طبیعت با موسیقی‌های مختلف عجین شده است. این می‌تواند دلیل اصلی این موضوع باشد که چرا همه افراد از شنیدن موسیقی لذت می‌برند. کودکان نیز از این قاعده مستئنی نبوده و عاشق موسیقی هستند. همه ما شاهد این صحنه بوده‌ایم که کودکان با پخش یک موسیقی شاد یا آرام بخش، گریه خود را متوقف کرده، می‌خندند و می‌رقصند. اما تاثیر موسیقی در کودکان به همین جا ختم نمی‌شود. تحقیقات مختلف نشان داده است که تاثیر موسیقی بر رشد کودک از نظر شناختی، حرکتی و شخصیتی به اندازه‌ای است که می‌تواند تمام مهارت‌های آنها را بهبود بخشیده و به آنها در حل مسائل مختلف در هر برهه از زندگی کمک کند. توصیه ما به شما به عنوان والدین کودک این است که اهمیت این موضوع را در نظر گرفته و از موسیقی برای کمک به رشد همه جانبه فرزند خود استفاده کنید.
آیا موسیقی در رشد کودک تاثیر دارد؟
همه ما شاهد واکنش‌های مختلف کودکان زمانی که آهنگ و موسیقی پخش می‌شود، بوده‌ایم. شاید خیلی از افراد این تصور را داشته باشند که وقتی نوزادان به موسیقی گوش می‌دهند، به طور طبیعی به آن واکنش نشان داده و تاثیر بلند مدتی بر روی آنها ندارد. این در حالی است که تحقیقات مختلف خلاف این تصور را ثابت می‌کند. زیرا آن دسته از دانشمندان علوم اعصاب که بر روی روند رشد مغز نوزادان مطالعه می‌کنند، بر این باور هستند که موسیقی فواید طولانی مدتی برای نوزادان دارد. این افراد در بررسی‌های خود به این نتیجه مهم رسیده‌اند که پس از گوش دادن به موسیقی، قشر شنوایی و جلوی مغز کودکان، متفاوت به نظر می‌رسد. این مناطق در واقع مسئولیت و وظیفه پردازش گفتار و موسیقی را بر عهده دارند. بنابراین یکی از ابتدایی‌ترین تاثیر موسیقی بر رشد کودک این است که کودکان خردسال با ویژگی‌هایی مانند شنونده بودن و کمک کننده با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. برخی دیگر از مزایای موسیقی در رشد کودک عبارت است از:
- کاهش سطح استرس
- بهبود خلق و خوی
- افزایش توانمندی کودک
- بهبود ارتباط کودک با احساسات مختلف و افزایش توانایی او در بروز این احساسات
- تحریک تشکیل مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و اکسی توسین که به افزایش حس همدردی کودک می‌انجامد.
- بهبود یادگیری و زمینه سازی برای علاقه به ریاضیات، مهندسی، علوم کامپیوتر و معماری
- بهبود دایره واژگان و افزایش خلاقیت کودک
مزایای موسیقی در رشد کودک در سنین مختلف
تاثیر موسیقی بر رشد کودک، فقط به یک برهه یا زمان خاص محدود نمی‌شود. شما می‌توانید برای کمک به رشد فکری و ذهنی کودک خود در هر مرحله از زندگی، از موسیقی بهره ببرید. این کار می‌تواند دنیای فرزند دلبند شما را زیباتر کند. با توجه به اهمیت این موضوع به بررسی نقش و تاثیر موسیقی در مراحل مختلف رشد کودکان می‌پردازیم.
تاثیر موسیقی بر رشد جنین
جالب است بدانید که موسیقی در رشد مغز جنین نیز نقش دارد. گوش دادن به موسیقی در دوران بارداری نه تنها اثر آرام بخش و نشاط بخشی بر روی زن باردار دارد، بلکه تاثیرات مثبتی بر جنین نیز دارد. در حدود هفته ۱۶ تا ۱۸ بارداری، جنین قادر است صدای اطراف را بشنود. در هفته ۲۴ بارداری، رشد گوش‌های کودک و همچنین توانایی او در شنیدن صدای اطراف، کامل می‌شود. نکته هیجان انگیز این است که جنین در چند ماه آخر بارداری، سر خود را در واکنش به صداهای مختلف و به سمت آن می‌چرخاند. همچنین کودک دلبند شما وقتی هنوز به دنیا نیامده است می‌تواند صدای مادر، زبان مادری، الگوهای کلمات و … را نیز تشخیص دهد. بنابراین از پخش موسیقی‌های زیبا و تاثیر آن در رشد جنین غافل نشوید.
تاثیر موسیقی بر رشد نوزادان و کودکان نوپا
نوزادان و کودکان نوپا در واقع در محدوده سنی پیش کلامی هستند، اما مغز آنها به یادگیری زبان مادری علاقه دارد. در این شرایط موسیقی می‌تواند نوزادان و کودکان نوپا را آرام کرده و در عین حال به مغز آنها فرصتی برای یادگیری زبان بدهد. تاثیر موسیقی بر رشد کودک و در این سن بسیار زیاد است و توصیه می‌شود آن را نادیده نگیرید، زیرا:
- موسیقی به آنها کمک می‌کند تا گفتار خود را توسعه دهند. همانطور که نوزادان هنگام تلاش برای یادگیری کلمات، صداهای نامفهومی ایجاد می‌کنند، می‌توانند به صورت موسیقایی حرف بزنند و توانایی خود را در بازتولید موسیقی که برای آنها پخش می‌کنید، آزمایش کنند. این تلاش به نوزادان کمک می‌کند تا ماهیچه‌هایی را که برای صحبت کردن و آواز خواندن نیاز دارند، تقویت کنند.
- · مهارت‌های حرکتی نوزادان و کودکان نوپا را بهبود می‌بخشد. موسیقی تجربه حسی کودک را تحریک کرده و فرصت‌هایی را برای تمرین مهارت‌های حرکتی او فراهم می‌کند. گواه این مدعا نیز حرکت کردن کودکان مطابق با ضرب و ریتم موسیقی است.
- موسیقی می‌تواند ارتباط بین والدین و کودکان را تقویت کند. یکی دیگر از تأثیرات مهم موسیقی بر مغز کودکان و نوزادان، ایجاد پیوند و اشتراک بین والدین و کودکان است. هنگامی که والدین به همراه کودک خود به موسیقی گوش می‌دهند و با حرکت کودک خود همراه می‌شوند، در مغز هر دو اکسی توسین(هورمون پیوندی که حس آرامش و رفاه را ارائه می‌دهد) ترشح می‌شود. این کار باعث می‌شود والدین و فرزندان یک حس خوب و آرامش بخش را با یکدیگر تجربه کنند.
تاثیر موسیقی بر رشد کودک ۲ تا ۶ سال
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، موسیقی در هر برهه‌ای از زندگی کودک تاثیرگذار است. اگر کودک شما در محدوده سنی ۲ تا ۶ سال است، باید بدانید که موسیقی این مزایای شگفت انگیز را برای او به همراه دارد:
- موسیقی می‌تواند به کودکان خردسالان کمک کند تا گوش و توانایی شنوایی خود را بیشتر توسعه دهند. این شامل افزایش توانایی آنها در تشخیص و پردازش ظریف در صداهای مختلف است.
- کودکان بین ۲ تا ۶ سال هنوز خود را مرکز جهان می‌دانند، بنابراین اشتراک اسباب بازی‌ها یا انجام بازی‌های جمعی و مشارکتی ممکن است برای آنها سخت باشد. این در حالی است که موسیقی به تقویت حس مشارکت و همکاری کودکان می‌انجامد.
- کودک با موسیقی به این نتیجه می‌رسد که باید برای یادگیری تلاش کند. این امر رشد مغز کودک شما را افزایش می‌دهد.
تاثیر موسیقی بر رشد مغز کودک
رشد اولیه مغز به طور کامل، به ایجاد ارتباطات از طریق ورودی از دنیای خارج مربوط است. این در حالی است که موسیقی یک منبع غنی و تکمیلی از ورودی را برای رشد مغز کودک فراهم می‌کند. قرار گرفتن در معرض موسیقی به مغز کودکان این امکان را می‌دهد که در طیفی از نت‌ها، لحن‌ها و کلماتی که بعدا استفاده خواهند کرد، غوطه‌ور شوند. همچنین با انجام این کار، مسیرهای عصبی ایجاد می‌شود که قادرند توانایی شناختی کودک را در طولانی مدت تحت تأثیر قرار داده و تقویت کنند. باید بدانید که موسیقی مسیرهای عصبی را در سرتاسر مغز به ویژه در جسم پینه‌ای(نواری از بافت که دو نیمکره مغز را به هم متصل می‌کند) ایجاد می‌کند. متخصصان مغز و اعصاب بر این باورند که موسیقی طیف گسترده‌ای از فواید از جمله افزایش توانایی حل مسئله و انعطاف پذیری عاطفی را به همراه دارد.
تاثیر موسیقی در اجتماعی شدن کودک
گوش دادن یا نواختن موسیقی به کودکان کمک می‌کند تا با دنیای اطراف و دیگران ارتباط برقرار کنند. موسیقی در واقع راهی است که کودکان می‌توانند با استفاده از آن، توانایی‌ها و احساسات خود را بیان کنند. اگر دقت کرده باشید حتی نوزادان وقتی موسیقی پخش می‌شود، به چشمان شما نگاه کرده، می‌خندند، دست می‌زنند و می‌رقصند. آنها در واقع از طریق موسیقی با شما و اطرافیان خود ارتباط برقرار می‌کنند. همانطور که اشاره شد، موسیقی به کودکان کمک می‌کند تا کلمات را یاد گرفته و تکرار کنند. این امر در نحوه ارتباط آنها تاثیر زیادی دارد. همچنین موسیقی بر مدارهای مغزی درگیر در همدلی، اعتماد و همکاری تأثیر می‌گذارد. این می‌تواند دلیل اصلی درک افراد در فرهنگ‌های مختلف از همدلی و کمک باشد. موسیقی در بسیاری از جنبه‌ها در زندگی کودکان حضور دارد. در خانه، موسیقی می‌تواند بخشی از تجربیات روزمره آنها باشد. والدین از بدو تولد از موسیقی برای آرام کردن و تسکین کودکان، ابراز عشق، شادی و تعامل استفاده می‌کنند. این کار می‌تواند باعث افزایش علاقه کودک به یادگیری موسیقی در بزرگسالی شده و مهارت‌های اجتماعی او را بهبود بخشد.
قرار گرفتن در معرض موسیقی بر رفتار فرزند شما تأثیر می‌گذارد، بنابراین می‌توانید از این طریق بر تربیت فرزند خود کنترل داشته و آن را به خوبی مدیریت کنید. زیرا موسیقی در خلق و خو، عواطف و رفتار کودکان تاثیر مطلوبی دارد. تمام این شرایط، در نهایت به اجتماعی شدن کودک و توانایی بالای او در برقراری ارتباط موثر با افراد دیگر منجر می‌شود. به این صورت نگرانی شما درباره آن قسمت از تعاملات اجتماعی کودک که کمتر بر آن اشراف دارید، کاهش می‌یابد.
سخن پایانی
موسیقی بر همه افراد تاثیر دارد. کمتر کسی وجود دارد در روز موسیقی مورد علاقه خود را گوش ندهد. این در حالی است که نمی‌توان تاثیر موسیقی بر رشد کودک را نادیده گرفت. حتی در دوران بارداری نیز، جنین به صدای موسیقی و آهنگ واکنش نشان می‌دهد. بنابراین بهتر است از این فرصت استفاده کرده و بهترین بهره را از موسیقی در روند رشد کودک خود داشته باشید. با توجه به مزایای زیاد موسیقی در رشد شناختی و شخصیتی کودک، در این مطلب به بررسی این تاثیرات پرداختیم.