وبا یک بیماری ناگهانی است که زمانی اتفاق می‌افتد که فرد غذا یا آب حاوی باکتری ویبریو کلرا را مصرف کند. در ایالات متحده یا سایر کشورهای توسعه یافته رایج نیست، اما میلیون‌‌‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. وبا می‌تواند باعث اسهال شدید، کم آبی بدن و حتی مرگ شود. آب تمیز و بهداشت خوب برای جلوگیری از این بیماری مهم است. در ادامه این مقاله با پینو بیبی همراه باشید.
بیماری وبا چیست؟
وبا یک بیماری ناگهانی است که زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به طور تصادفی باکتری ویبریو کلرا (V. cholerae) را بخورد (بلع کند). هنگا‌‌می که باکتری‌‌‌ها روده‌‌‌های فرد را آلوده می‌کنند، می‌توانند باعث اسهال بسیار بد و کم آبی بدن شوند. این عوارض گاهی اوقات منجر به مرگ می‌شود.
وبا چقدر شایع است؟
سالانه میلیون‌‌‌ها نفر در سراسر جهان به عفونت وبا مبتلا می‌شوند. عفونت باکتریایی معمولاً در مکان‌هایی اتفاق می‌افتد که سیستمهای مدرن فاضلاب و آب تمیز ندارند. به عنوان مثال می‌توان به کشورهای توسعه نیافته و کمپ‌‌‌های پناهندگان و هم چنین بخش‌‌‌هایی از خاورمیانه، آسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا اشاره کرد.
شیوع وبا در آب و هوای گرم شایع‌تر است. شیوع برخی اوقات پس از بلایای طبیعی مانند زلزله و طوفان رخ می‌دهد. این بلایا می‌تواند به سیستمهای فاضلاب آسیب برساند.
وبا در ایالات متحده و سایر کشورهای مدرن و صنعتی نادر است. اما لازم است همه افراد از این بیماری و علل آن آگاه باشند، به خصوص اگر افراد قصد دارند به مناطقی که این بیماری شیوع دارد، سفر کنند.
چه چیزی باعث وبا می‌شود؟
وبا از باکتری V. cholerae ایجاد می‌شود. افراد آلوده به این باکتری‌‌‌ها می‌توانند بیماری را از طریق مدفوع خود گسترش دهند. افراد آلوده این کار را زمانی انجام می‌دهند که مدفوع آلوده آنها وارد سیستم آب شود. اگر آب به درستی ضد عفونی (تمیز) نشده باشد، افرادی که از آب برای نوشیدن، پخت و پز و شستشو استفاده می‌کنند در معرض خطر قرار می‌گیرند.
هنگا‌‌می که فردی غذا یا آبی می‌خورد یا می‌نوشد که حاوی V. cholerae باشد، باکتری‌‌‌ها در داخل بدن او رشد می‌کنند. سپس باکتری‌‌‌ها باعث ترشح (نشت) مایع روده کوچک می‌شوند که منجر به اسهال می‌شود.
وبا معمولاً مستقیماً از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند، اما بهر حال این احتمال وجود دارد بنابراین شستن دست‌‌‌ها برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است.
باکتری وبا در رودخانه‌‌‌های شور و آب‌‌‌های ساحلی نیز زندگی می‌کند. برخی از افراد از خوردن صدف خام یا نیم پز به وبا مبتلا شده‌اند، هر چند که نادر است.
علائم وبا چیست؟
عفونت وبا می‌تواند خفیف و بدون علامت باشد. اما حدود ۱۰ درصد از افراد آلوده، ۱۲ ساعت تا ۵ روز پس از مصرف باکتری، علائم شدیدی پیدا می‌کنند. این علائم عبارت هستند از:
- اسهال یا مدفوع بسیار آبکی
- تشنگی شدید
- مقدار کمتر ادرار
- گرفتگی عضلات
- بی قراری یا تحریک پذیری
- استفراغ
- ضعف
در صورت بروز هر گونه علائم این بیماری، فوراً با یک ارائه دهنده مراقبت‌‌‌های بهداشتی تماس بگیرید. علائم خفیف ممکن است طی چند روز خود به خود از بین بروند. اما کم آبی بدن می‌تواند خیلی سریع کشنده شود. درمان زودهنگام می‌تواند زندگی شما را نجات دهد.
وبا چه مشکلاتی می‌تواند ایجاد کند؟
اسهال و استفراغ ناشی از وبا می‌تواند باعث شود بدن شما مقادیر زیادی از مواد مهم را از دست بدهد:
- الکترولیتها
- مایعات
- سدیم
- پتاسیم
وقتی بدن شما به اندازه کافی از این مواد را نداشته باشد، دچار کم آبی می‌شوید و ممکن است به این موارد مبتلا شوید:
- خشک شدن غشاهای مخاطی (مانند چشم، بینی و دهان)
- سریع شدن ضربان قلب
- هیپوکالمی (سطح پایین پتاسیم در خون)
- فشار خون پایین
- از دست دادن کشش طبیعی پوست
کم آبی شدید و درمان نشده ناشی از وبا می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- نارسایی کلیه
- شوکه شدن
- کما
- مرگ
چگونه وبا تشخیص داده می‌شود؟
برای آزمایش وبا، یک ارائه دهنده مراقبت‌‌‌های بهداشتی به نمونه‌ای از مدفوع شما نیاز دارد. اغلب، در یک فنجان یا کیسه جمع آوری مدفوع می‌کنید. گاهی اوقات، پزشک یک سواب را در رکتوم شما قرار می‌دهد (در جایی که مدفوع خارج می‌شود).
نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود، جایی که کارشناسان آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا باکتری V. cholerae را شناسایی کنند. برخی از مناطقی که وبا در آنها شایع‌تر است، به ابزار «دیپستیک» دسترسی دارند که می‌تواند به سرعت نمونه مدفوع را آزمایش کند.
وبا چگونه درمان می‌شود؟
مهمترین بخش درمان وبا جلوگیری یا معکوس کردن کم آبی بدن است. هر فرد مبتلا به وبا باید بلافاصله مایعات و املاحی را که از دست داده است جایگزین کند. یک ارائه دهنده مراقبت‌‌‌های بهداشتی ممکن است تجویز کند:
محلول آبرسانی خوراکی (ORS): ممکن است مجبور شوید مقادیر زیادی از مخلوطی از شکر، نمک و آب را بنوشید.
مایعات داخل وریدی: برای یک مورد شدید کم آبی، یک ارائه دهنده مراقبت‌‌‌های بهداشتی ممکن است از یک سوزن برای پمپاژ مستقیم مایعات به رگ‌‌‌های شما استفاده کند.
درمان‌‌‌های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک‌‌‌ها
- دادن روی به کودکان کمتر از ۵ سال
باکتری V. cholera معمولاً در عرض دو هفته از بدن ناپدید می‌شود.
چگونه می‌توانم از وبا جلوگیری کنم؟
افرادی که در مناطقی با بهداشت ضعیف زندگی نمی‌کنند یا از آنها بازدید ن‌‌ی‌کنند، شانس کمی برای ابتلا به وبا دارند. اما اگر در منطقه‌ای هستید که مبتلا به وبا است، استراتژی‌‌‌های خاصی می‌توانند به پیشگیری از عفونت کمک کنند:
- از مصرف آب غیر لوله کشی، فواره‌‌‌های آب و تکه‌‌‌های یخ غیراستریل خودداری کنید. این احتیاط در مورد آبی که می‌نوشید و آبی که برای شستن ظروف، تهیه غذا و مسواک زدن استفاده می‌کنید اعمال می‌شود.
- غذاهای دریایی را خام یا نیم پز نخورید.
- فقط در صورتی آب بنوشید که آب در بطری استریل باشد، آب جوشیده باشد یا با مواد شیمیایی خاصی استریل شده باشد. و از بطری یا قوطی با مهر و موم شکسته آب ننوشید.
- غذاهای از پیش بسته بندی شده بخورید. یا مطمئن شوید که سایر غذاها تازه پخته شده و داغ سرو می‌شوند.
- ضد عفونی کردن آب را در نظر بگیرید: حداقل یک دقیقه آن را بجوشانید. به هر لیتر آب نصف قرص ید یا دو قطره سفید کننده خانگی اضافه کنید. یا از قرص کلر استفاده کنید.
- میوه‌‌‌ها و سبزیجات را با آب تمیز بشویید.
- دستان خود را با صابون و آب تمیز بشویید، به خصوص قبل از دست زدن به غذا و خوردن غذا و بعد از استفاده از حمام. اگر آب تمیز و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی کننده دست ساخته شده از حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید.
آیا واکسنی برای وبا وجود دارد؟
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) یک واکسن برای وبا (Vaxchora®) را تایید کرده است. این برای بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ ساله است که قصد دارند به مناطق مبتلا به وبا سفر کنند. اما این واکسن اغلب توصیه نمی‌شود زیرا بیشتر گردشگران از مکان‌‌‌های مبتلا به وبا بازدید نمی‌کنند. دو واکسن دیگر برای این بیماری وجود دارد اما در ایالات متحده تایید نشده است.
واکسن‌ها ۱۰۰% مؤثر نیستند، بنابراین باید هنگام سفر مراقب باشید. اقدامات احتیاطی را در مورد غذا و آب رعایت کنید و دست‌‌‌های خود را مرتب بشویید.
چشم انداز فرد مبتلا به وبا چیست؟
وبا ممکن است در عرض چند روز خود به خود از بین برود. اما اگر علائم شدیدی دارید و شروع به کم آبی می‌کنید، به مراقبت‌‌‌های پزشکی نیاز دارید. شما باید خیلی سریع مایعات را جایگزین کنید.
اگر قصد دارم در منطقه مبتلا به وبا باشم، چگونه می‌توانم از خودم محافظت کنم؟
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) وب سایتی دارد که مسافران می‌توانند شیوع وبا و سایر بیماری‌‌‌ها را بررسی کنند (از وب سایت اطلاعیه‌‌‌های سلامت سفر خود بازدید کنید.)
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که مبتلا به وبا است یا قصد سفر به آن منطقه را دارید، مطمئن شوید که آبی که می‌نوشید سالم و استریل باشد. دست‌‌‌های خود را بشویید و غذا را با دقت آماده کنید و حتی المقدور غذای تازه طبخ شده و گرم میل کنید. لوازم زیر ممکن است کمک کند:
- آب بطری شده و بسته بندی شده استریل
- قرص کلر
- سفید کننده‌‌‌های خانگی
- قرص ید
- غذاهای از پیش بسته بندی شده
سوالات متداول
آیا وبا قابل درمان است؟
مهمترین درمان برای وبا، هیدراتاسیون درمانی برای جایگزینی مایعات از دست رفته در اثر اسهال و استفراغ است. درمان آبرسانی مجدد می‌تواند شامل ORS، مایعات داخل وریدی و الکترولیتها باشد. با درمان به موقع هیدراتاسیون، بیش از ۹۹ درصد بیماران وبا زنده می‌مانند.
چگونه وبا از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود؟
این بیماری با خوردن یا نوشیدن غذا یا آب آلوده به مدفوع یک فرد آلوده منتقل می‌شود. این امر بیشتر در کشورهای توسعه نیافته که فاقد منابع آب و دفع فاضلاب مناسب هستند، رخ می‌دهد. بعید است که وبا مستقیماً از فردی به فرد دیگر سرایت کند.
کدام آنتی بیوتیک برای وبا بهتر است؟
Furazolidone عاملی است که به طور معمول در درمان وبا در کودکان استفاده می‌شود. با این حال، مقاومت گزارش شده است، و آمپی سیلین، اریترومایسین، و فلوروکینولون‌ها جایگزین‌های بالقوه موثری هستند. استفاده از کینولون‌ها در کودکان مبتلا به وبا منع مصرف دارد.
بهترین داروی مایع برای بیماران وبا چیست؟
در صورت امکان مایع داخل وریدی باید حاوی سدیم، پتاسیم و بی‌کربنات باشد – رینگر لاکتات معمولاً مایع انتخابی (یا وباسالین) است، اما نرمال سالین با ۵ تا ۱۰ میلی مول در لیتر پتاسیم نیز ممکن است استفاده شود.
سخن آخر
اگر اسهال شدید ناشی از وبا یا علت دیگری دارید، فوراً با یک ارائه دهنده مراقبت‌‌‌های بهداشتی تماس بگیرید. برای جلوگیری از کم آبی باید مایعات و الکترولیتها را جایگزین کنید. این عارضه می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود.