اسکولیوز یک انحنا در راستای پهلو در ستون فقرات است. این انحنا با حالت منحنی طبیعی بدن شما که از جلو به عقب می‌باشد، تفاوت دارد. این عارضه معمولاً خفیف است و علائم خاصی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند باعث ایجاد کمر درد و وضعیت غیر طبیعی بدن شود. پزشک اغلب این عارضه را در دوران نوجوانی تشخیص می‌دهد.
درمان این عارضه شامل فیزیوتراپی، استفاده از بریس و عمل جراحی است.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یک انحنای غیر طبیعی در راستای پهلو در ستون فقرات شماست. ستون فقرات شما به طور طبیعی دارای انحنای کمی به جلو و عقب است. اما در افراد مبتلا به این عارضه، ستون فقرات شما به سمت چپ و راست و به شکل C یا S انحنا پیدا می‌کند.
اکثر موارد این عارضه خفیف هستند، علائمی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. اما موارد شدید آن ممکن است باعث به وجود آمدن وضعیت غیر طبیعی بدن و ایجاد درد شود. درمان این عارضه می‌تواند شامل استفاده و بستن بریس یا انجام عمل جراحی باشد.
انواع اسکولیوز چیست؟
سه نوع اسکولیوز وجود دارد:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: این نوع از اسکولیوز، شایع ترین نوع آن است. “ایدیوپاتیک” به معنی ناشناخته بودن علت این عارضه است. تحقیقات نشان می‌دهند که این بیماری به صورت ارثی و از خانواده منتقل می‌شود و دارای یک پیوند ژنتیکی (ارثی) است.
- اسکولیوز مادرزادی: این نوع از اسکولیوز، یک ناهنجاری نادر در ستون فقرات است که پزشک ممکن است در بدو تولد تشخیص دهد. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که مهره‌ها (استخوان‌هایی که ستون فقرات شما را تشکیل می‌دهند) در زمان رشد جنین، آنطور که باید تشکیل نمی‌شوند.
- اسکولیوز عصبی عضلانی: وجود ناهنجاری در ماهیچه‌ها و اعصابی که از ستون فقرات شما پشتیبانی می‌کنند، باعث ایجاد این نوع از اسکولیوز می‌شود. این نوع معمولاً در کنار اختلالات عصبی یا عضلانی مانند آسیب، فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی ایجاد می‌شود.
ممکن است بشنوید که پزشک شما به اسکولیوز تشخیص داده شده در بزرگسالی به عنوان اسکولیوز بزرگسالی یا اسکولیوز دژنراتیو اشاره می‌کند. شما ممکن است در طول زندگی خود به اسکولیوز خفیف و تشخیص داده نشده مبتلا بوده باشید. علائم این عارضه ممکن است با افزایش سن بدن شما افزایش یابد یا ظاهر شود که منجر به تشخیص دیرهنگام می‌شود. به طور خاص، اسکولیوز بزرگسالی زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک‌ها و مفاصل شما ضعیف می‌شوند یا تراکم استخوان خود را از دست می‌دهید (پوکی استخوان).
پزشک از نام‌های مختلفی برای اشاره به اسکولیوز ایدیوپاتیک بر اساس زمان تشخیص استفاده می‌کنند:
- اسکولیوز نوزادی: کم‌تر از ۳ سال
- اسکولیوز نوجوانان: ۴ تا ۱۰ سالگی
- اسکولیوز نوجوانان: ۱۱ تا ۱۸ سالگی
- اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالان: هر زمانی پس از ۱۸ سالگی که رشد اسکلتی کامل شده باشد، تشخیص داده می‌شود.
این عارضه چقدر شایع است؟
اسکولیوز حدود ۲ درصد از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ایالات متحده، این تعداد معادل بیش از ۶ میلیون نفر است.
علائم اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند، اما علائم و نشانه‌های آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کمر درد
- مشکل در ایستادن
- ضعف عضلات مرکزی
- پا درد، بی حسی یا ضعف پا
نشانه‌های ظاهری اسکولیوز چیست؟
- ناهموار بودن شانه‌ها
- تیغه‌های شانه‌ای که بیرون زده باشند
- سر که در مرکز بالای لگن شما نباشد.
- ناهموار بودن کمر
- بالا بودن باسن
- خم شدن مداوم به یک سمت
- نامتعادل بودن طول پا
- تغییر در ظاهر یا بافت پوست (گودی، لکه‌های مو، تغییر در رنگ پوست). این تغییرات در پشت و در امتداد ستون فقرات شما رخ می‌دهند.
توصیه می‌کنیم که در صورتی که متوجه هر یک از این علائم در خود یا فرزند خود شدید، برای غربالگری با یک پزشک تماس بگیرید.
با گذشت زمان و در طولانی مدت، ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- کاهش قد
- عدم تعادل تراز لگن و باسن شما
اسکولیوز چه قسمتی از ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
اسکولیوز ممکن است هر بخشی از ستون فقرات شما را درگیر کند. با توجه به سن فر مبتلا به این عارضه، تفاوت‌هایی وجود خواهد داشت:
- نوجوانان: بیش‌تر موارد، در ناحیه ستون فقرات (قفسه سینه) رخ می‌دهند.
- بزرگسالان: نگرانی اصلی در ناحیه کمر یا پایین ستون فقرات می‌باشد. ستون فقرات کمری بیش‌تر مستعد تغییراتی است که با افزایش سن یا تحلیل عضلات بدن مشاهده می‌شود که این علائمی مانند درد را افزایش می‌دهد.
دلیل ایجاد اسکولیوز چیست؟
علت ایجاد اسکولیوز بسته به نوع آن متفاوت است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناهنجاری در مهره‌ها در زمان رشد جنین
- یک جهش ژنتیکی
- آسیب به ستون فقرات
- وجود تومور در ستون فقرات شما
- بیماری یا اختلالی که بر اعصاب یا عضلات شما تاثیر منفی می‌گذارد.
با این حال، در اغلب اوقات پزشکان قادر نیستند که علت خاصی را برای بروز این عارضه شناسایی کنند. (اسکولیوز ایدیوپاتیک)
عوامل خطر این عارضه چیست؟
در صورتی که موارد زیر شامل حال شما شوند، لازم است بیش‌تر به وجود این عارضه دقت کنید:
- سابقه خانوادگی ارثی اسکولیوز داشته باشید.
- یک بیماری یا آسیب زمینه‌ای دارید که بر ستون فقرات، ماهیچه‌ها و اعصاب شما تاثیر می‌گذارد.
این عارضه به طور یکسان همه جنسیت‌ها از جمله مردان و زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما زنان به دلیل شدت انحنا به نسبت مردان بیش‌تر نیاز به درمان پیدا خواهند کرد.
آیا اسکولیوز ژنتیکی است؟
در صورتی که فردی در خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلا به اسکولیوز در او بیش‌تر است. اما همه موارد بروز اسکولیوز در افراد ژنتیکی نیستند.
عوارض اسکولیوز چیست؟
بدون درمان، موارد شدید اسکولیوز می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- درد طولانی مدت
- بدشکلی فیزیکی
- آسیب به اندام
- آسیب عصبی
- آرتروز
- نشت مایع نخاعی
- دشواری در تنفس
در صورتی که مشکل تنفسی دارید، توصیه می‌کنیم که با اورژانس تماس بگیرید.
غربالگری اسکولیوز چیست؟
اولین مرحله تشخیص این عارضه، غربالگری اسکولیوز است. ممکن است به خاطر داشته باشید که در طی یک ویزیت پزشکی کودکان با پزشک عمومی یا پرستار مدرسه، غربالگری اسکولیوز را انجام داده‌اید. در طول غربالگری، یک پزشک از شما درخواست می‌کند که:
- پیراهن خود را درآورید تا پشت شما را مشاهده کند.
- صاف بایستید.
- به جلو خم شوید (مشابه این که در حال لمس انگشتان پای خود هستید).
غربالگری به پزشک شما کمک می‌کند تا وضعیت، حالت و انحنای ستون فقرات شما را بررسی کند. اگر پزشک در این زمینه تخصص کافی نداشته باشد، در صورتی که غربالگری نشان دهد که ممکن است شما این عارضه را داشته باشید، ممکن است به شما توصیه کند که به یکی فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
غربالگری اسکولیوز در دوران کودکی و نوجوانی با هدف تشخیص زودهنگام اسکولیوز انجام می‌شود. تشخیص به موقع این عارضه می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا در صورت لزوم، روش‌های درمانی بیش‌تری را انجام دهد.
اسکولیوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک پزشک پس از معاینه فیزیکی، اسکولیوز را تشخیص می‌دهد. او ممکن است غربالگری را در مطب خود انجام دهد. غربالگری این عارضه شامل این است که شما صاف بایستید و سپس به جلو خم شوید تا انگشتان پای خود را لمس کنید. پزشک شما پشت شما را بررسی می‌کند تا شکل ستون فقرات شما را بررسی کند و مشاهده کند که چگونه به اطراف حرکت می‌کنید. او همچنین اعصاب شما را با آزمایش رفلکس‌ها و قدرت عضلانی شما معاینه می‌کند.
قبل از این که پزشک شما بتواند یک برنامه درمانی را پیشنهاد دهد، از شما سوالاتی در مورد موارد زیر می‌پرسد:
- سابقه پزشکی و سابقه پزشکی خانوادگی شما
- تاریخی که برای اولین بار متوجه تغییر در ستون فقرات خود شدید یا تاریخ غربالگری اولیه
- علائم (در صورت وجود)
- هر گونه علائم در روده، مثانه یا علائم و نشانه‌های حرکتی که ممکن است نشانه آسیب جدی تر عصبی یا فشار ناشی از اسکولیوز باشند.
در صورت نیاز، پزشک شما ممکن است تست‌های تصویربرداری را درخواست کند. تصویر برداری با استفاده از اشعه ایکس از جلو و پهلو تصویر کاملی از ستون فقرات شما را به پزشک نشان می‌دهد.
سپس پزشک شما قادر خواهد بود که تشخیص دهد که آیا شما به این عارضه مبتلا هستید یا خیر و اگر مبتلا هستید، شدت آن تا چه حد است. سایر آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) یا سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) باشند.
در صورتی که پزشک تشخیص دهد که اسکولیوز دارید و این عارضه نیاز به درمان دارد، شما را به یک متخصص ارتوپدی ستون فقرات ارجاع خواهد داد.
چه زمانی تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص اسکولیوز در دوران نوجوانی، بین سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی، شایع‌تر است.
با بالا رفتن سن، ستون فقرات شما منحنی می‌شود (دژنراسیون). به همین دلیل، تشخیص این عارضه ممکن است در سنین بالاتر در زندگی برای بزرگسالان انجام شود. این حالت معمولاً در صورتی اتفاق می‌افتد که اسکولیوز خفیف باشد و در دوران کودکی تشخیص داده نشود.
شدت اسکولیوز چگونه اندازه گیری می‌شود؟
پزشک انحنای ستون فقرات شما را بر حسب درجه اندازه گیری می‌کند. او شدت عارضه را بر اساس درجه منحنی تشخیص می‌دهد:
- عدم تشخیص اسکولیوز: کم‌تر از ۱۰ درجه انحنا
- اسکولیوز خفیف: بین ۱۰ تا ۲۴ درجه انحنا
- اسکولیوز متوسط: بین ۲۵ تا ۳۹ درجه انحنا
- اسکولیوز شدید: بیش از ۴۰ درجه انحنا
این کار شبیه نحوه اندازه گیری زاویه‌ها با استفاده از نقاله در کلاس هندسه است. پزشک شما از دستگاهی به نام اسکولیو متر برای اندازه گیری منحنی ستون فقرات با قرار دادن دستگاه در پشت شما استفاده می‌کند. او همچنین ممکن است برای اندازه گیری انحنای ستون فقرات شما، درخواست رادیوگرافی نیز بکند.
اسکولیوز چگونه درمان می‌شود؟
درمان اسکولیوز برای همه موارد آن ضروری نیست. در صورتی که پزشک شما درمان را توصیه کند، چند عامل زیر را در نظر می‌گیرد:
- نوع این عارضه
- درجه منحنی ستون فقرات
- سابقه خانوادگی این عارضه در خانواده شما
- سن شما
- تعداد سال‌های رشد باقی مانده تا رشد و بلوغ اسکلتی کودک
درمان این عارضه بر تسکین و کنترل علائم آن متمرکز است و لزوماً منحنی ستون فقرات را صاف نمی‌کند. بلکه هدف از درمان، کاهش علائم این عارضه، پیشرفت انحنا و بهبود عملکرد ستون فقرات است.
دو نوع درمان برای این عارضه وجود دارد:
- درمان غیر جراحی (درمان غیر تهاجمی)
- عمل جراحی
درمان غیر تهاجمی
اکثر موارد اسکولیوز نیازی به جراحی ندارند. به جای آن، پزشک ابتدا درمان محافظه کارانه و غیر تهاجمی را توصیه می‌کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مراجعه منظم به یک پزشک (معمولاً هر شش ماه یک بار) برای بررسی و معاینه شدت انحنای ستون فقرات
- مصرف مسکن بدون نسخه یا داروهای ضد التهاب (در صورت نیاز یا طبق دستور پزشک)
- حرکات ورزشی برای تقویت عضلات مرکزی بدن و بالا رفتن انعطاف پذیری
- استفاده از بریس پشت برای حمایت و نگه داشتن ستون فقرات
- کنترل هر گونه بیماری زمینه‌ای
پزشک شما ممکن است فیزیوتراپی را به شما توصیه کند. فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات و تسکین درد کمک کند. فیزیوتراپیست شما ممکن است در بهبود موارد زیر به شما کمک کند:
- بهبود وضعیت بدن
- ورزش‌هایی مانند شنا
- انجام حرکات کششی به صورت روزانه
- راهنمایی در مورد فعالیت بدنی
عمل جراحی
عمل جراحی ممکن است انتخابی برای درمان برخی از انواع اسکولیوز که به درمان محافظه کارانه پاسخ نمی‌دهند، به شمار برود. پزشک شما ممکن است انجام عمل جراحی را در موارد زیر به شما توصیه کند:
- ستون فقرات خود را تثبیت کنید.
- تعادل را بازگردانید.
- فشار وارده بر روی اعصاب را کاهش دهید.
تکنیک‌های مختلفی وجود دارد که جراح شما ممکن است برای درمان این عارضه به کار ببرد. از جمله این روش‌ها، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- همجوشی ستون فقرات: در این نوع عمل، جراح شما برای تثبیت ستون فقرات، استخوان‌های ستون فقرات شما را به هم جوش می‌دهد. سپس از بریس‌های فلزی برای نگه داشتن ستون فقرات شما در جای خود استفاده می‌کند.
- میله قابل انبساط: جراح یک میله قابل انبساط را در امتداد مهره‌ها قرار می‌دهد تا از ستون فقرات در حال رشد کودک حمایت کند. او طول میله را با رشد کودک تنظیم خواهد کرد.
پیشرفت‌های صورت گرفته در تکنیک‌های جراحی و فناوری‌های رایانه‌ای، استفاده از رویکردهای کم‌تر تهاجمی را برای درمان این عارضه ممکن ساخته است و زمان بهبودی را سریع‌تر می‌کند.
آیا جراحی برای درمان این عارضه عوارض جانبی دارد؟
جراحی درمانی این عارضه، یک عمل جراحی بی خطر است. اما امکان دارد که عوارض جانبی داشته باشد و این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عفونت
- خون ریزی
- لخته شدن خون
- آسیب عصبی
- محدود شدن حرکت
آیا می‌توان از اسکولیوز پیشگیری کرد؟
هیچ روش شناخته شده‌ای برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد.
در صورتی که به این عارضه مبتلا هستید، پزشک ممکن است توصیه کند که عضلات پشت و شکم خود را با کشش و ورزش تقویت کنید. این کارها می‌توانند از شدیدتر شدن انحنای ستون فقرات جلوگیری کنند.