جراحی اتساع و کورتاژ که معمولاً به عنوان D&C شناخته می‌شود، هم برای درمان و هم برای تشخیص استفاده می‌شود و شامل برداشتن بخش‌هایی از اندومتر است. اندومتر به بافتی گفته می‌شود که رحم را می‌پوشاند.
این روش شامل گشاد کردن دهانه رحم (قسمت پایینی رحم) و استفاده از یک ابزار تخصصی برای خراش دادن و برداشت بخش‌های ضروری این بافت است. این روش توسط متخصصانی با عنوان متخصص زنان یا متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود.
جراحی اتساع و کورتاژ (D&C) اغلب در موارد بروز سقط جنین، خونریزی غیرقابل توضیح بین دوره‌های قاعدگی یا زمانی که بافت باقی مانده پس از زایمان یا سقط جنین وجود دارد کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین امکان دارد که این جراحی به عنوان یک روش تشخیصی برای معاینه و بررسی سلامت رحم و باروری، به عنوان بخشی از روشی به نام هیستروسکوپی یا به عنوان وسیله‌ای برای درمان خونریزی بیش از حد استفاده شود.
به طور کلی، این یک روش سرپایی است، این به این معنی است که بیماران معمولا می‌توانند پس از جراحی در همان روز به خانه بروند. بیهوشی عمومی یا اپیدورال نخاعی که در آن شما را بخوابانند، معمولاً در این جراحی ضروری نیست و بیش‌تر موارد با بی حسی موضعی به خوبی انجام می‌شوند. اگرچه این موارد ممکن است برای برخی از بیماران به صورت انتخاب مطرح شود.
جراحی اتساع و کورتاژ چیست؟
بخشی از دلیل سرپایی بودن جراحی اتساع و کورتاژ این است که فقط کمی آسیب به بافت‌های واقعی وارد می‌کند و در آن، رحم بدون هیچ برشی قابل دسترسی است. در بیش‌تر موارد، از داروهای بی حس کننده موضعی برای انجام جراحی استفاده می‌شود و نیازی به بیهوشی عمومی نیست، بنابراین بیمار در حین انجام عمل بیدار می‌ماند.
معمولا از اسپکولوم برای باز کردن دهانه واژن استفاده می‌شود که امکان دسترسی به دهانه رحم را فراهم می‌کند. سپس دهانه رحم توسط ابزار پزشکی باز می‌شود. به این صورت که به تدریج با تعدادی از میله‌هایی که اندازه آن‌ها افزایش پیدا می‌کند، باز می‌شود. استفاده از این میله‌ها امکان دسترسی به داخل رحم را به پزشک می‌دهد.
زمانی که پوشش داخلی رحم قابل دسترسی باشد، از کورت که یک ابزار تخصصی است، برای تراشیدن بافت رحم استفاده می‌شود. این ابزار به شکل یک قلم با یک زبانه قاشق مانند در انتهای آن است که می‌تواند بخش‌های کوچکی از آندومتر را برداشت کند.
در برخی موارد، ساکشن به صورت لوله‌ای در جراحی به کار می‌رود که بافت رحم را برای برداشت نمونه یا معاینه مکش می‌کند. (چیزی که گاهی اوقات «اتساع و تخلیه» یا D&E نامیده می‌شود). جراحی D&C به طور کلی یک روش جراحی برنامه ریزی شده و با وقت قبلی است.
موارد منع جراحی D&C
مانند هر عمل جراحی، برخی از شرایط و مشکلات موجود، استفاده از آن را منع می‌کند. این شرایط شامل موارد زیر می‌باشند:
- بارداری: یکی از اصلی‌ترین دلایل منع جراحی اتساع و کورتاژ، باردار بودن است. به همین دلیل در صورتی که باردار هستید یا مشکوک به بارداری هستید، لازم است به پزشک خود اطلاع دهید.
- آلرژی: افرادی که حساسیت شناخته شده‌ای به داروهای بیهوشی دارند نیز امکان دارد در طول عمل در معرض خطر قرار داشته باشند و به همین دلیل جراحی برای آن‌ها منع می‌شود.
- مشکلات خونریزی بیش از حد: در صورتی که مشکل خونریزی بیش از حد دارید نیز این روش جراحی ممکن است برای شما بی خطر نباشد. بنابراین اطمینان حاصل کنید که پزشک شما را از این موضوع اطلاع دارد.
خطرات احتمالی جراحی اتساع و کورتاژ
اگرچه جراحی اتساع و کورتاژ (D&C) یک جراحی جزئی و سرپایی در نظر گرفته می‌شود، اما این جراحی بدون خطر هم نیست:
- ممکن است در نتیجه عمل جراحی خونریزی شدید رخ دهد. این اتفاق به دلیل آسیب و زخم شدن ناخواسته پوشش رحم رخ می‌دهد.
- عفونت می‌تواند در محل جراحی یا در صورتی که دیواره رحم زخم شده باشد، رخ دهد.
- سندرم آشرمن عارضه نادری است که در آن بافت اسکار روی دیواره رحم تشکیل می‌شود. در صورتی که جراحی اتساع و کورتاژ D&C پس از سقط جنین انجام شود، امکان دارد که سندرم آشرمن به وجود بیاید. اگرچه این عارضه قابل درمان است، اما می‌تواند بر باروری و جریان خون قاعدگی تاثیر بگذارد.
هدف از جراحی اتساع و کورتاژ
بیماری‌ها و مشکلات سلامت متعددی وجود دارد که جراحی D&C جهت درمان آن‌ها انجام می‌شود و همانطور که اشاره شد، کاربردهای تشخیصی و درمانی دارد. هنگامی که این جراحی برای تشخیص استفاده می‌شود، اغلب بخشی از هیستروسکوپی است که شامل استفاده از یک دوربین فیلمبرداری برای معاینه و بررسی پوشش رحم است. به طور خاص، این روش جراحی جهت تشخیص موارد زیر انجام می‌شود:
- خونریزی رحمی: خونریزی بین عادت ماهانه‌ها به خصوص زمانی که بیش از حد باشد، برای معاینه و درمان نیاز به انجام جراحی اتساع و کورتاژ دارد. این خونریزی به دلیل تشکیل توده در رحم از جمله پولیپ و فیبروم رحمی، عدم تعادل هورمونی، یائسگی یا وجود برخی از سرطان‌ها و سایر دلایل رخ می‌دهد.
- آزمایش ناباروری: گاهی اوقات جراحی D&C در کنار آزمایش خون و معاینات دیگر به عنوان بخشی از فرآیند تشخیص در موارد مشکوک به ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تشخیص سرطان: امکان دارد که با استفاده از جراحی اتساع و کورتاژ، نمونه‌هایی از پوشش داخلی رحم برداشت شود تا برای غربالگری در موارد سرطان رحم، از جمله سرطان آندومتر و خود رحم به کار رود.
- بعد از سقط جنین یا مرده زایی: ممکن است بخش‌های کوچکی از جفت یا سایر مواد بارداری بعد از مرده زایی یا در زمان سقط جنین در رحم باقی بمانند. برای حذف این مواد می‌توان از جراحی D&C استفاده کرد.
- پس از زایمان طبیعی: مشابه سقط جنین و مرده زایی، ممکن است جراحی اتساع و کورتاژ به عنوان روشی برای برداشتن بافت اضافی جفت از پوشش داخلی رحم استفاده شود تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
- پایان دادن به بارداری: جراحی D&C همچنین امکان دارد که به عنوان بخشی از روشی به نام آسپیراسیون خلاء برای انجام سقط جنین استفاده شود.
لازم به ذکر است که موارد دیگری نیز وجود دارند که از جراحی اتساع و کورتاژ برای درمان آن‌ها استفاده می‌شود. در صورتی که متخصص زنان یا متخصص زنان و زایمان شما فکر می‌کند که این جراحی برای شما مفید است، حتما دلیل آن را برای شما توضیح خواهد داد.
محل جراحی اتساع و کورتاژ
جراحی اتساع و کورتاژ یک جراحی نسبتاً جزئی و سرپایی است و بیماران معمولاً برای بهبودی نیازی به یک شب بستری شدن در بیمارستان ندارند. این روش می‌تواند در بیمارستان، مطب پزشک یا کلینیک سرپایی انجام شود.
زمانی که برای جراحی D&C وارد اتاق عمل می‌شوید، چه انتظاری در سالن عمل دارید؟ در ادامه به صورت خلاصه اطلاعاتی از اتاق جراحی به شما خواهیم داد:
- چراغ‌های جراحی برای اطمینان از این که تیم جراحی قادر به دیدن همه چیز باشند، مهم هستند.
- تخت عمل جایی است که از شما خواسته می‌شود پس از آماده شدن برای جراحی بر روی آن دراز بکشید.
- میز ابزارهای جراحی برای داشتن نظرم و سرعت در کار و کارآمد بودن جراحی چیده خواهد شد. از جمله ابزارهای این جراحی می‌توان به کورت، اسپکولوم و فورسپس اشاره کرد.
- دستگاه مانیتورینگ ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون شما را ردیابی می‌کنند. شما به مانیتورهایی متصل خواهید شد که این اطلاعات را نمایش می‌دهند.
- یک سرم تزریقی داخل وریدی (IV) ممکن است به بازوی شما وصل شود تا داروها، از جمله داروی بیهوشی را به بدن شما برساند.
در زمان جراحی چه لباسی بپوشیم؟
از آنجایی که جراحی D&C یک روش سرپایی است، نیازی به همراه داشتن لباس اضافی ندارید. با این حال لازم است طوری برنامه ریزی کنید که حدود چهار تا پنج ساعت در بیمارستان، کلینیک یا مطب بمانید و به خاطر داشته باشید که در حین انجام عمل جراحی، یک روپوش به تن خواهید داشت. در مورد لباس پوشیدن، در ادامه چند نکته را به شما پیشنهاد می‌دهیم:
- لباس‌های گشاد بپوشید.
- کفش‌های راحت که به آسانی از پای شما در می‌آیند را بپوشید.
- از ناخن مصنوعی یا هر نوع لاک ناخن استفاده نکنید.
- جواهرات خود را در خانه بگذارید.
غذا و نوشیدنی
محدودیت‌های کمی در مورد آنچه که می‌توانید قبل از این عمل جراحی بخورید و بنوشید وجود دارند. گفته می‌شود که اگر بیهوشی عمومی یا اپیدورال نخاعی را انتخاب کنید، از شما خواسته می‌شود که حداقل هشت ساعت قبل از قرار ملاقات برای جراحی، غذا و نوشیدنی نخورید.
شما می‌توانید مقدار محدودی آب بنوشید. علاوه بر آن، بیش‌تر پزشکان به شما توصیه می‌کنند که حداقل ۲۴ ساعت قبل از عمل جراحی D&C از نوشیدن الکل خودداری کنید.
داروها
مانند هر جراحی دیگری، مصرف برخی از داروها امکان دارد که احتمال بروز عوارض جانبی بعد از عمل را افزایش دهد. ممکن است لازم باشد دوز مصرفی خود را تنظیم کنید یا به طور موقت مصرف این داروها را متوقف کنید:
- داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده خون) از جمله کومادین (وارفارین)، هپارین، پراداکسا (دابیگاتران)، پلاویکس (کلوپیدوگرل) و غیره
- آسپرین
- ایبوپروفن (Motrin، Advil، Nuprin، و غیره) و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- برخی از مکمل‌های گیاهی از جمله قرص فلفلی، دوزهای بالا از کپسول‌های اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین E، جینکو، جینسینگ، سیر و غیره
- انسولین یا سایر داروهای مخصوص دیابت (ممکن است مصرف این نوع داروها در روز عمل نیاز به تغییر داشته باشد)
با پزشک خود در مورد آنچه که مصرف می‌کنید صحبت کنید
اطمینان حاصل کنید که با پزشک خود در مورد مواردی که در مرحله قبل از عمل جراحی و همچنین در دوران بهبودی و نقاهت بعد از آن بی خطر است، صحبت کنید.
با خود چه وسایلی بیاورم؟
از آنجایی که بعد از عمل جراحی اتساع و کورتاژ به ندرت به یک شب بستری شدن در بیمارستان نیاز است، لزومی به همراه داشتن وسایل زیادی نیست. با این حال، لازم است موارد زیر را به همراه داشته باشید:
- اطلاعات بیمه
- لیست داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید
- نوار بهداشتی اضافی برای بعد از عمل
- یک راننده یا وسیله نقلیه برای سوار شدن به ماشین و برگشت به خانه
تغییرات سبک زندگی قبل از عمل جراحی
قبل از انجام این جراحی تغییرات کمی در سبک زندگی قبل از عمل مورد نیاز است. با این حال، چندین کار وجود دارد که می‌توانید به تنهایی برای پیشگیری از عوارض جانبی بعد از عمل انجام دهید. این اقدامات شامل موارد زیر می‌باشند:
- ترک دخانیات
- تعدیل یا پرهیز از مصرف الکل
- ورزش منظم یا حتی روزانه
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- کنترل اضافه وزن
در روز جراحی چه اتفاقاتی می‌افتد؟
با این که جراحی D&C یک روش درمانی نسبتاً سریع به شمار می‌رود و معمولاً فقط حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اما موارد زیادی در روز جراحی اتفاق می‌افتد و شما باید برای ۴ تا ۵ ساعت زمان در بیمارستان یا کلینیک برنامه ریزی کنید. چه عمل جراحی در بیمارستان باشد یا در کلینیک یا مطب متخصص انجام شود، شما و تیم پزشکی لازم است آمادگی داشته باشید اقدامات مورد نیاز را به دقت انجام دهید.
پیش از جراحی
وضعیت سلامت کلی شما قبل از جراحی بررسی و معاینه می‌شود. همچنین همراه با بررسی علائم حیاتی، شما به سوالاتی در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و هر گونه بیماری و مشکل سلامتی که با آن مواجه هستید پاسخ خواهید داد.
در این مشاوره اولیه، شما همچنین فرصتی خواهید داشت که از متخصص زنان یا متخصص زنان و زایمان خود سؤالات نهایی را بپرسید و با متخصص بیهوشی در مورد انتخاب و شرایط خود در مورد کنترل درد صحبت کنید.
در طول جراحی
زمانی که پزشک شما تشخیص داد که شرایط شما بی خطر است، شما را به سالن عمل می‌برند. همانطور که اشاره شد، با این که این عمل را می‌توان در بخش جراحی بیمارستان انجام داد، می‌توان آن را در محیط کلینیک و مطب نیز انجام داد.
در طول عمل جراحی اتساع و کورتاژ چه اتفاقی می‌افتد؟ در ادامه خلاصه ای سریع از آن را برای شما قرار می‌دهیم:
- آماده سازی و موقعیت مناسب برای جراحی: ابتدا از شما خواسته می‌شود برای آخرین بار ادرار کنید و لباس بیمارستان را بپوشید. پس از آماده شدن، از شما خواسته می‌شود که روی تخت جراحی دراز بکشید. پاهای شما در جای پایی تخت قرار می‌گیرند تا دسترسی به ناحیه لگن آسان تر شود.
- دارو و نظارت: پس از قرار گرفتن در موقعیت مناسب، به دستگاه‌ها و مانیتورهای نظارتی و یک سرم متصل خواهید شد که داروها و مایعات لازم را به بدن شما می‌رساند. ممکن است داروهایی برای کاهش اضطراب به شما داده شود.
- کاتتریزاسیون و تمیز کردن: شما یک کاتتر ادراری (نوعی لوله) خواهید داشت که به مجرای ادرار شما متصل است. پزشک یک اسپکولوم را در داخل واژن قرار می‌دهد تا دهانه رحم قابل مشاهده باشد و بتوان آن را تمیز کرد.
- بیهوشی: در صورتی که بیهوشی عمومی یا بیهوشی منطقه‌ای (که در آن فقط نیمه پایینی بدن شما بی حس می‌شود) بر روی شما انجام می‌شود، یک ماسک بر روی صورت قرار داده می‌شود و در طول عمل بر روی صورت شما خواهد ماند. اگر بی حسی موضعی را انتخاب کرده‌اید، در نزدیکی دهانه رحم آمپول بی حس کننده تزریق خواهد شد.
- اندازه گیری رحم: قبل از دسترسی به رحم، طول آن لازم است اندازه گیری شود. این اندازه گیری شامل قرار دادن یک دستگاه لوله‌ای شکل نازک به نام هیسترومتر یکبار مصرف است که در صورت بی حسی موضعی ممکن است باعث گرفتگی عضلات شود. سپس این لوله برداشته می‌شود.
- معاینه و باز کردن دهانه رحم: در مواردی که نیاز به آن دارد، ممکن است قسمت‌هایی از بافت دهانه رحم با یک کورت کوچک خراشیده شود. سپس دهانه رحم با قرار دادن یک سری لوله که به تدریج بزرگ‌تر می‌شوند، باز می‌شود.
- خراش دادن و یا ساکشن: هنگامی که دهانه رحم باز شد، پزشک از کورت برای دسترسی به رحم و خراش دادن بافت از پوشش استفاده می‌کند. در صورت استفاده از روش مکش، لوله در این نقطه قرار می گیرد و مورد استفاده قرار می‌گیرد
- آزمایش: هنگامی که بافت کافی نمونه گیری و برداشت شد و وضعیت ناحیه مناسب به نظر می‌رسید، ابزارها برداشته می‌شوند و نمونه‌ها جمع آوری شده و برای آزمایش بالینی به آزمایشگاه منتقل می‌گردند.
نقاهت بعد از جراحی
در مجموع، بهبودی کامل دو تا چهار هفته طول می‌کشد، هر چند ممکن است بیش‌تر نیز زمان ببرد.
در ادامه مواردی که باید در این مدت به خاطر بسپارید را برای شما قرار می‌دهیم:
- اگر بیهوشی عمومی داشته اید، برای ۲۴ ساعت اول کمک بیش‌تری دریافت کنید.
- ممکن است در دو تا سه روز اول بعد از جراحی خونریزی داشته باشید، بنابراین برای پوشیدن پد آماده باشید.
- بازگشت به کار و فعالیت عادی و غیر شدید پس از ۲۴ ساعت امکان پذیر است و مانعی ندارد.
- مدت دو هفته یا تا زمانی که توسط پزشک خود معاینه نشده‌اید، از تامپون استفاده نکنید.
- تا دو هفته بعد از عمل از رابطه جنسی واژینال خودداری کنید.
- تا زمانی که پزشک شما بگوید مشکلی ندارد، برای پیشگیری از باردار شدن از داروها و روش‌های کنترل بارداری استفاده کنید.
بهبودی
تا زمانی که مراقب ناحیه آسیب دیده باشید، دهانه رحم و رحم نیازی به مراقبت خاصی ندارند. دوش گرفتن بعد از عمل جراحی D&C بی خطر است، هرچند مطمئن شوید که قبل از حمام کردن، پزشک شما آن را تایید کرده باشد.
آنچه در مورد بهبودی مهم است این است که بدانید چه زمانی مشکل جدی پیش آمده است و باید با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت مشاهده علائم و نشانه‌های زیر در خود با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب بالای ۳۸.۳ درجه سانتی گراد
- لرز
- خونریزی شدیدتر در دوران قاعدگی
- درد علیرغم مصرف داروها ادامه پیدا کرده است یا بدتر شده است.
- ورم کردن شکم
- ترشحات بدبو از واژن