شناسایی و تشخیص تفاوت التهاب مثانه (سیستیت) با عفونت دستگاه ادراری (UTIs) می‌تواند دشوار باشد، زیرا بین این دو عارضه شباهت‌های زیادی وجود دارد. با این حال، این دو بیماری تفاوت‌های قابل توجهی نیز با یکدیگر دارند.
سیستیت، به التهاب مثانه گفته می‌شود که ممکن است به دلایل عفونی یا غیر عفونی ایجاد شود. عفونت ادراری به عفونت دستگاه ادراری گفته می‌شود که شامل عفونت هر چیزی در دستگاه ادراری، از عفونت مجرای ادرار گرفته تا مثانه و کلیه‌ها می‌باشد.
در این مقاله این دو بیماری را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد و در مورد علائم، درمان، تشخیص و پیشگیری از آن‌ها صحبت می‌کنیم.
تفاوت التهاب مثانه (سیستیت) با عفونت ادراری (UTI)
سیستیت التهابی است که فقط در مثانه اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر، عفونت ادراری، به عفونتی گفته می‌شود که می‌تواند در هر بخشی از دستگاه ادراری از جمله مجرای ادرار، مثانه، حالب‌ها و کلیه‌ها رخ دهد.
موارد خفیف سیستیت اغلب در عرض چند روز بهبود پیدا می‌کنند. با این حال، اگر عفونت مثانه یا سایر عفونت‌های ادراری و هر گونه عارضه‌ای مانند بارداری، دیابت یا عفونت خفیف کلیه وجود داشته باشند،التهاب مثانه طولانی‌تر خواهد بود و برای درمان آن، به مدت هفت تا ۱۴ روز آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
در حالی که علائم هر دو بیماری سیستیت و عفونت ادراری باعث می‌شوند که آن‌ها دقیقاً یک بیماری یکسان به نظر برسند، اما هنوز تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. یکی از تفاوت‌های اصلی بین سیستیت و عفونت ادراری این است که سیستیت می‌تواند ناشی از علل غیر عفونی باشد. اما عفونت ادراری طبق تعریف باید شامل عفونت باشد. این تفاوت نشان می‌دهد که عفونت ادراری همچنین می‌تواند ناشی از سیستیت باشد. با این حال، سیستیت همیشه یک عفونت ادراری نیست.
تفاوت اصلی دیگر بین این دو این است که سیستیت فقط در مثانه ایجاد می‌شود. اما عفونت دستگاه ادراری خود را در هر بخشی از سیستم ادراری نشان می دهد. این همان مهم ترین تفاوت بین این دو بیماری است و به همین دلیل نمی‌توان گفت که این دو بیماری یکسان هستند.
مقایسه علائم و نشانه‌های سیستیت با عفونت ادراری
بسیاری از علائم التهاب مثانه و عفونت ادراری یکسان هستند. با این حال، تفاوت سیستیت با عفونت ادراری در این است که علائمی از جمله تب، تهوع و استفراغ در عفونت ادراری بیش‌تر اتفاق می‌افتد؛ به خصوص در صورتی که عفونت کلیه وجود داشته باشد.
علائم و نشانه‌های التهاب مثانه (سیستیت)
موارد خفیف سیستیت ممکن است خود به خود برطرف شوند و حتی ممکن است متوجه هیچ علامتی نشوید. با این حال، زمانی که التهاب مثانه به دلیل عفونت شدیدتری ایجاد می‌شود، علائم و نشانه‌های آن ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تمایل به ادرار کردن مکرر
- احساس میل شدید به ادرار کردن، حتی زمانی که به تازگی به دستشویی رفته‌اید
- کدر یا بوی تند و بد ادرار
- تب خفیف که همراه با عفونت ادراری باشد
- وجود خون در ادرار شما
- احساس درد در هنگام رابطه جنسی
- احساس فشار یا پر بودن مثانه
- احساس درد یا سوزش در زمان ادرار کردن
- احساس گرفتگی یا فشار در قسمت پایین کمر یا شکم
- تب خفیف (یک علامت رایج نیست)
در صورتی که عفونت مثانه به کلیه‌های شما سرایت کند، می‌تواند به یک بیماری و مشکل جدی برای سلامتی تبدیل شود. علاوه بر علائم ذکر شده در بالا، علائم عفونت کلیه عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد پشت یا پهلو
- لرز
همچنین، دو نشانه تب یا وجود خون در ادرار، به تنهایی جزو علائم سیستیت نیستند. با این حال، ممکن است همراه با سایر علائم عفونت کلیه بروز پیدا کنند.
در صورتی که علائم بالا را در خود مشاهده کردید، توصیه می‌کنیم که فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علائم و نشانه‌های عفونت ادراری (UTI)
علاوه بر علائم و نشانه‌های بالا، در عفونت ادراری ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- تب بالاتر از ۳۸.۳ درجه سانتی گراد، لرز و یا عرق کردن در شب
- بی اختیاری ادرار (از دست دادن کنترل مثانه)
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس درد در پهلو، پشت یا کشاله ران
- خستگی و احساس بیماری به طور کلی
- پوست برافروخته، گرم یا قرمز شده است
- درد شدید شکم (گاهی اوقات)
در افراد مسن، تغییرات ذهنی یا سردرگمی ممکن است تنها نشانه سیستیت یا عفونت ادراری باشد.
دلیل بروز سیستیت و عفونت ادراری چیست؟
دلایل مختلفی برای التهاب مثانه و عفونت ادراری وجود دارند که بسیار به یکدیگر شبیه هستند. با این حال، بهتر است علائم و نشانه‌های هر یک از این بیماری‌ها را مرور کنیم تا تفاوت سیستیت و عفونت ادراری را بهتر درک کنیم.
دلایل بروز التهاب مثانه
شایع ترین علت سیستیت، عفونت باکتریایی است. برخی از بیماری ها نیز امکان دارد احتمال بروز این اتفاق را افزایش دهند که از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- استفاده مکرر از کاتتر
- بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مانند دیابت و سنگ کلیه
- بارداری
- یائسگی
- عارضه یا یک بیماری که جریان ادرار را مسدود می‌کند، از جمله بزرگ شدن پروستات یا تنگی مجرای ادرار
- از دست دادن کنترل روده
- بالاتر رفتن سن
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- اقدامات مربوط به دستگاه ادراری
- بی حرکت بودن برای مدت طولانی (مانند بهبودی پس از شکستگی لگن)
با این حال، التهاب مثانه ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد که به عفونت مرتبط نیستند. این دلایل شامل موارد زیر می‌باشند:
- استفاده از حمام و اسپری بهداشتی زنانه
- استفاده از کرم‌های ژلی، ژل ها، فوم ها و اسفنج های ضد بارداری و اسپرم کش
- انجام پرتو درمانی در ناحیه لگن
- انواع خاصی از داروهای شیمی درمانی
- سابقه عفونت مثانه شدید یا مکرر
سیستیت می تواند یک بیماری حاد باشد که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود یا یک بیماری طولانی مدت به نام سیستیت بینابینی باشد. هر دو نوع آن را می‌توان کنترل کرد و حتی ممکن است خود به خود از بین بروند.
عوامل خطر برای ایجاد سیستیت عبارتند از: مسن بودن و زن بودن. زیرا مجرای ادرار زنان (لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج می‌کند) نسبت به مردان کوتاه‌تر و به راست روده نزدیک‌تر است.
دلایل بروز عفونت ادراری
عفونت ادراری در اثر رشد بیش از حد یک میکروارگانیسم ایجاد می‌شود. معمولاً این عارضه توسط باکتری‌ها به وجود می‌آید، اما ممکن است توسط قارچ‌ها یا انگل‌ها نیز ایجاد شود. باکتری‌هایی که بر روی پوست، مدفوع یا مایعات بدن زندگی می‌کنند، می‌توانند از طریق مجرای ادرار وارد ادرار شوند. عفونت ادراری در زنان شایع تر است و احتمال بروز آن در افراد مسن نیز بیش‌تر است.
باکتری هایی که ممکن است باعث عفونت ادراری شوند شامل باکتری‌های زیر هستند:
- E. coli (شایع ترین)
- استافیلوکوک
- انتروکوک
- سودوموناس
- کلامیدیا
- تراخوماتیس
- مایکوپلاسما
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند، بسیار شبیه به عوامل خطر برای به وجود آمدن و بروز سیستیت هستند.
سیستیت و عفونت ادراری چگونه تشخیص داده می شوند؟
برای تشخیص سیستیت یا عفونت ادراری، پزشک شما به احتمال زیاد کار خود را با جمع آوری اطلاعات سابقه پزشکی علائم شما و انجام یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند. او معمولاً آزمایش ادرار را تجویز می‌کند که در آن، نمونه ای از ادرار شما برای تشخیص هر گونه ناهنجاری آزمایش می‌شود.
آزمایش‌های آنالیز ادرار و کشت ادرار وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، باکتری‌ها و سایر ذرات را که می‌توانند به تشخیص بیماری کمک کنند، بررسی می‌کنند.
سایر آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سیستوسکوپی: یک لوله نازک با یک دوربین متصل از طریق مجرای ادرار به دستگاه ادراری وارد می شود تا پزشک قادر باشد که ناهنجاری ها را بررسی کند.
- تست های تصویربرداری مانند سونوگرافی، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و سی تی (توموگرافی کامپیوتری)
سیستیت و عفونت ادراری چگونه درمان می‌شوند؟
درمان التهاب مثانه و عفونت ادراری بستگی به این دارد که چه چیزی باعث ایجاد این بیماری شده است. پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا مشخص کنید که کدام درمان برای شما بهترین انتخاب به شمار می‌رود.
درمان التهاب مثانه
بسیاری از موارد خفیف سیستیت را می‌توان در خانه کنترل کرد تا زمانی که خود به خود برطرف شوند. درمان‌های خانگی برای کمک به رفع علائم التهاب مثانه شامل موارد زیر هستند:
- برای هیدراته ماندن آب فراوان بنوشید.
- پرهیز از رابطه جنسی
- استفاده از یک پد گرم کننده در ناحیه دردناک یا ناراحت کننده
- اجتناب از غذاها و مایعاتی که مثانه را تحریک می‌کنند، مانند غذاهای تند و اسیدی، الکل، آب مرکبات و کافئین.
گاهی اوقات داروهای بدون نسخه (OTC) مانند ادویل یا موترین (ایبوپروفن) یا تیلنول (استامینوفن) ممکن است به کاهش درد و ناراحتی مرتبط با سیستیت کمک کنند. توصیه می‌کنیم که از پزشک خود در مورد بهترین انتخاب درمانی برای خود سوال بپرسید.
در صورتی که علائم و نشانه‌های شما در عرض چند روز برطرف نشد، با پزشک خود تماس بگیرید و صحبت کنید. افراد مبتلا به التهاب مثانه ناشی از عفونت باکتریایی احتمالاً برای درمان عفونت نیاز به مصرف یک دوره آنتی بیوتیک دارند.
داروهایی که معمولا برای درمان سیستیت مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- فسفومایسین
- نیتروفورانتوئین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
عفونت ادراری معمولاً در اثر عفونت‌های باکتریایی به وجود می‌آید و برای درمان آن از آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. درمان‌های خانگی ذکر شده در بالا برای مدیریت و کنترل علائم و نشانه‌های سیستیت همچنین ممکن است برای کاهش علائم سایر انواع عفونت ادراری مفید باشد. این درمان‌ها شامل هیدراته ماندن و مصرف آب کافی، محدود کردن مصرف کافئین و الکل، استفاده از پدهای گرم کننده و مصرف مسکن‌های بدون نسخه است.
داروهای رایجی که برای درمان عفونت ادراری تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول (یک داروی ترکیبی)
- بتالاکتام
- فلوروکینولون
- نیتروفورانتوئین
- فسفومایسین ترو متامین
موارد شدید عفونت ادراری ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان با آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی (IV) داشته باشند. توصیه می‌کنیم که در صورتی که تب، استفراغ یا درد در کمر یا پهلو های خود را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید. زیرا این علائم و نشانه‌ها امکان دارد نشانه عفونت جدی تری باشد.
نحوه پیشگیری از سیستیت
هیچ استراتژی و رویکرد خاصی برای پیشگیری کامل و صد در صد از سیستیت وجود ندارد. با این حال، برخی از تغییر و اصلاحات در سبک زندگی ممکن است بتواند خطر ابتلا را کاهش دهد. این اصلاحات شامل موارد زیر می‌باشند:
- رعایت بهداشت مناسب
- اجتناب از مصرف محصولات مراقبت شخصی تحریک کننده
- دوش گرفتن به جای حمام کردن
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- داشتن خواب کافی
- پاک کردن خود از جلو به عقب بعد از اجابت مزاج
- نوشیدن آب کافی و هیدراته ماندن
مراقبت از سلامت خود به طور کلی همراه با کنترل و مدیریت سایر بیماری‌ها و مشکلات در سلامت (مانند دیابت) و کنترل میزان استرس ممکن است به کاهش التهاب مثانه کمک کند.
پیشگیری از عفونت ادراری
روش‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم همینطور می‌توانند خطر ابتلا به سایر انواع عفونت ادراری را کاهش دهند. علاوه بر این کارها، ادرار کردن پس از رابطه جنسی می‌تواند به دفع باکتری‌های نزدیک به مجرای ادرار و جلوگیری از ورود آن‌ها به مجرای ادرار کمک کند.
عفونت ادراری همچنین ممکن است به دلیل بیماری‌های مقاربتی (STIs) به وجود آمده باشد، بنابراین مهم است که رابطه جنسی ایمن داشته باشید و برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، غربالگری شوید.
علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که نوشیدن آب زغال اخته شیرین نشده یا مصرف مکمل های غذایی، مانند D-mannose، ممکن است به کاهش خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری کمک کنند.
اگر عفونت ادراری مکرر را تجربه می‌کنید، پزشک شما ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک‌ها، پروبیوتیک‌ها و سایر داروها و رویکردهای درمانی طولانی مدت را برای جلوگیری و کاهش عود عفونت ادراری پیشنهاد کند.
سخن آخر
شباهت‌های زیادی بین علائم و نشانه‌ها، نحوه تشخیص و همچنین نحوه درمان التهاب مثانه یا سیستیت و عفونت ادراری یا UTI وجود دارد. پزشک شما قادر است به شما کمک کند تا دلایل بروز علائم خود را تشخیص دهید و به شما کمک خواهد کرد که یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل خود ایجاد کنید. در واقع برای تشخیص دقیق تفاوت بین سیستیت و عفونت ادراری، لازم است به پزشک خود مراجعه کنید.
در صورتی که تب دارید، در ادرار خود خون مشاهده کرده اید یا احساس درد در پشت یا پهلوهای خود را تجربه می‌کنید، توصیه می‌کنیم که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید و به او مراجعه کنید. چرا که احتمال دارد که این علائم و نشانه‌ها، نشان دهنده بروز عفونت جدی باشند. با این حال، موارد خفیف این بیماری‌ها ممکن است خود به خود بهبود پیدا کنند و به طور کلی می‌توان گفت که هر دوی این بیماری‌ها قابل درمان هستند.