کیست کوروئید مغز جنین (کیست شبکه‌ کوروئید)

با عارضه کیست کوروئید مغز جنین آشنا شوید

دوران جنینی دوره حساسی است و ساختار سلامت بدن هر فردی در این دوران پایه‌گذاری می‌شود. از این رو حساسیت در مورد عوارض و هر گونه اختلال در مورد جنین برای والدین نگران کننده است. اما واقعیت این است که همه عوارض خطرناک نیست و برخی از آن‌ها حتی به صورت خود به خودی برطرف می‌شوند. درست مانند کیست کوروئید مغز جنین که گرچه اسم ترسناک و عجیبی دارد اما واقعیت این است که این عارضه به خودی خود خطرناک نیست. از آنجایی که برخی اختلالات و ناهنجاری‌های کروموزمی با کیست مغزی جنین همراه هستند گاهی وجود کیست مغزی مترداف ابتلا به این ناهنجاری‌ها تلقی می‌شود اما باید خاطر نشان کنیم که کیست مغزی که در واقع تجمع مایع مغزی نخاعی در یک بخش مغز است به تنهای مخاطره‌آمیز نیست. برای روشن شدن مطلب و آشنایی بیشتر شما مخاطبین عزیز و از همه مهم‌تر کم شدن استرس و دغدغه شما والدین گرامی، تیم متخصص پینو بیبی در این مقاله به بررسی این عارضه پرداخته است تا به ابهامات ذهنی شما والدین گرامی پاسخ شایسته‌ای داده باشد. با تیم پینو بیبی همراه باشید تا اطلاعات کامل و کافی در خصوص کیست شبکه‌ کوروئید مغز جنین کسب کنید.

کیست کوروئید مغز جنین (کیست شبکه‌ کوروئید)

ممکن است جنین در دوران بارداری با بیماری‌های ‌مختلفی درگیر شود بسیاری از این بیماری‌ها و مشکلات قابل درمان هستند ولی برخی نیز ممکن است جان مادر و جنین را با تهدید رو به رو کنند کیست کوروئید Choroid Brain Cyst یکی از مشکلاتی است که جنین در دوران بارداری با آن رو به رو می‌شود تیم متخصص پینو بیبی در این مقاله به بررسی این مشکل می‌پردازد.

کیست کوروئید مغزی جنین (Choroid Cyst of Fetal Brain)

شبکه‌های مشیمیه ساختارهایی از مغز هستند که مایع مغزی نخاعی را می‌سازند و به آن‌ها ساختار شبکه عصبی کوروئید نیز می‌گویند. مایع مغزی نخاعی؛ مایعی است که به طور معمول در اطراف مغز و ستون فقرات جریان دارد. این مایع، مغز و نخاع را شستشو می‌دهد و مانند یک بالشت محافظتی مغز و نخاع را در برابر ضربه و آسیب حافظت می‌کند.

گاهی اوقات این مایع به دام می‌افتد و حفره‌هایی در شبکه مشیمیه ایجاد می‌کند. اگر این حفره‎‌های پاکت مانند بزرگتر از ۲ میلی‌متر باشند، کیست شبکه کوروئید (CPC) نامیده می‌شوند که از آن به عنوان کیست کلوئید و کیست کوروئید پلکسوس نیز نام برده می‌شود. کیست مغزی جنین، کیستی کوچک و پرمایع است و ممکن است در یک یا دو طرف مغز جنین و یا در نخاع وجود داشته باشد.

بسیاری از پزشکان معتقد هستند که این کیست‌ها تنها به مثابه یک تاول کوچک و ساده هستند و نباید آن‌ها را به عنوان یک مشکل جدی در نظر گرفت. کیست شبکه کوروئید (CPC) یک نقص مادرزادی نیست و هیچ گونه مشکل سلامتی طولانی مدت ایجاد نمی‌کند و یا بر رشد مغز کودک تأثیر نمی‌گذارد. معمولاً اندازه این کیست‌ها اهمیتی ندارد اما کیست‌های بزرگ و یا چند تایی بودن کیست می‌تواند نشان دهنده هیدروسفالی (تجمع آب داخل جمجمه) باشد و ممکن است پزشکان را نسبت انجام بررسی‌های بیشتر ترغیب نمایند.

بسیاری از والدین با اطلاع از وجود این عارضه در جنین دچار نگرانی شده و اقدام به انجام سایر معاینات پزشکی می‌کنند. ترس اکثر والدین از این مسئله ناشی از وجود کیست در مغز جنین است که می‌تواند سبب ایجاد بیماری‌هایی نظیر سندروم داون (تریزومی ۲۱) و یا سندرم ادواردز (تریزومی ۱۸) شود. باید توجه داشت که کیست مغزی در جنین هیچ ارتباطی با سایر بیماری‌ها نداشته و باعث تشدید آن‌ها نمی‌شود. این عارضه معمولاً در سنوگرافی‌های سه ماهه دوم بارداری قابل مشاهده است. سونوگرافی جهت اسکن آنومالی (سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول بارداری) از هفته‌ یازدهم تا سیزدهم بارداری انجام می‌شود و می‌تواند وجود یا عدم وجود این کیست را به خوبی نشان دهد. کیست شبکه کوروئید (CPC) ممکن است در حدود ۱% تا ۲% از جنین‌ها در سه ماهه دوم بارداری دیده شود.

در ۹۵ درصد موارد وجود کیست کوروئید پلکسوس (مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی در لایه سلولی به دام می‌افتد که در مغز جنین رشد و نمو می‌کند) موضوع جدی به حساب نمی‌آید و با گذر زمان برطرف خواهد شد. علاوه بر آن از آنجایی که مغز جنین دائماً در حال رشد است ممکن است فضاهای خالی موجود در مغز به اشتباه کیست در نظر گرفته شوند و در واقع از ابتدا تشخیص به درستی انجام گرفته نشده باشد که در سونوگرافی‌هایی که به طور متوالی انجام می‌شود به طور کلی وجود این کیست‌ها در جنین رد خواهد شد. در سایر موارد و درصورت مشکوک شدن پزشک متخصص به وجود سایر اختلالات یا بیماری‌ها، آزمایشات بیشتری انجام خواهد گرفت.

همه‌گیرشناسی کیست کوروئید

در واقع کیست کرووئید زیر مجموعه‌ای کیست‌های کلوئیدی است و از این دو اصطلاح به جای هم نیز استفاده می‌شود. کیست کلوئید Colloid Cyst کمتر از ۲ درصد از تومورهای اولیه مغز را تشکیل می‌دهد. گزارش شده است که بیش از ۹۹ درصد از همه کیست‌های کلوئیدی در انتهای بخش منقاری (نوک) بطن سوم، در یا نزدیک سوراخ مونرو  Monroایجاد می‌شوند. کیست‌های کلوئیدی تقریباً از هر پنج تومور اولیه مغزی داخل بطنی در یک نفر گزارش می‌شود. اکثر افرادی که کیست کلوئیدی تشخیص داده می‌شود در دهه سوم تا هفتم زندگی خود هستند، اما در مواردی به ندرت این عارضه در اوایل سال اول زندگی گزارش شده است.

علت ایجاد کیست کوروئید

متاسفانه هنوز علت دقیق ایجاد این عارضه در جنین مشخص نشده است ولی به نظر می‌رسد مایعات درون شبکه کوروئید به دام می‌افتد و همین مشکل سبب ایجاد کیست در مغز یا نخاع جنین می‌شود. در اوایل قرن بیستم، پیشنهادی مبنی بر این‌که این کیست باقیمانده جسم پارافیز است، مطرح شد. جسم پارافیز یک ساختار جنینی است که در قسمت قدامی دیانسفالون بین دو نیمکره تلانسفالن قرار دارد.

از آنجایی که کیست‌های کلوئیدی در مخچه، لوب فرونتال و پانتومسفالون نیز یافت شده‌اند، منشا نظریه‌ای دیگری نیز برای کیست‌های کلوئیدی وجود دارد. علل دیگر شامل بقایای اپیتلیوم تنفسی، کیست اپاندیمال از دی انسفالون، و داخل شدن اپیتلیوم عصبی بطن جانبی است که باعث تشکیل این کیست می‌شود.

گاهی در مغز جنین تنها یک کیست وجود دارد اما موارد ایجاد چند کیست در مغز هم مشاهده وگزارش شده است. این کیست‌ها معمولاً از هفته ششم بارداری شروع به رشد می‌کنند و در هفته بیست و پنجم بارداری در سونوگرافی قابل مشاهده هستند.

عوارض کیست کوروئید مغزی

خوشبختانه این کیست در ناحیه‌ای رشد می‌کند که هیچ ارتباطی با تفکر استنباطی و استدلالی جنین ندارد.

کیست شبکه کوروئید بر رشد شناختی، رفتاری و هم‌چنین بر هوش کودک هیچ تاثیری ندارد و اختلالی ایجاد نمی‌کند. همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد وجود کیست در مغز جنین سبب ایجاد بیماری‌هایی نظیر سندرم داون و یا سندرم ادواردز هم نخواهد شد. از طرفی این کیست‌ها باعث بروز مشکلات جسمی نیز نمی‌شوند یعنی باعث معلولیت‌های جسمی نخواهند شد. تاکنون هیچ مطالعه‌ای مبنی بر اثرگذاری کیست کروئید بر ایجاد نوزادی با اختلال اوتیسم نیز گزارش نشده است.

البته باید خاطر نشان کرد که عکس این موضوع وجود دارد و حدود یک سوم از جنین‌های مبتلا به تریزومی ۱۸ (سندرم ادواد) به کیست مغزی هم مبتلا هستند البته ابن بیماری هیچ ارتباطی به کیست مغزی جنین ندارد. نوزادانی که مبتلا به تریزومی ۱۸ هستند معمولاً پیش از تولد از بین می‌روند و یا کم‌تر از یک سال زنده می‌مانند. در سندرم ادواردز (تریزومی ۱۸) نوزادان یک کروموزوم ۱۸ اضافی دارند. این کروموزوم اضافی ممکن است از والدین به ارث برده شود یا در زمان بارداری به طور تصادفی ایجاد شود. بسیاری از جنین‌های مبتلا به تریزومی ۱۸ دارای ناهنجاری‌های شدید اندامی هستند و همان‌طور که گفته شد زنده به دنیا نخواهند آمد و یا پس از تولد زود از دنیا خواهند رفت. نوزادانی که با این بیماری به دنیا می‌آیند دارای نقایص مادرزادی هستند، از جمله:

• رشد ضعیف جنین
• وجود مشکلات در قلب
• شکل غیرطبیعی سر
• مشت‌های به هم فشرده
• دست‌های گره شده Clenched Hand
• پاهای چاق شده
• مایع آمنیوتیک زیاد
• دهان کوچک
• مشکل در تنفس و تغذیه

این کودکان در صورت زنده ماندن دارای ناتوانی‌های شدید ذهنی هستند. نتایج تحیقات مرکز پزشکی دانشگاه کالیفرنیا سانفرانسیسکو حاکی از این مطلب است که تریزومی ۱۸ نادر بوده و در هر سه هزار نوزاد فقط در یک مورد رخ می‌دهد و تنها درصد کمی از جنین‌‌های مبتلا به کیست شبکه کوروئید، تریزومی ۱۸ دارند. در حدود یک سوم از جنین‌های مبتلا به تریزومی ۱۸ کیست شبکه کوروئید را نشان می‌دهند، علاوه بر آن، این جنین‌ها دارای ناهنجاری‌های مختلف دیگری است که در سونوگرافی‌های دورن بارداری قابل مشاهده است. اگر ناهنجاری‌های دیگری که نشان دهنده تریزومی ۱۸ هستند مشاهده شود، پزشک متخصص آزمایش‌‌های دیگری را برای کمک به تشخیص بهتر توصیه خواهد کرد.

آزمایشات تشخیصی کیست کوروئید مغزی جنین

برای تشخیص کیست شبکه کوروئید از آزمایش آلفا – فتوپروتیین، سونوگرافی دو بعدی و آمینوسنتز استفاده می‌شود که در ادامه هر کدام از آن‌ها تشریح خواهند شد.

آزمایش آلفا – فتوپروتیین

متاسفانه نتیجه‌ این آزمایش چندان قابل اعتماد نیست. از جمله مواردی که ممکن است نتیجه آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد محاسبه اشتباه تاریخ زایمان یا بارداری دو قلویی است. این آزمایش تعداد زیادی از موارد مثبت کاذب دارد، به این معنی که این آزمایش ممکن است نشان دهد که جنین به یک ناهنجاری مبتلا است، در صورتی که اینطور نیست. در آزمایش آلفا فتوپروتئین تنها به مقداری خون مادر نیاز است و هیچ گونه خطری برای مادر و جنین‌ نخواهد داشت.

سونوگرافی سطح۲ (سونوگرافی دو بعدی)

سونوگرافی پیشرفته دو بعدی هیچ خطری برای سلامتی مادر و جنین ندارد. نتایج این سونوگرافی می‌تواند دیدگاه مفصل و جامعی درباره آناتومی جنین ارائه کند. تصویر ارائه شده از سونوگرافی دو بعدی به پزشک متخصص کمک می‌کند که برخی از ناهنجاری‌های آناتومیک مانند مشت‌های به هم فشرده و دهان کوچک را که حاکی از وجود تریزومی ۱۸ است، را به راحتی تشخیص دهد.

آمنیوسنتز

آمنیوسنتز تستی است که با استفاده از تصاویر سونوگرافی به تشخیص بیماری‌های مربوط به جنین پرداخته می‌شود. در این روش یک سوزن را برای گرفتن یک نمونه از مایع آمنیوتیک جهت تشخیص نقایص مادرزادی و مشکلات ژنتیکی وارد شکم مادر می‌کنند. مایع گرفته شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا سلول‌ها موجود در آن تحت آزمایش قرار گیرند. سقط ناخواسته جنین یکی از خطرات روش آمنیوسنتز است، اما کمتر از یک درصد از مادرانی که تحت این آزمایش قرار می‌گیرند جنین خود را سقط می‌کنند.

نکته مهمی که باید در اینجا به آن اشاره کرد این است که والدین فقط زمانی باید نگران سلامتی فرزندشان باشند که کیست کوروئید پلکسوس با عارضه تریزومی ۱۸ همراه باشد، معمولاً در این صورت جنین بهبود پیدا نمی‌کند.

روش‌های درمان کیست مغزی جنین

خوشبختانه اگر این کیست‌ها به تنهایی ایجاد شده باشند نیاز به درمان خاصی ندارند البته انجام غربالگری دوران بارداری و پیگیری وضعیت کیست اهمیت بسزایی دارد. این کیست‌ها معمولاً تا هفته بیست و هشتم بارداری خود به خود بهبود پیدا ‌می‌کنند. حتی اگر کیست بهبود پیدا نکند و نوزاد با کیست مغزی متولد شود کیست مغزی هیچ عارضه جسمی برای کودک نخواهد داشت. تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته نشان دهنده این مطلب است که کودکانی که با کیست مغزی متولد می‌شوند معمولاً تا ۶ ماهگی به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند و این موضوع هیچ تاثیری بر روی روند رشد کودک نخواهد داشت.

چه موقع کیست کوروئید نگران کننده است؟

اندازه کیست کوروئید پلکسوس یک طرفه و زیر ۱۰ میلی‌متر که با ناهنجاری مینور (کوچک) یا ماژور (بزرگ) دیگری همراه نباشد نیازی به تشخیص با روش‌های تهاجمی نظیر آمینوسنتز را ندارد. وجود این کیست در بررسی ریسک غربالگری‌های دوران بارداری دارای ضریب ۱ است و بدین مفهوم است که احتمال وجود کیست مغزی و ابتلای جنین به بیماری‌های ژنتیکی که پیشتر نام برده شده مانند سندرم ادواردز و داون پایین است و برای رد احتمال وجود این کیست انجام اکو قلب جنین و اسکن آنومالی مادر کافی است. اسکن آنومالی؛ سونوگرافی ۲۰ هفته‌ای که گاهی اسکن آناتومی یا اسکن ناهنجاری نامیده می‌شود، یک سونوگرافی قبل از تولد است که بین هفته‌های هجدهم تا بیست و دوم بارداری انجام می‌شود.

همانطور که گفتیم وجود این کیست‌ها به خودی خودی جای نگرانی ندارند مگر این‌ که همراه با یک اختلال یا ناهنجاری همراه باشند. کیست کوروئید علاوه بر تریوزمی ۱۸ (سندرم ادواردز)، گاه همراه با سندرم داون (تریزومی کروموزوم ۲۱) و سندرم کلاین فلتر (تریزومی کروموزوم جنسی در مردان) نیز مشاهده می‌شود.