سزارین یا زایمان طبیعی؟

سزارین یا زایمان طبیعی؟ مسئله این است!

درکنار همه دغدغه‌های دوران بارداری، مسئله انتخاب بین زایمان طبیعی و زایمان سزارین یکی از مهم‌ترین تصمیمات مادر است. گاهی به دلایل پزشکی، متخصص زنان یکی از دو روش زایمان را برای بانوی باردار برمی‌گزیند به عنوان مثال در مورد بارداری‌های پرخطر معمولاً گزینه اصلی عمل سزارین است اما گاهی پزشک متخصص این انتخاب را بر عهده خود بانوی باردار می‌گذارد اینجاست که مادر باید با کسب اطلاعات درست و بررسی هزینه و فایده در خصوص انتخاب خود، بهترین روش ممکن را برگزیند. در این مقاله مقایسه‌ای اجمالی بین هر دو روش انجام داده‌ایم و معایب و مزایایی هر دو روش را با شما خواننده محترم در میان گذاشته‌ایم. تیم پینو بیبی امیدوار است تا مطالعه این مقاله شما بانوی باردار را در انتخاب روش مناسب راهنمایی کند.

سزارین یا زایمان طبیعی؟

اگر باردار باشید در کنار عوارض مختلف ناشی از بارداری که ممکن است ذهن شما را درگیر کند، عوارض و نارحتی‌های گاه و بی‌گاه حاملگی، مسئله انتخاب نام مناسب برای نوزاد، برنامه‌ریزی برای آینده فرزندتان، خرید سیسمونی و مسائلی از این قبیل قطعاً گوشه‌ای از ذهن شما هم با فرایند زایمان درگیر است. ممکن است دائم در حال بررسی باشید که زایمان طبیعی بهتر است یا عمل سزارین. این دغدغه ذهنی ممکن است مدت‌ها ذهن شما را به خود مشغول کند.

گوش دادن به تجربیات دیگر بانوان و خواندن مقالات مختلف در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی ممکن است تصمیم‌گیری را برای شما سخت کند. اما آنچه مسلم است این است که مهم‌ترین نکته در دوران آبستنی، تولد یک نوزاد سالم است که در آغوش یک مادر سالم به زندگی لبخند می‌زند. قطعاً هر کدام از دو روش معایب و مزایایی دارند که بسته به شرایط هر فرد ممکن است درجات آن متفاوت باشد. در شرایطی که ممکن است پزشک به شما زایمان طبیعی را پیشنهاد کند ممکن است به مراجعه‌ کننده بعدی اکیداً پیشنهاد کند که تحت عمل سزارین قرار بگیرد چرا که ممکن است این شخص از نوعی بیماری خاص رنج ببرد.

آنچه در نهایت مهم است حفظ سلامت و ایمنی مادر و نوزاد است. در ادامه درباره مزیت‌ها و معایب هر دو روش توضیحاتی را خدمت شما خواننده محترم ارائه خواهیم کرد. تا انتهای مقاله با تیم پینو بی‌بی همراه باشید تا در نهایت بتوانید با توجه به کسب آگهی لازم انتخاب درست و منطقی داشته باشید.

وضع حمل به روش زایمان طبیعی

شاید اولین نکته مثبتی که این روش در خود دارد طبیعی بودن است. نه تنها انسان بلکه همه پستانداران روی کره زمین به این شیوه نوزادان خود را به دنیا می‌آورند و این روند طبیعی محیط زیست است. اساساً کلمه طبیعی نوعی بار مثبت و خوشایند در خود مستتر دارد که ذهن را به سمت یک فرایند سالم و کم‌خطر سوق می‌دهد. واقعیت هم این است که زایمان طبیعی یک روند فیزیولوژیک نرمال است که ممکن است با درد شدید همراه باشد اما به دلیل نرمال بودن روند و پروسه آن، تحمل درد نیز برای فرد میسر و ممکن است. شاید بهتر باشد از این زاویه به قضیه نگاه کنید که پروردگار به نحوی خارق‌العاده، بهینه و حساب‌شده جهان هستی را خلق کرده است که در صورت رعایت نظم و قوانین حیات، هیچ روند طبیعی با مشکل مواجه نخواهد کرد. توصیه تیم پینو بی‌بی به شما این است که در مورد روند زایمان طبیعی اطلاعات کافی کسب کنید، خواندن این مقاله و مقالات مشابه دیگر که در مجله اینترنتی پینو بی‌بی منتشر شده‌اند می‌توانند ابهامات شما را تا حدود زیادی برطرف کنند و پاسخی به ترس‌های دروان بارداری شما باشند. با مدیریت درست فرایند زایمان، به خصوص رعایت نکات مهم در داشتن یک بارداری سالم و کسب آمادگی روحی و روانی برای روز قبل از رایمان همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت و شما لذت‌‌بخش‌ترین لحظه عمر خویش را تجربه خواهید کرد.

• مهم‌ترین عامل در خصوص عدم علاقه و تمایل مادران باردار به انجام عمل وضع حمل به روش طبیعی، ترس از زایمان طبیعی است که به آن نوکو فوبیا می‌گویند. این ترس به چند دلیل ممکن است مادر را دچار نگرانی کند:
• اولین و مهم‌ترین آن درد شدیدی است که مادر موقع زایمان طبیعی تجربه خواهد کرد، برخی از بانوان تصور می‌کنند که ممکن است طاقت تحمل این درد را نداشته باشند اما واقعیت این است که خداوند این توانایی را به همه بانوان داده است و اگر شما مشکلات جسمی و بیماری خاصی نداشته باشید می‌توانید از عهده تحمل این درد به خوبی برآیید.
• ترس و نگرانی از کمبود امکانات، موضوع اضطراب‌آور دیگری است که ممکن است مادر را از انجام زایمان طبیعی بازدارد. شاید در قدیم امکانات پزشکی محدود بود و اگر مادر موقع عمل دچار مشکل خاصی می‌شد به دلیل عدم آمادگی کادر پزشکی، ممکن بود جان مادر یا جنین به خطر بیفتد اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی دیگر از این گونه مشکلات خبری نیست. هر زمان که انقباضات زایمان به سراغ مادر بیایید می‌تواند به بیمارستان مراجعه کند و اگر خدای ناکرده در طی فرایند زایمان طبیعی مشکلی پیش بیایید پزشک و کادر درمان سریعاً شما را برای عمل سزارین آماده خواهند کرد و در ظرف مدت کوتاهی شما از فاز زایمان طبیعی وارد فاز سزراین خواهید شد. حتی امکانات برای زایمان طبیعی بدون درد در اغلب بیمارستان‌ها در تمام ساعات شبانه‌روز محیا است.

در زایمان طبیعی بدون درد (اپیدورال)، دارو از طریق بخش انتهای کمر به نخاع بانوی باردار تزریق می‌شود بدین ترتیب از انتقال سیگنال‌های درد رحم به مغز جلوگیری می‌شود. با تزریق دارو به تدریج احساس بی‌حسی در رحم به وجود می‌آید؛ اما انقباضات ادامه داشته و مادر قادر است تا فشارهای لازم برای خروج جنین را انجام دهد. این روش در کنار انجام تکنیک‌های روانی و تنفسی می‌توانند در تحمل درد زایمان طبیعی بسیار موثر باشد.

وضع حمل به روش سزارین

شاید دانستن تاریخچه سزارین برای شما جالب باشد. هنگام تولد رستم، رودابه به دلیل بزرگی جثه رستم درد زیادی را متحمل می‌شود، زال که عاشق رودابه است به سراغ سیمرغ می‌رود تا چاره‌ای برای حل مشکل بیابد و سیمرغ به شکافتن پهلوی رودابه اشاره می‌کند تا نوزاد را هر چه سریعتر از طبن مادر خارج کنند و رودابه را از رفتن به کام مرگ نجات دهند. شاید تعجب کنید که چرا این عمل نامی ایرانی ندراد باید اشاره کنیم که این داستان بعدها با تحریف به رومیان نسبت داده می‌شود. هنگام تولد ژولیوس سزار دیکتاتور بزرگ رومی به علت بزرگی جثه جنین، پزشکان رومی دستور به شکافتن شکم مادر می‌دهند. البته طبق روایات تاریخی این روش در خاندان ژولیوس رواج داده شد و از همین رو پسوند نام خانوادگی ژولیوس، کلمه سزار را یدک می‌کشد که به معنی «بریده شدن از رحم» است. این فرایند را سزارین می‌گویند و در فارسی معادل آن رستم‌زاد است که متاسفانه استفاده نمی‌شود.

به هر تقدیر با این مقدمه کوتاه تاریخی یک نکته مهم قابل استنباط است و آن است که بروز یک مشکل باعث روی آوردن به وضع حمل به روش سزارین شده است وگرنه در شرایط نرمال، زایمان طبیعی انجام می‌شده است.

سزارین در واقع یک نوع عمل جراحی است و هر نوع عمل جراحی با ایجاد جراحت، خونریزی، احتمال عفونت، احتمال تزریق خون و عوارضی از این دست همراه است که عوارض ناشی از بیهوشی را نیز باید به آن افزود. نکته اینجاست که هیچ فردی بلافاصله بعد از عمل جراحی ترخیض نخواهد شد و حتی عمل‌های جراحی کوچک هم نیازمند بستری شدن فرد در بیمارستان خواهند بود و عمل سزارین نیز از این قاعده مستثنی نیست. مدت زمان بستری شدن مادر بعد از سزارین بیشتر از بستری بعد از زایمان طبیعی خواهد بود.  

پزشک متخصص چه نوع زایمانی را پیشنهاد می‌کند؟

پاسخ به این سوال نیاز به بررسی شرایط جسمی و روحی، سوابق بیماری مادر و وضعیت جنین دارد. در شرایط نرمال پیشنهاد همه متخصصان زایمان طبیعی است. زایمان طبیعی عوارض کمتری دارد و برای سلامت مادر و جنین گزینه ارجح‌تری خواهد بود. در برخی موارد به عنوان مثال کیس‌های بارداری پرخطر ممکن است پزشک متخصص برای کنترل کردن شرایط عمل سزارین را پیشنهاد کند. اگر پزشک به شما عمل سزارین را پیشنهاد می‌کند نباید سرخورده و ناراحت شوید توجه خود را روی تولد نوزادتان متمرکز کنید. خودتان را سرزنش نکنید و سعی کنید درباره مراقبت‌های پس از سزارین اطلاعات کافی کسب کنید.

مزایایی زایمان طبیعی چیست؟

• یکی از مهم‌ترین ویژگی زایمان طبیعی عدم ایجاد جراحت روی بدن مادر است بنابراین مادر بعد از فرایند زایمان و بررسی و ثبات علائم حیاتی می‌تواند ترخیص شود. به طور معمول بعد از زایمان طبیعی مادر ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان بستری می‌شود. اما در زایمان طبیعی ممکن است مادر ۴ روز در بیمارستان بستری شود.
• عموماً بعد از زایمان طبیعی مادر درد یا مشکل خاصی ندارد و وضعیت جسمی و حال عمومی او در وضعیت مطلوبی قرار دارد و می‌تواند بدون هیچ مشکلی از نوزاد خود مراقبت کند.
• مادرانی که به روش زایمان طبیعی وضع حمل می‌کنند زودتر از مادرانی که سزارین می‌کنند، می‌توانند شیردهی به نوزاد را آغاز کنند. 
• مادرانی که به روش زایمان طبیعی وضع حمل می‌کنند زودتر تناسب اندام خود را به دست می‌آوردند و زودتر به زندگی عادی و کار روزمره خود باز می‌گردند.
• زایمان طبیعی از نظر اقتصادی نیز به نفع خانواده و جامعه است.

تأثیرات زایمان طبیعی بر نوزاد

• یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مزایایی زایمان طبیعی امکان برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد پس از زایمان است. همانطور که گفته شد در زایمان به روش طبیعی، نوزاد زودتر می‌تواند از شیر مادر تغذیه کند.
• در زایمان طبیعی، مایع‌های درون ریه نوزاد حین زایمان خارج می‌شود و در نتیجه چنین نوزدانی عملکرد تنفسی بهتری نسبت به نوزادان سزارین شده دارند.
• در روش زایمان فیزیولوژیک یا زایمان طبیعی، هنگام تولد، نوزاد باکتری‌های مفیدی را دریافت می‌کند و این امر موجب می‌شود که روده و سیستم ایمنی نوزاد عملکرد مطلوب‌تری داشته باشد.
• یکی از عوارضی که ممکن است حین زایمان طبیعی برای نوزاد رخ دهد، ایجاد کبودی روی سر نوزاد است. این مشکل معمولاً به دلیل خروج نوزاد به خصوص نوزادانی که جثه بزرگتری دارند، اتفاق می‌افتد که اصلاً جای نگرانی است و معمولاً بعد از چند روز این کبودی از بین می‌رود.

مزایای زایمان سزارین چیست؟

• مهم‌ترین مزیتی که زایمان به روش سزارین دارد این است که می‌توان تاریخ زایمان را پیش‌بینی و تعیین کرد. این موضوع برای کنترل شرایط حاد مادر و نوزاد بسیار حائز اهیمت است. تعیین تاریخ زایمان دست‌آویزی برای بسیاری از والدین شده است تا مثلاً در یک روز با تاریخ رند مانند ۰۲/۰۲/۱۴۰۲ نوزاد خود را به دنیا بیاورند. گاهی حتی والدین ممکن است سلامت نسبی فرزندشان را قربانی این مدهای و فرهنگ‌های غلط بکنند.
• مزیت دیگری که عمل سزارین دارد این است که مادر موقع زایمان درد حس نمی‌کند و این برای بانوانی که نوکوفوبیا (ترس از زایمان طبیعی ) دارند یک مزیت بزرگ و مهم تلقی می‌شود.

عوارض زایمان به روش سزارین

• بعد از عمل سزارین مادر باید چند روز در بیمارستان بستری باشد تا مراقبت‌های بعد از عمل جراحی از وی به عمل آید.
• دوره نقاهت و بهبودی در عمل سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است.
• در عمل سزارین بخشی از بدن مادر برش زده می‌شود و جراحت ایجاد می‌شود. اثر این جراحت ممکن است برای همیشه روی بدن مادر باقی بماند.
• روند بهبودی برش سزارین ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
• احتمال بروز عفونت در ناحیه برش خورده زیاد است.
• در برخی افراد ممکن است عوارض و ناراحتی‌های مثانه و روده را نیز به همراه داشته باشد.
• اگر برای اولین زایمان، سزارین ‌کنید در زایمان‌های بعدی نمی‌توانند زایمان طبیعی انجام دهید.
• میزان خونریزی در زایمان سزارین به مراتب کمتر از زایمان طبیعی است. در صورت انجام اولین زایمان به شکل سزارین امکان خونریزی برای زایمان‌های بعدی بیشتر خواهد شد.
• به طور کلی عوارض سزارین سه برابر عوارض احتمالی زایمان طبیعی است.

تأثیرات زایمان سزارین بر نوزاد

• احتمال ابتلای نوزاد به مشکلات تنفسی زیاد است. آمار نشان می‌دهد که نوزادانی که به روش سزارین متولد می‌شوند به بستری شدن در بخش NICU بیشتر احتیاج پیدا می‌کنند.
• نوزادانی که به روش سزارین متولد می‌شود در کودکی و بزرگسالی بیشتر در معرض ابتلا به چاقی و اضافه وزن قرار دارند. هر چند که این موضوع ممکن است به دیابت و چاقی مادر مربوط باشد که او را ناچار وادار به عمل سزارین کرده باشد.
• نوزاد دیرتر می‌تواند از شیر مادر تغذیه کند و ارتباط پوستی نوزاد با مادر دیرتر از زایمان طبیعی است.
• گرچه بسیار نادر است اما باید گفت متاسفانه احتمال مرگ در نوزادانی که با عمل سزراین متولد می‌شوند زیادتر است.

ترس از زایمان طبیعی (نوکوفوبیا) چیست؟

نکته‌ای که همین ابتدا باید به آن اشاره کنیم این است که واقعاً به طور قطعی نمی‌توان نوع زایمان را برای مادر مشخص کرد. ممکن است مادر عزم خود را جزم کرده باشد تا عمل سزارین انجام دهد و تاریخ عمل سزارین نیز با بیمارستان هماهنگ شده باشد اما مادر زودتر از زمان تخمین زده شد، دچار انقباضات شدید می‌شود و با مراجعه فوری به بیمارستان ممکن است پزشک با زایمان فیزیولوژیک جنین را از رحم خارج کند. عکس این موضوع نیز صادق است ممکن است بانوی باردار قصد انجام زایمان طبیعی داشته باشد اما در لحظات آخر به دلیل یک اتفاق پیش‌بینی نشده روند زایمان تغییر کند و پزشک مجبور به انجام عمل سزارین شود. مهم‌ترین مواردی که ممکن است در زایمان طبیعی برای بانوان باردار دلهره‌آور و ترسناک باشد در چند مورد خلاصه می‌شود:

درد حین زایمان طبیعی

پیشتر اشاره شد که مهم‌ترین علت تن دادن مادر به عمل سزارین ترس از زایمان طبیعی است و منشا این ترس، گفته‌ها و شنیده‌ها و گاهی حتی تجربیات مادر از زایمان طبیعی است. برای غلبه بر این ترس چند راهکار وجود دارد یکی این که مادر در دوران بارداری ذهن و روان خود را برای روز زایمان آماده کند. صحبت با مشاور و روانشناس در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد. کسب آگاهی در مورد فواید زایمان طبیعی نیز می‌تواند در تغییر ذهنیت بانوی باردار نقش موثری داشته باشد.

در ضمن امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی روش‌های نوینی وارد علم پزشکی شده است که یکی از آن‌ها زایمان طبیعی بدون درد (اپیدورال) است که در یک مقاله به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

تمرین تکنیک‌های تنفسی و انجام ورزش‌های کگل همگی می‌تواند بانوی باردار را برای زایمان طبیعی آماده کرد و رنج و درد این فرایند تا حدود زیادی بکاهد.

همچنین امروزه روش‌های مختلف زایمان مانند زایمان در آب نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است که می‌تواند تا حدود زیادی درد ناشی از زایمان را کاهش دهد.

و نکته مهم دیگری که لازم است تا بانوان باردار به خاطر داشته باشند این است که ممکن است شما هنگام زایمان درد تحمل کنید اما این در موقتی است و بعد از زایمان به معنای دقیق کلمه فارغ خواهید شد. اما در عمل سزارین دردها بعد از عمل به سراغ شما خواهد آمد درست وقتی که دوست دارید با نوزاد خود وقت بگذارید و یا خود را برای مقدمات بعد از تولد نوزاد آماده کنید.

پارگی واژن و بی‌اختیاری مدفوع

باورهای غلط مربوط به دوران بارداری زیاد است و گاهی همین باورهای نادرست موجب ایجاد ترس و نگرانی در بانوان باردار خواهد شد. یکی از عوارض نه چندان شایع در زایمان طبیعی احتمال ایجاد یک برش کوچک در قسمت پرینه است. پرینه حد فاصل بین دهانه واژن تا مقعد است. این مشکل به طور معمول اگر رخ دهد در حد یک برش کوچک است که بعد از مدتی بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. در موارد نادر که میزان پارگی زیاد است محل برش خورده بخیه زده می‌شود. برخی این اتفاق را به بی‌اختیاری مدفوع و مشکلات احتمالی برای واژن نسبت می‌دهند اما باید گفت تا کنون هیچ شواهد علمی مبنی بر تایید این نظریه یافت نشده است.

سخن آخر

با توجه به آنچه که گفته شد همواره ارجحیت با زایمان طبیعی است. زایمان طبیعی عوارض کمتری دارد و برای حفظ سلامت نوزاد نیز مفیدتر است. سزارین هزینه‌های اقتصادی را به خانواده تحمیل خواهد کرد و عوارض بعد از وضع حمل مدت‌ها مادر را درگیر خواهد کرد و ممکن است او را از رسیدگی مناسب به نوزاد بازدارد. بهتر است مادر با کسب آگهی در خصوص زایمان طبیعی و رعایت نکات مفید برای بارداری سالم طی دوران حاملگی خود را برای زایمان طبیعی آماده کند. همچنین لازم است تا اطرافیان به ویژه همسر خانم باردار همواره او را پشتیبانی کند و او را در طی این مسیر دشوار همراهی نماید.