تب دنگی یک بیماری است که توسط نیش پشه‌های آلوده به یکی از ویروس‌های دنگی منتقل می‌شود. علائم این بیماری معمولاً شبیه آنفولانزا هست، اما ویروس‌های دنگی می‌توانند به تب‌دنگی شدید (تب خونریزی‌دهنده دنگی)، یک وضعیت تهدید کننده زندگی بدل شوند. آلوده شدن برای بار دوم خطر ابتلا به علائم جدی را افزایش می‌دهد. اگر شخصی قبلاً یک بار به بیماری دنگی مبتلا شده باشد، ممکن است در برابر این بیماری واکسینه شود. با پینو بیبی همراه باشید تا درباه این بیماری مهلک که این روزها خیلی شیوع پیدا کرده است بیشتر بدانید.
تب دنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری است که می‌توانید از نیش پشه حامل یکی از چهار نوع ویروس دنگی (DENV) به آن مبتلا شوید. این ویروس بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا، بخش‌هایی از آسیا و جزایر اقیانوس آرام یافت می‌شود.
دنگی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود و مسری نیست مگر زمانی که از یک فرد باردار به فرزندش منتقل شود. علائم معمولاً با اولین عفونت خفیف هستند، اما اگر شخص عفونت دیگری با نسخه دیگری از DENV دریافت کند، خطر عوارض شدید بیماری افزایش می‌یابد.
تب دنگی چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
دنگی بیشتر در آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا، بخش‌هایی از آسیا و جزایر اقیانوس آرام یافت می‌شود. برخی از مناطق ایالات متحده نیز مبتلا به دنگی هستند. کسانی که در این مناطق زندگی می‌کنند یا به آنها سفر می‌کنند – بیش از نیمی از مردم جهان – بیشتر در معرض خطر هستند. عموماً کودکان و افراد مسن در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های جدی مانند تب‌دنگی هستند.
تب دنگی چقدر شایع است؟
تحقیقات علمی تخمین می‌زند که تقریباً ۴۰۰ میلیون نفر در سال به تب دنگی مبتلا میشوند، اما اکثر آنها (حدود ۸۰ درصد) هیچ علامتی ندارند.
آیا می‌توانید در برابر تب‌دنگی مصون باشید؟
پاسخ مثبت است. پس از آلوده شدن به یک نسخه از ویروس دنگی، می‌توانید در برابر این بیماری مصونیت کسب کنید. از آن جایی که حداقل چهار نسخه (سویه) از ویروس (DENV) وجود دارد، مصون شدن در برابر این بیماری بسیار پیچیده است.
سیستم ایمنی بدن شما ابزارهایی دارد که میتواند از آن برای تشخیص عفونت‌ها و عملکرد بهتر در مبارزه استفاده کند. همانطور که بدن شما با یک ویروس مبارزه می‌کند، از طریق جعبه ابزار خود بررسی می‌کند تا بفهمد کدام ابزار (آنتی بادی) را دارد که میتواند آن تهدید خاص را از بین ببرد.
آنتی‌بادی‌ها برای هر مهاجم مضر بدن شما خاص هستند و مانند کلید یک قفل به آنها متصل میشوند. آنتی بادی‌ها به هدف خاص خود می‌رسند و سیستم ایمنی شما آن را از بین می‌برد. هنگا‌می که بدن شما بداند چگونه با آن ویروس خاص مبارزه کند، بعید است که دوباره به آن مبتلا شوید.
پس از دریافت یکی از چهار سویه DENV، دیگر نمی‌توانید آن را دریافت کنید. اما آنتی بادی‌های آن سویه کاملاً با نسخه‌های دیگر مطابقت ندارند. بنابراین اگر بعداً توسط نسخه دیگری از DENV آلوده شوید، در واقع میتواند از این تناسب ناقص برای فریب دادن سیستم ایمنی شما (افزایش وابسته به آنتی‌بادی) استفاده کند.
سویه‌های مختلف می‌توانند از اولین سویه‌ای که داشتید توسط آنتی‌بادی گیر کرده و به داخل سلول‌های شما کشیده شوند، اما – به دلایلی که کاملاً شناخته نشده‌اند – از بین نمی‌روند. سپس در داخل سلول‌های شما قرار می‌گیرد بدون این که سلول‌های شما بدانند مضر است. این باعث می‌شود که ویروس راحت‌تر شما را آلوده کند و باعث بیماری جدی‌تر شود.
علائم تب دنگی چیست؟
بیشتر عفونت‌های دنگی علائمی ایجاد نمی‌کنند. علائم تب‌دنگی عبارت هستند از:
- تب بالا (۱۰۴ درجه فارنهایت / ۴۰ درجه سانتی‌گراد)
- کهیر
- درد شدید پشت چشم
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد عضلات، استخوان و مفاصل
علائم تب دنگی ۴ تا ۱۰ روز پس از نیش پشه ظاهر می‌شود و میتواند سه تا هفت روز طول بکشد. حدود یک نفر از هر ۲۰ نفر مبتلا به دنگی پس از شروع به محو شدن علائم اولیه، دچار تب شدید میشوند.
تب دنگی شدید (تب خونریزی دهنده دنگی) چیست؟
دنگی شدید در واقع وخیم شدن تب‌دنگی معمولی است که میتواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم هشدار دهنده تب شدید معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از برطرف شدن تب مشاهده می‌شود.
دنگی شدید یک وضعیت اورژانس پزشکی است که میتواند کشنده باشد. اگر مبتلا به دنگی هستید یا در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که تب دنگی شایع است، در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فوراً به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید:
- درد معده یا شکم
- استفراغ مکرر
- ریختن خون یا خون در مدفوع
- خونریزی بینی یا خونریزی لثه
- خستگی شدید، بی‌قراری یا تحریک پذیری
چه چیزی باعث تب دنگی می‌شود؟
تب دنگی توسط یکی از چهار ویروس دنگی ایجاد می‌شود. وقتی یک پشه آلوده به ویروس دنگی شما را نیش می‌زند، این ویروس میتواند وارد خون شما شود و از خودش کپی کند. خود ویروس و پاسخ سیستم ایمنی شما میتواند باعث ایجاد احساس بیماری در شما شود.
این ویروس میتواند قسمت‌هایی از خون را که تشکیل لخته و ساختاری به رگ‌های خونی شما میدهند، از بین ببرد. این وضعیت، همراه با مواد شیمیایی خاصی که سیستم ایمنی شما ایجاد می‌کند، میتواند باعث نشت خون از رگ‌های شما و خونریزی داخلی شود که منجر به علائم تهدید کننده زندگی در تب دنگی شدید می‌شود.
تب دنگی چگونه گسترش می‌یابد؟
دنگی توسط پشه‌های آئدس که حامل ویروس‌هایی مانند زیکا و چیکونگونیا هستند، منتقل می‌شود. پشه‌ها فرد مبتلا به تب دنگی را نیش می‌زنند و سپس شخص دیگری را نیش می‌زنند و باعث عفونت میشوند.
آیا تب دنگی مسری است؟
تب دنگی مانند آنفولانزا مستقیماً از فردی به فرد دیگر مسری نیست. تنها راه ابتلا به دنگی از شخص دیگر این است که فرد باردار مبتلا شود. اگر باردار هستید و به تب دنگی مبتلا هستید، می‌توانید آن را در دوران بارداری یا زایمان به کودک خود منتقل کنید.
تب دنگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تب دنگی با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. پزشک نمونه‌ای از خون را از طریق سیاهرگ می‌گیرد و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد تا نشانه‌های ویروس دنگی را جستجو کند. همچنین ممکن است مشخص کند که کدام یک از چهار نسخه را دارید. پزشک شما میتواند از آزمایش خون برای یافتن ویروس‌های دیگری که باعث علائم مشابه میشوند استفاده کند.
تب دنگی چگونه درمان می‌شود؟
هیچ دارویی برای درمان تب دنگی وجود ندارد. پزشک به شما توصیه‌هایی در مورد نحوه مدیریت علائم و این که چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنید، به شما می‌دهد.
چگونه علائم تب‌دنگی را مدیریت کنم؟
مدیریت علائم تنها راه برای درمان تب‌دنگی است. توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنید، که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- با نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات، خود را هیدراته نگه دارید.
- تا حد امکان استراحت کنید.
- درمان درد فقط با استامینوفن (مانند Tylenol®).
- ایبوپروفن (مانند Advil®) یا آسپرین مصرف نکنید. این میتواند خطر خونریزی داخلی تهدید کننده زندگی را افزایش دهد.
چگونه می‌توانم خطر ابتلا به تب دنگی را کاهش دهم؟
دو راه اصلی برای محافظت از خود در برابر تب دانگ، اجتناب از نیش پشه و واکسیناسیون است.
حفاظت از پشه
- بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به تب دنگی محافظت از خود در برابر نیش پشه است:
- از مواد دافع حشرات ثبت شده در EPA استفاده کنید که حاوی ۲۰ تا ۳۰ درصد DEET یا سایر مواد شناخته شده برای کمک به دور نگه داشتن پشه‌های Aedes هستند.
- پوست در معرض دید را در فضای باز بپوشانید، به خصوص در شب که احتمال حضور پشه‌ها در اطراف بیشتر است.
- آب راکد (سطل‌ها یا بشکه‌ها، حمام پرندگان، وسایل قدیمی که ممکن است آب باران را در خود نگه دارند) را بردارید و مناطق کم ارتفاعی را که آب میتواند در آن جمع شود را پر کنید.
- با ترمیم سوراخ‌های روی توری پنجره و بسته نگه داشتن پنجره‌ها و درها در صورت امکان، پشه‌ها را بیرون از خانه خود نگه دارید.
- شب‌ها در مناطقی که تب دنگی شایع است از پشه بند استفاده کنید.
- اگر باردار هستید، در صورت امکان از سفر به مناطقی که تب دنگی شایع است خودداری کنید.
- هنگام سفر، حتماً با ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی مشورت کنید تا متوجه شوید که آیا در مقصد شما شیوع بیماری وجود دارد یا خیر.
واکسن دنگی
- واکسن دنگی (Dengvaxia™) تنها در صورتی توصیه می‌شود که قبلاً تب دنگی داشته‌اید. اگر در آینده نسخه دیگری از ویروس دنگی دریافت کنید، میتواند خطر ابتلا به دنگی شدید (تب خونریزی دهنده دنگی) را کاهش دهد.
- اگر قبلاً به تب دنگی مبتلا نشده‌اید، دریافت واکسن توصیه نمی‌شود. از آن جایی که یک بار آلوده شدن به تب دنگی در صورت ابتلا به نسخه دیگری از ویروس (تقویت وابسته به آنتی بادی) احتمال ابتلای شما را بیشتر می‌کند، واکسینه شدن قبل از ابتلا به دنگی برای اولین بار میتواند خطر ابتلا به دنگی شدید را افزایش دهد. پزشک شما یک آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت قبلی دنگی انجام می‌دهد تا تأیید کند که قبل از تزریق واکسن به تب‌دنگی مبتلا شده‌اید.
- واکسیناسیون برای همه در دسترس نیست. به عنوان مثال، مسافران از ایالات متحده هنوز واجد شرایط نیستند. با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی منطقه خود مشورت کنید تا متوجه شوید که آیا واجد شرایط واکسیناسیون تب‌دنگی هستید یا خیر.
اگر تب دنگی داشته باشم چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
بیشتر موارد تب دنگی علائمی ندارند یا علائم خفیف هستند، اما گاهی اوقات ممکن است یک مورد جدی‌تری داشته باشید که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
تب دنگی چقدر طول می‌کشد؟
علائم اولیه دنگی سه تا هفت روز طول می‌کشد. بیشتر مردم پس از این احساس بهتری پیدا می‌کنند، اما برخی از آنها مبتلا به دنگی شدید تهدید کننده زندگی هستند که نیاز به درمان در یک مرکز پزشکی دارد.
آیا می‌توان از تب دنگی جان سالم به در برد؟
اکثر مردم از تب دنگی بدون هیچ گونه عارضه پایدار بهبود می‌یابند. اگر علائم تب دنگی را دارید، تقریباً یک در ۲۰ احتمال بدتر شدن آن به دنگی شدید را دارید. اگر دنگی شدید دارید و بلافاصله در بیمارستان یا مرکز درمانی تحت درمان قرار می‌گیرید، بیش از ۹۹ درصد شانس بهبودی دارید.
عوارض تب دنگی در بارداری
اگر باردار هستید و تب دنگی دارید، میتواند باعث سقط جنین، وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس شود. مهم است که اقداماتی را برای جلوگیری از ابتلا به دنگی در دوران بارداری انجام دهید تا از خود و جنین در حال رشدتان محافظت کنید.
آیا می‌توانید چندین بار به تب دنگی مبتلا شوید؟
بله؛ از آن جایی که حداقل چهار نسخه (سویه) از ویروس دنگی وجود دارد، شما می‌توانید بیش از یک بار به دنگی مبتلا شوید.
معمولاً در برابر اولین باری که با آن بیمار می‌شوید مصون می‌شوید و نمی‌توانید دوباره به آن مبتلا شوید. اما پس از آن می‌توانید با یکی از سه سویه دیگر بیمار شوید. در واقع، اگر بیش از یک بار مبتلا به دنگی شوید، احتمال این که به شدت بیمار شوید، بیشتر است.
اگر دنگی داشته باشم چگونه از خودم مراقبت کنم؟
اگر قبلاً به تب دنگی مبتلا بوده‌اید و در آینده نسخه دیگری از ویروس را دریافت کنید، به احتمال زیاد به شدت بیمار خواهید شد. واکسن زدن و اقدامات احتیاطی بیشتری را برای محافظت از خود در برابر نیش پشه در نظر بگیرید، به خصوص اگر در مکانی زندگی می‌کنید که تب‌دنگی شایع است.
چه زمانی باید به خاطر تب دنگی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که دنگی در آن شایع است یا اخیراً از منطقه‌ای بازدید کرده‌اید که این بیماری در آن جا شایع هست، در صورت داشتن علائم دنگی با یک پزشک تماس بگیرید و مشورت کنید. پزشک شما را راهنمایی می‌کند که چگونه از خود مراقبت کنید و چه زمانی به دنبال درمان اضافی باشید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر علائم هشدار دهنده دنگی شدید دارید، حتی اگر علائم اولیه شما بهتر شده باشد، فوراً به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید. دنگی شدید میتواند خیلی سریع زندگی را تهدید کند.
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
آیا باید واکسن دنگی بزنم؟
برای برطرف شدن علائمم چه داروهایی مصرف کنم؟
برای چه علائمی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
سوالات متداول
خیر، در حالی که تنها درصد کمی از مبتلایان به هر یک از این بیماریها در اثر آن میمیرند، مالاریا در سراسر جهان از تب دنگی کشندهتر است.
از حدود ۴۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان که هر سال به دنگی مبتلا میشوند، حدود ۴۰,۰۰۰ نفر به دلیل آن میمیرند (حدود ۰.۰۱ درصد). از حدود ۲۷۱ میلیون نفر در سراسر جهان که هر ساله به مالاریا مبتلا میشوند، حدود ۶۲۷۰۰۰ نفر به دلیل آن میمیرند (حدود ۰.۳ درصد).
یادآوری این نکته مهم است که هر بیماری در برخی از نقاط جهان میتواند کشندهتر از سایر نقاط جهان باشد. کودکان آفریقایی به طور نامتناسبی در معرض خطر مرگ ناشی از مالاریا هستند، در حالی که مردم آسیایی بیشترین آسیب را به تب دنگی میدهند.
سخن آخر
سالانه صدها میلیون نفر به دنگی مبتلا میشوند. حتی اگر بیشتر موارد خفیف یا حتی بدون علامت باشند، فکر کردن به بیماری دنگی شدید میتواند ترسناک باشد. برخی افراد معتقدند کلمه «دنگی» از کلمه‌ایی که برای یک روح شیطانی تصور می‌شود و عامل بیماری است اخذ شده است.
خوشبختانه، شما می‌توانید اقداماتی را برای کاهش خطر نیش پشه انجام دهید و مراقب علائم هشدار دهنده دنگی شدید باشید. اگر در سفر مریض شدید، مطمئن شوید که از کجا باید مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دریافت کنید. اگر به تب دنگی شدید مبتلا شوید، تا زمانی که درمان فوری پزشکی دریافت کنید، به احتمال زیاد بهبود خواهید یافت.