امتیاز یا نمره بیشاپ (Bishop’s Score) ابزاری است که پزشک ممکن است برای تعیین این که آیا دهانه رحم برای زایمان آماده است یا خیر استفاده کند. امتیاز بیشاپ به پنج عامل مرتبط با دهانه رحم بستگی دارد و مقادیر عددی به آن اختصاص می‌دهد. نمره کل بیشاپ به تخمین موفقیت آمیز بودن زایمان کمک می‌کند. پنج شاخص عبارتند از افاسمان، دیلاتاسیون، موقعیت جنین (انگاژمان)، قوام دهانه رحم و موقعیت دهانه رحم. با پینو بیبی همراه باشید تا در مورد نحوه محاسبه و فاکتورهای امتیاز بیشاپ (بیشاپ اسکور) بیشتر بدانید.
نمره بیشاپ (Bishop’s score) چیست؟
نمره یا امتیاز بیشاپ (Bishop’s Score) محاسبه‌ای است که برای پیش بینی میزان نزدیکی بانو باردار به زمان زایمان استفاده می‌شود. پزشک دهانه رحم بانو آبستن را معاینه می‌کند و امتیاز Bishop را بر اساس تغییرات دهانه رحم و موقعیت سر جنین تعیین می‌کند. نمره نهایی بیشاپ می‌تواند به تعیین این که آیا القاء منجر به تولد واژینال (تولد طبیعی) موفقیت آمیز می‌شود، کمک کند. امتیاز بیشاپ می‌تواند از صفر تا ۱۳ باشد، که امتیاز صفر به این معنی است که بانوی باردار برای القاء زایمان آماده نیست و بیشاپ اسکور ۱۳ نشان دهنده احتمال بالای زایمان در زمان نزدیکتر است.
دهانه رحم (سرویکس)
دهانه رحم، کانال زایمان را به رحم متصل می‌کند. دهانه رحم یک سوراخ کوچک در مرکز دارد (تقریباً شبیه یک دونات). همان طور که بدن بانوی باردار برای زایمان و وضع حمل آماده می‌شود، دهانه رحم نرم، نازک و باز می‌شود. این رخداد ممکن است چند هفته یا چند روز قبل از تولد نوزاد اتفاق بیفتد. نمره بیشاپ (Bishop’s Score) میزان آمادگی دهانه رحم برای زایمان را با بررسی و چگونگی تغییر آن ارزیابی می‌کند. گاهی اوقات به آن نمره بیشاپ، نمره لگن، بیشاپ اسکور، امتیاز بیشاپ یا نمره دهانه رحم نیز می‌گویند.
چرا به آن نمره بیشاپ (Bishop’s Score) می‌گویند؟
امتیاز بیشاپ، نمره بیشاپ یا نمره دهانه رحم، یک سیستم امتیازدهی قبل از زایمان برای کمک به پیش بینی این موضوع است که آیا القای زایمان مورد نیاز است یا خیر. همچنین برای ارزیابی احتمال زایمان زودرس خود به خودی استفاده می‌شود. نمره بیشاپ توسط پروفسور بازنشسته مامایی و زنان، دکتر ادوارد بیشاپ ایجاد شد و اولین بار اطلاعات در خصوص آن در اوت ۱۹۶۴ میلادی منتشر شد. امتیاز بیشاپ (بیشاپ اسکور) به نام ادوارد بیشاپ نامگذاری شده است. پرفسور بیشاپ برای کمک به پیش‌بینی موفقیت القای زایمان با استفاده از پنج معیار، یک امتیاز تعیین کرد؛ در ادامه مقاله به بررسی این معیارها می‌پردازیم. برای درک بهتر برخی از معیارهای امتیاز بیشاپ توجه شما را به مطالعه مقالات رسیدن دهانه رحم، دیلاتاسیون، افاسمان جلب می‌کنیم با مجله پینو بیبی همراه باشید تا دانش خود را در این زمینه ارتقا دهید.
نمره بیشاپ چه چیزی را پیش بینی می‌کند؟
نمره Bishop به پیش بینی آمادگی بدن زائو برای زایمان کمک می‌کند. امتیاز بیشاپ مجموعه خاصی از معیارهایی است که پزشک از آن استفاده می‌کند. با مشاهده تغییرات در دهانه رحم و موقعیت سر جنین (انگاژه)، پزشک می‌تواند تخمین بزند که آیا زایمان موفقیت آمیز است یا خیر. برای کسانی که مایل به زایمان طبیعی هستند، این امتیاز می‌تواند به تعیین این که آیا القای زایمان منجر به زایمان واژینال می‌شود یا خیر؛ کمک کند.
چه زمانی از نمره Bishop استفاده می‌شود؟
پزشک معمولاً نمره Bishop را تا هفته ۴۰ بارداری محاسبه نمیکند. این به این دلیل است که القاء زایمان معمولاً تا زمانی که نوزاد به ترم نرسیده باشد (هفته ۴۱ یا ۴۲ بارداری) در نظر گرفته نمی‌شود. پزشک ممکن است در صورت لزوم از نمره Bishop قبل از هفته ۴۰ بارداری استفاده کند.
برخی از شرایط پزشکی و سلامت کلی مادر و نوزاد ممکن است استفاده از نمره Bishop را محدود کند. برای مثال، اگر جفت سرراهی وجود داشته باشد، زایمان سزارین ممکن است بی‌خطرتر باشد؛ یا اگر پرده‌های جنینی زودتر از موعد پاره شده باشد، انجام معاینه لگنی دهانه رحم می‌تواند خطرناک باشد.
نمره بیشاپ (Bishop’s Score) چگونه محاسبه می‌شود؟
متخصص زنان و یا ماما از این پنج عامل برای محاسبه امتیاز بیشاپ (Bishop’s Score) استفاده می‌کند:
- دیلاته شدن دهانه رحم (Cervical Dilation): اتساع دهانه رحم به میزان باز بودن دهانه رحم اشاره دارد. دهانه رحم کاملاً گشاد شده، حدود ۱۰ سانتی متر است. اتساع (دیلاتاسیون) با انگشتان اندازه‌گیری می‌شود، سپس به سانتی متر بیان می‌شود.
- افاسه شدن دهانه رحم (Cervical Effecment): افاسمان به این معناست که دهانه رحم چقدر نازک و یا کوتاه شده است. به طور کامل نازک شده یا افسمان شده (۱۰۰ درصد پاک شده) به این معنی است که دهانه رحم نازک است.
- قوام دهانه رحم (Cervical Consistency): این به سختی دهانه رحم اشاره دارد. هر چه دهانه رحم نرمتر و انعطاف پذیرتر باشد احتمال گشاد شدن آن بیشتر است. برای درک بهتر از نرمی دهانه رحم، سختی نوک بینی خود را با نرمی لب‌های خود مقایسه کنید تا به درک نرمی و سفتی دهانه رحم پی ببرید.
- موقعیت دهانه رحم (Position of Cervix): با نزدیک شدن به زایمان، موقعیت دهانه رحم به کانال زایمان نزدیکتر می‌شود. به این حالت قدامی گفته می‌شود. اگر موقعیت خلفی است، هنوز مادر به زمان زایمان نزدیک نیست.
- موقعیت جنین و یا ایستگاه جنین (Station): موقعیت سر جنین را نسبت به ستون فقرات ایسکیال (Ischial) محلی در حفره لگنی اندازه‌گیری می‌کند. پزشک بر اساس این که سر بالاتر یا پایین‌تر از آن نقطه در لگن قرار دارد، آن را رتبه‌بندی می‌کنند. می‌توان گفت که این همان فاکتور موقعیت جنین همان انگاژمان (Engage) است. عدد مثبت به این معنی است که سر کودک به کانال زایمان فرو رفته است و عدد منفی به این معنی است که سر کودک هنوز بالاست.
به هر عامل یک امتیاز داده می‌شود. سپس، پنج امتیاز هر یک از موارد با یکدیگر جمع می‌شود تا نمره نهایی Bishop فرد باردار به دست آید. نمره Bishop بالاتر به این معنی است که القای زایمان احتمالاً موفقیت آمیز است. جدول زیر فاکتورها و نحوه تخصیص امتیاز به هر فاکتور را در آزمون بیشاپ (Bishop’s Score) را نشان می‌دهد.
| امتیاز بیشاپ (bishop’s score) | دیلاتاسیون (اتساع) واحد سانتی متر | افسمان (کوتاه و نرم شدن) واحد درصد % | موقعیت دهانه رحم | ایستگاه جنین ۳+ تا ۳- | قوام دهانه رحم |
| بدون نقطه | بسته | ۰ تا ۳۰ | خلفی (پایینی) | ۳- | سفت |
| یک نقطه | ۱ – ۲ | ۴۰ تا ۵۰ | میانی | ۲- | میانه |
| دو نقطه | ۳ – ۴ | ۶۰ تا ۷۰ | قدامی (بالایی) | ۰ و ۱- | نرم |
| سه نقطه | ۵ – ۶ | ۸۰ | – | ۲+ تا ۱+ | – |
نمودار امتیاز بیشاب Bishop’s Score
هر فاکتور در نمره بیشاپ دارای سه یا چهار گزینه مربوط به میزان مطلوب بودن دهانه رحم است. دهانه رحم مطلوب به این معنی است که فرد برای زایمان آماده است. جدول فوق نحوه امتیاز دهی آزمون بیشاپ است که پنج فاکتور اتساع دهانه رحم (دیلاتاسیون) موقعیت دهانه رحم، رفع دهانه رحم (افاسمان)، قوام دهانه رحم و موقعیت جنین است. سپس به ازاء هر فاکتور و امتیازی که در آن درج شده یک نقطه می‌گذارند و ارزش هر نقطه برابر یک امتیاز است.
به عنوان مثال، اگر دهانه رحم بانویی ۴ سانتی متر باز شده است (دو نقطه)، با موقعیت قدامی گردن رحم (دو نقطه)، افاسمان۵۰ درصد (یک نقطه)، دهانه رحم سفت (بدون نقطه) و موقعیت جنین صفر (دو نقطه)، نمره Bishop هفت خواهد بود.
نمره بیشاپ برابر 7 = (..) + (-) + (.) + (..) + (..)
برخی از پزشکان در صورت ابتلا به پره اکلامپسی یا زایمان طبیعی قبلی به نمره Bishop امتیاز می‌دهند زیرا احتمال موفقیت آمیز القای آن بیشتر است. امتیاز برای عواملی مانند پس از ترم بودن (بیشتر از هفته ۴۰ بارداری) یا عدم زایمان واژینال قبلی کسر می‌شود. هر پزشکی برای این عوامل امتیاز اضافه یا کم نمیکند.
چگونه دکتر نمره Bishop را اندازه می‌گیرد؟
پزشک امتیاز را پس از معاینه فیزیکی دهانه رحم محاسبه می‌کند. این آزمایش دیجیتال نامیده می‌شود زیرا از انگشتانی که دستکش دارند استفاده می‌شود. موقعیت سر جنین می‌تواند در سونوگرافی دیده شود یا با قرار دادن دست‌های روی شکم مادر موقفیت سر جنین را احساس کرد. پزشک هر فاکتور را بررسی می‌کند و بر اساس امتحانش به آن امتیاز می‌دهد. اگر جفت سرراهی یا پارگی زودرس پرده‌ها وجود داشته باشد، پزشک احتمالاً از معاینه فیزیکی اجتناب می‌کند زیرا معاینه فیزیکی می‌تواند دهانه رحم را تحریک کند و عوارضی ایجاد کند.
وقتی پزشک واژن را معاینه می‌کند چه انتظاری باید داشت؟
ممکن است بانو باردار در طول معاینه فیزیکی دهانه رحم، کمی احساس ناراحتی کند. متخصص زنان و زایمان و یا ماما از زائو می‌خواهد که روی میز معاینه دراز بکشید و پاهای خود را در رکاب قرار دهد. سپس یک انگشت خود را وارد واژن او می‌کنند تا دهانه رحم را احساس کنند و معاینه فیزیکی را بر اساس آن انجام دهد.
نمره Bishop به چه معناست؟
امتیازات بیشاپ برای هر یک از پنج فاکتور جمع بسته می‌شود تا امتیاز نهایی به بانوی باردار داده شود. محدوده امتیاز بیشاپ به این معنی است:
- هشت امتیاز یا بیشتر: زایمان به زودی آغاز می‌شود. اگر قرار بود برای زایمان القا صورت گیرد، احتمالاً زایمان واژینال موفقیت آمیز خواهد بود.
- شش تا هفت امتیاز: القاء ممکن است موفقیت آمیز باشد یا نباشد. این موقعیتی است که پزشک نیاز به فکر بیشتر و تصمیم‌گیری درباره آن دارد.
- پنج امتیاز یا کمتر: بدن بانوی حامله برای زایمان آماده نیست و بعید است که به طور طبیعی زایمان شروع شود.
مهم است که بدانید نمره Bishop تنها یک شاخص است که نشان می‌دهد چقدر احتمال دارد که بانوی آبستن به القاء برای زایمان نیاز داشته باشد. این به پزشک کمک می‌کند تا بر اساس سابقه بارداری و سلامت جسمی زائو بهترین تصمیم را در مورد زایمان و وضع حمل بتوان گرفت. برخی از افراد نمرات Bishop پایینی دارند و بعد از القاء، زایمان طبیعی موفقی دارند. برعکس، برخی از افراد با نمرات Bishop بالا، القاء ناموفق دارند.
نمره Bishop ساده شده چیست؟
یک نمره ساده شده بیشاپ یا نمره بیشاپ اصلاح شده به این معنی است که پزشک به جای پنج عامل، سه عامل را در نظر می‌گیرد. سه عامل مورد استفاده در نمره ساده شده Bishop عبارت هستند از اتساع، افاسمان و ایستگاه جنین. هر کدام از صفر تا سه امتیاز می‌گیرند. امتیاز بیش از پنج در نسخه اصلاح شده بالا در نظر گرفته می‌شود (به این معنی که یک القاء احتمالاً موفق خواهد بود).
با توجه به سیستم امتیازدهی دهانه رحم پیش از القای زایمان در امتیاز اصلاح شده بیشاپ، طول دهانه رحم بر حسب سانتی‌متر جایگزین افاسمان شده است، با نمرات زیر: صفر برای > 3 سانتی متر، ۱ برای > 2 سانتی متر، ۲ برای > 1 سانتی متر، ۳ برای > 0 سانتی متر. اندازه‌گیری طول دهانه رحم ممکن است آسان‌تر و دقیق‌تر باشد و تنوع نظرات بین معاینه کننده‌ها را کمتر می‌کند.
یکی دیگر از اصلاحاتی که در امتیاز بیشاپ جدید انجام گرفت فاکتورهای اصلاح کننده‌ها هستند. امتیازها با توجه به شرایط خاص به شرح زیر اضافه یا کم می‌شوند:
- یک امتیاز به کل امتیاز اضافه می‌شود:
- وجود پره اکلامپسی
- هر تولد قبلی بانو حامله
- یک امتیاز از کل امتیاز برای موارد زیر کم می‌شود:
- ادامه بارداری پس از تاریخ زایمان (پس از ترم)
- پوچی (بدون زایمان واژینال قبلی)
- پارگی زودرس (پیش از زایمان) غشاها PPROM
سوالات متداول در مورد نمزه بیشاپ (Bishop’s Score)
- نمره Bishop خوب چقدر است؟ نمره بیشاپ بالاتر به این معنی است که زایمان نزدیک تر است و القا شانس خوبی برای موفقیت دارد. نمره Bishop خوب هشت یا بالاتر است.
- چه زمانی نمره Bishop به معنای القاء ضروری است؟ القای زایمان بر اساس عوامل متعددی صورت می‌گیرد. القاء معمولاً زمانی ضروری است که شرایط پزشکی خاصی وجود داشته باشد یا زمانی که پزشک احساس می‌کند که انتظار برای پیشرفت طبیعی زایمان برای مادر و نوزاد ناامن و خطرناک است. امتیاز بیشاپ (Bishop’s Score) ابزاری است که پزشک برای کمک به تصمیم‌گیری از آن استفاده می‌کنند، اما این تنها شاخص برای القاء نیست.
- نمره بیشاپ ۱۰ به چه معناست؟ نمره بیشاپ ۱۰ به این معنی است که ممکن است به زودی زایمان کنید. همچنین به این معنی است که اگر قرار باشد شما را وادار کنند (القای زایمان)، احتمال زایمان واژینال موفق بسیار زیاد است.
چه زمانی زایمان القا می‌شود؟
زایمان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اگر بارداری بیش از ۴۱ یا ۴۲ هفته طول بکشد، ممکن است القای زایمان پیشنهاد شود. این به این دلیل است که بعد از هفته ۴۲ بارداری، خطر عوارض بارداری طولانی مدت افزایش می‌یابد و ممکن است جفت مادر به خوبی کار نکند. همچنین زمانی که شرایط پزشکی خاصی در مادر یا نوزاد وجود داشته باشد یا زمانی که پزشک احساس می‌کند که لازم است، زایمان را القا کنند.
سخن آخر
امتیاز یا نمره بیشاپ می‌تواند به مادر باردار و پزشک کمک کند تا تعیین کنند که آیا القای زایمان موفق خواهد بود یا خیر. با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که خطرات و مزایای القای زایمان را متوجه شده‌اید و این که آیا برای شما مفید است یا خیر. در نهایت، شما و پزشک‌تان هدف مشترکی دارید. حفظ سلامت شما و کودک‌تان از همه چیز مهم‌تر است و تمامی کارها باید در راستای کمک به زایمان راحت و ایمن باشد.