کافئین محرکی است که سطح انرژی را بالا می‌برد و باعث می‌شود احساس هوشیاری بیش‌تری داشته باشید. کافئین در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و قهوه و چای دو مورد از محبوب ترین منابع آن به شمار می‌روند. با این که که کافئین به طور کلی ماده بی خطری برای عموم جامعه در نظر گرفته می‌شود، اما مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند که مصرف کافئین در بارداری را محدود کنید.
در همین راستا، در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که مقدار مجاز برای مصرف کافئین در بارداری چقدر است و تا چه اندازه می‌توانید با خیال راحت آن در دوران حاملگی مصرف کنید.
آیا مصرف کافئین در بارداری بی خطر است؟
برای بسیاری از افراد، کافئین اثرات مطلوبی را بر سطح انرژی، تمرکز و حتی میگرن آن‌ها می‌گذارد. در واقع حتی برخی از نوشیدنی‌های کافئین دار برای سلامتی مفید هستند. با این حال، کافئین همچنین می‌تواند در برخی افراد عوارض جانبی منفی داشته باشد و مصرف آن ممکن است در دوران بارداری خطراتی را برای مادر ایجاد کند.
محققان میگویند که کافئین برای زنان باردار بی خطر نیست و حتی مقادیر کم کافئین می‌تواند منجر به افزایش خطر پیامدهای منفی سلامت در نوزادان شود. بر اساس یک مطالعه جدید، محققان میگویند دستورالعمل‌های مصرف کافئین برای زنان باردار لازم است بازنگری شود. آن‌ها بیان می کنند که مصرف هر میزان کافئین در دوران بارداری ممکن است احتمال بارداری ناموفق، سقط جنین و مرده زایی را افزایش دهد.
کارشناسان خاطر نشان می‌کنند که این مطالعه به طور تجربی انجام شده است. البته با وجود افزایش ریسک با مصرف کافئین در دوران بارداری، خطر ابتلا به این پیامدها در کل کم است. یک تحلیل جدید از تحقیقات موجود نشان می‌دهد که ممکن است بهتر باشد که زنان باردار از نوشیدن حتی یک فنجان قهوه، چای یا نوشیدنی حاوی کافئین در روز خودداری کنند. این بررسی بیش از ۱۰۰۰ نمونه مطالعاتی موجود را بررسی کرده است. بر اساس این مطالعه، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف کافئین با افزایش خطر پیامدهای منفی بارداری از جمله سقط جنین، مرده زایی، وزن کم نوزاد هنگام تولد و لوسمی حاد دوران کودکی مرتبط است.
تحقیقات نشان می‌دهند که خطر سقط جنین ناشی از مصرف کافئین در دوران بارداری به ازای هر ۱۰۰ میلی گرم کافئین مصرفی، ۷ تا ۱۴ درصد افزایش می‌یابد. خطر مرده‌زایی به ازای هر ۱۰۰ میلی گرم کافئین مصرفی، بین ۹ تا ۱۹ درصد افزایش می‌یابدو خطر وزن کم نوزاد در بدو تولد به ازای هر ۱۰۰ میلی گرم کافئین مصرفی ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
این مطالعات همچنین نشان می‌دهد که خطر ابتلا به لوسمی در کودکانی که از مادری که در دوران بارداری مقدار زیادی کافئین مصرف کرده است متولد شده‌اند، ۴۳ درصد یا بیش‌تر می‌باشد.
فواید کافئین
امروزه اثبات شده است که مصرف کافئین، سطح انرژی و تمرکز را در افراد بهبود می‌بخشد. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف کافئین، مغز و سیستم عصبی مرکزی شما را تحریک می‌کند که این به شما کمک می‌کند بیدار بمانید و هوشیاری ذهنی بالاتری را تجربه کنید.
همچنین کافئین ممکن است برای درمان سر درد زمانی که با مسکن‌هایی مانند استامینوفن مصرف شود، موثر باشد.
علاوه بر این، برخی از نوشیدنی‌های حاوی کافئین دارای آنتی اکسیدان می‌باشند و برای سلامتی بسیار مفید هستند. آنتی اکسیدان‌ها ترکیبات مفیدی هستند که می‌توانند از سلول‌های شما در برابر آسیب دیدن محافظت کنند، التهاب را کاهش دهند و بیماری های مزمن را از بین ببرند. چای سبز یکی نوشیدنی‌هایی به شمار می‌رود که به خصوص سرشار از آنتی اکسیدان است؛ اما سایر انواع چای و قهوه نیز حاوی مقادیر قابل توجهی آنتی اکسیدان می‌باشند.
مضرات مصرف کافئین در دوران بارداری چیست؟
کافئین فواید بسیار زیادی برای سلامتی بدن دارد. اما با این حال، این نگرانی وجود دارد که مصرف آن در دوران بارداری مضر باشد.
زنان باردار کافئین را بسیار کندتر از سایر افراد هضم می‌کنند. در واقع، خارج شدن کافئین از بدن یک زن باردار ممکن است ۱.۵ تا ۳.۵ برابر بیش‌تر از سایر افراد به زمان نیاز داشته باشد. همینطور کافئین از جفت عبور می‌کند و وارد جریان خون نوزاد می‌شود. این موضوع این نگرانی را افزایش داده است که مصرف کافئین در بارداری ممکن است بر سلامت کودک تأثیر منفی بگذارد.
البته انجمن متخصصان زنان و زایمان (ACOG) اعلام کرده است که مصرف مقادیر متوسط کافئین (کم‌تر از ۲۰۰ میلی گرم در روز) باعث افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس نمی‌شود و به آن ارتباطی ندارد. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف روزانه بیش از ۲۰۰ میلی گرم کافئین در دوران بارداری مضر است و ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.
البته با تمامی این اوصاف، برخی از مشاهدات نشان می‌دهند که حتی مصرف مقادیر کم کافئین در بارداری ممکن است باعث کم بودن وزن نوزاد در هنگام تولد شود. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده است که مصرف کم کافئین (بین ۵۰ تا ۱۴۹ میلی گرم در روز) در طول دوران بارداری با ۱۳ درصد افزایش خطر کم بودن وزن نوزاد در هنگام تولد همراه بوده است. با این حال، تحقیقات بیش‌تری در این زمینه مورد نیاز است. در عمل در حال حاضر خطر سقط جنین، کم بودن وزن نوزاد در هنگام تولد و سایر عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از حد کافئین در دوران بارداری تا حد زیادی نا مشخص است.
از جمله سایر مضرات مصرف نامناسب کافئین می‌توان فشار خون بالا، تپش قلب زیاد، افزایش اضطراب، سرگیجه، بی قراری، درد شکم و اسهال را نام برد.
مقدار مجاز کافئین برای مصرف در دوران بارداری چقدر است؟
انجمن متخصصان زنان و زایمان (ACOG) توصیه می‌کند که در صورتی که باردار هستید یا برای باردار شدن اقدام کرده‌اید، بهتر است مصرف روزانه کافئین خود را به ۲۰۰ میلی گرم یا کم‌تر محدود کنید. این مقدار بسته به نوع و روش آماده سازی، معادل حدود ۱ تا ۲ فنجان (حاوی ۲۴۰ تا ۵۸۰ میلی لیتر) قهوه یا حدود ۲ تا ۴ فنجان (۲۴۰ تا ۹۶۰ میلی لیتر) چای دم کرده در روز می‌باشد. ولی با توجه به تحقیقات جدید در این زمینه، توصیه می‌کنیم به کل از مصرف کافئین در دوران بارداری خودداری نمایید.
یک فنجان قهوه به طور متوسط حدود ۹۵ میلی گرم کافئین دارد.
لطفاً توجه داشته باشید که علاوه بر محدود کردن مصرف چای و قهوه در دوران بارداری، لازم است مصرف هر نوشیدنی یا غذای دیگری که حاوی کافئین است را نیز در این دوران محدود کنید. به عنوان مثال، آکادمی بین‌المللی تغذیه و رژیم غذایی توصیه می‌کند که در دوران بارداری به طور کامل از نوشیدنی های انرژی زا اجتناب کنید و آن را از رژیم غذایی خود حذف کنید. زیرا نوشیدنی‌های انرژی زا علاوه بر کافئین معمولاً حاوی مقادیر زیادی قند مصنوعی اضافه شده یا شیرین کننده‌های مصنوعی هستند که فاقد ارزش غذایی می‌باشند و مصرف آن‌ها در دوران بارداری مضر است. این نوشیدنی‌ها همچنین حاوی گیاهان مختلفی مانند جینسنگ می‌باشند که مصرف آن برای زنان باردار خطرناک است. سایر گیاهان مورد استفاده در نوشیدنی‌های انرژی زا از نظر ضرر آن‌ها در دوران بارداری به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند؛ ولی همین دو مورد دلیل کافی برای کنار گذاشتن مصرف آن در بارداری است.
علاوه بر نکات فوق، در دوران بارداری لازم است از مصرف برخی از دمنوش‌های گیاهی از جمله دمنوش‌هایی که با ریشه کاسنی، ریشه شیرین بیان یا شنبلیله تهیه شده‌اند، اجتناب کنید. مصرف دمنوش‌های گیاهی زیر در دوران بارداری بی خطر گزارش شده است:
- دمنوش ریشه زنجبیل
- دمنوش برگ نعناع
- دمنوش برگ تمشک قرمز: در طول سه ماهه اول بارداری، مصرف این دمنوش را به ۱ فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) در روز محدود کنید.
- دمنوش بادرنجبویه
البته مانند هر داروی گیاهی، بهتر است که قبل از نوشیدن دمنوش‌های گیاهی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید تا از خطرات احتمالی آن اجتناب نمایید. به طور کلی بهتر است که در دوران بارداری، مصرف نوشیدنی‌های بدون کافئین مانند آب، قهوه بدون کافئین یا قهوه دی کف و چای‌های بدون کافئین که بی خطر هستند را در پیش بگیرید.
چه جایگزینی برای کافئین وجود دارد؟
هیچ جایگزین طبیعی دیگری برای کافئین وجود ندارد که همان تاثیری را ایجاد کند که باعث محبوبیت آن شده است. جایگزین‌هایی برای قهوه وجود دارند؛ اما در بیش‌تر موارد همه آن‌ها هنوز هم حاوی مقدار قابل توجهی کافئین هستند. توصیه می‌کنیم که چای زنجبیل، بابونه، چای، آب ترکیب شده با آب لیمو یا لیمو ترش، یا آب گازدار با مقداری آب میوه طبیعی را جایگزین آن کنید. این نوشیدنی‌ها اثرات مشابه کافئین را ندارند، اما می‌توانند جایگزین آن شوند.
مادران بارداری که نگران مصرف کافئین در بارداری هستند، اگر نمی‌خواهند قهوه را به‌طور کامل ترک کنند، ممکن است بتوانند از قهوه دی کف استفاده کنند که به میزان قابل توجهی حاوی کافئین کم‌تری است. آن‌ها همچنین می‌توانند با پزشک متخصص زنان خود در مورد خطر استفاده از کافئین در مورد بارداری مشورت کنند.
ولی در کل بهترین روش این است که از مصرف کافئین در دوران بارداری خود خودداری کنید. مطالعات مختلفی در این زمینه نتایج متفاوتی را در مورد ضرر کافئین بر روی سلامت مادر و جنین منتشر کرده‌اند. برخی مطالعات میگویند که مصرف کافئین در بارداری نوزادان را در معرض خطر قرار می‌دهد و حداقل مصرف ایمن وجود ندارد، ولی مطالعات دیگر میگویند که مصرف کافئین تا ۳۰۰ میلی گرم در روز بی خطر است.
مقدار کافئین نوشیدنی‌های رایج چقدر است؟
قهوه، چای، نوشابه، نوشابه‌های انرژی زا و سایر نوشیدنی‌ها حاوی مقادیر متفاوتی کافئین هستند. در ادامه فهرستی از مقدار کافئین موجود در برخی نوشیدنی‌های رایج را برای شما قرار می‌دهیم:
- قهوه: ۶۰ تا ۲۰۰ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم قهوه (۲۴۰ میلی لیتر قهوه)
- اسپرسو: ۳۰ تا ۵۰ میلی گرم کافئین در ۲۸ گرم اسپرسو (۳۰ میلی لیتر اسپرسو)
- یربا میت: ۶۵ تا ۱۳۰ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم یربا میت (۲۴۰ میلی لیتر یربا میت)
- نوشیدنی‌های انرژی زا: ۵۰ تا ۱۶۰ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم نوشیدنی (۲۴۰ میلی لیتر نوشیدنی)
- چای دم شده: ۲۰ تا ۱۲۰ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم چای (۲۴۰ میلی لیتر چای دمی)
- نوشابه: ۳۰ تا ۶۰ میلی گرم کافئین در ۳۴۰ گرم نوشابه (۳۵۵ میلی لیتر نوشابه)
- نوشیدنی کاکائویی: ۳-۳۲ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم کاکائوی گرم (۲۴۰ میلی لیتر کاکائو)
- شیر شکلات: ۲ تا ۷ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم شیر شکلات (۲۴۰ میلی لیتر شیر شکلات)
- قهوه دی کف (بدون کافئین): ۲ تا ۴ میلی گرم کافئین در ۲۲۶ گرم قهوه (۲۴۰ میلی لیتر قهوه دی کف)
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، لازم است توجه داشته باشید که کافئین در برخی غذاها نیز یافت می‌شود. به عنوان مثال، شکلات می‌تواند حاوی ۱ تا ۳۵ میلی گرم کافئین در هر ۲۸ گرم باشد. به طور معمول، شکلات تلخ غلظت و در نتیجه کافئین بیش‌تری دارد. علاوه بر این، داروهای خاصی مانند مسکن‌ها ممکن است حاوی کافئین باشند و اغلب به مکمل‌های دارویی مانند قرص‌های کاهش وزن و پودرهای ترکیبی قبل از تمرین نیز کافئین اضافه می‌شود.
در صورتی که در طول دوران بارداری در مورد مقدار کافئین موجود در رژیم غذایی خود نگران هستید، بهتر است حتماً با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید.
مصرف چای را در دوران بارداری محدود کنید
انواع مختلف چای از جمله چای سیاه، سبز، سفید، ماچا و چای اولانگ همگی از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس یا برگ چای تهیه می‌شوند. چای حاوی کافئین است؛ یک محرک طبیعی که لازم است در دوران بارداری محدود شود.
هر کدام از انواع چای تقریباً مقدار کافئین زیر را در هر فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) فراهم می‌کنند:
- ماچا: ۶۰ تا ۸۰ میلی گرم
- چای اولانگ: ۳۸ تا ۵۸ میلی گرم
- چای سیاه: ۴۷ تا ۵۳ میلی گرم
- چای سفید: ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم
- چای سبز: ۲۹ تا ۴۹ میلی گرم
کافئین می‌تواند به راحتی از جفت عبور کند و کبد نابالغ جنین شما در تجزیه آن مشکل پیدا خواهد کرد. به این دلیل، نوزاد احتمالاً عوارض جانبی ناشی از مصرف کافئین در بارداری را تجربه می‌کند که در غیر این صورت برای بزرگسالان بی خطر در نظر گرفته می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادانی که در دوران بارداری بیش از حد در معرض کافئین قرار می‌گیرند، ممکن است در معرض خطر بیش‌تری برای تولد زودرس یا با وزن کم هنگام تولد یا نقص مادرزادی باشند. مصرف زیاد کافئین در دوران بارداری نیز ممکن است خطر سقط جنین یا مرده زایی را افزایش دهد. این خطرات زمانی که زنان باردار مصرف کافئین خود را به حداکثر ۳۰۰ میلی گرم در روز محدود می کنند، به حداقل به نظر می‌رسند.
با این حال، ژنتیک برخی از زنان ممکن است آن‌ها را نسبت به اثرات سوء کافئین حساس‌تر کند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان می‌دهند که این نسبت کوچک از زنان ممکن است با مصرف ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم کافئین در روز، ۲.۴ برابر بیش‌تر در معرض خطر سقط جنین قرار گیرند. چای حاوی کافئین کم‌تری نسبت به قهوه است و به طور کلی نوشیدن آن در دوران بارداری بی‌خطر است. با این حال، ممکن است لازم باشد مصرف روزانه بیش از حد آن در دوران بارداری محدود شود
سخن آخر
کافئین در سراسر جهان به طور گسترده مصرف می‌شود. همچنین نشان داده شده است که سطح انرژی را افزایش می‌دهد، تمرکز را بهبود می‌بخشد و حتی سر درد را تسکین می‌دهد.
اگرچه کافئین فواید قابل توجهی برای عام مردم دارد، اما مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند که در دوران بارداری مراقب مصرف آن باشید و از مصرف آن پرهیز کنید.