به عمل جراحی که برای درمان افتادگی واژن (که پرولاپس اندام لگنی یا POP نیز نام دارد) انجام می‌شود، جراحی افتادگی اندام لگن گفته می‌شود. این عمل جراحی می‌تواند بافت آسیب دیده و عضلاتی که اندام‌های لگن از جمله مثانه و راست روده (رکتوم) را در جای خود نگه می‌دارند را مجدد به سر جای خود باز گرداند.
این عمل جراحی که به آن جراحی POP نیز گفته می‌شود، با هدف کاهش علائم و نشانه‌هایی از جمله احساس فشار بر روی لگن و نشت بی اختیار ادرار انجام می‌شود و در آن تلاش می‌شود که ساختار اندام‌های لگنی را به وضعیت قبلی خود بازگرداند و با استفاده از تکنیک‌های جراحی، آن را در جای خود نگه دارد تا این اندام‌ها مجدد به سمت واژن یا خارج واژن افتادگی پیدا نکنند.
جراحی افتادگی لگن چیست؟
جراحی افتادگی لگن عملی است که در آن اندام‌های لگنی که به داخل واژن فرو رفته‌اند یا از آن خارج شده‌اند را مجدد لیفت می‌کند. افتادگی مثانه شایع ترین دلیل این عمل است، اما احتمال دارد که راست روده یا رکتوم، رحم، روده و دهانه رحم نیز نیاز به عمل پیدا کنند.
این نوع جراحی شامل محکم کردن رباط ها و عضلات در جای خود با استفاده از بخیه زدن می‌باشد. در صورتی که نتوان بافت و ماهیچه‌های همبند موجود را به درستی ترمیم یا محکم کرد، ممکن است از مش جراحی، یک ابزار پزشکی تور مانند برای پشتیبانی کافی در آن بخش قرار بگیرد.
روش‌های مورد استفاده در این عمل جراحی
ترمیم پرولاپس اندام لگنی از طریق عمل جراحی را می‌توان به صورت ترانس واژینال (از طریق واژن)، لاپاروسکوپی (با استفاده از یک برش کوچک زیر شکم) یا به عنوان جراحی رباتیک انجام داد. همه این روش‌های کم تهاجمی با استفاده از یک ابزار جراحی که دارای دوربین است، انجام می‌شوند.
گاهی اوقات عمل جراحی به صورت گسترده انجام می‌شود. برای مثال هیسترکتومی (برداشتن رحم) با لاپاراتومی باز و برش بزرگ زیر شکم صورت می‌گیرد. در عمل جراحی باز، جراح شما به طور مستقیم اندام‌های لگن شما را مشاهده می‌کند.
جراحی افتادگی واژن برای کنترل درد با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
انواع عمل‌ها
چندین نوع عمل برای جراحی افتادگی لگن وجود دارند که ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند:
| نوع عمل جراحی | هدف | رویه عادی در عمل جراحی |
| ترمیم دیواره قدامی واژن | محکم کردن بافت همبند بین واژن و مثانه | از طریق ترانس واژینال یا از طریق ایجاد برش در شکم |
| ترمیم دیواره خلفی واژن | محکم کردن بافت همبند بین واژن و راست روده | از طریق ترانس واژینال |
| ساکروکولپوپکسی | این که بالای واژن را به دنبالچه متصل کند. | از طریق ایجاد برش در شکم |
| ساکرو هیستروپکسی | متصل کردن دهانه رحم به دنبالچه | از طریق ایجاد برش در شکم |
| ثابت کردن رباط ساکرواسپینوس | واژن را به رباط های لگن متصل کند. | از طریق ترانس واژینال |
ممکن است جراحی ترمیمی برای حفظ موقعیت ساختار لگن انجام شود و گاهی اوقات نیز جراحی واژینوپلاستی انجام می‌شود که در آن، دیواره واژن به عنوان ابزاری برای نگه داشتن اندام‌های لگنی باریک می‌شود. (این عمل باعث می‌شود که در آینده، دیگر رابطه جنسی از طریق واژن امکان پذیر نباشد.)
موارد منع عمل جراحی افتادگی لگن
در صورتی که خطر عوارض عمل برای شما بیش از حد بالا باشد، ممکن است امکان این وجود نداشته باشد که عمل پرولاپس اندام لگنی را انجام دهید. به عنوان مثال، سابقه ابتلا به چسبندگی رحم (در اثر اسکار جراحی)، ابتلا به بیماری‌های شدید یا وجود یک اختلال در خونریزی احتمال دارد که باعث بروز مشکلات اساسی پس از عمل شود.
در صورت افتادگی رحم، جراحی افتادگی اندام لگن ممکن است شامل هیسترکتومی باشد. گاهی اوقات، انجام جراحی ترمیمی برای نگه داشتن رحم امکان پذیر نیست یا اگر بافت نگهدارنده اطراف، ضعیف یا آتروفی (نازک) شده باشد، ممکن است خطر افتادگی مجدد نیز وجود داشته باشد. به دلیل این که اگر هیسترکتومی انجام شود و تخمدان‌ها برداشته شوند، یک زن دیگر قادر به باردار شدن نیست و یائسگی پزشکی را تجربه خواهد کرد، تصمیم برای برداشتن رحم باید با در نظر گرفتن این ملاحظات گرفته شود.
خطرات احتمالی
عوارض جانبی عمل شامل عوارض معمول بیهوشی عمومی و جراحی است. علاوه بر این موارد، جراحی افتادگی لگن ممکن است باعث بروز موارد زیر شود:
- خونریزی
- عفونت
- آسیب به ساختارهای لگن
- چسبندگی
نگرانی‌ها در مورد مش جراحی
سازمان غذا و دارو (FDA) در مورد عوارض احتمالی استفاده از مش جراحی که شامل درد، افتادگی لگن مجدد و آسیب‌هایی است که نیاز به عمل جراحی دارد، بیانیه صادر کرده است. مش جراحی که از طریق واژن قرار داده شود، نسبت به مش قرار داده شده از طریق شکم با عوارض بیش‌تری همراه است
با تمام این موارد، استفاده از مش جراحی می‌تواند در درمان جراحی افتادگی لگن بسیار موثر باشد. شما و پزشک خود باید در مورد خطرات و مزایای استفاده از مش جراحی در مورد خود و این که آیا استفاده از آن توصیه می‌شود یا خیر، صحبت کنید.
هدف از جراحی افتادگی لگن چیست؟
جراحی افتادگی اندام لگن برای برداشتن فشار از واژن که توسط اندام‌های لگن وارد می‌شود، صورت می‌گیرد. این فشار ممکن است عوارض مختلفی از جمله بی اختیاری ادرار یا مدفوع، عفونت و فرسایش بافت واژن را ایجاد کند.
انواع مختلفی از افتادگی واژن وجود دارد:
- سیستوسل (افتادگی مثانه): سیستوسل به معنی افتادگی مثانه در داخل واژن است. مثانه در دیواره قدامی واژن (دیواره جلویی واژن) قرار دارد.
- اورتروسل: اورتروسل به معنی افتادگی مجرای ادرار است. ادرار قبل از خروج از بدن از مجرای ادرار عبور می‌کند.
- رکتوسل: رکتوسل به افتادگی رکتوم به داخل واژن گفته می‌شود و در دیواره خلفی واژن (دیواره پشتی واژن) قرار دارد.
- انتروسل: انتروسل به افتادگی روده کوچک به داخل واژن گفته می‌شود و معمولاً به دلیل از دست دادن حمایت لگن در بالای واژن، نزدیک به دهانه رحم ایجاد می‌شود.
- افتادگی رحم: افتادگی رحم به فتق رحم به داخل واژن گفته می‌شود و به دلیل ضعف رباط‌های کاردینال یا رحم ساکرال که از رحم حمایت می‌کنند، اتفاق می‌افتد.
- آسیب یا ضعف در عضلات کف لگن: ضعف عضلات لگن می‌تواند باعث افتادن اندام‌های لگن به داخل واژن شود. هنگامی که ساختارهای حمایت کننده لگن ضعیف می‌شوند، این احتمال وجود دارد که دو یا سه اندام لگنی با هم افتادگی پیدا کنند. ممکن است سیستوسل همراه با اورتروسل یا ترکیب دیگری از پرولاپس داشته باشید.
اکثر زنان مبتلا به افتادگی اندام لگن در واقع هیچ عارضه قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند، در این صورت معمولاً نیازی به مداخله پزشکی از طریق جراحی نیست. اما هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ایجاد برآمدگی در واژن
- احساس سنگینی، پر بودن، درد یا کشیده شدن واژن که اغلب در پایان روز یا در زمان اجابت مزاج شدیدتر می‌شود.
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- درد در زمان ادرار کردن
- مشکلات جنسی
- عفونت دستگاه ادراری
- نشت ادرار به خصوص در زمان سرفه کردن، ورزش کردن یا خندیدن
- یبوست
- نشت مدفوع
- مشکل در کنترل گاز معده
علائم افتادگی اندام لگنی شما بستگی به این دارد که کدام اندام لگن از طریق واژن شما افتادگی پیدا کرده است. به عنوان مثال، سیستوسل به طور کلی باعث ایجاد علائم ادراری می‌شود.
روش‌های غیر تهاجمی کنترل این علائم مانند تمرینات ورزشی عضلات کف لگن یا قرار دادن پساری (وسیله‌ای حلقه مانند و انعطاف پذیر که در داخل واژن قرار می‌گیرد)، اغلب برای کاهش این علائم موثر است.
اگر چنین اقداماتی موثر واقع نشوند، ممکن است عمل جراحی در نظر گرفته شود.
چگونه برای عمل جراحی افتادگی لگن آماده شویم؟
آماده شدن برای جراحی شامل معاینه ساختارهای درگیر در افتادگی واژن است تا پزشک بتواند عمل را برنامه ریزی کند و همچنین آزمایش‌هایی را برای آمادگی بیهوشی انجام دهد.
پزشک شما علائم و نشانه‌های شما را بررسی می‌کند و معاینه لگن را انجام می‌دهد. همینطور تست‌های تصویربرداری تشخیصی مانند توموگرافی کامپیوتری شکم و لگن (CT) برای معاینه اندام‌هایی که پرولاپس کرده‌اند و میزان خارج شدن آن‌ها از جای خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. سپس تصمیم گیری در مورد این که آیا به قرار دادن مش جراحی نیاز دارید یا خیر، توسط جراح گرفته خواهد شد.
همچنین یک آزمایش ادرار، مانند آزمایش سیستومتروگرام دفع ادرار (VCUG) برای بررسی میزان درگیری مثانه شما انجام خواهد شد. آزمایشات پیش از بیهوشی شامل شمارش کامل خون (CBC)، آزمایش بیوشیمی خون، تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه و نوار قلب (EKG) خواهند بود.
محل جراحی
شما جراحی خود را در اتاق عمل بیمارستان انجام خواهید داد. قبل از ترخیص نیاز است چند روز پس از جراحی در بیمارستان بستری شوید. در هنگام مرخص شدن از بیمارستان، ترتیبی دهید که شخصی شما را به خانه برساند.
غذا و نوشیدنی
لازم است که شما بعد از نیمه شب شب قبل از جراحی افتادگی لگن خود، از خوردن و نوشیدن خودداری کنید.
داروها
ممکن است لازم باشد که برخی از داروهایی را که در هفته قبل از جراحی مصرف می‌کنید، تغییر دهید.
اگر به طور منظم داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنید، پزشک دستورالعمل‌هایی را در مورد قطع یا کاهش مقدار آن به شما می‌دهد. علاوه بر این، ممکن است لازم باشد که به طور موقت مقدار داروهای دیابت، استروئیدها یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی خود را در روزهای پیش از جراحی تغییر دهید.
همچنین مطمئن شوید که پزشک شما از تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، آگاه است و اطلاع دارد.
چه چیزی با خود بیاوریم؟
لباس‌هایی را برای رفتن به خانه با خود بیاورید که گشاد و راحت باشند، زیرا ممکن است بعد از عمل در اطراف لگن و ناحیه پایین شکم خود، کمی درد و تورم را تجربه کنید.
اطمینان حاصل کنید که مدارک شناسایی، اطلاعات بیمه درمانی و هزینه لازم برای هر بخشی از هزینه جراحی که مسئولیت آن را دارید را به همراه داشته باشید.
اصلاح سبک زندگی قبل از عمل جراحی
ممکن است از شما درخواست شود که یک روز قبل از جراحی از مواد آماده سازی روده استفاده کنید. این دارویی است که باعث می‌شود مدفوع کنید و روده بزرگ شما خالی شود. همچنین این دارو می‌تواند خطر عفونت بعد از عمل جراحی افتادگی لگن را کاهش دهد.
در روز جراحی افتادگی لگن انتظار چه چیزی را داشته باشیم؟
زمانی که به قرار ملاقات جراحی خود می‌روید، لازم است یک فرم رضایت نامه را امضا کنید.
شما قبلا از عمل جراحی به یک اتاق مخصوص می‌روید که در آن دما، نبض، فشار خون، تعداد تنفس و میزان اکسیژن شما کنترل می‌شود. یک سرم داخل وریدی (IV، در رگ) به بازو یا دست شما متصل می‌شود تا برای تجویز دارو از جمله داروی بیهوشی به کار برود.
ممکن است آزمایشاتی مانند CBC، آزمایش بیوشیمی خون و آزمایش ادرار انجام شود.
همچنین امکان دارد که یک کاتتر ادراری برای شما قرار داده شود و جراح و متخصص بیهوشی ممکن است شما را قبل از عمل معاینه کنند. سپس به اتاق عمل منتقل خواهید شد.
پیش از جراحی
در صورتی که قبلاً برای شما کاتتر قرار داده نشده بود، اکنون کاتتر گذاشته می‌شود. بیهوشی با داروهایی که در داخل رگ شما تزریق می‌شوند، اعمال می‌شود تا بخوابید، از احساس درد در شما جلوگیری شود و حرکت ماهیچه‌ها کاهش داده شود. یک لوله تنفسی در گلوی شما قرار داده می‌شود تا امکان تنفس در عمل جراحی برای شما فراهم گردد.
فشار خون، نبض، تنفس و سطح اکسیژن خون شما در طول عمل کنترل می‌شوند.
یک پرده جراحی روی شکم و لگن شما قرار می‌گیرد. ناحیه جراحی در معرض دید قرار می‌گیرد و با محلول ضد عفونی کننده تمیز می‌شود.
در طول جراحی
جراح شما برشی در شکم یا واژن شما ایجاد می‌کند. برش ترانس واژینال یا لاپاراسکوپی کوچک خواهد بود و طول آن حدود ۲.۵۴ سانتی متر است. در عمل لاپاراتومی باز، برش بزرگ‌تر خواهد بود و اندازه آن بین ۷.۶ تا ۱۵.۲ سانتی متر است.
برای جراحی لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی باز، پوشش صفاقی شما نیز بریده می‌شود. صفاق به یک غشای نازک در زیر پوست شما گفته می‌شود که اندام‌های داخل لگن و شکم شما را در بر می‌گیرد. (در صورت انجام عمل ترانس واژینال، معمولاً نیازی به برش جراحی نیست؛ زیرا واژن در داخل صفاق قرار دارد.)
در صورت امکان، یک دستگاه دوربین در برش جراحی شما قرار داده می‌شود. سپس جراح شما به سراغ رباط‌های ضعیف و هر ساختاری که در سرجای خود قرار ندارد و قبلاً در تصویربرداری پیش از عمل جراحی تشخیص داده شده است، می‌رود.
با استفاده از ابزارهای جراحی، جراح شما به آرامی اندام‌های لگن شما را به موقعیت مناسب حرکت می‌دهد و سپس با استفاده از بخیه و یا مش جراحی، آن را در جای خود نگه می‌دارد.
یک یا چند تکنیک برای نگه داشتن اندام‌های لگنی شما در سر جای خود به کار خواهد رفت، از جمله:
- محکم کردن عضلات و یا رباط ها با جابجایی آن‌ها و نگه داشتن آن‌ها در کنار هم با استفاده از بخیه
- متصل کردن بخشی از واژن به ساختارهای مجاور
- محکم کردن دیواره واژن با کوچک کردن اندازه دهانه واژن با بخیه
- قرار دادن مش جراحی برای نگه داشتن اندام‌های دارای افتادگی در جای خود
- برداشتن رحم در صورتی که با این روش‌ها قابل نگه داشتن نباشد.
این که جراح شما از کدام روش استفاده می‌کند، پیش از جراحی شما برنامه ریزی شده است. اما برخی از جزئیات عمل شما، مانند تعداد بخیه‌ها یا اندازه دقیق مش جراحی لازم است در زمان انجام عمل مشخص شوند. جراح شما اندام‌ها را در جای خود محکم می‌کند.
گاهی اوقات ممکن است مشکلات غیر منتظره‌ای در طول عمل به وجود بیاید. به عنوان مثال، واژن شما ممکن است بیش از حد انتظار دچار آتروفی شده باشد و ممکن است نیاز باشد به جای این که واژن شما به دنبالچه محکم شود، دهانه رحم به دنبالچه متصل کنید. جراح شما باید برنامه جراحی را در چنین شرایطی تغییر دهد.
با این حال، برداشتن رحم تنها در صورت رضایت شما قبل از جراحی انجام می‌شود.
پس از محکم شدن ساختار لگن، دستگاه لاپاراسکوپی (در صورتی که جراح شما از آن استفاده می‌کند) و هر ابزار جراحی دیگری برداشته می‌شود. برش زده شده در شکم یا واژن با بخیه بسته می‌شود و زخم با باند جراحی پوشانده می‌شود.
سپس داروی بیهوشی شما قطع یا معکوس می‌شود و لوله تنفسی برداشته می‌شود. تیم بیهوشی شما پیش از خروج از اتاق عمل اطمینان حاصل می‌کند که شما توانایی دارید به تنهایی نفس بکشید.
بهبود بعد از عمل جراحی افتادگی لگن
چند هفته طول می‌کشد تا شما پس از جراحی افتادگی لگن بهبود پیدا کنید. رویه‌هایی که شامل ترمیم گسترده‌تر هستند نسبت به روش‌هایی که پیچیدگی کم‌تری دارند، ممکن است مدت بیش‌تری طول بکشند.
پزشک زمان معاینه بعدی را به شما اعلام می‌کند، اما اغلب لازم است یک هفته پس از عمل و مجدد چند هفته پس از جراحی ویزیت شوید. پزشک شما زخم شما را بررسی می‌کند و در صورت نیاز بخیه‌ها را برمی‌دارد. همچنین ممکن است آزمایشات تصویربرداری برای معاینه را انجام دهید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
در صورتی که هر یک از علائم زیر را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب
- خونریزی بیش از حد
- بدتر شدن یا درد بیش از حد
- لخته شدن خون در ادرار یا از واژن
- ترشح چرک از زخم
- قرمزی یا حساسیت در اطراف زخم
- یبوست شدید
- ناتوانی در ادرار کردن
- بزرگ شدن و باد کردن شکم