یبوست در بارداری یکی از مشکلات شایع در این دوران است که می‌تواند برای مادر و نوزادی که درحال‌رشد است، مشکلاتی ایجاد کند. ازآنجایی‌که دوران بارداری در خانم‌ها جز حساس‌ترین دوران آنان محسوب می‌شود، توجه ویژه به مشکلات و عارضه‌های آن و همچنین یافتن راه‌حل برای درمان مشکلات در دوران بارداری، برای سلامتی مادر و همچنین جنین او از اهمیت زیادی برخوردار است. عموماً پزشکان متخصص زنان و زایمان در این مورد، راهنمایی‌های لازم را انجام می‌دهند. اما شناخت برخی از عارضه‌ها توسط خود فرد هم از اهمیت زیادی برخوردار است.
سلامتی مادر و جنین در این مسئله است که در ابتدا عوارض این دوران را شناسایی و سپس در جهت درمان آن، اقداماتی مؤثر انجام دهیم. یبوست در دوران بارداری، یکی از عارضه‌های شناخته شده در این دوران است. این مقاله به شما کمک می‌کند که با دلایل، علائم و راه‌های درمان یبوست در بارداری آشنا شوید. برای آگاه شدن و آشنایی با راه‌های رفع آن با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
علائم زمان بارداری از جمله یبوست در بارداری بعد از چند روز پدیدار می‌شوند
علائم بارداری از جمله یبوست در بارداری، بعد از چند روز اول احتمالاً ظاهر نمی‌شوند و ممکن است زمانی طول بکشد که علائمی در زن باردار پدیدار گردد. در برخی موارد، زنان باردار ممکن است در روزهای اول بارداری حس تغییراتی در بدن خود داشته باشند، اما این علائم ممکن است ناشی از دیگر علت‌ها باشد و به‌تنهایی برای تشخیص بارداری کافی نیست.
بعضی از علائم بارداری شامل عدم تنفس، کمبود انرژی، خستگی، تهوع، استفراغ، افزایش ادرار، افزایش حساسیت به بویایی، افزایش حساسیت به سینه، گرفتگی شکم، درد پایین شکم، تغییر در الگوی خواب و تغییر در دوران قاعدگی است. اما برای بسیاری از زنان باردار، این علائم در هفته‌ها یا حتی ماه‌های بعدی بارداری شروع می‌شود.
علاوه بر علائم فیزیکی، برخی از مشکلات بارداری نیز می‌توانند در طول بارداری ظاهر شوند. برخی از مشکلات بارداری شامل:
- اختلالات خونی: بعضی از زنان باردار ممکن است اختلالات خونی مانند کم‌خونی یا فشارخون بالا داشته باشند.
- دیابت بارداری: دیابت بارداری یکی از مشکلات بارداری است که بعد از باردارشدن در برخی از زنان به وجود می‌آید. این مشکل باعث افزایش میزان قند خون در بدن مادر می‌شود و ممکن است به بچه درون رحم نیز آسیب برساند.
- سقط: سقط یا ایمپلانتیشن ناکامل، یکی دیگر از مشکلات بارداری است که ممکن است در طول بارداری رخ دهد. در این حالت، جنین درون رحم نمی‌تواند به‌خوبی رشد کند و احتمال سقط بالا خواهد رفت.
- عفونت‌های ادراری: بعضی از زنان باردار ممکن است در طول بارداری با عفونت‌های ادراری مواجه شوند که ممکن است خطرات جدی برای سلامت بچه و مادر داشته باشد.
- کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی: برخی از زنان باردار ممکن است در طول بارداری کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی مانند اسیدفولیک، آهن و کلسیم داشته باشند که ممکن است به‌سلامتی جنین و مادر آسیب برساند.
- مشکلات پیش‌گامان: بعضی از زنان باردار ممکن است در طول بارداری با مشکلاتی مانند پیش‌گامان و درد زایمان زودرس مواجه شوند.
مشکلات هنگام بارداری
دوران بارداری ممکن است به مشکلات و ناراحتی‌های مختلفی برای زنان ایجاد کند که از جمله آن می‌توان به یبوست در بارداری اشاره کرد. این مشکلات ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و فشار روانی که در طول بارداری بر زن وارد می‌شود، پیش آید. در ادامه به برخی از انواع مشکلات بارداری می‌پردازیم:
- تهوع و استفراغ: یکی از شایع‌ترین مشکلات بارداری است که بیشتر در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد. این مشکل باعث کاهش وزن زنان می‌شود و اگر خیلی شدید باشد، ممکن است به‌ندرت، باعث نیاز به بستری‌شدن فرد در بیمارستان شود.
- درد پشت: درد پشت ممکن است در طول دوران بارداری رخ دهد. این درد معمولاً به دلیل وزن بیشتر شده جنین و افزایش فشار بر روی عضلات پشت و حرکات غیرطبیعی در بدن زنان باردار اتفاق می‌افتد.
- تورم پاها: در طول بارداری، ممکن است زنان، تورم پاها و اندام‌های پایینی خود را تجربه کنند. این مشکل معمولاً در اوایل ماه سوم بارداری اتفاق می‌افتد و به دلیل افزایش جریان خون در بدن و همچنین افزایش وزن جنین است.
- بیماری‌های کبدی: بیماری‌های کبدی مانند بارداری مرتبط با کبد، هپاتیت و مشکلاتی مانند پره اکلامپسیا، ممکن است در طول دوران بارداری رخ دهند. این مشکلات ممکن است به علت فشار بر روی کبد و تغییرات هورمونی باشند.
- سنگ کلیه: سنگ کلیه یکی از مشکلات بارداری است که در دوران بارداری می‌تواند رخ دهد و ممکن است برای زنان باردار ناراحت‌کننده باشد. این مشکل ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، تشکیل سنگ‌های کلیه در بدن یا افزایش فشار بر روی کلیه‌ها باشد.
- دیابت بارداری: درصورتی‌که زن باردار قبل از بارداری دچار دیابت نباشد، احتمالاً به دیابت بارداری دچار خواهد شد. این مشکل معمولاً در ماه‌های دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلات جدی برای مادر و نوزاد شود.
- آنمی: بارداری ممکن است باعث کاهش سطح هموگلوبین در خون شود که به‌عنوان آنمی شناخته می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث خستگی، ضعف و بی‌حالی زنان باردار شود.
- عفونت‌های ادراری: زنان باردار بیشتر احتمال دارند در معرض عفونت‌های ادراری قرار بگیرند. این مشکل معمولاً به دلیل فشار بر روی مثانه و تغییرات هورمونی در بدن زنان باردار رخ می‌دهد.
- فشارخون بالا: فشارخون بالا یکی دیگر از مشکلات بارداری است که به دلیل فشار بر روی عروق خونی در بدن زنان باردار اتفاق می‌افتد.
آیا دردهای خاص نشان‌دهنده جنسیت نوزاد است؟
خیر، دردهای خاص نمی‌توانند نشان‌دهنده جنسیت نوزاد باشد. دردهایی که بعضی از زنان در طول بارداری تجربه می‌کنند، ممکن است از نوع دردهای کمر، شکم، سینه، پاها و یا سردرد باشد؛ ولی این دردها نمی‌تواند به‌تنهایی نشان‌دهنده جنسیت نوزاد باشد. در واقع، نوع دردهایی که زنان در طول بارداری تجربه می‌کنند، ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، رشد بچه درون رحم، و یا تغییرات فیزیکی در بدن زنان باشد.
بعضی افراد باور دارند که نوع دردهایی که زنان در طول بارداری تجربه می‌کنند، می‌تواند نشان‌دهنده جنسیت نوزاد باشد، اما هیچ تحقیق علمی این مسئله را تأیید نمی‌کند. همچنین برخی افراد معتقدند که شیوع دردهای کمر در زنان باردار نشان‌دهنده جنسیت پسر است، درحالی‌که این موضوع، ادعایی بی‌اساس است و تحقیقات علمی آن را تأیید نمی‌کند.
بازه زمانی وقوع و پایان درد یبوست در بارداری
درد یبوست بارداری ممکن است در طول دوران بارداری برای بعضی زنان به دلیل تغییرات هورمونی و فشار روی روده‌ها ادامه داشته باشد. برای درمان این درد و یبوست باید به تغذیه سالم، استراحت کافی، تمرینات ورزشی ملایم و مصرف آب کافی توجه کرد. این درد در بعضی از موارد از هفته‌های اولیه بارداری شروع شده و در طول دوران بارداری ادامه‌دار خواهد بود. یبوست در بارداری معمولاً در ماه‌های اولیه بارداری بیشترین شیوع را دارد.
اما این موضوع متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند سن فرد باردار، وضعیت سلامتی، تغذیه و نوع فعالیت بدنی و وضعیت روحی بستگی دارد. بعضی زنان ممکن است به طور مداوم با یبوست مواجه شوند، درحالی‌که برخی دیگر ازآنجاکه به عواملی مانند تغذیه مناسب و فعالیت بدنی توجه می‌کنند، هیچ علائمی از یبوست را تجربه نخواهند کرد.
در کل، مدت‌زمان درد یبوست در بارداری وابسته به عواملی است که در بالا ذکر شد؛ بنابراین، بهتر است با پزشک خود در مورد هرگونه درد یا علائم ناگواری که در طول بارداری تجربه می‌کنید، مشورت نمایید.
چرا یبوست در بارداری رخ می‌دهد؟
همان‌طور که در مبحث قبلی گفته شد، یبوست در بارداری معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و فشار بیشتر روی روده‌ها در دوران بارداری رخ می‌دهد. در طول بارداری، سطح هورمون پروژسترون در بدن زن بالا می‌رود که باعث افزایش فشار به روده‌ها می‌رسند، می‌شود؛ بنابراین، غذاها بیشتر در روده‌ها ماندگار می‌شوند و ممکن است موجب یبوست شوند.
با گسترش اندازه رحم و افزایش وزن بدن در دوران بارداری، فشار بر روی روده‌ها افزایش می‌یابد که ممکن است باعث کاهش جریان خون به روده‌ها شود و عملکرد روده را کاهش دهد. در مواردی که یبوست شدید و مزمنی در دوران بارداری رخ می‌دهد، ممکن است نیاز به مشاوره پزشکی داشته باشید تا علت دقیق مشکل را بررسی کنند و راه‌حل‌های مناسبی را برای درمان پیشنهاد دهند.
در بعضی موارد، مصرف برخی داروها نیز می‌تواند یبوست در بارداری را تشدید کند. برخی از داروهایی که ممکن است باعث یبوست شوند شامل داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدتشنج، داروهای ضدسرطان و داروهای ضددرد می‌شود. در صورت مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری، بهتر است با پزشک خود در مورد عوارض جانبی ممکن و نحوه کاهش این عوارض مشورت نمایید.
همچنین برخی از بیماری‌های خاصی می‌توانند یبوست در دوران بارداری را تشدید کنند. برخی از این بیماری‌ها شامل بیماری‌های روده‌ای مزمن مانند کولیت التهابی و بیماری‌های دیابت است. در کل، یبوست در بارداری یک مشکل شایع است که معمولاً می‌تواند با تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی درمان شود. بااین‌حال، در صورت داشتن هرگونه علائم شدید یا مزمن، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راه‌حل‌ها را برای درمان یبوست در دوران بارداری پیدا کنید.
علائم یبوست در بارداری
علائم یبوست در بارداری شامل موارد زیر می‌شود:
- دیواره شکم سفت و ناراحتی در زمان پایین آوردن خود از تخت
- سردرد، تهوع و استفراغ
- خشکی دهان و گلو
- کمبود اشتها
- کمبود یا عدم تخلیه مدت طولانی
راه‌های درمان یبوست در بارداری
درمان یبوست در بارداری باید به طور محدود صورت گیرد، زیرا بسیاری از داروها می‌توانند به نوزاد آسیب برساند. در ابتدا، می‌توانید با تغییر در رژیم غذایی و مصرف مایعات بیشتر، به درمان یبوست بپردازید. همچنین، می‌توانید به روش‌های طب سنتی مانند استفاده از لوبیاسبز، سبزیجات و … استفاده نمایید.
در موارد زیر، روش‌های درمان یبوست در بارداری را بررسی خواهیم کرد:
تغییر در رژیم غذایی
تغییر در رژیم غذایی می‌تواند بهترین راه درمان یبوست در بارداری باشد. مصرف غذاهایی که فیبر بالایی دارند؛ مانند سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و نان‌های کامل، می‌تواند به تسهیل خروج مواد غذایی از روده‌ها کمک کند. همچنین، مصرف مایعات بیشتری مانند آب، شیر و آبمیوه‌ها، می‌تواند به کاهش خشکی روده‌ها و تسهیل در تخلیه کمک کند.
ورزش
ورزش می‌تواند به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کند. درحالی‌که در بارداری نباید به‌صورت شدید ورزش کرد، اما می‌توانید فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی و یوگا را انجام داد. همچنین، از نشستن برای مدت طولانی و قرارگرفتن در وضعیت خم شده جلوگیری گردد.
ماساژ شکم
ماساژ شکم می‌تواند به بهبود عملکرد روده‌ها و تسهیل در تخلیه کمک کند. می‌توانید با یک دستگاه ماساژ شکم یا با دست خود ماساژ شکم خود را انجام دهید. قبل از انجام ماساژ، مطمئن شوید که به طور صحیح آموزش‌دیده‌اید و هرگونه احساس درد یا ناراحتی را به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای طبیعی
بسیاری از داروهای طبیعی می‌توانند به درمان یبوست در بارداری کمک کنند. برخی از این داروها شامل عصاره آلو و آب‌های میوه مانند آب هلو، آب زردآلو و آب زنجبیل می‌تواند گزینه مناسبی در این زمینه باشد. همچنین مصرف یک قاشق‌چایخوری روغن کنجد یا روغن‌زیتون هم می‌تواند به تسهیل در تخلیه کمک کند.
داروهای شیمیایی
صورتی که راه‌حل‌های قبلی مؤثر نبوده‌اند، پزشک ممکن است داروهای شیمیایی تجویز کند. برخی از داروهایی که ممکن است تجویز شوند شامل لاکتولوز، دکسترومتورفان و پرگولاید هستند. اما باید توجه داشت که همیشه بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
مراجعه به پزشک
درصورتی‌که یبوست به طور مداوم و دردناک برای شما باشد، باید به پزشک خود مراجعه نمایید. پزشک شما ممکن است بررسی‌های لازم را انجام دهد و در صورت نیاز داروهای قوی‌تری را تجویز کند.
در نهایت، باید توجه داشت که یبوست در بارداری معمولاً یک عارضه موقت است و با انجام تغییرات موردنیاز در رژیم غذایی و سبک زندگی، می‌توان به بهبود آن کمک کرد. بااین‌حال، درصورتی‌که یبوست شدید و با درد همراه باشد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
نکاتی که باید درباره یبوست در بارداری بدانید
در پایان این مقاله، برخی نکات کلیدی درباره یبوست در بارداری را بررسی خواهیم کرد:
یبوست در بارداری معمولاً یک عارضه موقت است که به دلیل تغییر در سطح هورمون‌های بارداری و فشار روبه‌افزایش رحم ایجاد می‌شود.
مصرف آب کافی، الیاف بالا، مصرف مواد غذایی سرشار از آب و اسیدهای چرب سالم، و انجام فعالیت‌های ورزشی سبک می‌تواند به بهبود یبوست در بارداری کمک کند.
برخی از غذاهایی که می‌تواند به تسهیل در تخلیه کمک کنند، شامل فیبرهای قابل‌حل مانند میوه‌ها و سبزیجات، آجیل و برنج قهوه‌ای و … است.
مصرف داروهای شیمیایی، مانند لاکتولوز، دکسترومتورفان و پرگولاید، ممکن است در برخی موارد توسط پزشک تجویز شوند.
درصورتی‌که یبوست در بارداری مداوم و دردناک برای شما باشد، باید به پزشک خود مراجعه کنید.
همیشه قبل از مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
در چه مواردی باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن هرگونه علائم یبوست شدید یا مزمن در دوران بارداری، بهتر است به پزشک زنان مراجعه نمایید. علائم شدید و مزمن یبوست در دوران بارداری شامل علائمی مانند درد شدید شکم، افت فشارخون، تهوع شدید، استفراغ و عدم تحمل در مقابل غذا و نوشیدنی‌های مختلف می‌شود.
همچنین، در صورت داشتن علائمی مانند خونریزی مقعدی، تغییر در فرم و شکل مدفوع، تورم و درد شدید در ناحیه شکم و کمر، مشکلاتی مانند یبوست شدید می‌تواند نشان‌دهنده وجود بیماری‌هایی مانند کولیت التهابی، سرطان روده، شریان کرونری و برخی بیماری‌های دیگر باشد. در این موارد، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید تا بررسی کاملی انجام دهید و در صورت لزوم برای درمان اقدام نمایید. درمان به‌موقع یبوست در دوران بارداری، می‌تواند به پیشگیری از عوارض جانبی جدی مانند تشنج، آسیب به رحم و جنین، افزایش فشارخون و خطر بیشتر بروز عفونت و عوارض در زمان زایمان کمک کند.
به طور مثال، اگر شما در دوران بارداری هستید و به طور مداوم با مشکل یبوست روبرو هستید و رفع آن با تغییرات رژیم غذایی و ورزش مناسب امکان‌پذیر نبوده، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است تشخیص دهد که یبوست شما مربوط به مشکلات مزمن روده است. پس از تشخیص وضعیت، پزشک شما ممکن است یک درمان شامل داروهای لاکتولوز و فیبر، مسهل‌های نرم‌کننده مدفوع و یا ماساژ معده و روده توصیه کند.
همچنین، اگر شما با علائمی مانند درد شدید شکم، افت فشارخون، تهوع شدید، استفراغ و عدم تحمل در مقابل غذا و نوشیدنی‌های مختلف روبرو هستید، بهتر است فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلات جدی مانند خطر بروز تشنج، آسیب به رحم و جنین، افزایش فشارخون و خطر بیشتر بروز عفونت و عوارض در زمان زایمان باشد.
آیا بعد از دوران بارداری هم یبوست در بارداری ادامه‌دار است؟
بله بعضی از زنان ممکن است پس از بارداری هم با مشکل یبوست روبرو شوند. این مشکل ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، کمبود فیبر در رژیم غذایی و نیز نشاط کمتری که بعد از بارداری در برخی از زنان رخ می‌دهد، صورت گیرد. همچنین، بعد از زایمان، بیشتر زنان ممکن است برای جلوگیری از درد و ناراحتی هنگام تحمل مدفوع، از رفتارهای غلطی مانند تأخیر در رفتن به دستشویی، استفاده از لاک‌پشتی برای تحمل مدفوع‌های خشن و یا استفاده از داروهای مسهل بدون مشورت پزشک استفاده کنند که باعث می‌شود مشکل یبوست بیشتر شود.
بنابراین، برای جلوگیری از یبوست پس از بارداری نیز می‌توان از روش‌های مشابه استفاده کرد، به‌عنوان‌مثال:
- رعایت رژیم غذایی مناسب با مصرف فیبر کافی و مواد مغذی مفید برای روده‌ها
- تحریک بدن به ورزش منظم و حرکت
- آموزش روش‌های درست استفاده از دستشویی و جلوگیری از تأخیر در رفتن به دستشویی
- مصرف داروهای مسهل و لاکتولوز تحت‌نظر پزشک
- پیگیری مرتب با پزشک در صورت عدم تسکین علائم.
وظایف همسر در دوران درد یبوست در بارداری
در دوران درد بارداری از جمله یبوست در بارداری، همسر نقش بسیار مهمی در کمک به همسر خود دارد. برخی از وظایفی که همسر می‌تواند در این زمان انجام دهد، عبارت‌اند از:
حمایت احساسی: همسر می‌تواند با حمایت احساسی از همسرش، به او کمک کند که با درد بارداری سازگار شود. این شامل شنیدن شکایت‌ها و ارائه تسلی به همسر، ارائه نکات و تکنیک‌های تنفس و آرامش بخشی است.
کمک در فعالیت‌های روزمره: همسر می‌تواند در انجام فعالیت‌های روزمره مانند پخت‌وپز، خرید و خدمات رفت‌وآمد، کمک کند. این کار می‌تواند برای همسر باردار سخت باشد و کمک همسر بسیار مفید خواهد بود.
حضور در جلسات پزشکی: همسر می‌تواند در جلسات پزشکی همراه همسرش باشد و با پزشک در مورد تمام مواردی که مربوط به بارداری است، بررسی و گفت‌وگو نماید.
تهیه وسایل موردنیاز: همسر می‌تواند وسایل موردنیاز برای دوران بارداری و زایمان را تهیه کند، از جمله لباس‌های مناسب برای بارداری، وسایل راحتی و محلول‌های ضددرد.
کمک در تمیزی و مراقبت از خود همسر: همسر می‌تواند در تمیزی خانه و مراقبت از خود همسر، به او کمک کند.
خلاصه‌ای از این مطلب
یبوست در بارداری معمولاً یک عارضه موقت است که می‌توان با تغییر در رژیم غذایی، انجام فعالیت‌های ورزشی سبک، مصرف آب کافی و استفاده از برخی مواد طبیعی مانند آب هلو و روغن کنجد کنترل شود. بااین‌حال، درصورتی‌که یبوست شدید با درد همراه باشد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
همچنین در این مطلب با موضوع یبوست در بارداری و راه های درمان آن آشنا شدیم. ابتدا علل این مشکل در بارداری شامل تغییرات هورمونی، کمبود فیبر در رژیم غذایی و نشاط کمتری پس از بارداری بررسی شد. سپس علائم، پیامدها و درمان های مختلف برای این مشکل مطرح شدند. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که در صورت بروز مشکل یبوست در بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و همچنین در صورت بروز مشکل پس از زایمان نیز، می‌توان از روش‌های مشابه برای پیشگیری از یبوست استفاده کرد.