عفونت خونی (سپسیس) در نوزادان یا سپسیس نوزادی، یک عارضه پزشکی جدی است که زمانی اتفاق میافتد که نوزاد کوچک‌تر از ۲۸ روزه واکنش مرگباری به یک عفونت خطرناک و تهدید کننده زندگی از خود نشان دهد. عفونت‌های باکتریایی شایع ترین دلیل بروز سپسیس نوزادی هستند. در صورتی که نوزاد شما دارای سپسیس می‌باشد، یک مورد اورژانس پزشکی به شمار می‌رود و نوزاد شما نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک دارد.
سپسیس چیست؟
سپسیس به عارضه‌ای گفته می‌شود که یک عفونت موجود باعث واکنش شدید سیستم ایمنی در بدن فرد شود.
هنگامی که فرد عفونت را تجربه می‌کند، سیستم ایمنی بدن او با آزاد کردن پروتئین‌ها و سایر مواد شیمیایی برای مبارزه با این عفونت واکنش نشان می‌دهد. سپسیس به حالتی گفته می‌شود که این واکنش از کنترل خارج می‌شود و باعث التهاب گسترده در بدن می‌گردد.
بیش‌تر عفونت‌هایی که باعث سپسیس می‌شوند، باکتریایی هستند. اما سایر عفونت‌ها از جمله COVID-19، آنفولانزا و عفونت‌های قارچی نیز ممکن است باعث ایجاد سپسیس شوند.
سپسیس باعث تب، ضربان قلب سریع و دشواری در تنفس از جمله علائم دیگر می‌شود. این عارضه یک بیماری جدی و خطرناک است که نیاز به درمان سریع پزشکی دارد.
سپسیس شدید می‌تواند باعث ایجاد شوک سپتیک که یک اورژانس پزشکی است، بشود. شوک سپتیک با کاهش قابل توجه فشار خون، نارسایی اندام‌ها و آسیب گسترده به بافت‌ها همراه است. در صورتی که این عارضه درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد.
سپسیس در نوزادان چیست؟
سپسیس در نوزادان (سپسیس نوزادی) یک عارضه پزشکی جدی و خطرناک است که نوزادان کوچک‌تر از ۲۸ روز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سپسیس زمانی رخ می‌دهد که بدن نوزاد به یک عفونت، واکنش شدید نشان دهد. نوزادی که عفونت دارد و دچار سپسیس می‌شود، ممکن است در سراسر بدن خود التهاب را تجربه کند. این التهاب و لخته شدن خون باعث کاهش جریان خون به اعضا و اندام‌های حیاتی بدن نوزاد می‌شود. به همین دلیل، این عارضه می‌تواند منجر به نارسایی اندام و حتی مرگ شود.
پزشکان عفونت خونی در نوزادان را بر اساس سن نوزاد به دو دسته تقسیم بندی می‌کنند:
- سپسیس زودرس در نوزادان: اکثر پزشکان از اصطلاح “سپسیس نوزادی با شروع زودرس” برای توصیف عفونت خونی استفاده می‌کنند که در ۷۲ ساعت اول زندگی نوزاد ایجاد می‌شود.
- سپسیس دیررس در نوزادان: اکثر پزشکان اصطلاح “سپسیس نوزادی با شروع دیررس” را برای توصیف عفونت خونی که پس از گذشت سه روز از زندگی نوزاد ایجاد می‌شود، به کار می‌برند.
درجات شدت عفونت خونی
سه مرحله برای شدت سپسیس وجود دارد:
- سپسیس: عفونت وارد جریان خون شما می‌شود و در بدن شما التهاب ایجاد می‌کند.
- سپسیس شدید: عفونت و التهاب به قدری شدید است که بر عملکرد اندام اثر منفی می‌گذارد.
- شوک سپتیک: شوک سپتیک یک عارضه شدید سپسیس است که باعث کاهش قابل توجه فشار خون می‌شود. این درجه از عفونت خونی می‌تواند منجر به بروز بسیاری از عوارض جدی از جمله علائم و نشانه‌های زیر شود:
- اختلال عملکرد اندام بدن
- نارسایی تنفسی یا قلبی
- سکته
- احتمال مرگ
با این که عفونت خونی اغلب در محیط های بیمارستانی اتفاق میافتد، امکان دارد که در مکان‌های دیگر نیز رخ دهد. در برخی موارد، ممکن است حتی ندانید که عفونتی دارید که احتمال دارد منجر به سپسیس شود.
سپسیس در نوزادان چه افرادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
سپسیس نوزادی می‌تواند هر نوزادی را تحت تاثیر قرار دهد. اما نوزادان نارس بیش‌تر از نوزادان ترم دچار عفونت خونی در نوزادان می‌شوند. زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز بالغ نشده است. نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند، فاقد آنتی بادی مورد نیاز برای محافظت از خود در برابر برخی از باکتری‌ها هستند. دلیل این موضوع این است که این نوزادان پیش از این که بتوانند آنتی بادی‌های مورد نیاز را از والدین خود دریافت کنند، به دنیا می‌آیند. سپسیس نوزادی نیز بیش‌تر در نوزادانی اتفاق می‌افتند که:
- در زمان تولد وزن کم داشته باشند.
- امتیاز آپگار پایینی داشته باشند.
- پسر باشند.
- مادر نوزاد دارای عوامل خطر خاصی مانند عفونت در دوران بارداری باشند.
این بیماری چقدر شایع است؟
سالانه بیش از ۷۵,۰۰۰ نوزاد و کودک در ایالات متحده به سپسیس شدید مبتلا می‌شوند.
علائم عفونت خونی در نوزادان چیست؟
بسیاری از علائم و نشانه‌های سپسیس در نوزادان تازه متولد شده، همان علائمی هستند که وقتی کودک شما به بیماری دیگری مبتلا می‌شود مشاهده خواهید کرد. اغلب اوقات، نوزاد شما عفونت خونی ندارد. اما اگر نوزاد شما بیش از یکی از علائم زیر را داشته باشد یا به نظر می‌رسد که بیمارتر از حد معمول باشد، باید فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی بروید. علائم و نشانه‌های سپسیس در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب یا دمای پایین بدن
- ضربان قلب سریع یا آهسته
- تنفس سریع یا تنگی نفس
- استفراغ
- اسهال
- مشکل در تغذیه و مکیدن نوزاد در شیر خوردن
- متورم شدن شکم
- سرد بودن دست و پاهای نوزاد
- پوست رنگ پریده
- زردی پوست و سفیدی چشم نوزاد (یرقان)
- کاهش فعالیت
- تشنج
سپسیس در سالمندان
با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. بر اساس یک پژوهش در سال ۲۰۱۷، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از کل موارد باکتریمی در افراد مسن رخ می‌دهد که می تواند منجر به سپسیس شود.
اما سن تنها عاملی نیست که سالمندان را در معرض خطر بیش‌تر برای بروز عفونت خونی قرار می‌دهد. افراد مسن همچنین بیش‌تر احتمال دارد به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری کلیوی، سرطان یا فشار خون بالا مبتلا شوند.
سایر عوامل خطر مربوط به سالمندان عبارتند از افزایش مصرف دارو، سوء تغذیه و عدم تعادل در میکروبیوتای روده.
افراد مسن ممکن است از عفونت‌های رایج مانند ذات الریه یا عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) به عفونت خونی مبتلا شوند.
شناسایی علائم سپسیس مانند گیجی و بی‌حسی در افراد مسن‌تر مبتلا به زوال عقل می‌تواند دشوار باشد.
علت اصلی سپسیس در نوزادان چیست؟
عفونت‌های باکتریایی شایع ترین دلیل بروز سپسیس در نوزادان به شمار می‌روند. باکتری‌هایی مانند E. coli، لیستریا و استرپتوکوک گروه ب (GBS) باکتری‌های رایجی هستند که می‌توانند باعث عفونت‌هایی شوند که باعث ایجاد سپسیس می‌شود.
ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها نیز می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند. به عنوان مثال، ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) می‌تواند باعث عفونت خونی شدید در نوزادان شود.
نوزادان تازه متولد شده چگونه به عفونت خونی مبتلا می‌شوند؟
نوزادان تازه متولد شده بر اساس سن شروع، به شکل‌های مختلفی مبتلا به عفونت خونی نوزادی می‌شوند.
سپسیس نوزادی زودرس
نوزادانی که مبتلا به سپسیس زودرس نوزادی هستند، قبل یا در حین زایمان از طریق والدین خود دچار عفونت می‌شوند. این عفونت‌ها زمانی رخ می‌دهند که کودک شما در معرض انواع خاصی از باکتری‌ها قرار بگیرد. این عفونت‌ها زمانی بیش‌تر اتفاق می‌افتند که:
- باکتری هایی مانند استرپتوکوک گروه ب (GBS) در دوران بارداری در واژن شما جمع شده باشند.
- نوزاد شما نارس به دنیا آمده باشد.
- کیسه آب مادر زود پاره شود (بیش از ۱۸ ساعت قبل از تولد نوزاد).
- یک عفونت در جفت و مایع آمنیوتیک وجود باشد (بیماری که به نام کوریوآمنیونیت شناخته می‌شود).
سپسیس نوزادی دیررس
نوزادان مبتلا به سپسیس دیررس نوزادی پس از زایمان دچار عفونت می‌شوند. نوزاد شما ممکن است به جای بدن شما به دلیل باکتری‌های موجود در محیط جدید دچار عفونت شود. باکتری‌ها ممکن است از طریق تجهیزات پزشکی مانند کاتترها، IV و لوله‌ها به نوزاد شما سرایت کنند. این عفونت‌ها زمانی بیش‌تر اتفاق میافتد که نوزاد شما:
- در زمان تولد وزن کمی دارد.
- به لوله تنفسی نیاز دارد.
- نیاز به آنتی بیوتیک دارد.
- در رگ خونی یا مثانه خود برای مدت طولانی کاتتر داشته است.
- به دلیل بیماری دیگری نیاز به درمان دارد که اقامت او را در بیمارستان طولانی می‌کند.
سپسیس در نوزادان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان از دستورالعمل‌های خاصی برای تشخیص سپسیس در نوزادان استفاده می‌کنند. آن‌ها نوزاد کودک شما را بررسی می‌کنند و در مورد سابقه پزشکی شما سوال می‌پرسند.
ممکن است بشنوید که پزشک نوزاد شما از اصطلاح «فرآیند تشخیص سپسیس» استفاده می‌کند. بررسی سپسیس به آزمایشاتی اشاره دارد که پزشک برای تشخیص علت عفونت کودک شما به کار می‌رود. تشخیص سپسیس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون: آزمایش شمارش کامل خون، کشت خون و پروتئین فعال سی (CPR).
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار و کشت ادرار
- آزمایش مایع نخاعی: پزشک یک سوزن بسیار کوچک را در فضای اطراف ستون فقرات کودک وارد می‌کند تا مایع نخاعی او را برای آزمایش عفونت خارج کند.
- آزمایشات تصویربرداری: تصویر برداری با اشعه ایکس یا سونوگرافی از قفسه سینه
عفونت خونی در نوزادان تازه متولد شده چگونه درمان می‌شود؟
درمان سپسیس در نوزادان لازم است بلافاصله شروع شود. پزشکان نوزاد شما ممکن است نوزاد شما را در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) پذیرش کنند. درمان سپسیس در نوزادان به احتمال زیاد شامل موارد زیر باشد:
- مایعات داخل وریدی (IV)
- آنتی بیوتیک‌های IV برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی
- داروهای ضد ویروسی برای مبارزه با عفونت‌های ویروسی
- داروهای قلب و یا فشار خون
- در صورت نیاز، اکسیژن اضافی و سایر اشکال حمایت تنفسی
گاهی ممکن است نوزادان به تزریق خون نیاز پیدا کنند.
چگونه از عفونت خونی در نوزادان پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از انتقال عفونت به جنین، متخصص زنان و زایمان شما ممکن است آنتی بیوتیک‌های پیشگیرانه را برای شما تجویز کند. پزشک در شرایط زیر به شما آنتی بیوتیک IV را چند ساعت قبل از زایمان می‌دهد:
- شما عفونتی مانند کوریوآمنیونیت داشته باشید.
- شما تجمع باکتری‌های استرپتوکوکی گروه B را در واژن خود داشته باشید.
- شما سابقه به دنیا آوردن یک نوزاد مبتلا به سپسیس را داشته باشید..
علاوه بر این کار، اقداماتی وجود دارند که می‌توانید برای پیشگیری از عفونت خونی در نوزادان انجام دهید، از جمله:
- بهداشت را به خوبی رعایت کنید.
- به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید.
- واکسن‌های توصیه شده خود را دریافت کنید.
- علائم سپسیس را بشناسید.
در صورتی که فکر می‌کنید که شما یا نوزاد شما دارای سپسیس هستید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
آیا سپسیس در نوزادان قابل درمان است؟
سپسیس در نوزادان قابل درمان است. بسیاری از نوزادانی که دچار عفونت خونی می‌شوند، به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند و مشکل دیگری ندارند.
اما سپسیس نوزادی یکی از علل اصلی مرگ و میر نوزادان به شمار می‌رود. هر چه کودک شما سریع‌تر تحت درمان قرار گیرد، نتیجه بهتری خواهد گرفت. خطر مرگ ناشی از سپسیس با هر ساعتی که بدون درمان بگذرد، حدود ۷.۶ درصد افزایش می‌یابد.
عوارض احتمالی عفونت خونی در نوزادان چیست؟
اکثر نوزادانی که از سپسیس بهبود پیدا می‌کنند، فاقد هیچ عارضه ای هستند. اما برخی از نوزادانی که زنده می‌مانند دچار مشکلات سلامتی طولانی مدت می‌شوند. بیش از یک سوم نوزادانی که از عفونت خونی جان سالم به در می‌برند، در مهارت‌های شناختی با تاخیر مواجه می‌شوند. تقریباً نیمی از بازماندگان سپسیس در نوزادان حداقل یک بار پس از بهبودی به بیمارستان بازمی‌گردند.
برخی از نوزادان دچار عفونت غشای اطراف مغز خود می‌شوند که مننژیت نامیده می‌شود. نوزادانی که به این بیماری مبتلا هستند، ممکن است علائم و عوارض جانبی جدی را تجربه می‌کنند. از جمله این علائم می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سستی شدید (بی حالی)
- برآمدگی نقطه نرم بین استخوان‌های جمجمه نوزاد (فونتانل)
- از دست دادن شنوایی
- تاخیر در رشد
- فلج مغزی
- تشنج
- کما
چه زمانی باید نوزادم را به اورژانس ببرم؟
اگر از بیمارستان به خانه رفته‌اید و نوزاد شما علائم سپسیس زیر را داشت، با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس بروید:
- نوزاد شما به طور غیر عادی تحریک پذیر یا خواب آلوده تر از حد معمول است.
- پوست کودک شما سرد و رنگ پریده است یا تغییر رنگ داده است.
- نوزاد شما بیش از ۱۲ ساعت پوشک خشک داشته است.
- کودک شما واکنشی نشان نمی‌دهد یا در تنفس مشکل دارد.
چه زمانی نوزاد باید توسط پزشک معاینه شود؟
زمانی که متخصص اطفال نوزاد شما را از بیمارستان مرخص می‌کند، به شما می‌گوید که در عرض دو تا سه روز باید مجدد او را معاینه کند. برای بررسی ادامه علائم بهبودی، قرار ویزیتی را با پزشک اطفال خود هماهنگ کنید.
سخن آخر
موارد زیادی وجود دارد که ممکن است هنگام تولد نوزاد نگران آن‌ها باشید. اما به احتمال زیاد عفونت خونی یا سپسیس در نوزادان احتمالاً یکی از آن‌ها نبوده است. در صورتی که تصور می‌کنید که نوزاد شما ممکن است به این بیماری خطرناک و مرگبار مبتلا باشد، فورا به پزشک مراجعه کنید. سپسیس نوزادان یک اورژانس پزشکی به شمار می‌رود و هر چه سریع‌تر مراقبت‌های پزشکی را برای نوزاد خود فراهم کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت.