طبیعی است که کودک نوپای شما در طول ۲ و ۳ سالگی خود و حتی بعد از آن مشکلات رفتاری مختلفی را نشان دهد که برای شما والدین و مراقبین کودک چالش‌برانگیز باشد. اگر چه این یک بخش طبیعی از رشد کودک است، اما نادیده گرفتن آن ممکن است منجر به تبدیل شدن چنین رفتاری به یک عادت ناپسند در زندگی کودک شود. اما خبر خوب این است که این رفتار موقتی است و با افزایش سن کاهش می‌یابد و در نهایت ناپدید می‌شود. به عنوان والدین، می‌توانید چنین مسائل رفتاری را در کودکان نوپا با به کارگیری راه‌حل‌های ساده و آسان‌تر مدیریت کنید، مانند تعیین مرزهای واضح، استفاده از تقویت مثبت، تشویق و حفظ یک روال ثابت برای ایجاد حس امنیت و ثبات.
با پینو بیبی همراه باشید تا دریابید که این فقط کودک شما نیست که ممکن است چنین رفتارهایی را از خود نشان دهد و اگر این رفتارهای کودک برای شما به یک پروسه آزاردهنده تبدیل شده است این مقاله پینو را مطالعه کنید تا دریابید در برخورد با اینگونه رفتارهای کودک چه واکنشی باید از خود نشان دهید تا احتمال تکرار این رفتارها را در کودک به حداقل برسانید.
مشکلات رفتاری در کودکان نوپا و راه‌های مقابله با آنها
سن ۲ سالگی تا ۴ سالگی دوره حساس زندگی کودکان است؛ این زمان مخصوصاً برای یک کودک نوپا و والدینش سخت است. در این سن، کودکان بیش از آن که قادر به بیان کلمات باشند، درک و احساس می‌کنند. و از این رو، آنها ممکن است از نظر عاطفی احساس غرق شدن، بی‌توجهی و ترس داشته باشند، که منجر به بدخلقی، جیغ زدن، لجبازی، عصبانیت و غیره می‌شود.
۱. جیغ زدن
نوزاد کوچک شما در حال حاضر یک بمب انرژی است و احتمالاً تازه فهمیده است که می‌تواند فریاد بزند و جیغ بزند؛ خصوصاً که هر بار این کار را انجام می‌دهد، شما از هر کجا که هستید می‌دوید و به او توجه می‌کنید. برای یک کودک، جیغ زدن به معنای یک رفتار عصبانی نیست، زیرا او هنوز نمی‌داند که جیغ زدن چیز خوبی نیست.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
اگر سر کودکتان فریاد بزنید، ممکن است وضعیت بدتر شود زیرا ممکن است احساس کند فریاد زدن اشکالی ندارد. می‌توانید تفاوت بین صدای بلند و آرام را به او بیاموزید. با صدای بلند فریاد بزنید و از او بخواهید این کار را انجام دهد. سپس صدای خود را پایین بیاورید و از او بخواهید تکرار کند. بنابراین، دفعه بعد که کودک فریاد زد، از او بخواهید به جای آن از صدای نرم و آرام خود استفاده کند. در حین انجام این کار حتماً از صدای ملایمی استفاده کنید.
۲. لگد زدن و گاز گرفتن
در سن دو یا سه سالگی، کودک نوپای فرشته‌ای شما ممکن است با گاز گرفتن و لگد زدن همه کسانی که در محدوده او هستند، علائم پرخاشگری از خود نشان دهد. او ممکن است این کار را برای جلب توجه شما انجام دهد. نکته کلیدی این است که هر بار که این کار را انجام می‌دهد به او پاسخ ندهید زیرا ممکن است به یک عادت تبدیل شود. با این حال، مانند سایر عادات مشابه، این یکی نیز با گذشت زمان از بین می‌رود.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
اگر کودک شما مرتباً این اقدامات تهاجمی را انجام می‌دهد، مطمئن شوید که می‌داند این اقدامات می‌تواند عواقب خاصی را به همراه داشته باشد. به جای فریاد زدن هنگامی که او اطرافیان را لگد می‌زند یا گاز می‌گیرد، یک صندلی مشخص در خانه اختصاص دهید و او را در آنجا بنشینید تا آرام شود.
۳. کج خلقی
در سنین یک تا سه سالگی، نوزاد کوچک شما در معرض طیف وسیعی از احساسات قرار می‌گیرد. او ممکن است نتواند خود را به درستی بیان کند، اگر چه می‌تواند تمام حرف‌های شما را بفهمد. این می‌تواند برای کودک ناامید کننده باشد و منجر به عصبانیت او شود. گریه با صدای بلند، فریاد زدن و پرتاب کردن وسایل به اطراف، شکل رایج عصبانیت در چنین مواقعی است.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
یک راه بسیار ساده برای مقابله با این نوع رفتار کودک نوپا وجود دارد و آن این است که خودتان آرام بمانید. اگر شما هم فریاد بزنید و دچار تنش شوید، اوضاع ممکن است بدتر شود. صدای خود را بلند نکنید و کودک خود را مجبور به سکوت نکنید. تا سطح صدای کودک پایین بیایید سپس دست او را بگیرید. در چنین شرایطی در آغوش گرفتن کودک نوپا می‌تواند او را آرام کند. تکرار کنید که او را دوست دارید و همه چیز خوب خواهد بود. و اگر هیچ کاری درست نشد، اجازه دهید کودکتان عصبانیت خود را از بین ببرد و سپس با آرامش همه چیز را برای او توضیح دهید.
۴. نه گفتن
احتمالاً فرزند خردسال شما اخیراً در مورد پیامد گفتن کلمه «نه» چیزهایی را کشف کرده است. از آن جایی که او بارها این کلمه را از شما شنیده است، در حین پاسخگویی به شما تمام تلاش خود را برای استفاده از آن می‌کند. این کلمه نه تنها واکنش شما را جلب می‌کند، بلکه جایگزینی برای کودک نوپا شما نیز فراهم می‌کند.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
هنگام مدیریت مشکلات رفتاری کودک نوپا، باید همیشه به یاد داشته باشید که این کودک شماست که کوچکتر است. با واکنش با صدای بلند، می‌توانید به یک موقعیت شکننده آسیب وارد کنید. با حفظ آرامش برای کودک خود نمونه شوید تا او نیز بتواند این کار را انجام دهد. این روش او، برای جلب توجه شما یا هدایت انرژی اضافی به سمت خودش هست.
۵. قطع کردن صحبت دیگران
حافظه کوتاه مدت کودک شما هنوز کاملاً رشد نکرده است، به این معنی که او می‌خواهد چیزهایی را قبل از این که فراموش کند بگوید. این می‌تواند به عنوان یک وقفه به نظر برسد، اگر چه برای کودک نوپا هیچ معنایی ندارد. در این سن، او نمی‌تواند درک کند که شما باید افراد و موقعیت‌های مختلف دیگر را مدیریت کنید و به آنها پاسخ دهید. اما او این مفهوم را بعد از ۴ سالگی یا بیشتر درک خواهد کرد.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
در چنین شرایطی بهتر است موقعیت‌هایی را که کودک می‌تواند حرف شما را قطع کند کاهش دهید و در صورت انجام این کار توجه او را منحرف کنید. زمانی را با دوستانتان در مکان‌هایی برنامه‌ریزی کنید که می‌توانید چت کنید و کودک نوپاتان می‌تواند بازی کند، چه با بچه‌های دیگر یا با اسباب‌بازی‌ها. این رفتار را با همسرتان در مقابل فرزندتان تمرین کنید.
۶. دروغ گفتن
کودک شما ممکن است تا زمانی که به سن ۳ یا ۴ سالگی نرسد نتواند بین واقعیت و خیال تفاوت قائل شود. مفهوم دروغ هنوز برای او ناشناخته است و او نمی‌داند حقیقت چیست. او در این سن تخیل فعالی دارد و موجودات و افراد خیالی خلق می‌کند، نقاشی روی دیوار یا ریختن شیر را انکار می‌کند.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
متهم کردن فرزندتان به انجام یک عمل خاص کمکی نخواهد کرد. در عوض، موقعیتی ایجاد کنید یا گفتگو را تشویق کنید تا به جای انکار، اعتراف کردن برای او آسان باشد. اگر با یک لیست طولانی از بایدها و نبایدها به فرزندتان فشار بیاورید، ممکن است در این قوانین سخت‌گیرانه غرق شود و مجبور به دروغ گفتن شود. محیطی از اعتماد ایجاد کنید و به او بگویید که به او اعتماد دارید و او هم باید همین طور باشد.
۷. کشیدن مو
مانند لگد زدن و گاز گرفتن، کشیدن مو نیز راهی برای ابراز احساسات و ایجاد یک محیط کنترل شده در اطراف خود است. بچه‌ها مشتاق هستند که به والدین یا خواهر و برادرشان واکنش نشان دهند و کشیدن مو مطمئناً واکنش آنها را به دنبال دارد. او ممکن است موهای دیگران را بکشد تا از آن لذت ببرد، زیرا عاشق این واکنش است یا اگر خودش موهایش را می‌کشد، می‌تواند یک اختلال کنترل تکانشی باشد.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
به او نشان دهید که کشیدن مو کار درستی نیست و او را به جایی نمی‌رساند. هر زمان که این رفتار را دیدید آن را متوقف کنید و توضیح دهید که این کار برای او و دیگران مفید نیست. وقتی این رفتار را انجام نمی‌دهد با او در مورد این رفتار صحبت کنید. به او بگویید این عمل به هیچ وجه رفتار طرف مقابل را تغییر نمی‌دهد.
۸. گریه کردن
تصور کنید فرزند شما برای همه چیزهای مهم زندگی‌اش از جمله خوردن، نوشیدن، حمایت و حتی تمیز شدن بعد از مدفوع به شما وابسته است. اگر بخواهد توجه شما را جلب کند به گریه یا ناله متوسل می‌شود. او احساس می‌کند که از این طریق مادرش همه چیزهایی را که او نیاز دارد به او می‌دهد و این به رفتار استاندارد او تبدیل می‌شود.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
اگر صدای ناله‌های کودکتان را می‌شنوید، به او اطمینان دهید که به حرفها و خواسته‌هایش گوش می‌دهید و به او اهمیت می‌دهید. اگر کودک نوپای شما با صدای عادی از شما بخواهد که آن رفتار را به عنوان رفتار درست تایید کند، به سرعت پاسخ دهید. از محرک‌هایی مانند گرسنگی و خستگی اجتناب کنید، زیرا در این زمان است که ناله و شیون کودک می‌تواند افزایش یابد.
۹. ترس از جمعیت
به عنوان یک کودک نوپا، کودک شما احتمالاً زمانی که توسط گروه زیادی از مردم محاصره می‌شود، سرکش و غیرقابل کنترل می‌شود. این ممکن است در مرکز خرید، یک ایستگاه راه آهن شلوغ یا یک مهمانی شلوغ نیز اتفاق بیفتد.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
کودک شما عادت ندارد با انبوهی از غریبه‌ها در مکانی ناآشنا روبرو شود و می‌خواهد به شما بچسبد یا حتی شما را مجبور به ترک محل کند. این را نادیده نگیرید. کودک نوپای خود را به آرامی در آغوش بگیرید و دست او را فشار دهید تا به او بگویید که با او هستید و او در امان است. هر بار یک قدم بردارید و به تدریج او را در معرض دید جمعیت قرار دهید و در نهایت از این واقعیت که او جسورانه با موقعیت روبرو شده است (در صورت انجام این کار) تحسین کنید.
۱۰. جویدن ناخن
این یکی از مشکلات رفتاری شایع بین کودکان ۳ ساله است. ناخن جویدن می‌تواند برای کودک شما به یک عادت تبدیل شود و حتی ممکن است ناخودآگاه و گاهی حتی بدون محرک شروع به انجام آن کند. این حرکت آنقدر برای او عادی می‌شود که ممکن است از انجام آن آگاه نباشد. این زمانی اتفاق می‌افتد که کودک احساس بی‌حوصلگی یا استرس می‌کند. برای مقابله با عادات غیربهداشتی در کودکان این راهنما را دنبال کنید.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
هر چه بیشتر او را سرزنش کنید، نق بزنید یا او را وادار کنید تا این عادت را ترک کند، می‌توانید متوجه شوید که او به این رفتار با شدت بیشتری ادامه می‌دهد. او به محض این که متوجه شود که دیگران او را تماشا می‌کنند، این عادت را ترک می‌کند، اما ممکن است زمان ببرد. در این بین راه‌هایی برای کاهش استرس بیابید. به او کمک کنید تا یک فعالیت بدنی مناسب برای رفع اضطراب خود پیدا کند. به خصوص در مقابل مردم او را سرزنش نکنید. در عوض، یک کد مخفی بین خودتان و کودک ایجاد کنید تا بتوانید به او یادآوری کنید که جویدن ناخن را متوقف کند.
۱۱. پرتاب اجسام
کودکان نوپا اغلب به عنوان بخشی از کنجکاوی طبیعی و رشد مهارت‌های حرکتی اشیاء را پرتاب می‌کنند. آنها ممکن است اسباب‌بازی‌ها، غذا یا وسایل خانه را پرتاب کنند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد یا واکنش بزرگسالان را دریافت کنند. این رفتار هم چنین می‌تواند ناشی از ناامیدی یا فقدان راه‌های دیگر برای ابراز احساسات باشد. در حالی که کاوش در محیط آنها از این طریق طبیعی است، اما اگر اجسام سنگین یا تیز را پرتاب کنند، می‌تواند خطرناک باشد و خطری برای خود و دیگران ایجاد کند.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
به کودک خود بیاموزید که پرتاب اشیا می‌تواند مضر باشد. توضیحات واضح و آرامی در مورد این که چرا پرتاب برخی اشیا قابل قبول نیست ارائه دهید. جایگزین‌هایی مانند اسباب‌بازی‌های نرم یا توپ‌هایی که پرتاب آنها بی‌خطر است، ارائه دهید. هنگامی که کودک وسایل مناسبی را برای پرتاب انتخاب می‌کند، رفتار مثبت خود را با تعریف و تمجید تقویت کنید. عواقب ثابتی را برای پرتاب اشیاء خطرناک تنظیم کنید، مانند یک استراحت کوتاه در گوشه اتاق یا حذف یک آیتم مانند تماشای یک کارتن مورد علاقه.
۱۲. امتناع از اشتراک گذاری
اشتراک گذاری مفهومی دشوار برای کودکان نوپا است زیرا آنها به طور طبیعی دارایی‌های خود را در اختیار دارند. این عدم تمایل به اشتراک گذاری اغلب در طول بازی یا فعالیت‌های گروهی ظاهر می‌شود و منجر به درگیری با کودکان دیگر می‌شود. کودکان نوپا در حال توسعه حس مالکیت و استقلال خود هستند که باعث می‌شود از اسباب بازی‌ها و وسایل شخصی خود محافظت کنند. این رفتار بخشی طبیعی از رشد آنهاست زیرا آنها مهارت‌های اجتماعی و همدلی را یاد می‌گیرند.
- چگونه آن را مدیریت کنیم
با الگوبرداری از رفتار خود، به اشتراک گذاری را تشویق کنید. وقتی چیزی را با فرزندتان یا شخص دیگری به اشتراک می‌گذارید، به آن اشاره کنید و توضیح دهید که چرا اشتراک گذاری مهم است. وقتی فرزندتان را با میل چیزی را به اشتراک می‌گذارند این رفتار او را تحسین کنید و رفتار مثبتش را تقویت کنید. از بازی‌های نقش آفرینی برای آموزش مفهوم اشتراک گذاری به شیوه‌ای سرگرم کننده استفاده کنید. برای کاهش تعارضات و اطمینان از این که هر کودک چیزی برای بازی دارد، چندین اسباب بازی مشابه تهیه کنید. زمان‌های بازی را سازمان‌دهی کنید که در آن اشتراک‌گذاری در یک محیط کنترل شده قابل تمرین باشد، به تدریج به فرزندتان کمک کنید اهمیت اشتراک‌گذاری را درک کند و بپذیرد.
سوالات متداول
۱. وقتی کودک نوپا از خوردن غذا امتناع می‌کند چه باید کرد؟
وقتی کودک نوپا از خوردن غذا امتناع می‌کند، می‌تواند برای والدین استرس‌زا باشد. انواع غذاهای سالم را بدون اجبار به خوردن به کودک خود ارائه دهید. یک فضای مثبت هنگام صرف غذا ایجاد کنید و از استفاده از غذا به عنوان پاداش یا تنبیه خودداری کنید. برای ایجاد یک روال، زمان‌های منظمی برای وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها تعیین کنید. صبور باشید و درک کنید که اشتهای کودکان نوپا ممکن است نوسان داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص راه‌های تشویق کودکان به خوردن غذا مقاله مربوطه را در مجله اینترنتی پینو بیبی مطالعه کنید.
۲. چگونه با مشکلات خواب کودک نوپا برخورد کنیم؟
مشکلات خواب کودک نوپا می‌تواند از مشکل به خواب رفتن تا بیداری‌های مکرر در شب متغیر باشد. یک روال ثابت قبل از خواب ایجاد کنید تا نشان دهید که زمان استراحت فرا رسیده است. مطمئن شوید که محیط خواب آنها راحت و عاری از حواس‌پرتی است. از فعالیت‌های تحریک کننده قبل از خواب پرهیز کنید و یک فعالیت آرامش بخش مانند خواندن کتاب را در نظر بگیرید. اگر کودک شب از خواب بیدار می‌شود، کودک خود را بدون تشویق به تعامل طولانی آرام کنید.
۳. چگونه عصبانیت کودکان نوپا را در ملاء عام مدیریت می‌کنید؟
عصبانیت عمومی کودک می‌تواند شرم‌آور و استرس‌زا باشد. خونسردی خود را حفظ کنید و در صورت امکان سعی کنید کودک خود را از محیط بیش از حد تحریک کننده دور کنید. با لحنی آرام‌بخش با کودک صحبت کنید و احساسات او را تصدیق کنید. حواس آنها را با یک اسباب بازی یا یک بازی منحرف کنید تا تمرکز آنها تغییر کند. تمرینات تنفس عمیق را با هم تمرین کنید و برای تقویت یادگیری رفتار درست صبور باشید.
۴. آیا می‌توانم در هنگام عصبانیت به خواسته‌های کودک نوپایم تسلیم شوم؟
این یک سوال رایج برای والدین است. تسلیم شدن ممکن است سریع‌ترین راه برای متوقف کردن عصبانیت به نظر برسد، اما در دراز مدت، در واقع می‌تواند اوضاع را بدتر کند. وقتی فرزندتان یاد بگیرد که عصبانیت او را به آن چه می‌خواهد می‌رساند، احتمالاً در آینده برای بدست آوردن هر چیزی عصبانی می‌شود. مهم است که ثابت و محکم باشید، حتی اگر به این معنی باشد که عصبانیت کودک کمی بیشتر طول بکشد.
۵. با کودک لجبازم چگونه رفتار کنم؟
خلق و خو چیزی است که ما با آن متولد می‌شویم. اگر فرزند شما خلق و خوی لجبازی دارد، باید بدانید که شما تنها والدینی نیستید که فرزند لجبازی دارید. بسیاری از والدین فرزندان لجبازی دارند این رفتار وقتی بچه‌ها خیلی کوچک هستند اشکالی ندارد. اما روشی که با کودک لجباز خود رفتار می‌کنید، تفاوت بزرگی را در رفتار بزرگسالی فرزندتان ایجاد می‌کند. مرحله کودک نوپا و مرحله نوجوانی سخت‌ترین مرحله تربیت فرزند در نظر گرفته می‌شود.
داشتن فرزند لجباز همیشه هم چیز بدی نیست. در واقع، دیده شده است که کودکانی که این ویژگی‌ها را دارند اغلب در تحصیلات و هم چنین در زندگی کاری خود موفق می‌شوند. آنها کمتر مستعد تسلیم شدن در برابر فشار همسالان هستند که به آنها کمک می‌کند از چیزهای اشتباهی که ممکن است دوستانشان درگیر آن هستند دوری کنند. تمرین نظم و انضباط موثر و تلاش برای درک فرزندتان می‌تواند کمک زیادی به تبدیل شدن او به بزرگسالانی مسئولیت‌پذیر، هرچند با اراده قوی، کند.
برای مقابله با لجبازی کودک این راهکارها را در نظر بگیرید:
- دعوا نکنید: کودکان لجباز همیشه آماده هستند تا با مشاجره روبرو شوند.
- فرزندتان را به انجام کاری که نمی‌خواهد مجبور نکنید.
- گزینه‌های متعددی برای انتخاب پیشنهاد دهید: به آنها گزینه‌هایی برای انتخاب پیشنهاد دهید زیرا این باعث می‌شود که آنها احساس کنند که بر زندگی خود کنترل دارند و می‌توانند به طور مستقل تصمیم بگیرند که چه کاری را می خواهند انجام دهند.
- از دیدگاه فرزندتان به موضوع مورد نظر نگاه کنید و سعی کنید بفهمید که چرا این گونه رفتار می‌کند.
- حفظ آرامش در خانه: مطمئن شوید که خانه شما مکانی است که کودک شما همیشه در آن احساس شادی، راحتی و امنیت کند.
- مهارت‌های مذاکره خود را تقویت کنید: کودکان لجباز وقتی چیزی را درخواست می‌کنند به سختی می‌توانند یک امتناع صریح را جذب کنند. بنابراین، در عوض، به جای وضع قانون، سعی کنید با آنها مذاکره کنید.
- رفتار مثبت را تشویق کنید: همیشه الگو بگیرید و نگرش مثبتی ارائه دهید.
- برنامه‌های روتین را توسعه دهید: پایبندی به برنامه‌های روزمره و هم چنین برنامه‌های هفتگی می‌تواند به بهبود رفتار و همچنین عملکرد فرزندتان در مدرسه کمک کند.
- قوانین و عواقب را وضع کنید: کودکان لجباز برای پیشرفت به قوانین و مقررات نیاز دارند. بنابراین، مرزها را تعیین کنید و انتظارات خود را در یک جلسه خانوادگی روشن کنید.
- اجازه دهید فرزندتان کاوش کند: دنیا مکان شگفت انگیزی است و تنها کاری که کودک شما می‌خواهد انجام دهد این است که آن را کشف کند. از این رو، به آنها اجازه دهید تا چیزها را برای خودشان در محدوده کشف کنند.
سخن آخر
این همه در مورد مشکلات رفتاری در کودکان نوپا ۲ ساله و فراتر از آن بود. مشکلات رفتاری در میان کودکان نوپا بیشتر با درایت و عقل سلیم حل می‌شود تا زور و اجبار. از کودک خود حمایت کنید و او را درک کنید، زیرا این رفتارها ممکن است ناشی از استرس یا کشف چیزهای جدید و عجیب در اطرافش باشد. هر چه زودتر این مشکلات با درایت حل شود، بهتر است، زیرا با نزدیک شدن به زندگی مدرسه و بزرگسالی، تأثیری وخیم‌تری بر کودک خواهد گذاشت.