فواید نوشیدن آب در دوران حاملگی
آب مایه حیات است و مصرف این ماده حیاتی در دوران بارداری بیش از پیش اهمیت دارد. قطعاً در مصرف آب باید به سلامت و بهداشت آب توجه داشت. در دوران بارداری بدن به آب بیشتری نیاز دارد پس لازم است تا مصرف آب در دوران بارداری از ۸ لیوان در روز به ۱۰ تا ۱۲ لیوان افزایش یابد. در مصرف آب زیاده‌روی نکنید چرا که مصرف بیش از اندازه نیز عواقب خطرناکی برای مادر و جنین به همراه خواهد داشت. مصرف آب سالم و کافی در دوران حاملگی می‌تواند بسیاری از عوارض بارداری را کاهش دهد. مصرف آب در دوران بارداری باعث کاهش احساس تهوع، سردرد، گرفتگی عضلانی، یبوست، سوءهاضمه و حتی کاهش افسردگی خواهد شد. تیم پینو بیبی در این مقاله به اهمیت و لزوم مصرف آب کافی در دوران بارداری خواهد پرداخت، با ما همراه باشید.
مزیت نوشیدن آب در بارداری
دوران بارداری یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی بانوان است. حساسیت این دوران سبب می‌شود که خانم باردار با وسواس و احتیاط بسیار عمل کند و در خوردن و آشامیدن محتاط‌تر از همیشه باشد. آب حیاتی‌ترین ماده خوراکی برای هر فردی است و قطعاً مصرف درست و به اندازه آن در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخودار است. نوشیدن آب سالم و کافی بخشی از یک رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری است. تحقیقات علمی فراوانی در مورد مصرف آب و تاثیرات آن در دوران حاملگی صورت گرفته است. بر طبق تحقیقات بانوانی که در دوران بارداری آب کافی می‌نوشند کمتر مبتلا به یبوست می‌شوند. همچنین نوشیدن آب پیش از میل کردن صبحانه می‌تواند عوارض بیماری صبحگاهی را تا حدود زیادی کاهش دهد. بانوان بارداری که صبح‌ها یک لیوان آب می‌نوشند کمتر دچار تهوع، استفراغ، سردرد و نوسانات خلقی می‌شوند. مصرف مقادیر کافی آب در دوران بارداری از دهیدراته شدن بدن جلوگیری می‌کند و باعث کاهش خستگی، سردرد و افسردگی در دوران بارداری می‌شود. گرچه مصرف میزان کافی آب اثرات مطلوبی بر بدن خانم باردار خواهد داشت اما همانطور که همیشه گوشزد کرده‌ایم در خوردن و آشامیدن باید اعتدال را رعایت کرد. نوشیدن مقادیر زیادی آب در دوران بارداری می‌تواند خطرآفرین باشد. مصرف زیاد آب منجر به کاهش غلظت سدیم در خون خواهد شد و ریسک تورم مغز را بالا می‌برد.
چرا نوشیدن آب کافی در دوران حاملگی ضروری است؟
آب نقش بسیار مهمی در سلامت مادر و جنین دارد. نوشیدن آب سالم، تصفیه شده و کافی می‌تواند بسیاری از عوارض بارداری را کاهش دهد و منجر به افزایش مقاومت بدن در این دوران حساس شود. مصرف آب کمک می‌کند تا جریان خون تسهیل پیدا کند و مواد مغذی سریع‌تر به بدن جنین برسد. آب منجر به دفع سموم از بدن می‌شود و می‌تواند بانوی باردار را از ابتلا به عفونت مجاری ادراری مصون کند. کمبود آب در دوران حاملگی می‌تواند موجب سردرد، تهوع، اسپاسم عضلانی، تورم و اِدم بدن، سرگیجه و افسردگی شود. فراموش نکنید که حجم زیادی آب در کیسه آمینوتیک ذخیره می‌شود و بنابراین بانوان باردار بیش از سایر افراد نیاز به نوشیدن آب دارند. به طور متوسط آب داخل کیسه هر یک ساعت یکبار تعویض می‌شود و بدن مادر باید توانایی تامین این میزان آب را داشته باشد. در صورت کم‌آبی و نرسیدن آب کافی به خانم حامله، ممکن است غلظت خون مادر بالا برود و افزایش غلظت خون منجر به بالا رفتن فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی خواهد شد.
بانوان باردار به چه میزان مصرف آب نیاز دارند؟
پزشکان معتقدند بانوان باردار باید حداقل روزانه دو لیتر آب مصرف کنند. علت این است که بانوان باردار از طریق جفت باید به جنین مواد غذایی و اکسیژن برسانند و این غذارسانی و اکسیژن‌رسانی از طریق خون صورت می‌گیرد. مصرف کافی آب جریان خون را سرعت می‌بخشد و در خون‌رسانی به جنین مؤثر است. بنابراین لازم است تا خانم‌های حامله روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ لیوان آب مصرف کنند تا علاوه بر تأمین مایعات بدن خودشان، آب‌رسانی به جنین نیز با موفقیت انجام شود. برخی بانوان عادت به خوردن آب ندارند و نوشیدن آب به ویژه در دوران بارداری برای آن‌ها دشوار است به چنین بانوانی توصیه می‌شود تا یک برش لیمو تازه یا چند قطره آب‌لیموی تازه را در یک لیوان آب بچکانند تا آب طعم‌دار شود و از این آب برای آب‌رسانی به بدن خود استفاده کنند. با افزودن هل، رازیانه و گشنیز تازه نیز می‌توان مزه آب را بهبود بخشید و نوشیدن آن را دلپذیرتر نمود. هر چند که خوردن آب یخ اصلاً توصیه نمی‌شود اما اگر در فصل گرم سال به سر می‌برید می‌توانید تکه‌های میوه مانند زردآلو، آلو، لیمو، کیوی، هلو، هندوانه و … را در فریزر بگذارید تا یخ بزنند و آن را به جای یخ داخل لیوان آب خود بیاندازید تا مزه آب برای‌تان قابل تحمل شود، اما فراموش نکنید که آب را خیلی سرد یا خیلی گرم مصرف نکنید و بهتر است اجازه دهید آب به دمای محیط برسد و بعد آن را میل نمایید. بهترین دما برای نوشیدن آب، ۱۶ درجه سانتی‌گراد است.
تاثیر نوشیدن آب سالم در بانوان باردار
با نوشیدن آب حجم مایعات ذخیره شدن در بدن بالا می‌رود در نتیجه غلظت خون کاهش می‌یابد و فرایند گردش خون با سهولت و سرعت بیشتری انجام می‌شود. نوشیدن آب باعث می‌شود تورم در عضلات بانوی باردار کاهش یابد. نوشیدن آب به بهبود عملکرد ماهیچه‌ها کمک می‌کند و بانوی باردار را از ابتلا به واریس مصون می‌دارد. نوشیدن آب سبب می‌شود بدن خانم باردار بیش از حد ورم نکند. بسیاری از مواد معدنی از طریق آب به بدن بانوی باردار می‌رسد. مصرف مقادیر کافی آب سبب می‌شود عوارض بارداری کاهش پیدا کند و خانم حامله کمتر دچار یبوست، تهوع، استفراغ، سردرد و افسردگی شود. سیراب بودن خانم حامله به هضم مطلوب غذا کمک می‌کند و باعث می‌شود غذا راحت‌تر در روده‌های او حرکت کند و مواد غذایی مدت زمان زیادی در روده‌ها باقی نمانند در نتیجه احتمال بروز یبوست کاهش پیدا می‌کند. دهیدراته شدن بدن در دوارن بارداری بسیار شایع است و سبب بروز مشکلاتی در بدن خانم باردار می‌شود. منشا بسیاری از سردردها و اسپاسم‌های عضلانی دوران بارداری دهیدراته شدن بدن است. در سه‌ماهه سوم بارداری که حجم کیسه آمینوتیک بیشتر می‌شود و جنین حداکثر میزان رشد خود را دارد، مشکل دهیدراته شدن بدن بیشتر به چشم می‌خورد. دهیدراته شدن بدن خانم باردار می‌تواند عوارض خطرناکی داشته باشد که از جمله آن می‌توان به زایمان زودرس اشاره کرد. کم‌آبی باعث بروز انقباضات پی در پی در رحم می‌شود و احتمال نزدیک شدن جنین به دهانه رحم و خروج از رحم را افزایش می‌دهد. همچنین بانوان بارداری که از کم‌آبی رنج می‌برند بیش از سایر بانوان باردار در خطر ابتلا به هموروئید، یبوست و عفونت‌های ادراری هستند. همانطور که می‌دانید بسیاری از سموم بدن از طریق ادرار دفع می‌شود بنابراین اگر آب کافی بنوشید تخلیه مثانه به سرعت و به خوبی انجام می‌شود و دفع سموم از بدن مطلوب‌تر خواهد بود. نوشیدن آب مانع از خشکی، قرمزی، کهیر و حساسیت‌های پوستی خواهد شد. یکی از عوارض شایع دوران بارداری احساس گرگرفتگی و داغی دست و پا در بانوان باردار است، مصرف میزان مکفی آب سبب می‌شود تا دمای بدن خانم حامله کاهش پیدا کند و احساس گرمای شدید و گرگرفتگی نداشته باشد. مصرف آب به صورت ناشتا حالت اسیدی معده را کاهش می‌دهد و مانع از ایجاد احساس تهوع و استفراغ خواهد شد و از بروز سوءهاضمه جلوگیری می‌کند.
از کجا بفهمیم آب بدن‌مان کافی است؟
با توجه به حساسیت‌های فراوانی که در دوران بارداری وجود دارد معمولاً خانم‌ها دچار وسواس فکری می‌شوند که آیا به میزان کافی اب نوشیده‌اند یا خیر؟ برای کنترل میزان آب مصرفی در دوران بارداری بهترین راه توجه به رنگ ادرار است. اگر رنگ ادرار تیره باشد نشان‌دهنده آن است که بدن شما به آب بیشتری نیاز دارد و اگر ادرار بی‌رنگ باشد نشان‌دهنده آن است که آب کافی به بدن شما رسیده است.
بهترین زمان نوشیدن آب در دوران بارداری
قاعدتاً هر زمان که احساس تشنگی کنید باید آب بنوشید اما برخی افراد به ندرت احساس تشنگی می‌کنند و کمتر سراغ خوردن آب می‌روند. بهتر است میزان مصرف آب را در طول روز برنامه‌ریزی کنید. همانطور که اشاره شد مصرف یک لیوان آب قبل از صبحانه می‌تواند در بهبود عوارض بیماری صبحگاهی موثر باشد. اگر نوشیدن آب زمانی که ناشتا هستید برای شما کار دشواری است با مقادیر کم شروع کنید، یک استکان کوچک آب بخورید و چند روز این کار را ادامه دهید وقتی بدن‌تان به خوردن یک استکان آب عادت کرد حالا مقدار آن را کمی افزایش دهید تا نهایتاً به یک لیوان آب هر صبح ناشتا برسید. می‌توانید از تکنیک‌هایی که پیشتر برای مزه‌دار کردن آب ارائه شد استفاده کنید به خصوص استفاده از آب به همراه یک برش لیموی تازه بسیار مفید خواهد بود. معمولاً بانوان باردار بین ۱۰ تا ۱۲ لیوان آب نیاز دارند بهتر است برای نوشیدن آب یک برنامه ذهنی داشته باشید. قبل از صبحانه یک لیوان آب بنوشید، نیم ساعت بعد از صبحانه یک لیوان دیگر بنوشید. برنامه خود را تنظیم کنید که تا زمان ناهار حداقل ۳ لیوان آب دیگر را مصرف کنید. بهتر است نوشیدن آب را نیم ساعت قبل و بعد از غذا تنظیم کنید و از نوشیدن آب به همراه غذا اجتناب کنید. می‌توانید برنامه خود را تنظیم کنید تا هر یک ساعت یک لیوان آب بنوشید. بدن شما به بیشتر از ۱۲ لیوان آب در روز نیاز ندارد پس خودتان را برای مصرف آب بیشتر تحت فشار قرار ندهید. بهتر است برنامه نوشیدن آب را طوری تنظیم کنید که یک الی دو ساعت مانده به خواب شبانه میزان کافی آب دریافت کرده باشید و دیگر نیازی به نوشیدن آب نباشد. چرا که نوشیدن آب در ساعات پایانی شب ممکن است بر کیفیت خواب شبانه شما تأثیر بگذارد و شما مجبور شوید برای تخلیه مثانه خود شب از خواب بیدار شوید. با توجه به اختلالات خواب در دوران بارداری و کیفیت پایین خواب در این دوران توجه به مورد اخیر بسیار حائز اهمیت است.
نوشیدن چه نوع آبی در دوران حاملگی مجاز است؟
بهترین گزینه برای تامین آب در دوران بارداری نوشیدن آب معمولی است. متأسفانه برخی بانوان گمان می‌کنند که مصرف نوشیدنی‌های مانند آب‌میوه، شربت، دمنوش و یا نوشابه می‌تواند نیاز بدن را به مصرف آب کاهش دهد و یا مرتفع سازد اما باید توجه داشت مصرف هیچ نوع نوشیدنی جایگزین مصرف آب نخواهد بود. علاوه بر نوشیدن میزان اب کافی به سلامت آب هم باید توجه داشت. بهتر است در این دوران از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی استفاده کنید و از آب تصفیه شده میل نمایید. دستگاه‌های تصفیه آب خانگی می‌توانند مقادیر زیاد املاح و آلاینده‌های موجود در آب را حذف کنند و آب سالم‌تری را در اختیار شما قرار دهند. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که کیفیت آب مطلوب نیست حتماً از دستگاه تصفیه آب خانگی استفاده کنید. اگر دستگاه تصفیه آب ندارید، آب را بجوشانید و اجازه دهید تا سرد شود، سپس آب را داخل بطری‌های شیشه‌ای تمیزی بریزید و در طول روز از آن‌ها استفاده کنید. بهتر است هر روز به مقدار مورد نیاز روزانه آب را بچوشانید و این کار را هر روز انجام دهید. هرگز در دوران بارداری از آب داغ لوله‌کشی استفاده نکنید، آب داغ موجود در لوله‌ها حاوی میزان بالایی املاح ناسالم و فلزات سنگینی نظیر سرب هستند که مصرف آن‌ها ممکن است منجر به سقط جنین شود یا منجر به تولد نوزاد با نقص عضو گردد. می‌توانید در برخی مواقع که دسترسی به آب سالم و تصفیه شده ندارید از آب معدنی استفاده کنید. آب معدنی‌های صنعتی دارای مقادیری مواد نگهدارنده هستند که مصرف طولانی مدت آن‌ها می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد اما مصرف کم آن‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کند. خوردن آب معدنی ولرم می‌تواند سوزش سردل و درد معده را در بانوان باردار کاهش دهد. از مصرف آب‌های حاوی شیرین‌کننده مصنوعی خودداری کنید این آب‌ها با افزایش قند خون مادر ممکن است منجر به زایمان زودرس شوند.
مصرف آب در دوران شیردهی
بعد از دوران بارداری و در دوران شیردهی هم مصرف میزان کافی آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مصرف میزان کافی آب در خانم‌های شیرده سبب می‌شود تا شیر بیشتری در پستان‌های آن‌ها تجمع پیدا کند و شیردهی با موفقیت بیشتری همراه باشد. فراموش نکنید که بیش از ۷۵ درصد از شیر مادر، آب است. پس اگر این عادت مثبت نوشیدن آب را در دوران بارداری با خود تمرین کرده‌اید و به بخشی از برنامه روزانه‌تان بدل شده است در دوران بعد از زایمان نیز این خصلت خوب را در خود حفظ کنید و با مصرف مقادیر کافی آب به سلامت بدن خود کمک کنید.