شما تنها کسی نیستید که فقط با معیار قرار دادن عادت ماهانه به احتمال باروری خود توجه می‌کنید. برای بسیاری از افراد، اصول اولیه لقاح و احتمال باردار شدن در سنین مختلف علامت سوال بزرگی هستند.
ابتدا بیایید با اصول اولیه شروع کنیم: بر اساس اطلاعات کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG)، اگر دارای تخمدان باشید، با یک تا دو میلیون تخمک متولد شده‌اید. تخمک‌هایی که از بدو تولد دارید، تمام تخمک‌هایی هستند که شما در طول زندگی خود خواهید داشت. تا اولین عادت ماهانه، شما بین ۳۰۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ تخمک خواهید داشت. سپس این تعداد تخمک از سن ۳۷ سالگی، به ۲۵,۰۰۰ تخمک کاهش پیدا می‌کند و در دوران یائسگی کم‌تر هم می‌شود و به ۱,۰۰۰ تبدیل می‌شود.
در صورتی که فردی بین سنین ۱۲ تا ۵۲ سالگی ۵۰۰ بار تخمک گذاری کند و اگر همه آن تخمک‌ها سالم به شمار نروند، تنها چند تخمک مناسب باقی می‌مانند که در عمل برای باردار شدن مناسب هستند.
چیزی که موضوع را کمی پیچیده تر می‌کند، این حقیقت است که تولید مثل انسان آنقدرها هم کارآمد نیست. تنها حدود یک هفته در چرخه قاعدگی شما وجود دارد که در آن شانس شما برای باردار شدن مناسب است. بنابراین این که احتمال بارداری را در سنین مختلف بدانیم، کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه برای خانواده خود بگیرید.
در این مقاله در مورد همه چیزهایی را که لازم است در مورد احتمال باردار شدن در سنین ۲۰، ۳۰، ۴۰ سالگی و بعد از آن بدانید، صحبت خواهیم کرد. به علاوه روش‌هایی برای افزایش احتمال بارداری در سنین مختلف را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
شانس باردار شدن در اوایل دهه ۲۰ سالگی (۲۰ تا ۲۴)
زمانی که یک زن ۲۱ ساله است، ۹۰ درصد تخمک‌های او از نظر کروموزومی عادی هستند که این احتمال متولد شدن یک نوزاد سالم در این سن را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، سن و سال هم در این سن به سود بارداری است. مطابق اطلاعات کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان، باروری افراد دارای تخمدان، در دهه بین اواخر نوجوانی و اواخر دهه بیست به اوج خود می‌رسد.
بر اساس گفته کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان، افراد در ۲۰ سالگی و حتی اوایل ۳۰ سالگی حدود ۲۵ درصد احتمال باردار شدن در یک چرخه قاعدگی دارند. بیش‌تر افراد سالمی که در این سن برای باردار شدن تلاش می‌کنند، در عرض یک سال باردار می‌شوند.
بنابراین اگر در ۲۰ سالگی، یک سال تلاش برای باردار شدن تلاش کردید و باردار نشدید، توصیه می‌شود که انجام آزمایش ناباروری را در نظر بگیرید.
احتمال باردار شدن در اواسط اواخر دهه ۲۰ سالگی (۲۵ تا ۲۹)
در اواسط تا اواخر دهه بیست زندگی، شما هنوز در بارورترین زمان زندگی خود قرار دارید. در این سن نه تنها احتمال باردار شدن بالاست و شرایط به نفع شماست، بلکه خطر سقط جنین برای شما نیز به احتمال زیاد به کم‌ترین حد ممکن می‌رسد. یک پژوهش در سال ۲۰۱۹ نزدیک به نیم میلیون مورد بارداری را بررسی کرد. نتیجه این پژوهش نشان داد که افراد در سن ۲۵ تا ۲۹ سالگی، کم‌ترین آمار سقط جنین را با احتمال ۱۰٪ داشتند.
بنابراین، به کارهایی که قبلا انجام می‌دادید ادامه دهید و به احتمال زیاد ظرف یک سال باردار خواهید شد. در این سن، معمولاً نیازی به مشورت با متخصص باروری نیست؛ مگر این که بیش از ۱۲ ماه به طور فعال و بدون موفقیت برای باردار شدن تلاش کرده باشید.
احتمال باردار شدن در اوایل ۳۰ سالگی (۳۰ تا ۳۴)
احتمال باردار شدن در اوایل سی سالگی برای زوج‌هایی که به مدت یک سال کامل برای باردار شدن تلاش می‌کنند، هنوز هم بالاست. تنها تغییر بزرگ این است که احتمال سقط جنین شما در سن ۳۰ سالگی شروع به بالا رفتن می‌کند. اما این تغییر تا زمانی که به ۳۵ سالگی نزدیک نشده باشید، خیلی شدید و قابل توجه نیست.
منطق حاکم بر اطلاعات فعلی حکم می‌کند که تا زمانی که یک سال بدون نتیجه برای باردار شدن تلاش نکرده باشید، نیازی نیست در اوایل دهه ۳۰ زندگی خود به دنبال درمان باروری بروید. با این حال، برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که اگر در ۳۰ سالگی پس از نه ماه تلاش باردار نشده‌اید، بهتر است با یک متخصص زنان و زایمان در این زمینه مشورت کنید. به این ترتیب، پزشک می‌تواند هر مشکلی که ممکن است وجود داشته باشد را تشخیص دهد و پیش از این که قدرت باروری شما پس از ۳۵ سالگی با سرعت بیش‌تری کم‌تر شود، این مشکلات را درمان کند.
شانس باردار شدن در اواسط اواخر دهه ۳۰ زندگی (۳۵ تا ۳۹)
بر اساس گفته متخصصان باروری، شما در این سن هنوز شانس خوبی برای باردار شدن دارید؛ به خصوص قبل از ۳۷ سالگی. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، از هر ۵ زن بین ۳۰ تا ۳۹ ساله، یک نفر برای باردار شدن با اولین فرزند خود مشکل دارد؛ در حالی که این آمار برای زیر ۳۰ سال سن، به این شکل است که از هر زن زیر ۳۰ سال، یک نفر دچار مشکل ناباروری است.
اما به نظر می‌رسد که ۳۵ سالگی، نقطه‌ای است که باروری افراد دارای تخمدان کاهش پیدا می‌کند. شایع ترین دلیل ناباروری از ۳۵ سالگی به بعد، کاهش کیفیت تخمک است. به احتمال زیاد در این سن هنوز تعداد زیادی تخمک دارید که می‌توانید با آن‌ها باردار شوید، اما احتمالاً اختلالات و ناهنجاری‌های کروموزومی این تخمک‌ها بیش‌تر از آن است که بر زنده ماندن آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
بارداری بعد از سن ۳۵ سالگی گاهی اوقات با عنوان “بارداری در سنین بالا” نیز شناخته می‌شود. تحقیقات نشان داده است که بارداری‌هایی که بعد از ۳۵ سالگی اتفاق می‌افتند، بیش‌تر در معرض خطرات زیر قرار دارند:
حدود ۳۰ درصد از زنان ۳۵ ساله که توانایی باردار شدن دارند، ممکن است یک سال یا بیش‌تر طول بکشد تا باردار شوند. اما پزشکان نمی‌خواهند که شما آنقدر صبر کنید تا بفهمید که آیا شما هم یکی از افرادی هستید که مشکل ناباروری دارد یا خیر. زمان در باروری این سن بسیار مهم است و در صورتی که بعد از شش ماه تلاش هنوز برای باردار شدن مشکل دارید، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات مورد نیاز انجام شود.
تلقیح داخل رحمی (IUI) یک فناوری کمک باروری کم‌تر تهاجمی است که ممکن است به خصوص در موارد وجود ناهنجاری‌های اسپرم موثر واقع شود. اما لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیز می‌تواند یک گزینه درمانی مناسب به شمار رود.
در نهایت در صورتی که ترجیح می‌دهید که در حال حاضر باردار نشوید، این آخرین فرصت شما برای فریز کردن تخمک‌های زنده جهت استفاده در آینده است. شما می‌توانید تخمک‌های خود را تا سن ۴۰ سالگی فریز کنید. پس از فریز کردن تخمک می‌توانید سال ها بعد برگردید و حتی تا اواسط ۴۰ سالگی شانس بارداری مناسبی داشته باشید.
احتمال باردار شدن در اوایل ۴۰ سالگی (۴۰ تا ۴۴)
با افزایش سن، کیفیت و تعداد تخمک نیز کاهش پیدا می‌کند. در این سن، شما با چند چالش روبرو می‌شوید که ممکن است شانس باردار شدن و باردار ماندن شما را سخت‌تر کند.
تا زمانی که به ۴۰ سالگی می‌رسید، ۹۰ درصد تخمک‌های شما از نظر کروموزومی غیر طبیعی هستند. به همین دلیل هم استفاده از فناوری‌های تولید مثل در این سن رایج تر می‌شود و دلیل آن فقط مشکلات تخمک نیست.
همچنین ممکن است مشکلات بیش‌تری در مورد اسپرم شریک زندگی وجود داشته باشد و برخی از افراد با بالا رفتن سن مشکلات پوشش رحم را نیز گزارش می‌کنند. به مرور زمان که پوشش رحم نازک می شود و خون رسانی به آن با افزایش سن کاهش می‌یابد، لانه گزینی تخمک دشوارتر می‌شود.
عادت ماهانه افرادی که به مرحله یائسگی نزدیک می‌شوند که به آن پیش یائسگی نیز گفته می‌شود، ممکن است کوتاه یا نامنظم شود. با این که میانگین سن یائسگی ۵۲ سال است، علائم پیش از یائسگی ممکن است سال ها و حتی یک دهه زودتر شروع شوند. این بدین معنی است که با کوتاه شدن چرخه قاعدگی، تخمک گذاری زودتر، به محض این که روز نهم پیش بیاید در سیکل اتفاق می‌افتد. شما باید مطمئن شوید که زمان رابطه جنسی نزدیک به تخمک گذاری را بر اساس این تغییر تنظیم می‌کنید.
قانون کلی در این سن برای بارداری طبیعی این است که یک روز در میان در حوالی زمان تخمک گذاری رابطه جنسی برقرار کنید. برخی از علائم تخمک گذاری که باید مراقب آن‌ها باشید، شامل موارد زیر می‌باشند:
- افزایش تولید مخاط شفاف، لغزنده و کشدار در دهانه رحم
- درد تخمک گذاری
- افزایش دمای پایه بدن
- حساس شدن سینه‌ها
کیت تعیین روز تخمک گذاری (OPK) نیز ممکن است بتواند به زمان بندی رابطه جنسی کمک کند و همچنین می‌توانید از یک شمارنده تخمک گذاری آنلاین استفاده کنید.
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) و انجمن پزشکی باروری آمریکا (ASRM) معاینه و درمان فوری ناباروری را در صورت لزوم برای افراد بالای ۴۰ سال توصیه می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که برای افراد بالای ۴۰ سال، درمان کم تهاجمی و محافظه کارانه با IUI درصد موفقیت پایینی دارد و بهترین انتخاب، لقاح آزمایشگاهی یا IVF است.
شانس باردار شدن در ۴۵ سالگی و بالاتر
با توجه به اطلاعات کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان، احتمال بارداری طبیعی بعد از ۴۵ سالگی بعید و کم است. البته این بدین معنا نیست که باردار شدن به صورت طبیعی در این سن غیر ممکن است، اما فناوری‌های کمک باروری (ART) تقریباً همیشه برای باردار شدن در این سن ضروری هستند و IVF رایج ترین آن‌ها محسوب می‌شود.
تخمک‌های کمی که در بدن شما باقی مانده‌اند، ممکن است دارای ناهنجاری‌های کروموزومی باشند؛ بنابراین انجام غربالگری پیش از استفاده از IVF بسیار مهم است. تحقیقات نشان داده است که میزان موفقیت در بارداری در این سن فقط کمی بیش از ۱٪ است و اکثر کلینیک‌ها استفاده از تخمک اهدایی توسط افراد جوان تر را برای افرادی که تمایل به باروری بین سنین ۴۶ تا ۵۰ سال دارند را توصیه می‌کنند.
بر اساس گفته پزشکان، در استفاده از تخمک اهدایی اگر تخمک متعلق به یک فرد سالم ۲۵ یا ۳۰ ساله باشد، باردار شدن و حفظ آن برای یک فرد سالم بسیار آسان است. البته لازم به ذکر است که حتی در فناوری‌های کمک باروری یا ART، میزان موفقیت باروری با با افزایش سن کاهش می‌یابد.
به عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ که نتایج استفاده از اهدای تخمک را برای باروری ارزیابی کرد، نشان داد که حتی با اهداکنندگان ۲۱ تا ۳۱ ساله، احتمال بارداری و لانه گزینی برای دریافت کنندگان بالای ۴۰ سال کم‌تر است و در افراد بالای ۴۵ سال به طور قابل توجهی پایین‌تر است. محققان عقیده دارند که احتمال پایین موفقیت بارداری ممکن است به ضخامت آندومتر (پوشش رحم) ارتباط داشته باشد؛ زیرا اندومتر در زنانی که نزدیک سن یائسگی هستند، نازک تر است.
چگونه احتمال بارداری خود را در سنین مختلف افزایش دهیم؟
صرف نظر از سن، شما می‌توانید با تعیین دقیق زمان تخمک گذاری، احتمال بارداری خود را به حداکثر میزان ممکن برسانید.
تخمک گذاری به طور کلی و فارغ از مدت زمان پریود شما، ۱۴ روز پیش از عادت ماهانه بعدی شما اتفاق می‌افتد و مهم نیست که چرخه قاعدگی شما چقدر طولانی باشد. به عنوان مثال، در صورتی که سیکل ۳۴ روزه دارید، احتمالا حدود روز ۲۰ ام تخمک گذاری می‌کنید. همینطور فردی با سیکل ۲۶ روزه حدود روز ۱۲ تخمک گذاری می‌کند. تاریخ تخمک گذاری شما هر چه که باشد، بهتر است به شکلی برنامه ریزی کنید تا پنج روز قبل از آن روز و دو روز بعد از آن، برای باردار شدن رابطه جنسی داشته باشید.
زمانی که مخاط شفاف و لغزنده از دهانه رحم شروع به ترشح شدن می‌کند، می‌توانید بفهمید که به زمان تخمک گذاری نزدیک شده اید. تخمک گذاری یک تا چهار روز قبل از آزادسازی تخمک شروع می‌شود.
همانطور که قبلا هم گفته شد، یکی از ابزارهای مناسب برای پیش بینی تخمک گذاری، کیت تخمک گذاری است. پس از بررسی زمانی که کیت نشان می‌دهد که در حال آماده شدن برای تخمک گذاری هستید، برای دو روز آینده رابطه جنسی داشته باشید تا در پنجره باروری اقدام به باردار شدن قرار گیرد. شما ۲۴ تا ۳۶ ساعت فرصت دارید تا رابطه جنسی داشته باشید که در زمان باروری قرار داشته باشد.