اثرات کوچکی لگن مادر در زایمان

عارضه عدم تناسب سر – لگن که به عدم تناسب سفالوپلویک معروف است، یکی از عوارضی است که ممکن است بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. عدم تناسب سفالوپلویک یک عارضه نادر زایمان است. ‌این زمانی اتفاق می‌افتد که سر جنین در دهانه لگن مادر جا نمی‌گیرد. ‌این احتمال بیشتر برای نوزادانی است که در هنگام ورود به کانال زایمان بزرگ هستند و یا از موقعیت سفالیک (سر پایین و پاها به سمت بالا) خارج می‌شوند. شکل لگن مادر نیز می‌تواند یک عامل مهم در حین زایمان باشد. با پینو بیبی همراه شوید تا بیشتر در مورد عدم تناسب سر و لگن در حین زایمان بیشتر بدانید.

عدم تناسب سر –  لگنی CPD چیست؟

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سر کودک در حین زایمان، دهانه لگن زائو (زن باردار در حین زایمان) را باز نمی‌کند. عدم تناسب سفالوپلویک یک عارضه نادر است که می‌تواند زایمان را متوقف کند. یک پرستار ماهر زایمان، ماما، متخصص زنان و زایمان یا سایر متخصصان و پزشکان باید برای کمک وارد عمل شود.

چرا ممکن است نوزاد در حین زایمان از لگن خارج نشود؟

دلایل بسیاری برای عدم خروج نوزاد از دهانه لگن مادر وجود دارد:

• ممکن است سر کودک خیلی بزرگ باشد.
• ممکن است کودک در وضعیت مناسبی قرار نگیرد مثلا در حالت بریچ باشد. هنگام ورود به لگن ممکن است رو (چهره نوزاد) به پهلو و یا بیرون باشند.
• ممکن است لگن مادر کوچک و یا غیرطبیعی داشته باشید.

با زایمان معمولی چه اتفاقی می‌افتد؟

هفته‌ها قبل از زایمان، نوزادان در موقعیت پایین برای زایمان قرار می‌گیرند. ‌این زمانی اتفاق می‌افتد که کودک در داخل حفره لگن پایین می‌افتد (به اصلاح مرحله سبک شدن رخ می‌دهد). هنگامی ‌که یک نوزاد به پایین رحم و درون حفره لگن می‌افتد، معمولاً آنها:

• سر به سمت پایین است.
• صورت به سمت پشت مادر است (موقعیت خلفی).
• چانه جنین به سمت سینه‌اش فرو رفته است.

در حین زایمان:

• سر کودک وارد دهانه لگن مادر (زائو) می‌شود.
• فشار از سمت سر کودک باعث می‌شود که مفاصل لگن بانوی باردار گسترش یابد و دهانه وسیع‌تری ‌ایجاد کند.
• بدن جنین (نوزاد در حال تولد) به گونه‌ای می‌چرخد که شانه‌های او بتوانند به لگن مادر فشار بیاورند.
• انقباضات رحمی به خروج کودک از کانال زایمان کمک می‌کند و این فرایند را تسهیل می‌کند.
• کودک پس از خروج از کانال زایمان (کانال تولد) از سمت دهانه بیرونی واژن مادر متولد می‌شود.

عدم تناسب سفالوپلویک (سر – لگن) چقدر شایع است؟

این وضعیت نسبتاً نادر است و از هر ۲۵۰ تولد در یک مورد این مشکل ایجاد می‌شود.

عوامل تاثیر گذار بر عدم تناسب سفالوپلویک (CPD)

علل احتمالی عدم تناسب سفالوپلویک (CPD) عبارت هستند از:

• نوزاد بزرگ
• عوامل ارثی
• دیابت
• پس از بلوغ (هنوز بارداری پس از تاریخ زایمان ادامه دارد)
• چند برابری (نه در اولین بارداری)
• وضعیت‌های غیر طبیعی جنین (نظیر فرانک یا بریچ)
• لگن کوچک مادر
• لگن غیر طبیعی شکل مادر
• سر بزرگ جنین

علت عدم تناسب سر لگنی چیست؟

بسیاری از شرایط و حالات می‌توانند منجر به عدم تناسب سفالوپلویک شوند.

سایز نوزاد

دلایل متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد کودک ممکن است بیش از حد بزرگ باشد. ‌این شامل:

از سررسید تولدشان گذشته است.

• افزایش وزن بیش از حد مادر در دوران بارداری

• داشتن سابقه خانوادگی در نوزادان بزرگ

• شرایطی مانند دیابت یا دیابت بارداری در والدین

• چند برابری، به‌ این معنی که شما حداقل یک بار قبلاً زایمان کرده‌اید.

والدین بیولوژیکی دارای چاقی (BMI بیشتر از ۳۰) یا اضافه وزن (BMI بیشتر از ۲۵) هستند.

لگن مادر در زمان زایمان

اگر دهانه رحم خیلی کوچک باشد، ممکن است کودک در لگن مادر جا نگیرد. شرایطی که ممکن است باعث ‌این امر شود عبارت هستند از:

• زایمان در نوجوانی، زمانی که لگن مادر از نظر اسکلتی بالغ نیست.
• ناهنجاری‌های لگنی که ممکن است باعث رشد استخوانی شود که بر اندازه و شکل دهانه آن تأثیر می‌گذارد. ناهنجاری‌ها هم چنین ممکن است منجر به استخوان‌هایی شوند که در جای خود قرار ندارند.
• مادر با سن کم که دهانه لگن او بسیار کوچک است.
• ترومای قبلی، مانند شکستگی لگن که ‌این مورد می‌تواند گسترش مفاصل لگن را دشوار کند.

آیا شکل لگن می‌تواند خطر عدم تناسب سر – لگنی CPD را افزایش دهد؟

برخی از اشکال لگن دارای منافذ باریکی هستند که عبور از آن را برای کودک دشوار می‌کند. عدم تناسب سفالوپلویک با موارد زیر بیشتر اتفاق می‌افتد:

• دهانه لگنی صاف (پلاتی پلوئیدی): فردی که ‌این نوع لگن دارد یک دهانه بیضی شکل دارد که از یک طرف به طرف دیگر پهن است اما از بالا به پایین باریک است.
• لگن قلبی شکل (اندروید): دهانه لگن از بالا پهن است و به سمت پایین باریک می‌شود.

چه زمانی عدم تناسب سفالوپلویک اتفاق می‌افتد؟

عدم تناسب سفالوپلویک در مراحل اولیه زایمان اتفاق می‌افتد.‌ این احتمال وجود دارد که در مرحله فعال، زمانی که نوزاد از کانال زایمان پایین می‌آید، رخ دهد.

علائم و نشانه‌های عدم تناسب سر – لگنی (سفالوپلویک) چیست؟

متخصصان زنان و زایمان و یا ماما‌ها ممکن است در صورت عدم پیشرفت در روند زایمان به عدم تناسب سفالوپلیک مشکوک شوند. ‌این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که زایمان بیشتر از حد انتظار طول بکشد. ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عدم تناسب سر لگنی رخ دهد. عدم موفقیت زمانی محتمل است که:

• زائو برای اولین بار در حال زایمان است (نخستین زایمان) و  مدت زمان زایمان ۲۰ ساعت و یا بیشتر طول می‌کشد.
• مادر قبلاً زایمان داشته است و مدت زمان زایمان ۱۴ ساعت و یا بیشتر طول می‌کشد.

علائم اضافی عدم پیشرفت عبارت هستند از:

• سر جنین (کودک متولد نشده) به سمت دهانه لگن حرکت نمی‌کند.
• انقباضات به اندازه کافی قوی نیستند که کودک را در امتداد کانال زایمان حرکت دهد.
• روند زایمان آهسته و یا بدون نازک شدن (افاسمان) یا گشاد شدن دهانه رحم (دیلاتاسیون).

عدم تناسب سفالوپلویک چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص عدم تناسب سفالوپلویک اغلب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که زایمان آن طور که باید پیشرفت نمی‌کند و درمان دارویی مانند استفاده از اکسی توسین موفقیت آمیز نیست و یا تلاشی انجام نشده است. اگر تصور شود که نوزاد بزرگ است و یا لگن مادر کوچک است، به ندرت می‌توان CPD را قبل از شروع زایمان تشخیص داد.

در طول زایمان، سر نوزاد قالب می‌شود و مفاصل لگن گسترش می‌یابند و فضای بیشتری برای عبور نوزاد از لگن ایجاد می‌کنند. سونوگرافی برای تخمین اندازه جنین استفاده می‌شود اما برای تعیین وزن جنین کاملاً قابل اعتماد نیست. معاینه فیزیکی که اندازه لگن را اندازه‌گیری می‌کند اغلب می‌تواند دقیق‌ترین روش برای تشخیص CPD باشد. اگر تشخیص واقعی CPD امکان پذیر نباشد، اکسی توسین اغلب برای کمک به پیشرفت زایمان تجویز می‌شود. در عوض، وضعیت جنین تغییر می‌کند. به ندرت قبل از زایمان تشخیص داده می‌شود. اگر زایمان پیشرفت نکند، متصدیان ماهر زایمان تعیین می‌کنند که آیا به دلیل عدم تناسب لگنی است یا خیر. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• از زائو بخواهند که برای تعیین موقعیت کودک به شکم خود فشار وارد کند.
• مادر دهانه رحم خود را بررسی کند تا ببینید آیا همان طور که باید باز می‌شود (دیلاته) یا خیر.
• استفاده از مانیتور جنین برای ارزیابی سابقه انقباضات

آیا عدم تناسب سر لگن قبل از زایمان قابل تشخیص است؟

در طول معاینات معمول بارداری، متخصص زنان و زایمان از اولتراهای دوران بارداری استفاده می‌کنند. برای اندازه‌گیری رشد جنین سونوگرافی هم چنین می‌تواند باز شدن لگن را اندازه‌گیری کند. با‌ این حال، ‌این اندازه‌گیری‌ها همیشه دقیق نیستند و تشخیص عدم تناسب سر لگنی قبل از زایمان را دشوار می‌کند.

عدم تناسب سر – لگن (سفالوپلویک) چگونه درمان می‌شود؟

درمان ممکن است شامل تکنیک‌های مختلف زایمان کمکی باشد، مانند:

• کشیدن با وکیوم (خلاء) یا فورسپس برای رها کردن کودک از طریق لگن.
• زایمان سزارین (C- section)، روشی که نوزاد را از طریق یک برش در شکم مادر خارج می‌کند.

عوارض عدم تناسب سر لگنی CPD  چیست؟

عوارض سفالوپلویک CPD شامل افزایش خطر زایمان سزارین و دیستوشی شانه با زایمان طبیعی و هم چنین افزایش خطر خونریزی پس از زایمان است. اکثر زنان مبتلا به CPD پس از زایمان سزارین یک نتیجه بارداری موفقیت آمیز دارند و هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد CPD بر نوزاد پس از تولد تأثیر می‌گذارد. آمارها حاکی از آن است که از هر ۳ سزارین حدود یک مورد در نتیجه نوعی سفالوپلویک است. مطالعه دیگری نشان می‌دهد که ۶۵ درصد از زنانی که در بارداری قبلی تشخیص عدم تناسب سفالوپلویک داشتند، در حاملگی‌های بعدی از طریق واژینال زایمان کردند. در واقع، بسیاری از این زنان در بارداری‌های بعدی نوزادان بزرگ‌تری نسبت به نوزاد CPD داشتند. در صورت زایمان واژینال، عوارضی که برای مادر و یا نوزادش تأثیر می‌گذارد می‌تواند رخ دهد:

• ممکن است شانه‌های کودک در لگن گیر کند (دیستوشی شانه)، که نیاز به سزارین اورژانسی دارد.
• ممکن است پارگی واژن یا خونریزی پس از زایمان رخ دهد.

‌آیا می‌توان از عدم تناسب سر لگن جلوگیری کرد؟

همیشه نمی‌توان از عدم تناسب سر – لگنی جلوگیری کرد. افرادی که دارای عوامل خطر هستند همیشه زایمان‌های پیچیده‌ای ندارند. حتی اگر اندازه کودک بزرگ باشد و یا مشکلات لگنی در مادر وجود داشته باشد، ممکن است زایمان واژینال موفقیت آمیز هم چنان امکان پذیر باشد. شناسایی عوامل خطر به موقع به متخصصان زنان و زایمان این امکان را می‌دهد تا قبل از شروع زایمان با مادر (زن باردار) درباره گزینه‌های زایمان ‌ایمن صحبت کنند.

سوالات متداول در مورد عدم تناسب سر – لگن در زایمان

سخن آخر

عدم تناسب سفالوپلویک از عوارض زایمان است.‌ این زمانی اتفاق می‌افتد که کودک نمی‌تواند از حفره لگن عبور کند. عدم تناسب سفالوپلویک (CPD) وضعیتی است که در آن سر یا بدن نوزاد بیش از حد بزرگ است که در لگن مادر قرار نمی‌گیرد. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که کودک خیلی بزرگ است، لگن خیلی کوچک است، نوزاد در موقعیت اشتباه قرار دارد، یا رابطه بین نوزاد و لگن نادرست است، حتی اگر کودک خیلی بزرگ نباشد و لگن خیلی کوچک نباشد.

دلایل زیادی وجود دارد که می‌تواند رخ دهد، از جمله بزرگ بودن نوزاد یا بی‌نظمی در ساختار ‌لگن مادر. عدم تناسب سفالوپلویک به ندرت بر سلامت طولانی مدت مادر و یا کودک تأثیر می‌گذارد. عدم تناسب سفالوپلویک نادر است، اما اغلب زمانی تشخیص داده می‌شود که زایمان زنان پیشرفت نمی‌کند، دهانه رحم از گشاد شدن بازمانده است، یا نوزاد از لگن پایین نمی‌آید. هنگامی که تشخیص دقیق CPD انجام شد، ایمن‌ترین نوع زایمان برای مادر و نوزاد سزارین است.