زمانی که باردار می شویم، اغلب با دیدگاهی متفاوت به سلامت خود فکر می‌کنیم. بدن ما اکنون زندگی جدیدی را در خود جای داده است و ما تلاش می‌کنیم هر کاری که در توان داریم را انجام دهیم تا نوزاد آینده خود را سالم و سلامت نگه داریم. به این ترتیب در صورتی که در گذشته نکات بهداشتی خاصی را نادیده می‌گرفته‌ایم، به احتمال زیاد بعد از باردار شدن تصمیم بگیریم که دیگر این نکات را رعایت کنیم. به عنوان مثال، در صورتی که شما در گذشته تصمیم گرفته باشید که از دریافت واکسن MMR خودداری کنید و یا والدین شما تصمیم گرفته باشند که این واکسن در دوران کودکی به شما تزریق نشود، ممکن است بهتر باشد اکنون که باردار هستید آن را دریافت کنید. همچنین ممکن است این واکسن را دریافت کرده باشید، اما بعدا متوجه شده باشید که با گذشت زمان ایمنی بدن شما در برابر یک یا چند ویروس تحت پوشش واکسن ام ام آر کاهش پیدا کرده است.
بر اساس گفته متخصصان زنان و زایمان، متاسفانه امکان دریافت واکسن MMR در دوران بارداری وجود ندارد و یک انتخاب نیست. پزشکان توضیح می‌دهند که اگرچه دریافت سایر انواع واکسن‌ها در دوران بارداری بی‌خطر به شمار می‌روند، اما واکسن ام ام آر یک واکسن ویروسی زنده و ضعیف شده است و منطقاً می‌تواند در صورت بروز عفونت ویروسی به مادر باردار و جنین آسیب برساند.
واکسن MMR چیست؟
واکسن MMR یک نوع واکسن است که از بدن در برابر سه ویروس سرخک، اوریون و سرخجه محافظت می‌کند. هر سه این ویروس‌ها باعث ایجاد بیماری می‌شوند و ممکن است منجر به بروز مشکلات خطرناک و جدی پزشکی و حتی در برخی موارد مرگ شوند. واکسن ام ام آر یک روش ایمن و موثر برای جلوگیری از ابتلا به سرخک، اوریون و سرخجه می‌باشد.
سرخک یک بیماری جدی و خطرناک است که امکان دارد باعث بروز عوارض جانبی مانند تب، بثورات، احتقان بینی و سرفه شود. در صورتی که این بیماری درمان نشود، ممکن است منجر به آسیب مغزی، ذات الریه و حتی مرگ شود.
اوریون باعث ایجاد تب، خستگی، درد عضلانی و تورم غدد بزاقی می‌شود. از جمله عوارض خطرناک بیماری اوریون می‌توان تورم بیضه‌ها یا تخمدان‌ها، کاهش شنوایی، آنسفالیت، مننژیت و مرگ را نام برد.
علائم سرخجه شامل تب، بثورات پوستی و سردرد است. افراد باردار مبتلا به سرخجه مستعد سقط جنین هستند و نوزادان آن‌ها ممکن است با نقص مادرزادی به دنیا بیایند.
بر اساس جدول زمانی واکسن توصیه شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، واکسن MMR معمولاً در دوران کودکی تجویز می‌شود. توصیه می‌شود که کودکان یک دوز از واکسن MMR را بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی خود دریافت کنند و سپس تزریق دوز دوم آن را در فاصله زمانی بین ۴ تا ۶ سالگی انجام دهند. . در صورتی که در دوران کودکی خود واکسن ام ام آر را دریافت نکردید، بسته به عوامل خطر توصیه می‌شود که یک یا دو دوز از واکسن MMR را تزریق کنید.
واکسن MMR چه کاری انجام می‌دهد؟
واکسن MMR می‌تواند به پیشگیری از سه بیماری سرخک، اوریون و سرخجه کمک کند. این عفونت‌های ویروسی، همه بیماری‌های به شدت عفونی هستند که امکان دارد به راحتی در بین افرادی که واکسینه نشده‌اند، پخش شوند.
آیا MMR یک واکسن زنده است؟
واکسن MMR یک ویروس زنده ضعیف (ضعیف شده) است. این بدین معنی است که پس از دریافت این واکسن، ویروس‌های وارد شده به بدن باعث ایجاد یک عفونت بی ضرر با علائم کم یا فاقد علائم می‌شوند. سپس، بدن شما این ویروس‌ها را از بین می‌برد. در واقع سیستم ایمنی بدن شما با عفونتی که ویروس‌های ضعیف شده ایجاد کرده‌اند، مبارزه می‌کند و بدن شما در برابر این ویروس‌ها ایمن می‌شود.
چه افرادی باید واکسن ام ام آر را دریافت کنند؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) توصیه می‌کند که گروه‌های زیر، واکسن MMR را دریافت کنند:
- کودکان: CDC توصیه می‌کند که کودکان اولین دوز واکسن MMR خود را بین سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی دریافت کنند. کودک باید دوز دوم واکسن را در سنین ۴ تا ۶ سالگی دریافت نماید.
- دانشجویان دانشگاه: در صورتی که فرزندی دارید که به دانشگاه می‌رود و مطمئن نیستید که در برابر این سه بیماری ایمنی دارد، لازم است دو دوز واکسن MMR را با فاصله حداقل ۲۸ روز دریافت کند.
- بزرگسالان: در صورتی که مطمئن نیستید که در برابر بیماری‌های نام برده شده ایمنی دارید، لازم است حداقل یک دوز از واکسن MMR را تزریق کنید. برخی از بزرگسالان نیز ممکن است به دو دوز واکسن نیاز داشته باشند. اگر قرار است در محیطی با خطر بالای انتقال بیماری سرخک یا اوریون قرار داشته باشید، لازم است دو دوز از این واکسن را با فاصله حداقل ۲۸ روز دریافت کنید. در اینجا منظور از بزرگسالان شامل دانشجویان دانشگاه، کادر درمان و مسافران خارجی است.
- مسافران خارجی: نوزادان ۶ ماهه به بالا باید واکسن MMR را پیش از سفر خارجی دریافت کنند. نوزادان ۶ تا ۱۱ ماهه باید یک دوز از واکسن را دریافت کنند. سپس لازم است دو دوز دیگر واکسن را مطابق برنامه معمول خود تزریق نمایند.
- پزشکان و کادر درمان: در صورتی که جزو کادر درمان هستید و مطمئن نیستید که در برابر این سه بیماری ایمنی دارید، لازم است دو دوز واکسن MMR را با فاصله حداقل ۲۸ روز دریافت کنید.
گروه های دیگر از افرادی که ممکن است به واکسن MMR نیاز داشته باشند، عبارتند از:
- زنان در سنین باروری: پیش از باردار شدن، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که بدن شما در برابر سرخک، اوریون و سرخجه ایمن است. در صورتی که از این موضوع مطمئن نیستید، لازم است حداقل یک دوز از واکسن را دریافت کنید. همچنین، دریافت واکسن MMR برای مادرانی که به نوزاد خود شیر می‌دهند (تغذیه نوزاد با شیر مادر) بی خطر است.
- افراد در معرض خطر بیش‌تر ابتلا به اوریون در طول شیوع اوریون: مقامات بهداشت ممکن است دوز دیگری از این واکسن را برای افراد خاصی در طول شیوع اوریون توصیه کنند. این افراد شامل کسانی هستند که ممکن است با فردی که اوریون دارد تماس نزدیک داشته باشند.
آیا دریافت واکسن MMR در دوران بارداری بی خطر است؟
با این که که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می‌کند که اگر بزرگسالان در دوران کودکی واکسینه نشده‌اند واکسن MMR را دریافت کنند، اما بارداری یکی از موارد منع مصرف این واکسن است.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می‌کند که هر فردی که قصد باردار شدن را دارد، ابتدا بهتر است با پزشک خود مشورت کند تا مطمئن شود که واکسن ام ام آر دریافت کرده است و در برابر سرخک، اوریون و سرخجه مصونیت دارد. در صورتی که بدن شما در برابر این بیماری‌ها ایمنی نداشته باشد، می‌توانید یک دوز واکسن MMR دریافت کنید؛ اما تزریق واکسن لازم است حداقل یک ماه پیش از شروع بارداری انجام شود.
متخصصان توضیح می‌دهند که دلیل منع دریافت واکسن MMR در تمام افراد باردار به دلیل نوع واکسن MMR است. این یک واکسن یک ویروس ضعیف شده زنده است، به این معنی که نسخه واقعی اما ضعیف شده این ویروس‌ها در واکسن وجود دارند.
به این ترتیب، ویروس‌های موجود در واکسن قادر هستند از جفت عبور کنند و احتمال دارد که جنین شما را آلوده نمایند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است منجر به بروز نقایص مادرزادی، کاهش رشد جنین، سقط جنین و یا از دست دادن بارداری شود.
اگرچه واکسن MMR حاوی ویروس زنده است، اما یک نسخه ضعیف شده از ویروس است و افرادی که سیستم ایمنی کاملاً رشد یافته دارند را بیمار نمی‌کند. با این حال، نوزادانی که هنوز متولد نشده‌اند، سیستم ایمنی مشابه کودک نوپا یا کودک بزرگ‌تری که واکسن MMR را دریافت می‌کند را ندارند.
از آنجایی که سیستم ایمنی جنین هنوز در حال رشد است، در معرض خطر ابتلا به ویروس‌ها یا باکتری‌هایی قرار دارد که به افراد دارای سیستم ایمنی بالغ آسیبی نمی‌رسانند. بنابراین قرار گرفتن جنین در حال رشد در خطر دلیل اصلی این است که چرا تزریق واکسن MMR هرگز در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
هر بارداری با دیگری متفاوت است. بنابراین اگر در مورد مصرف واکسن MMR در دوران بارداری سوالی دارید، حتماً با یک پزشک در مورد شرایط خود مشورت کنید.
اگر پیش از این که بدانم باردار هستم واکسن دریافت کنم، چه باید کرد؟
اگر پیش از آن که متوجه شوید که باردار شده‌اید واکسن MMR را دریافت کرده‌اید، وحشت نکنید. اگرچه دریافت واکسن MMR در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، اما خطر آن برای شما و جنین شما کم است و به تنهایی دلیلی برای سقط و اتمام بارداری شما نیست.
پزشکان توصیه می‌کنند که بهتر است حداقل چهار هفته پس از دریافت واکسن MMR قبل از تلاش برای باردار شدن صبر کنید. اما گاهی اوقات بارداری ممکن است شما را غافلگیر کند. اگر بیمار قبل از این که بداند باردار است واکسینه شود، پزشک به او اطمینان می‌دهد که خطر ابتلا به سندرم سرخجه مادرزادی یا سقط جنین بسیار کم است.
پزشکان توصیه می‌کنند که در صورتی که این اتفاق برای شما افتاد، تحت نظر پزشک باشید. اطمینان حاصل کنید که این اطلاعات را با پزشک خود به اشتراک می‌گذارید تا او بتوانند بر بارداری و جنین در حال رشد شما نظارت داشته باشد.
خطرات دریافت واکسن ام ام آر در دوران بارداری
دریافت واکسن MMR در دوران بارداری، حاملگی و جنین شما را در معرض خطرات و عوارض جدی و خطرناک قرار می‌دهد. باز هم تاکید می‌کنیم که دلیل این موضوع این است که واکسن MMR حاوی ویروس‌های زنده و ضعیفی است که احتمال دارد از جفت عبور کرده و باعث آسیب به جنین شوند.
در ادامه بیایید در مورد برخی از عوارض احتمالی که در صورت مصرف واکسن MMR در دوران بارداری ایجاد می‌شوند، صحبت کنیم.
سندرم سرخجه مادرزادی
به گفته پزشکان، در صورتی که جنین شما به سرخجه مبتلا شود احتمال دارد که دچار عارضه ای به نام سندرم سرخجه مادرزادی شود.
پزشکان توضیح می‌دهند که این سندرم می‌تواند باعث ایجاد ناتوانی‌های ذهنی، نقص قلبی و کاهش شنوایی شود. همانطور که CDC نیز خاطرنشان می‌کند، خطر ابتلا به سندرم سرخجه مادرزادی در ۱۲ هفته اول بارداری بیش‌تر است و پس از ۲۰ هفته به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
نقایص مادرزادی و محدودیت رشد جنین
متخصصان می‌گویند که ابتلای جنین به سرخک نیز امکان دارد باعث ایجاد نقص مادرزادی در نوزاد شود. علاوه بر این، عفونت سرخک ممکن است باعث محدود شدن رشد جنین شود که با عناوینی مانند محدودیت رشد داخل رحمی یا IUGR نیز شناخته می‌شود.
از دست دادن و سقط جنین و زایمان زودرس
متخصصان توضیح می‌دهند که خطر مرده زایی یا سقط جنین در مادرانی که در دوران بارداری واکسن MMR را دریافت می‌کنند، بیش‌تر است.
چه زمانی می‌توانم واکسن MMR را دریافت کنم؟
در صورتی که باردار هستید و هرگز واکسن MMR را دریافت نکرده‌اید یا در برابر ویروس‌هایی که از آن محافظت می‌کنند مصونیت ندارید، می‌توانید پس از تولد نوزاد خود واکسن MMR را دریافت کنید. واکسن MMR به طور معمول به زنان که در دوران بارداری نسبت به این سه بیماری ایمنی ندارند، پس از زایمان تزریق می‌شود.
خوشبختانه، در زمان شیردهی، دلیلی وجود ندارد که نتوانید واکسن را مصرف کنید. به گفته پزشکان نه تنها دریافت واکسن برای نوزاد شیرخوار شما بی خطر است، بلکه در صورتی که به نوزاد خود شیر می دهید نیز آنتی بادی‌های واکسن می‌توانند وارد شیر شما شوند و در نتیجه از نوزاد شما محافظت کنند.
جایگزین‌های ایمن برای بارداری
متأسفانه هیچ واکسن جایگزینی وجود ندارد که بتوانید در دوران بارداری برای محافظت از خود در برابر سرخک، اوریون و سرخجه استفاده کنید. بنابراین در صورتی که پیش از باردار شدن واکسن خود را دریافت نکرده‌اید، لازم است برای دریافت واکسن MMR تا زمان تولد نوزاد خود صبر کنید.
با این وجود، اگر نگران ابتلا به یکی از ویروس‌هایی هستید که واکسن MMR در برابر آن‌ها از بدن محافظت می‌کند، چند کار وجود دارد که می‌توانید برای سالم نگه داشتن خود و جنین خود انجام دهید.
عفونت را کنترل کنید
اگر در نزدیکی افراد دیگری هستید که ممکن است به سرخک، اوریون یا سرخجه مبتلا شده باشند و یا در صورتی که در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که این بیماری‌ها در آن در حال شیوع هستند، رعایت نکات بهداشتی از اهمیت بسیاری برخوردار است. پزشکان پیشنهاد می‌کنند که این نکات شامل شستن مکرر دست‌ها و محدود کردن تماس با هر فردی است که ممکن است آلوده باشد. اطمینان از این که اطراف خود را با افرادی که در برابر این ویروس‌ها واکسینه شده‌اند احاطه کنید نیز بسیار مهم است.
تماس را محدود کنید
اگر در برابر سرخک، اوریون یا سرخجه مصون نیستید و فردی را می‌شناسید که به این ویروس‌ها مبتلا شده است، لازم است از تماس با او خودداری کنید. همچنین لازم است از افرادی که واکسن MMR را دریافت نکرده‌اند و واکسینه نشده‌اند و یا اخیراً از عفونت بهبود یافته‌اند، دوری کنید.