گرفتگی و بدن درد به دلیل تغییراتی که بدن شما در دوران حاملگی با آن روبرو می‌شود، بخشی رایج از بارداری به شمار می‌رود. به همین دلیل نیاز است در دوران بارداری یاد بگیرید که چگونه این دردها را مدیریت کنید و بدانید که چه زمانی این دردها ممکن است نشان دهنده مشکل در سلامتی شما باشند. بارداری تقریباً در هر قسمت از بدن شما منجر به تغییراتی می‌شود. برای مثال مرکز ثقل شما جا به جا می‌شود، اندام‌های شما برای سازگاری با جنین در حال رشد حرکت می‌کنند و عضلات و مفاصل شما تحت فشار قرار می‌گیرند. با این که این دردها بسیار ناراحت کننده هستند، اما بیشتر آن‌ها دردهایی در بارداری می‌باشند که وقوع آن‌ها با تغییرات حاملگی انتظار می‌رود و نشانه بیماری نیستند. اما برخی از دردها می‌توانند نشان دهنده یک مشکل باشند.
در این مقاله برخی از شایع‌ترین بدنی دردهایی را که ممکن است در دوران بارداری تجربه کنید، انواع درمان‌هایی که می‌توانند درد بارداری تا حدودی تسکین دهند و انواع گرفتگی‌ها و دردهایی که نیاز به تماس با پزشک دارند را بررسی می‌کنیم.
بدن دردهای رایج در دوران بارداری چیست؟
کمر درد در دوران بارداری بسیار شایع است. یک مطالعه علمی در سال ۲۰۱۸ انجام شد که ۱۸۴ زن باردار در آن شرکت داشتند. در این مطالعه ۷۰ درصد از شرکت کنندگان، درد در قسمت پایین کمر و ۴۳.۵ درصد، کمر درد کلی را گزارش کردند. سایر نواحی رایج برای درد و گرفتگی در دوران بارداری شامل موارد زیر می‌باشند:
- مچ دست
- دست‌ها
- باسن
بیشتر این نوع دردها در اواخر بارداری، یعنی در سه ماهه سوم بارداری به اوج خود می‌رسند. اما دردهای شکم و لگن در بارداری می‌توانند در ابتدای حاملگی در سه ماهه اول و دوم بارداری نیز ایجاد شوند؛ زیرا در دوران بارداری، عضلات و رباط‌های شما حرکت می‌کنند و برای سازگاری با رحم در حال رشد شما کشیده می‌شوند. گاهی اوقات به این درد، درد رباط گرد نیز گفته می‌شود.
سایر دردهای مفصلی ممکن است به دلیل شل شدن رباط های شما برای حمایت از تغییرات بدن باشد. گرفتگی عضلات و بی حسی یا گزگز در نواحی مختلف بدن شما نیز ممکن است در این دوران ایجاد شود.
درد و گرفتگی در سه ماهه اول بارداری
بارداری می‌تواند خسته کننده باشد. این امر به ویژه در سه ماهه اول، زمانی که بدن تغییرات فیزیکی سریعی را تجربه می‌کند و از رشد جنین حمایت می‌کند، صادق است. خستگی ممکن است حتی اگر به میزان کافی بخوابید ادامه یابد، اما سطح انرژی معمولاً در اواخر سه ماهه اول یا اوایل سه ماهه دوم بهبود می‌یابد.
حالت تهوع
حالت تهوع در مراحل اولیه بارداری شایع است. این بیماری اغلب به عنوان حالت تهوع صبحگاهی شناخته می‌شود، اما می‌تواند در هر زمانی از روز رخ دهد و اغلب به دلیل احساس کردن بوهای خاصی ایجاد می‌شود. برای برخی افراد، حالت تهوع قابل کنترل است و ممکن است خود را به صورت حالت تهوع تنها نشان دهد، اما برای برخی دیگر می‌تواند ناتوان کننده باشد. اگر تهوع و استفراغ ادامه یابد، با افزایش وزن مناسب تداخل داشته باشد یا باعث کم آبی بدن شود، مشاوره با پزشک ضروری است. در بیشتر موارد، شدت و دفعات تهوع با جلو رفتن بارداری کاهش می‌یابد.
درد و گرفتگی شکم
درد شکم یکی دیگر از تجربه‌های رایج در سه ماهه اول است. همانطور که رحم شروع به رشد می‌کند، می‌تواند باعث درد یا گرفتگی در هر نقطه از زیر شکم شود. به این درد رباط گرد گفته می‌شود. این درد می‌تواند در نیمه دوم بارداری به صورت خود به خود برطرف شود یا در طول بارداری ادامه یابد.
همچنین تجربه خونریزی خفیف یا لکه بینی پس از مقاربت یا فعالیت بدنی شدید غیرعادی نیست؛ اما خونریزی شدید یا خونریزی همراه با درد باید به سرعت توسط یک پزشک معاینه شود.
درد و گرفتگی در سه ماهه دوم بارداری
کمر درد در بارداری
برای بسیاری از زنان، سه ماهه دوم آسان ترین بخش بارداری است. در این زمان بسیاری از علائم سه ماهه اول فروکش کرده‌اند و جنین نیز هنوز آنقدر بزرگ نشده است که مادر به طور مداوم احساس ناراحتی کند. با این حال، کمر درد مرتبط با بارداری می‌تواند در هر زمانی مشکل ساز باشد و اغلب در سه ماهه دوم و سوم بارداری تجربه می‌شود. کمر درد بارداری هر قسمت از بخش‌های فوقانی، میانی یا پایین کمر را درگیر می‌کند. این ناراحتی به دلیل بزرگ شدن سینه‌ها، افزایش وزن و فشار بر روی ستون فقرات و تغییر در پشتیبانی لگن ایجاد می‌شود.
درد و گرفتگی در سه ماهه سوم بارداری
خستگی و فشار بر روی لگن
در مراحل بعدی بارداری، بازگشت خستگی غیر معمول نیست و بسیاری از زنان با افزایش تدریجی فشار بر لگن یا ناراحتی در قسمت تحتانی لگن ناشی از افزایش اندازه و وزن نوزاد مواجه می‌شوند. کمربندهای بارداری می توانند حمایت مورد نیاز را در سه ماهه سوم به مادر بدهند.
تورم، گرفتگی و گزگز
تورم ساق پا و خود پاها نیز در دوران بارداری طبیعی است و اگر با بالا رفتن پاها کاهش می‌یابد، معمولاً جایی برای نگرانی نیست. به طور مشابه، گرفتگی یا سوزن سوزن شدن پا می‌تواند در هر زمانی در طول بارداری رخ دهد. گرفتگی و تورم بارداری می‌توانند با کم آبی تشدید شوند.
تنگی نفس
یکی دیگر از ویژگی‌های مشترک سه ماهه سوم بارداری، تنگی نفس است. این به دلیل تغییرات هورمونی در بدن شما و افزایش اندازه کودک شما است که به اندام‌های شما فشار می آورد. اگر در این دوران مشکل تنفسی دارید، بهتر است از نظر فیزیکی به خود فشار نیاورید. در بیشتر موارد، تنگی نفس بی ضرر است و پس از زایمان، تنفس شما به حالت عادی باز می‌گردد. با این حال، گاهی اوقات تنفس سخت نشانه یک وضعیت سلامتی نگران کننده تر می‌باشد. اگر تپش قلب، غش یا سرگیجه، مشکل در نفس کشیدن مناسب یا نبض بیش از حد سریع دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. سابقه آسم یا کم خونی نیز می‌توانند مشکلات تنفسی را در دوران بارداری تشدید کنند.
گرفتگی و انقباضات براکستون هیکس
با نزدیک شدن به موعد زایمان، ممکن است دچار گرفتگی یا سفت شدن خفیف شکم خود شوید. این انقباضات به عنوان انقباضات “براکستون هیکس” شناخته می‌شوند و نسبت به درد زایمان خفیف‌تر و پایدارتر هستند. حمام‌های گرم، تمرینات تنفسی و هیدراته ماندن می‌تواند به کاهش ناراحتی ناشی از این گرفتگی های نامنظم کمک کند.
علت بدن درد در دوران بارداری چیست؟
هورمون‌ها تنها مواردی نیستند که با رشد جنین شما تغییر می‌کنند. تغییرات فیزیکی و حرکتی در ساختار عضلات و رباط‌ها در دوران بارداری مرکز ثقل شما را تغییر می‌دهد و افزایش وزن، باعث افزایش میزان فشاری می‌شود که در نواحی مختلف بدن تجربه می‌کنید. حتی سیستم گردش خون شما می‌تواند در دوران بارداری تحت فشار قرار گیرد و منجر به مشکلاتی مانند ورم ناشی از جمع شدن مایعات و حبس شدن آن در یک عضو بدن شود.
درد عصبی نیز در دوران بارداری بسیار شایع است که در اثر فشردگی اعصاب به دلیل افزایش وزن یا فشار روی رحم به وجود می‌آید. عصب سیاتیک اغلب در اواخر بارداری و حتی گاهی پس از زایمان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. سیاتیک در دوران بارداری علاوه بر ایجاد درد می‌تواند علائمی مانند موارد زیر را ایجاد کند:
- ضعف عضلانی
- از دست دادن توانایی کار کردن و فعالیت
- افزایش وزن
- وضعیت نامناسب بدنی
این علائم در نتیجه افزایش وزن در دوران بارداری و موقعیت رحم و جنین در حال رشد شما ظاهر می‌شوند. تغییرات دوران بارداری بر روی عصب سیاتیک شما فشار وارد می‌کند و قدرت سیگنال‌هایی را که از آن عبور می‌کنند را محدود می‌نمایند. این دردها اغلب پس از زایمان از بین می‌روند؛ اما ممکن است پس از زایمان نیز ادامه داشته باشند.
درمان بدن درد در دوران بارداری چیست؟
درمان گرفتگی و درد در دوران بارداری می‌تواند چالش برانگیز باشد؛ زیرا هر دارویی که برای کاهش درد مصرف می‌کنید، ممکن است برای جنین در حال رشد خطراتی را ایجاد کند. شما باید قبل از مصرف هر گونه دارو در دوران بارداری، از جمله مسکن‌های بدون نسخه، با پزشک خود مشورت کنید.
بر اساس مطالعات علمی انجام شده، حدود یک چهارم زنان باردار درد ناتوان کننده‌ای را در برهه‌ای از بارداری تجربه کرده‌اند. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ بر روی بیش از ۵۰۰۰۰۰ زن باردار انجام شده بود، نشان می‌دهد که ۱۴٪ از افراد باردار حداقل یک بار در طول بارداری خود، داروهای ضد درد اپیوئیدی و حدود ۶٪ در هر سه ماهه بارداری از داروهای دارای مخدر استفاده می‌کردند. مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۴ که شامل بیش از ۱ میلیون زن باردار بود، نشان داد که از هر ۵ نفر، ۱ نفر در دوران بارداری داروهای مسکن دارای مخدر را دریافت می‌کند.
پزشک خطرات و مزایای مصرف دارو برای شما را هنگام تجویز داروی مسکن می‌سنجد. داروهای مورد استفاده در دوران بارداری بر اساس پتانسیل آن‌ها برای ایجاد اثرات منفی در جنین طبقه بندی می‌شوند. تحقیقات زیادی در مورد استفاده از داروهای مسکن و ضد درد در انسان در دوران بارداری وجود ندارد؛ بنابراین پزشکان بر اساس داده های مطالعات حیوانی تصور می‌کنند که مصرف بسیاری از داروها دارای خطر بالقوه برای مادر باردار و جنین هستند. به همین دلیل، معمولاً روش‌های جایگزین، مکمل و عمومی مدیریت درد در دوران بارداری توسط پزشک ترجیح داده می‌شود. این روش‌ها می‌توانند شامل آموزش در ابتدای دوران بارداری در مورد تغییرات بدنی باشد که در دوران حاملگی رخ می‌دهد تا مادر بداند که چگونگی بدن خود را برای تغییرات بارداری آماده کند. در صورتی که در دوران بارداری درد دارید و می‌خواهید از مصرف داروهای مسکن خودداری کنید، گزینه‌های زیر ممکن است به شما کمک کند:
- حرکات کششی
- یوگا
- ماساژ
- کنترل درد با استفاده از حرارت و گرما
- طب سوزنی
- تکنیک‌های تنفس
- مدیتیشن
چه زمانی در مورد بدن درد بارداری با پزشک تماس بگیریم؟
همه انواع گرفتگی یا درد، حتی دردهای رایج مانند کمر درد، در دوران بارداری معمول و طبیعی نیستند. گاهی اوقات، درد ممکن است همانطور که انتظار می‌رود شروع به ظاهر شدن کند، اما تا حدی پیشرفت کند که نشان دهنده وجود یک مشکل باشد. به عنوان مثال می‌توان به مشکلات دیسک و حتی عوارض فشار خون در بارداری اشاره کرد که می‌توانند برای شما و جنین شما ایجاد خطر کنند. در صورتی که گرفتگی و دردی دارید که توانایی شما را در انجام کارهای روزمره محدود می‌کند یا اگر درد شما با هر یک از علائم زیر همراه است، با پزشک یا سایر متخصصان بهداشت و درمان تماس بگیرید:
- سر درد ناگهانی یا شدید که از بین نمی‌رود
- تورم شدید در دست یا پا
- سرگیجه
- تورم صورت
- تغییر بینایی
- درد شدید شکم
- خونریزی واژینال
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب
- خستگی
- درد قفسه سینه
- مشکل در تنفس
علائم فوق ممکن است علائم مشکلاتی مانند پره اکلامپسی باشند که می تواند برای شما و نوزاد شما خطرناک یا حتی کشنده باشد.
نظر تخصصی در مورد بدن درد در دوران بارداری چیست؟
بیشتر گرفتگی‌ها و دردهای ناشی از بارداری بعد از گذشته چند هفته یا چند ماه پس از زایمان به خودی خود بهبود می‌یابند. بهبود این دردها زمانی که بدن شما به حالت قبل از بارداری خود بازگردد رخ می‌دهد. برای مثال، درد سیاتیک ممکن است پس از زایمان ادامه پیدا کند، اما پس از چند ماه نیز خود به خود و بدون درمان برطرف شود.
در صورتی که بعد از بچه دار شدن، گرفتگی‌ها و دردهای مداومی را تجربه می‌کنید که بهتر نمی‌شوند یا به مرور شدیدتر و بدتر می‌شوند، در مورد آن با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند مشکلات را بررسی کند و راه هایی را برای بهبود و درمان دردهای مداوم شما توصیه کند.
آیا برای درد در دوران بارداری باید داروهای مخدر مصرف کنم؟
داروهای مسکن حاوی مخدر در مواردی برای کنترل دردهای شدید در دوران بارداری توصیه می‌شوند. شما می توانید با یک متخصص بهداشت و درمان همکاری کنید تا تصمیم بگیرید که آیا نیاز است این داروها را بر اساس میزان خطر برای کودک خود و میزان تسکین درد مورد نیاز خود مصرف کنید یا خیر.
چه داروهای مسکن بدون نسخه‌ای در دوران بارداری توصیه می‌شود؟
تقریباً هر نوع دارویی خطرات احتمالی را برای جنین در حال رشد دارد. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی یا NSAID ها و مخدرها خطر بیش‌تری دارند؛ بنابراین دوران بارداری معمولاً از استامینوفن برای درمان درد با استفاده از داروهای بدون نسخه استفاده می‌شود.
اما قبل از استفاده از هر دارویی، حتی استامینوفن، لازم است با یک پزشک متخصص صحبت کنید. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف استامینوفن در دوران بارداری می تواند با مشکلات خواب یا رفتاری در اواخر دوران کودکی مرتبط باشد.
سخن آخر
گرفتگی و درد در دوران بارداری به حدی شایع است که تقریباً انتظار می‌رود دچار درد شوید. بیشتر این ناراحتی‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که بدن شما تغییر می‌کند تا برای کودک در حال رشد شما جا باز کند. اما در برخی موارد، درد ممکن است روشی باشد که بدن شما نشان می‌دهد مشکلی وجود دارد. در مورد هر گونه گرفتگی، درد یا علائم دیگری که در طول بارداری تجربه می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. هر بارداری متفاوت است و هر فردی مسائل مربوط به قبل از بارداری خود را دارد که باید در نظر گرفته شود.
صحبت منظم در مورد علائم خود با پزشک یا سایر متخصصان بهداشت و درمان می‌تواند به شما کمک کند تا دردهای معمولی را از دردهای جدی متمایز کنید و به داشتن بارداری ایمن و سالم کمک نمایید.