به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری، چندین آزمایش خون به شما پیشنهاد می‌شود. این آزمایشات شامل این موارد هستند: تایید بارداری، بررسی گروه خونی و هر گونه مشکل سلامتی را که ممکن است در دوران بارداری یا پس از زایمان برای شما به وجود آید. برخی از آزمایشات خون برای همه ارائه می‌شود، برخی از آزمایشهای خون تنها در صورتی توصیه می‌شوند که در معرض خطر عفونت یا بیماری خاصی باشید. ایده خوبی است که با پزشک یا مامای خود در مورد آزمایشهای دوران بارداری مشورت کنید. با پینو بیبی همراه باشید تا دریابید در آزمایش خون در زمان آبستنی چه مواردی سنجش می‌شود.
چرا آزمایش خون و اسکن در بارداری مهم است؟
به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری، چندین آزمایش خون و اسکن (سونوگرافی) به بانوان باردار توصیه می‌شود. برخی از این آزمایشات و اسکن‌ها به عنوان روتین و معمول هستند و لازم است تا تمام افرادی که باردار هستند این تست‌ها را انجام دهند. در حالی که برخی دیگر تنها در صورتی ارائه می‌شوند که ممکن است بانوی باردار در معرض خطر عفونت یا بیماری خاصی باشد. در ادامه مقاله خلاصه‌ای از آزمایشات خون قبل از زایمان ارائه شده است. تمام آزمایش‌ها برای ایمن‌تر کردن بارداری شما و یا بررسی سلامت جنین انجام می‌شود، اما اگر نمی‌خواهید نیازی به انجام آنها ندارید.
آزمایش خون جهت تایید بارداری
آزمایش خون بارداری معمولاً یک آزمایش خون کمیتی است که نشان می‌دهد چقدر هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی hCG در خون شما وجود دارد. این نوع آزمایش خون بارداری است که بیشتر افراد وقتی در مورد آزمایش خون بارداری صحبت می‌کنند به آن اشاره می‌کنند. برای آزمایش خون شما برای hCG، یک نمونه خون ساده از یکی از وریدهای شما، معمولاً در بازو، از طریق روشی به نام رگ‌گیری گرفته می‌شود. گنادوتروپین جفتی انسانی hCG هورمونی است که در بارداری ترشح می‌شود و بسته به آزمایش از یک هفته تا دو هفته (یا بیشتر) پس از لقاح قابل تشخیص است. چه از یک تست بارداری خانگی که از ادرار استفاده می‌کند و چه آزمایش خون بارداری توسط پزشک، نتایج بر اساس اندازه‌گیری این هورمون در ادرار و یا خون شما خواهد بود. هر دو نوع تست بسیار قابل اعتماد هستند و در صورت استفاده صحیح حدود ۹۹ درصد دقیق هستند.
آزمایش گروه خونی چیست؟
چهار گروه خونی (A، B، AB یاO ) وجود دارد. شما در اوایل بارداری آزمایش خون خواهید داد تا متوجه شوید کدام نوع گروه خونی را دارید. در صورت نیاز به دریافت خون، دانستن گروه خونی لازم و مفید است. این ممکن است در صورت خونریزی شدید در دوران بارداری و یا زایمان اتفاق بیفتد. همچنین در برخی موارد ناسازگاری گروه خونی بین مادر و فرزند ایجاد می‌شود که تحت عنوان ناسازگاری گروه خونی ABO شناخته می‌شود. به علت این ناسازگاری برخی از نوزادان دچار بیماری همولیتیک خونی (HDN) می‌شوند. لذا دانستن این موضوع نیز برای متخصص زنان و زایمان مهم است.
آزمایش فاکتور رزوس(RhD) چیست؟
وقتی برای مشخص شدن گروه خونی، آزمایش می‌دهید به طور روتین فاکتور رزوس(RhD) نیز مشخص می‌شود. این همان عاملی است که اگر وجود داشته باشد گروه خونی به عنوان مثبت و در صورت عدم وجود این فاکتور در خون به عنوان گروه خونی منفی طلقی می‌شود. افرادی که RhD مثبت هستند، یک پروتئین (آنتی ژن (D روی سطح گلبول‌های قرمز خون خود دارند. اگر فرد این پروتئین (آنتی‌ژن D) را ندارد، گروه خونی RhD منفی است.
اگر خون شما RhD منفی و کودک شما RhD مثبت باشد، این احتمال وجود دارد که بدن شما آنتی بادی‌هایی را علیه خون جنین تولید کند. این آنتی بادی‌ها می‌توانند از جفت عبور کرده و سلول‌های خونی جنین شما را از بین ببرند. این ناسازگاری منجر به وضعیتی به نام «بیماری رزوس» و یا «بیماری همولیتیک نوزادان» می‌شود. این معمولاً برای اولین بارداری شما مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند بر بارداری‌های آینده با نوزادان RhD مثبت تأثیر بگذارد و می‌تواند باعث مشکلات جدی در بارداری بعدی، از جمله مرده‌زایی شود. اگر شما RhD منفی دارید، متخصص زنان و زایمان تزریق یک آمپول را به شما توصیه می‌کند تا بدن شما تولید آنتی‌بادی‌های مضر را متوقف کند. این آمپول از جنین شما محافظت می‌کند، اینAnti-D یا ضد رزوس نامیده می‌شود. بانوان باردار این تزریق را در موارد زیر دریافت خواهید کرد:
- هفته ۲۶ تا هفته ۲۸ بارداری
- هفته ۳۴ تا هفته ۳۶ بارداری
تزریق آنتی دی Anti-D هم برای شما و هم برای جنین‌تان بی‌خطر است. هم چنین اگر آزمایشات تایید کرد که نوزاد شما RhD مثبت است، می‌توانید تزریق را بعد از تولد نوزاد انجام دهید.
کم خونی و فقر آهن چگونه ارزیابی می‌شود؟
ممکن است در دوران بارداری دچار کم خونی و یا کمبود آهن شوید. در دوران بارداری بدن شما به آهن اضافی نیاز دارد زیرا تمام نیاز جنین از طریق خون شما برای او تامین می‌شود. خون بدن شما مواد مغذی و اکسیژن را از طریق جفت به جنین می‌رساند. بنابراین لازم است که شما در زمان بارداری مواد معدنی، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌های لازم دریافت کنید. زمانی که آهن کافی دریافت کنید، دچار کم خونی نمی‌شوید، جنین نیز خون کافی دارد و تمام اکسیژن و مواد مغذی لازم را دریافت می‌کند. اگر کمبود آهن دارید، ممکن است دچار کم خونی شوید. هنگامی که شما کم خونی دارید، گلبول‌های قرمز شما قادر به حمل اکسیژن کافی در بدن نیستند. افزایش مقدار مواد غذایی غنی از آهن که در دوران بارداری مصرف می‌کنید می‌تواند به جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن کمک کند. در اولین ویزیت قبل از زایمان و دوباره در حدود هفته ۲۸ به شما یک شمارش کامل سلول‌های خونی توصیه می‌شود. سطح هموگلوبین شما (پروتئینی که برای حمل اکسیژن حیاتی است) به عنوان بخشی از این آزمایش بررسی می‌شود. برخی از زنان باردار، به ویژه از هفته ۲۰ بارداری، به مکمل آهن نیاز دارند. کم خونی باعث می‌شود که شما خسته شوید، روند وضع حمل شما به علت کم انرژی بودن و کم خونی طولانی‌تر می‌شود. کم خونی باعث می‌شود تا زمان وضع حمل با از دست دادن خون بعد از زایمان شما خیلی دیرتر نسبت به سایر مادران به روال عادی زندگی برگردید و چنان چه کم خونی شدید باشد برخی از مادران با زایمان با ریسک بالا در نظر گرفته می‌شوند. عواملی وجود دارند که می‌توانند خطر را افزایش دهند این عوامل شامل:
- سابقه قبلی کم خونی
- رژیم غذایی کم ویتامین B12 و فولات (که برای ساخت هموگلوبین لازم است)
- یک رژیم غذایی وگان و گیاهخواری
- بارداری نزدیک به هم (با فاصله زمانی کم)
- استفراغ حاملگی (بیماری شدید صبحگاهی)
در صورت وجود هر گونه نگرانی، پزشک یا ماما سطح آهن شما را در طول بارداری به دقت بررسی می‌کند. ماما یا پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا به قرص آهن یا درمان دیگری برای پیشگیری یا درمان کم خونی و یا کمبود آهن نیاز دارید.
آزمایش شمارش کامل خون برای چیست؟
این آزمایش به تست CBC نیز معروف است. تعداد انواع مختلف سلول‌هایی را که خون شما را می‌سازند، شمارش می‌کند. سه دسته سلول در خون شما وجود دارد که شامل گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها (Plt) هستند. تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌تواند نشان دهد که آیا نوع خاصی از کم خونی دارید یا خیر. تعداد گلبول‌های سفید خون می‌تواند نشان دهد که چند سلول مبارزه کننده با بیماری در خون شما وجود دارد، سلول‌های سفید خون مسئول ایمنی بدن شما هستند. تعداد پلاکت‌ها می‌تواند نشان دهد که آیا مشکل لخته شدن و انعقاد خون دارید یا خیر.
در بارداری برای کدام عفونت‌ها آزمایش انجام می‌شود؟
آزمایشهای خونی که در اوایل بارداری انجام می‌شود، به دنبال چندین عفونت است که ممکن است بر جنین شما تأثیر بگذارد. این تست‌های غربالگری بیماری‌های عفونی معمولاً در اولین ویزیت قبل از زایمان شما انجام می‌شود. آنها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
مهم است که به خاطر داشته باشید که پس از منفی شدن نتیجه آزمایش، هنوز هم احتمال ابتلا به این بیماری‌ها وجود دارد. این شامل عفونت‌های مقاربتی مانند: سیفلیس، ایدز و هپاتیت B می‌شود. هم چنین در صورت تزریق مواد مخدر و استفاده سوزن‌های مشترک، احتمال بالایی برای ابتلا به اچ‌آی‌وی و هپاتیت وجود دارد. ماما یا پزشک زنان و زایمان می‌تواند این موارد را با شما در میان بگذارد. ماما یا پزشک شما در مورد نتایج آزمایش خون با شما صحبت خواهند کرد. آنها در مورد بهترین درمان برای شما در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد تصمیم خواهند گرفت.
چه نوع آزمایش خون بخشی از غربالگری و آزمایشهای بارداری است؟
غربالگری بارداری برای همه زنان باردار در دسترس است. این آزمایشات احتمال ابتلای کودک شما به شرایط کروموزومی یا فیزیکی را تخمین می‌زند. اکثر نوزادان سالم به دنیا می‌آیند. انواع مختلفی از تست‌های غربالگری موجود است. آنها از نظر دقیق بودن و اطلاعاتی که می‌توانند به شما بدهند متفاوت هستند. هیچ بررسی آزمایشی واحدی برای همه شرایط و بیماری‌ها وجود ندارد. این انتخاب شماست که غربالگری قبل از تولد انجام دهید یا خیر. متخصص زنان و زایمان شما می‌تواند اطلاعات بیشتری را برای کمک به تصمیم‌گیری در اختیار شما قرار دهد. آزمایشهای غربالگری قبل از تولد به دنبال علائمی هستند که احتمال ابتلای کودک شما به آنها زیاد است. برخی از این مسائل بهداشتی عبارت هستند از:
- داشتن کروموزوم اضافی مانند سندرم داون (تریزومی ۲۱)، سندرم ادواردز (تریزومی ۱۸) و سندرم پاتو (تریزومی ۱۳)
- نقص لوله عصبی
- سایر اختلالات مادرزادی
آزمایشهای غربالگری شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون مادر
- سونوگرافی غربالگری شفافیت نوکال NT
- وجود یا عدم وجود استخوان بینی کودک
- سن و وزن شما
- سن بارداری
آزمایشهای غربالگری هم با سونوگرافی و هم با آزمایش خون انجام می‌شود. آزمایشات غربالگری ممکن است در حدود ۱۰ هفتگی و یا هفته ۱۵ تا ۲۰ حاملگی انجام شوند. این انتخاب شماست که این آزمایشات را انجام دهید یا انجام ندهید و باید گزینه‌های خود را با ماما، پزشک یا مشاور ژنتیک خود در میان بگذارید. با انجام آزمایشهای غربالگری ژنتیکی وجود DNA در خون مادر می‌تواند دیستروفی عضلانی دوشن، هموفیلی، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال و گروه خونی Rh را تعیین کند. آزمایش DNA سلول آزاد ممکن است اختلالات دیگری از جمله فیبروز کیستیک، سندرم داون و بتا تالاسمی را تشخیص دهد.
تعیین جنسیت جنین از طریق خون مادر
از یک آزمایش خون ساده و غیر تهاجمی می‌توان برای تعیین جنسیت نوزاد از هفته ۷ یا ۸ بارداری استفاده کرد. نمونه خونی که معمولاً از بازوی مادر گرفته می‌شود، برای تعیین وجود DNA جنین مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. این آزمایش از قطعات DNA جنین برای تعیین وضعیت سلامت و جنسیت کودک استفاده می‌کند. این آزمایش DNA جنین را بررسی می‌کند و در طول بارداری انجام می‌شود که هیچ خطری برای بارداری ندارد و ۹۵،۴ درصد برای پسران و ۹۸،۶ درصد برای دختران دقیق است. این قطعات DNA از طریق دیواره جفت وارد جریان خون مادر می‌شوند و در ۵ هفتگی قابل ارزیابی هستند.
آزمایش خون برای دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداریGDM نوعی دیابت است که برخی از زنان را در دوران بارداری تحت تاثیر قرار می‌دهد. دیابت وضعیتی است که در آن گلوکز (قند) بیش از حد در خون شما وجود دارد. تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان باردار به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. آزمایش خون برای دیابت بارداری معمولاً در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری ارائه می‌شود. اگر قبلاً دیابت بارداری داشته‌اید، ممکن است زودتر نیاز به انجام آزمایش داشته باشید. آزمایش دیابت بارداری تست تحمل گلوکز خوراکی یا OGTT نامیده می‌شود. از بانوان باردار خواسته می‌شود که قبل از آزمایش ناشتا باشند (معمولاً بعد از ساعات ۱۲ شب روز قبل از آزمایش نباید دیگر چیزی میل کنند). چندین مرحله برای آزمایش دیابت وجود دارد:
- آزمایش خون به صورت ناشتا
- شما یک نوشیدنی ۷۵ گرمی حاوی گلوکز می‌نوشید.
- یک و ۲ ساعت بعد از نوشیدن، آزمایش خون می‌دهید.
- برای انجام آزمایش خون ۲ ساعته باید در آزمایشگاه بمانید.
در بیشتر موارد، دیابت بارداری در سه ماهه سوم (پس از ۲۸ هفتگی) ایجاد می‌شود. این نوع دیابت از عوارض بارداری محسوب می‌شود و معمولاً با تولد نوزاد برطرف می‌شود. با این حال، در صورت ابتلا به دیابت بارداری، احتمال ابتلا به دیابت نوع II در مراحل بعدی زندگی بیشتر است. مصرف خرما در بارداری شاید بتواند هوس شیرینی بارداری شما را فروکش کند و در عین حال میزان انرژی کافی را به بدن شما برساند. اگر شما دیابت بارداری دارید، تیم بهداشتی و مراقبتی به شما کمک می‌کند تا یاد بگیرید که چگونه این وضعیت را در دوران بارداری خود مدیریت کنید.
سطح ویتامین D چگونه سنجش می‌شود؟
ویتامین D یک ویتامین مهم در بارداری هم برای شما و هم برای جنین‌تان است. این ویتامین به شما در جذب کلسیم کمک می‌کند و به رشد استخوان‌های جنین در دوران بارداری کمک می‌کند. آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین D شما انجام می‌شود. این معمولاً بخشی از آزمایش خون شما در اولین ویزیت قبل از زایمان است. منابع ویتامین D عبارت هستند از:
- پوست شما هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند ویتامین دی مورد نیاز خود را تامین کند برای همین به آن ویتامین آفتاب هم می‌گویند.
- برخی از غذاها مانند تخم مرغ و ماهی چرب
اگر شما سطح ویتامین D پایینی دارید، ماما یا پزشک ممکن است به شما توصیه کند که یک قرص ویتامین D مصرف کنید. ممکن است در اواخر بارداری برای بررسی سطح ویتامین D خود به آزمایش خون بعدی نیاز داشته باشید. ممکن است به شما توصیه شود که بعد از بارداری به مصرف قرص‌های ویتامین D ادامه دهید. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید هرگز توصیه نمی‌شود، حتی اگر کمبود ویتامین D دارید زیرا امواج ماورا بنفش همراه نور خورشید می‌تواند باعث سرطان پوست در افراد شود. مهم است که در طول بارداری در قرار ملاقات‌های پیش از زایمان (ویزیت بارداری) خود شرکت کنید. این می‌تواند به تشخیص زودهنگام عوارض کمک کند.