این روزها، قبح صحبت در مورد اختلالات روحی و خلقی پس از زایمان در حال کم شدن است و این بسیار خوب است. امروزه ما می‌توانیم راحت‌تر و بی پرده‌تر در مورد این واقعیت صحبت کنیم که بسیاری از زنان پس از زایمان دچار اختلالات خلقی و مشکلات روحی می‌شوند و آگاهی بیش‌تر در مورد این بیماری‌ها به این معنی است که احتمال کمک رسانی و درمان مناسب برای چنین زنانی بیش‌تر خواهد بود. به همین دلیل در این مقاله به بررسی جزئیات سرخوشی شدید پس از زایمان یا اختلال هیپومانیا پس از زایمان می‌پردازیم.
با وجود تمام پیشرفتی که در سال‌های اخیر در مورد مشکلات زنان پس از زایمان حاصل شده است، اما هنوز هم لازم است که تلاش بیش‌تری برای درک و آموزش جامعه در مورد اختلالات خلقی پس از زایمان انجام شود. به عنوان مثال، بسیاری از خدمات سلامت روان پس از زایمان بر افسردگی و اضطراب پس از زایمان تمرکز دارند و با این که درست است که این مشکلات در زنان شایع هستند (۱۰ تا ۱۵ درصد از زنان پس از زایمان افسردگی و اضطراب را تجربه می‌کنند)، اما این دو، تنها مشکلات روحی رایج در دوره پس از زایمان نمی‌باشند.
برای مثال، برخی از زنان، شادی اغراق شده، انرژی بدون محدودیت، بی خوابی و احساس شکست ناپذیری را بعد از زایمان تجربه می‌کنند. ممکن است تصور کنید که این علائم و نشانه‌ها مثبت هستند و به این معنی است که مادر یک اختلال خلقی پس از زایمان را تجربه نمی‌کند. اما با این که این نشانه‌ها ممکن است در ظاهر بی ضرر به نظر برسند و گاهی اوقات هم بی خطر باقی بمانند، احتمال دارد که جزو نشانه‌های سرخوشی شدید پس از زایمان یا هیپومانیا پس از زایمان باشند.
به عبارت ساده، سرخوشی شدید یا یوفوریا پس از زایمان که اغلب با عنوان هیپومانیا پس از زایمان یا بیبی پینکز (the baby pinks) شناخته می‌شود، در روزها و هفته‌های پس از زایمان جزو علائم و نشانه‌های سرخوشی شدید یا هیپومانیا به شمار می‌رود.
با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط انجمن اعصاب و روان (Neuropsychiatry)، بایگانی سلامت روان زنان، علائم و نشانه‌های سرخوشی پس از زایمان در زنانی که زایمان کرده‌اند، به طور قابل توجهی شایع است و بین ۹.۶ تا ۴۹.۱ درصد از مادران زایمان کرده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از میان مادرانی که برای درمان اختلالات خلقی پس از زایمان به کلینیک مراجعه کرده‌اند، ۱۲ تا ۳۰ درصد علائم و نشانه‌های هیپومانیا یا اختلال نیمه شیدایی پس از زایمان را از خود نشان می‌دهند.
افرادی که سرخوشی پس از زایمان را تجربه می‌کنند، ممکن است به نظر خوب بیایند؛ اما همیشه اینطور نیست. حتی با این که نشانه‌های سرخوشی پس از زایمان از جمله به طور شدید پر انرژی بودن یا به شدت شاد بودن ممکن است به عنوان یک ویژگی مثبت تلقی شوند، اما این نشانه‌ها همچنان جزو علائم یک اختلال خلقی و مشکل روحی هستند که لازم است درمان و رفع شود.
سرخوشی پس از زایمان چیست؟
سرخوشی پس از زایمان شامل مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها از جمله هیجان و شادی شدید، افزایش انرژی و یا فعالیت و مشکل در تمرکز است که معمولاً در دو هفته اول پس از زایمان بروز پیدا می‌کند.
مشابه بیبی بلوز یا افسردگی پس از زایمان، بیبی پینکز نیز ممکن است به مدت چند روز ظاهر شود و به سرعت از بین برود. دکتر کاتلین کندال تاکت، روانشناس متخصص در حوزه افسردگی پس از زایمان و سلامت روان بارداری که دانشیار بالینی اطفال در مرکز علوم بهداشت دانشگاه فناوری تگزاس است، در این رابطه می‌گوید: “بسیاری از اوقات مادر احساس می‌کند که مقدار زیادی انرژی دارد و ممکن است حس کند که خوشحال است. این حالت ممکن است فقط نشان دهنده این باشد که همه چیز خوب پیش می‌رود و اکسی توسین در جریان است. مادر احساس خوبی دارد و احساس حمایت روانی می‌کند. هیچ چیز منفی در این حالت وجود ندارد.”
اما در موارد نادری، سرخوشی پس از زایمان امکان دارد که جزو علائم و نشانه‌های ابتدایی یک اختلال سلامت روان باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که مادرانی که سرخوشی شدید پس از زایمان را تجربه می‌کنند، احتمال بیش‌تری وجود دارد که شش هفته پس از زایمان به افسردگی پس از زایمان (PPD) مبتلا شوند. در برخی موارد، سرخوشی پس از زایمان ممکن است در واقع یک دوره هیپومانیا یا تغییرات شدیدی در خلق و خو، احساسات و یا فعالیت‌های شما باشد که در اختلال دوقطبی خفیف پس از زایمان رخ می‌دهد.
دکتر لورن آزبورن، روانپزشک باروری در بیمارستان نیویورک-پرسبیتریان و رئیس مرکز تحقیقات بالینی در دپارتمان زنان و زایمان Weill Cornell Medicine، در این رابطه توضیح می‌دهد: “سرخوشی شدید پس از زایمان یک عامل خطر برای بروز افسردگی پس از زایمان محسوب می‌شود و همینطور بخشی از افراد دارای آن، مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده می‌شوند. در درصد بسیار کمی از زنانی که زایمان می‌کنند، علائم سرخوشی پس از زایمان ممکن است یک پیشروی اولیه برای روان پریشی پس از زایمان باشد. این اختلال شامل دوره‌های شیدایی شدید و بسیار شدید است.
شما می‌توانید به این اختلال تقریباً مانند یک طیف رنگی فکر کنید که در یک یک طرف آن احساس سرخوشی قرار دارد و در طرف دیگر اختلال شیدایی. هیپومانیا در بین این دو قرار دارد.
بر اساس تحقیقات، تا ۵۰ درصد از زنان زایمان کرده، علائم سرخوشی پس از زایمان را تا پنج روز پس از زایمان تجربه می‌کنند. البته خبر خوب این است که کارشناسان تخمین می‌زنند که تعداد بسیار کم‌تری از این زنان در عمل به اختلالات خلقی مبتلا می‌شوند. تخمین زده می‌شود که کم‌تر از ۵ درصد از زنان پس از زایمان دارای اختلال دوقطبی پس از زایمان هستند و مطالعات نشان می‌دهند که تقریباً ۰.۱ درصد از افرادی که زایمان کرده‌اند به روان پریشی پس از زایمان مبتلا می‌شوند. این آمار کافی است که بگوییم، این اختلال جدی اما نادر است.
علائم سرخوشی پس از زایمان چیست؟
به طور کلی سرخوشی پس از زایمان برای فردی که آن را تجربه می‌کند، حداقل در ابتدا احساس خوبی دارد. اما در صورتی که علائم آن شدیدتر شوند یا درمان نشوند، سرخوشی پس از زایمان می‌تواند باعث ایجاد احساس اضطراب، سردرگمی و خستگی شود. اگر سرخوشی پس از زایمان درمان نشود، همچنین ممکن است تبدیل به بیماری‌های روانی مانند افسردگی پس از زایمان یا در موارد نادر، روان پریشی پس از زایمان شود.
سرخوشی پس از زایمان با شادی شدید، انرژی بسیار زیاد و احساس شکست ناپذیری تشخیص داده می‌شود. تجربه هر فرد در مورد سرخوشی پس از زایمان با دیگری متفاوت است، اما به صورت کلی، علائم آن ممکن است شامل موارد باشد:
- تجربه داشتن انرژی بسیار زیاد و بسیار شدید
- احساس خوشحالی بسیار زیاد
- احساس نتیجه دادن کارها و هدف داشتن
- نیاز کم به خواب
- بسیار پرحرف بودن، تقریباً شبیه به حالتی که انگار نمی‌توانید دست از صحبت کردن بردارید.
- احساس این که بهتر از انسان‌های دیگر هستید، گویی که انگار می‌توانید هر کاری را انجام دهید.
- احساس جنسی، خلاقیت و قدرت بیش‌تر از حالت عادی شما
- گرفتن تصمیمات بی پروا مانند رفتن به پاساژ و خرج کردن تمام پول خود
- تجربه به هم ریختن افکار و مشکل در تمرکز
- احساس غرور غیر واقعی نسبت به خود یا احساس مهم بودن
در صورتی که شما یا یکی از نزدیکانتان هر یک از علائم بالا را پس از زایمان دارید، توصیه می‌کنیم که با خود تماس بگیرید و از او کمک بخواهید. اگر این علائم مراقبت از خود یا نوزادتان را برای شما دشوار می‌کنند، لازم است که فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
خطرات مرتبط با بیبی پینکز
موارد خفیف سرخوشی پس از زایمان یا هیپومانیا پس از زایمان ممکن است مشکلی ایجاد نکنند. به عنوان مثال، اگر در دو هفته اول پس از زایمان، نوسانات خلقی، از جمله احساس سرخوشی پس از زایمان را تجربه کنید، ممکن است به سادگی مبتلا به افسردگی پس از زایمان باشید که از جمله علائم آن می‌توان نوسانات شدید خلق و خو از جمله احساسات شدید و پر نوسان شادی و غمگینی را نام برد.
افسردگی پس از زایمان یا بیبی بلوز حالتی است که تقریباً همه زنان پس از بچه دار شدن آن را تجربه می‌کنند و به تغییرات هورمونی در دوره پس از زایمان مرتبط است. با این حال، نوسانات شدید خلق و خوی مرتبط با افسردگی پس از زایمان باید بعد از گذشت دو هفته اول از زایمان از بین بروند. اگر این نوسانات خلقی بیش از دو هفته پس از زایمان طول بکشد، ممکن است به اختلالی شدیدتر از بیبی بلوز مبتلا شده باشید.
اگر تغییر خلق و خوی شدید را تجربه می‌کنید، به خصوص اگر این حالت در توانایی شما در مراقبت از خود یا نوزاد شما اختلال ایجاد کند، ممکن است دچار اختلال خلقی پس از زایمان شده باشید.
ارتباط بین سرخوشی پس از زایمان با افسردگی پس از زایمان
بخشی از دلیل این که سرخوشی پس از زایمان باید جدی گرفته شود، ارتباط آن با افسردگی پس از زایمان است. با توجه به اطلاعات به دست آمده از متخصصان در این زمینه، ابتلا به سرخوشی پس از زایمان خطر افسردگی پس از زایمان را نیز افزایش می‌دهد.
محققان تخمین می‌زنند که یک چهارم تا یک پنجم زنانی که به افسردگی پس از زایمان (PND) مبتلا می‌شوند، سابقه هیپومانیا پس از زایمان را داشته‌اند. به عبارت دیگر، تجربه سرخوشی یا هیپومانیا پس از زایمان به احتمال زیاد به این معنی است که بعدا شانس بیش‌تری برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان وجود خواهد داشت.
متخصصان توضیح می‌دهند که اطلاع از ارتباط بین سرخوشی پس از زایمان و افسردگی پس از زایمان باید بر مراقبت از مادر پس از زایمان تاثیر بگذارد. چرا که بسیاری از ما افسردگی پس از زایمان را یک اختلال خلقی خفیف می‌دانیم، اما این تمام موضوع نیست.
اگر پزشکان فقط به دنبال علائم و نشانه‌های معمول افسردگی بگردند و به نشانه‌های سرخوشی پس از زایمان توجه نکنند، ممکن است برخی از موارد افسردگی پس از زایمان نادیده گرفته شوند. توانایی شناسایی نشانه‌های سرخوشی پس از زایمان می‌تواند به پزشکان کمک کند تا مادرانی را که ممکن است در معرض خطر افسردگی پس از زایمان قرار داشته باشند، شناسایی کنند.
ارتباط سرخوشی پس از زایمان و روان پریشی پس از زایمان
روان پریشی پس از زایمان نادر است و پس از زایمان از هر ۱,۰۰۰ مادر، ۱ یا ۲ نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
با این حال، سرخوشی و هیپومانیا جزو علائم و نشانه‌های بسیار شایع این اختلال هستند. این یکی از دلایلی است که سرخوشی پس از زایمان باید جدی گرفته شود و تحت بررسی و درمان حرفه‌ای قرار گیرد. به خصوص هر فردی که سابقه اختلال دوقطبی یا روان پریشی پس از زایمان داشته باشد، در خطر ابتلا به مشکلات خلقی بیش‌تر قرار دارد.
سایر علائم روان پریشی پس از زایمان شامل گیجی، بی قراری و توهم می‌باشند. در روان پریشی پس از زایمان خلق و خو نوسان بسیار زیادی دارد. تغییر از یک حالت افراطی به حالت افراطی دیگر نشانه اصلی این اختلال است. با این که روان پریشی پس از زایمان غیر معمول است، یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته می‌شود و افرادی که مشکوک به تجربه آن هستند باید به سرعت تحت درمان روانپزشک قرار گیرند.
روند درمان
پزشکان هنوز در حال یادگیری در مورد سرخوشی پس از زایمان و بهترین راه برای درمان آن هستند. در حالی که واضح است که بسیاری از زنان، علائم هیپومانیا را پس از زایمان تجربه می‌کنند، تحقیقات بیش‌تری باید در مورد ارتباط علائم آن با سایر اختلالات خلقی پس از زایمان انجام شود.
با این حال، در صورتی که شما هر یک از علائم سرخوشی پس از زایمان را تجربه می‌کنید یا در صورتی که به نظر می‌رسد که یکی از نزدیکان شما این علائم را تجربه می‌کند، مهم است که با پزشک تماس بگیرید و کمک دریافت کنید.
پزشک شما می‌تواند در مورد شرایط خاص شما صحبت کند از جمله این که علائم به چه شکل در شما ظاهر می‌شوند و این که آیا این علائم ممکن است نشان دهنده یک اختلال خلقی پس از زایمان باشند که نیاز به درمان دارد یا خیر. این روزها روش‌های بسیاری برای درمان اختلالات خلقی پس از زایمان وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان تراپی از طریق شناختی-رفتاری و بین فردی را نام برد.
پزشک شما همچنین احتمالاً سلامت کلی شما را بررسی می‌کند و برای رد احتمال عدم وجود تعادل هورمونی، اختلالات تیروئید یا سایر بیماری‌هایی که ممکن است باعث بروز علائم در شما شوند، آزمایش خون انجام می‌دهد. جستجوی درمان برای اختلال خلقی پس از زایمان در ابتدا می‌تواند ترسناک به نظر برسد، اما منابع بسیار زیادی برای کمک به شما وجود دارند و شما لیاقت این را دارید که احساس بهتری داشته باشید و بیش‌تر خودتان باشید.
سخن آخر
بچه دار شدن یک تغییر بزرگ است و معمولاً احساسات و خلق و خوی شما به شدت تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. به هر صورت، احتمالاً کل زندگی شما نسبت به قبل از به دنیا آمدن فرزند شما متفاوت خواهد شد.
گاهی اوقات فهمیدن این که آیا چیزی که تجربه می‌کنید استرس طبیعی بچه دار شدن است یا مشکلی جدی تر مانند اختلال خلقی پس از زایمان، دشوار است. بخشی از این که تشخیص نشانه‌های پنهان سرخوشی پس از زایمان بسیار سخت است، این است که ممکن است واقعاً احساس خوب بودن و پر انرژی بودن داشته باشید. ممکن است از خود بپرسید: “چگونه این می‌تواند مشکل باشد؟”
با این حال، هر زمان که خلق و خویی را تجربه می‌کنید برای شما بیش از حد شدید یا غیر عادی است و هر زمانی که این تغییر خلق و خو باعث می‌شود کم‌تر بتوانید از خود یا نوزاد خود مراقبت کنید، باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. او می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید که چه اتفاقی برای شما افتاده است و آیا مراقبت پزشکی لازم است یا خیر. همچنین به خاطر داشته باشید که کمک گرفتن در این مورد خجالت ندارد: اختلالات خلقی پس از زایمان بسیار رایج و کاملا قابل درمان هستند.