) آسیب ببیند. این اتفاق باعث می‌شود که نوارهایی از جنس بافت آمنیون در رحم شما شل شوند. این نوارها احتمال دارد به دور بخش‌های مختلف بدن جنین بپیچند. همچنین ممکن است سفت شوند و از رسیدن خون به بخش‌های مختلف بدن جنین که معمولاً بازوها یا پاها هستند، باز دارند.
علل آسیب به کیسه آمنیوتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مصرف داروهایی مانند میزوپروستول که پزشک برای پایان دادن به بارداری از آن استفاده می‌کند.
- آزمایشات قبل از تولد نوزاد مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) یا آمنیوسنتز: در این آزمایش‌ها، کیسه آمنیوتیک با استفاده از سوزن سوراخ می‌شود تا نمونه‌ای از مایع یا بافت از جنین گرفته شود. این عارضه قبلا در اثر آزمایش اتفاق افتاده است، اما موارد وقوع آن استثنایی و نادر است.
- جراحی باز جنین که فقط برای بیماری‌ها و اختلالات خطرناک و تهدید کننده زندگی جنین انجام می‌شود.
اما در برخی موارد این سندرم، کیسه آمنیوتیک سالم و بدون آسیب باقی می‌ماند. بنابراین برخی از کارشناسان معتقدند که سندرم باند آمنیوتیک در نتیجه مشکلات گردش خون (جریان خون) در جنین اتفاق می‌افتد. این امکان وجود دارد که برخی از جنین‌ها دارای یک ژن غیر طبیعی باشند که احتمال بروز مشکلات گردش خون را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
اثرات احتمالی سندرم باند آمنیوتیک
این که این نوارها چقدر زود به وجود می‌آیند، معمولاً تعیین می‌کند که عوارض آن تا چه حد برای کودک شما شدید خواهد بود. به طور کلی هر چقدر که این نوارها زودتر شروع به رشد کنند، قسمتی از بدن جنین برای مدت زمان طولانی تری تحت فشار خواهد بود که با عوارض جدی تری برای جنین همراه است. این عوارض عبارتند از:
- نقایص دیواره شکم
- شکاف لب و یا کام (شکاف در لب یا کام) جنین
- پاچنبری یا کلابینگ دست یا پا (چرخش دست‌ها یا پاها به داخل)
- منقبض شدن بند ناف (زمانی که خون رسانی به بند ناف قطع می‌شود که می‌تواند کشنده باشد)
- تشکیل حلقه های انقباضی یا از دست دادن اعضای بدن (از جمله انگشت دست، انگشت پا، بازوها و پاها)
- انسفالوسل (یک نقص لوله عصبی که در آن بخشی از مغز از طریق جمجمه بیرون می‌زند)
- ناهنجاری‌های صورت یا جمجمه
- توراکوشیزیس (انقباض یا شقاق دیواره قفسه سینه)
زمانی که باند آمنیوتیک دیرتر تشکیل می‌شود، عوارض مرتبط با آن اغلب نسبتاً خفیف خواهند بود. به عنوان مثال، ممکن است در اطراف انگشتان دست یا انگشتان پای یک جنین نوارهای بسیار ظریفی پیچیده شده باشد. نگرانی‌ها در صورت وجود، بیش‌تر به ظاهر نوزاد مربوط هستند و دیگر خطرناک نیستند.
گاهی اوقات سندرم باند آمنیوتیک خفیف است و فقط جریان خون را در سطح پوست جنین محدود می‌کند. بیش‌تر موارد (حدود ۸۰٪) این سندرم، دست‌ها یا پاها را درگیر می‌کنند. با این حال، محل نوار تعیین می‌کند که کدام ناحیه تحت تأثیر قرار گرفته است. انقباض جریان خون عمیق به دلیل این سندرم ممکن است منجر به بروز موارد زیر شود:
- تشکیل حلقه‌های انقباضی در پوست
- از دست رفتن انگشتان دست، انگشتان پا یا اندام‌های دیگر
- سینداکتیلی (بافته شدن یا به هم چسبیدگی انگشتان دست یا پا)
- کوتاه شدن یا رشد پیدا نکردن اندام
- ناهنجاری‌های استخوانی از جمله اسکولیوز
- آترزی کوآن (مسیر بینی تکامل پیدا نکرده باشد)
- پاچنبری یا کلاب فوت
- میکروفتالمی (کره چشم کوچک است یا تکامل پیدا نکرده است)
عوارض سندرم باند آمنیوتیک که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، می‌توانند خطرناک و تهدید کننده زندگی جنین باشند:
- انسفالوسل (روزنه در جمجمه)
- ناهنجاری‌های سر و صورت مانند شکاف کام و لب
- ایجاد منافذ یا نقص در شکم یا قفسه سینه
- رشد و تکامل پیدا نکردن ریه‌ها
- این عارضه اغلب باعث زایمان زودرس می‌شود که می‌تواند خطرات خاص خود را داشته باشد.
عوامل خطر
با این که تحقیقات به پاره شدن زودهنگام کیسه آمنیوتیک به عنوان محتمل ترین علت سندرم باند آمنیوتیک اشاره می‌کنند، دانشمندان هنوز در تلاش هستند تا متوجه شوند که چه چیزی یک مادر باردار را در معرض خطر چنین عارضه‌ای قرار می‌دهد.
برخی از تحقیقات به وجود یک پیوند ژنتیکی اشاره کرده‌اند؛ زیرا نوزادانی که بستگان درجه یک مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک دارند، احتمال بیش‌تری وجود دارد که خودشان هم به آن مبتلا شوند. این عوامل خطر احتمالی عبارتند از:
- سیگار کشیدن در بارداری
- مصرف دارو در بارداری
- مصرف میزوپروستول (برای القای سقط جنین در اوایل بارداری)
- آمنیوسنتز (برای تشخیص برخی از مشکلات پزشکی و ناهنجاری‌های جنین بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری استفاده می‌شود)
- دیابت مادر در بارداری
تشخیص
هنگامی که اثر سندرم باند آمنیوتیک نامحسوس باشد، این عارضه اغلب پس از تولد نوزاد تشخیص داده می‌شود. با این حال، برخی از موارد بروز آن را می‌توان در طول سونوگرافی معمول در دوران بارداری شناسایی کرد.
اگر پزشک شما در دوران بارداری به وجود سندرم باند آمنیوتیک مشکوک باشد، ممکن است آزمایشات بیش‌تری را برای تشخیص قطعی این مشکل توصیه کند. آزمایشات بعدی احتمالی عبارتند از:
- سونوگرافی آنومالی اسکن: این سونوگرافی می‌تواند ناهنجاری‌های جنین را با وضوح بیش‌تری نشان دهد و جریان خون جنین را بررسی کند.
- MRI جنین: MRI می‌تواند میزان عوارض ناشی از سندرم باند آمنیوتیک را ارزیابی کند.
- اکوکاردیوگرام جنین: این سونوگرافی تخصصی عملکرد قلب جنین را ارزیابی می‌کند که می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد گردش خون جنین به پزشک بدهد.
پیشگیری
در حال حاضر، هیچ روش مشخصی برای پیشگیری از بروز سندرم باند آمنیوتیک وجود ندارد. با این حال، اگر سابقه خانوادگی سندرم باند آمنیوتیک دارید یا شامل حال عوامل خطر احتمالی برای ابتلا به آن مانند دیابت، سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر هستید، بهتر است در اوایل بارداری با پزشک خود صحبت کنید.
پزشک شما می‌تواند توصیه‌های کلی برای بارداری سالم به شما بدهد که ممکن است آسیب پذیری کودک شما را به طور کلی کاهش دهد. این معمولا بخشی از مراقبت‌های پیش از بارداری به شمار می‌رود.
درمان
دو راه برای درمان سندرم باند آمنیوتیک وجود دارد. پیش از تولد نوزاد از طریق جراحی جنین و پس از تولد با استفاده از انواع جراحی‌ها و درمان‌ها. در اکثریت قریب به اتفاق این موارد، سندرم باند آمنیوتیک تا پس از تولد درمان نمی‌شود.
جراحی جنین پیش از تولد
در مواردی که باند آمنیوتیک بند ناف را تحت فشار قرار می‌دهد یا خون رسانی به اندام جنین را قطع می‌کند، پزشک می‌تواند پیش از تولد نوزاد شما، نوارهای پیچیده دور اندام را با استفاده از جراحی بردارد. در برداشتن سندرم باند آمنیوتیک فتوسکوپی، جراحان با استفاده از تصاویر اولتراسوند لیزر یا ابزار جراحی دیگری را برای برش بافت فشار دهنده استفاده می‌کنند.
بررسی‌ها بر روی نوزادانی که اندام‌های آن‌ها تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته بود، نشان می‌دهد که ۷۵٪ عملکرد اندام پس از برداشتن باند آمنیوتیک فتوسکوپی به دست می‌آید.
جراحی و درمان بعد از زایمان
زمانی که نوزاد متولد می‌شود، باند آمنیوتیک را می‌توان از طریق جراحی پلاستیک اصلاح کرد. جراح بافت تحت فشار را آزاد کرده و پوست اطراف آن را ترمیم می‌کند. این روش درمانی معمولاً بعد از اولین سال تولد کودک شما انجام می‌شود، مگر این که فشار باند آمنیوتیک به قدری شدید باشد که آسیب جدی به نوزاد شما وارد کند.
گاهی اوقات، نوزاد برای به دست آوردن قدرت و هماهنگی در بخشی از بدن که تحت تاثیر باند آمنیوتیک قرار گرفته است، نیاز به کاردرمانی پیدا می‌کند. اگر عضوی در نتیجه این عارضه از بین برود، معمولاً قرار دادن پروتز توصیه می‌شود. به دلیل پیشرفت‌های هیجان انگیز در پروتز، کودک می‌توانند عملکرد کامل این اندام‌ها را در سنین نوپایی در اوایل ۱۲ تا ۱۸ ماهگی به دست آورد.
اغلب، نیازی به درمان سندرم باند آمنیوتیک نیست. نوارهایی که سطحی هستند و در عملکرد کودک شما اختلال ایجاد نمی‌کنند، می‌توانند به حال خود رها شوند. این که آیا باید یک مورد خفیف از ابتلا به سندرم باند آمنیوتیک را درمان کنید یا نه، گفتگویی است که باید به محض تشخیص بیماری با پزشکان اطفال خود داشته باشید.
در تولد نوزاد از مادر مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک چه کار کنیم؟
در صورتی که یک مادر باردار در دوران بارداری به بیماری سندرم آمنیوتیک مبتلا باشد، برخی از نکات و روش‌ها توسط پزشک به مادر باردار پیشنهاد می‌شود که لازم است در هنگام تولد نوزاد رعایت شود. یکی از این ملاحظات، نیاز به انجام عمل سزارین برای به دنیا آمدن نوزاد است. به همین دلیل مادرانی که مبتلا به این عارضه هستند، لازم است پیش از برنامه ریزی برای تولد نوزاد با متخصص زنان و زایمان مشورت کنند.
در صورتی که پزشک تشخیص دهد که مادر باردار باید تا زمان تولد نوزاد خود در بیمارستان بماند، کودک درون رحم مادر مبتلا به بیماری سندرم به خوبی رشد می‌کند و مادر باردار می‌تواند تمام دوران بارداری را در بیمارستان به سر ببرد. مطمئن شوید که در صورت بروز مشکل، بیمارستان تمام نیازهای فوری مادر بیمار را به راحتی برآورده خواهد کرد.
در این شرایط نیاز به تحریک و القای زایمان در بدن مادر مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک وجود ندارد؛ مگر این که مادر از عوارض خطرناک مرتبط به این بارداری رنج ببرد؛ انجام زایمان زودرس توسط پزشک معالج مادر مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک، زمانی توصیه می‌شود که روند بارداری و جان مادر و جنین داخل رحم او به خطر بیفتد.
در نهایت، باید به خاطر داشته باشیم که گاهی اوقات این بیماری در بدن برخی نوزاد درمان نمی‌شود، اما بیش‌تر عوارض ناشی از تولد با سندرم باند آمنیوتیک مرگبار نیستند. علاوه بر این موارد، جراحی پلاستیک می‌تواند نقص در دست‌ها و پاهای نوزاد را بهبود بخشد. پس در چنین مواردی فقط سعی کنید با یک پزشک متخصص زنان و زایمان تماس گرفته و از طریق او، فرایندهای درمانی و نکات مهم در مورد سندرم باند آمنیوتیک در دوران بارداری را دریافت کنید.
زندگی با سندرم باند آمنیوتیک چگونه است؟
نوزادان مبتلا به این سندرم خفیف مشکلی نخواهند داشت. کودکان مبتلا به بیماری‌های مادرزادی (حضور در هنگام تولد) اندام معمولاً به خوبی با پروتز و توانبخشی درمان می‌شوند. نوزادانی که دچار اختلال شدید مغز، ریه یا سایر اندام‌ها هستند، معمولا زنده نمی‌مانند.
سخن آخر
اگرچه سندرم باند آمنیوتیک معمولاً از طریق معاینه توسط متخصص و درمان‌های مناسب به خوبی کنترل و درمان می‌شود، طبیعی است که والدین استرس عاطفی و حتی اجتماعی را تجربه کنند.
مراکز جنینی که در جراحی درمان سندرم باند آمنیوتیک تخصص دارند، اغلب دارای گروه‌های حمایتی برای والدین هستند. همچنین می‌توانید این گروه‌ها را به صورت آنلاین جستجو کنید. چندین گروه فعال در شبکه‌های اجتماعی برای خانواده‌های کودکان مبتلا به این سندرم و به طور کلی نقص مادرزادی وجود دارند. به اشتراک گذاری اطلاعات و داستان دیگران می‌تواند به شما کمک کند تا در یک زمان احساسی، حمایت عاطفی و همچنین قدرت بیش‌تری داشته باشید.
سوالات متداول
سندرم باند آمنیوتیک چقدر شایع است؟
این عارضه نادر است و در حدود ۱ مورد از هر ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰۰ تولد اتفاق می‌افتد.
اگر فرزندم سندرم آمنیوتیک باند داشته باشد چه کار کنم؟
کودکان مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک به پشتیبانی زیاد نیاز دارند. والدین، اعضای خانواده و پزشکان می‌توانند به این کودکان کمک کنند تا با چالش‌های ظاهری و عملکردی این عارضه سازگار شوند.