برخی تحقیقات نشان دادهاند که بیسفنول A میتواند از ظروف ساخته شده با BPA به غذا یا نوشیدنیها نفوذ کند. قرار گرفتن در معرض BPA به دلیل اثرات احتمالی سلامتی بر روی مغز و غده پروستات جنین، نوزادان و کودکان نگران کننده است. بیسفنول A هم چنین میتواند بر رفتار کودکان تأثیر بگذارد. تحقیقات بیشتر ارتباط احتمالی بین BPA و افزایش فشار خون، دیابت نوع ۲ و بیماریهای قلبی- عروقی را نشان میدهد.
چه کسی فکر میکرد که یک کلمه سه حرفی میتواند این قدر خطرناک باشد؟ BPA که با نام علمی بیسفنول A شناخته میشود، یک ترکیب شیمیایی سنتز شده است که در تولید همه چیز از بطریهای آب پلاستیکی و ظروف نگهداری مواد غذایی گرفته تا غذاهای کنسرو شده و رسیدهای کاغذی استفاده میشود. علی رغم ادعای سازمانهای دولتی که هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، شواهد موجود داستان بسیار متفاوتی را بیان میکند. با پینو بیبی همراه باشید تا بیشتر در مورد خطرات بیسفنول A بدانید.
بیسفنول آ (BPA) چیست؟
BPA در دهه ۱۸۹۰ میلادی توسط یک شیمیدان روسی اختراع شد و در ابتدا برای استفاده به عنوان یک استروژن مصنوعی در نظر گرفته شد زیرا به شدت مانند اثر هورمونها در بدن عمل میکند و اثرات هورمونها را تقلید میکند. در اواسط قرن نوزدهم، BPA در ساخت پلاستیکهای پلی کربنات و رزینهای اپوکسی استفاده شد، زیرا میتوانست پلاستیکهای انعطافپذیری تولید کند که در هنگام گرم شدن و یا سرد شدن نمیشکنند و پاره نمیشدند. بیسفنول A ارزان و موثر بود، از این رو استفاده تجاری گسترده از این ماده شیمیایی بسیار سمی رواج یافت. علی رغم شواهد فزایندهای که نشان میدهد BPA با عوارض جانبی جدی مرتبط است، مطالعات نشان میدهد که اکثر مردم دنیا هنوز در معرض سطوح مضر بیسفنول A هستند. این احتمالاً به این دلیل است که تقریباً میتوانید آن را در همه جا پیدا کنید، از جمله بزرگترین مقصر در این میان بطریهای پلاستیکی آب یکبار مصرف است.
BPA مخفف بیسفنول A، یک ماده شیمیایی صنعتی است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی برای ساختن پلاستیکها و رزینهای خاص استفاده میشود. BPA در پلاستیکهای پلی کربنات و رزینهای اپوکسی یافت میشود. پلاستیکهای پلی کربنات اغلب در ظروف نگهداری مواد غذایی و نوشیدنیها مانند بطریهای آب استفاده میشود. آنها هم چنین ممکن است در سایر کالاهای مصرفی استفاده شوند.
رزینهای اپوکسی برای پوشش داخلی محصولات فلزی مانند قوطیهای مواد غذایی، سر بطریها و خطوط تامین آب استفاده میشود. برخی از سیلانتها و کامپوزیتهای دندان نیز ممکن است حاوی BPA باشند.
غدد درونریز چیست؟
غدد درون ریز از شبکهای از غدد و اندامهای تشکیل شده که از هورمونها برای کنترل و هماهنگی متابولیسم بدن، سطح انرژی، تولید مثل، رشد، تکامل و پاسخ به آسیب، استرس و خلق و خوی فرد است.
انواع غدد درون ریز عبارت هستند از:
- هیپوتالاموس
- غدد پینهآل یا صنوبری
- هیپوفیز
- تیروئید و پاراتیروئید
- تیموس
- غدد فوق کلیوی (غدد آدرنال)
- پانکراس
- تخمدان و بیضه
چگونه BPA به بدن آسیب میرساند؟
BPA به چندین روش بر سلامت ما تأثیر میگذارد. این ماده شیمیایی سمی با ایجاد مشکلات تولید مثل، ایمنی، و عصبی و هم چنین افزایش احتمال آلزایمر، آسم دوران کودکی، بیماری متابولیک، دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی عروقی مرتبط است. اما چقدر باید این ادعاها را جدی بگیریم؟ بیشتر نگرانیها از این واقعیت ناشی میشود که BPA یک ترکیب محلول است. این بدان معنی است که وقتی با مایعات تماس پیدا میکند یا وقتی گرم میشود، پیوندی که با پلاستیک ایجاد کرده است میتواند شکسته شود و BPA میتواند به محتویات غذا و یا نوشیدنیهای ما نفوذ کند.
مهم است که در مورد عوارض جانبی و بالقوه BPA بیشتر یاد بگیریم و پس از آن اهمیت استفاده از بطری آب غیر سمی را درک کنیم. به طور خاص، به دنبال یک بطری شیشهای ساخته شده از شیشه بوروسیلیکات باشیم که در برابر تغییرات شدید دما و مواد شیمیایی مقاوم باشد، زیرا این یکی از بهترین جایگزینها برای پلاستیک است. حتی امروزه بیشتر شرکتهای تولید کننده محصولات حوزه کودک از اسباب بازی گرفته تا شیشه شیر کودک سعی میکنند فاقد ترکیب بیسفنول A باشد. محصولات پینو بیبی نیز در این راستا گام برمیدارد و با خیال آسوده میتوانید از این محصولات نظیر شیشه شیر، پستانک ارتودنسی، لیوان آموزشی کودک و دندان گیر استفاده کنید. طبق تحقیقات بیسفنول بر اندامهای مختلف اثر سوء دارد و باعث طیف گستردهای از بیماریها میشود نظیر:
- سرطان پستان، تخمدان و پروستات
- بینظمیهای قاعدگی و بلوغ زودرس در دختران
- ناهنجاری تناسلی در نوزادان پسر
- ناباروری بانوان و آقایان
- اختلال متابولیک مثل دیابت و چاقی
- تاثیر در عملکرد استروژنی
- مشکلات عصبی مانند پرخاشگری
- بیش فعالی و اوتیسم
- پایین آوردن سطح شیردهی
- افزایش خطر بیماریهای قلبی- عروقی در بزرگسالی
- اختلال فشار خون
- وزن کم هنگام تولد
به طور کلی بیسفنول A بر سلامت روان و جسم هر دو اثر سوء دارد.
عوارض رایج جانبی BPA بر بدن
سرطان و بیسفنول A
هر زمان که در مورد یک سم بالقوه خطرناک در غذایی که میخوریم و یا آبی که مینوشیم صحبت میکنیم، یک نفر میایستد و با صدای بلند میگوید: «آن را نخورید! باعث سرطان میشود» ما آنقدر این جمله را شنیدهایم که نسبت به آن بیحس شدهایم. اما باید بدانید، وقتی صحبت از BPA میشود، این ادعا حقیقت دارد.
به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که BPA میتواند عملکرد استروژن و سایر هورمونها را در بدن تقلید کند و با گیرندههای سلولی خاصی برای ترویج سرطان پستان، تخمدان و پروستات تعامل داشته باشد. مطالعه دیگری نشان داد که BPA میتواند اثر بخشی شیمی درمانی را در بیماران مبتلا به سرطان پستان کاهش دهد که دلیلی برای نگرانی برای افرادی است که تحت پرتودرمانی هستند.
ناباروری و رشد جنین در اثر BPA
شرایط لازم برای رشد یک جنین سالم بسیار شکننده است. از قبلاً میدانستیم که زنان در دوران بارداری نباید الکل مصرف کنند و یا سیگار بکشند و باید در انتخاب رژیم غذایی بسیار مراقب باشند. نتایج مطالعات انجام شده نشان میدهد BPA بر برخی از فرآیندهای رشد جنین تأثیر منفی میگذارد، مشخص میشود که بانوان باردار باید مراقب پلاستیکهایی باشند که با آنها در تماس هستند.
روندی که باعث بروز این اتفاق میشود، ناراحت کننده است. اساساً، بیسفنول آ (BPA) وارد بدن بانوان میشود و سیستم تولید مثلی آنان را فریب میدهد تا بدن فکر کند که یک هورمون دارد این کار را صورت میدهد. این امر مانع کاری که هورمونهای طبیعی بدن قرار است انجام دهند را مسدود و یا تغییر میدهد. مطالعات نشان داده است که کیفیت تخمکهایی را که زنان در معرض بیسفنول A تولید میکند به خطر میافتد و هم چنین DNA جنین در حال رشد در رحم این بانوان نیز تغییر میکند که میتواند منجر به نقایص مادرزادی شود.
مطالعات هم چنین نشان دادهاند که BPA خطرات جدی برای سلامتی مردان دارد و بر عملکرد تولید مثل مردان نیز تأثیر منفی میگذارد. در حالی که BPA یک نگرانی عمده برای همه افراد است، تأثیر آن بر باروری و رشد کودک بر نسلهای آینده تأثیر میگذارد.
عملکرد مغز تحت تاثیر بیسفنول A
علیرغم ادعاهای سازمان غذا و دارو امریکا FDA مبنی بر بی خطر بودن سطوح فعلی قرار گرفتن در معرض BPA، اجماع کمتری در جامعه پزشکی وجود دارد. به نظر میرسد بیسفنول آ BPA بر عملکرد مغز تأثیر دارد. به عنوان مثال، مطالعهای توسط مرکز پزشکی دانشگاه دوک نشان داد که وجود BPA از حذف کلرید از سیستم عصبی مرکزی جلوگیری میکند و هم چنین نحوه تنظیم ژنها توسط مغز را مختل میکند.
کلرید اضافی در مغز به عنوان یکی از عوامل کلیدی زوال عقل، بیماری آلزایمر و سایر اختلالات شناختی میباشد. این بدان معنا نیست که BPA علت اصلی این شرایط است، اما محیطی را ایجاد میکند که احتمال ایجاد این شرایط را بیشتر میکند. لذا یک رویکرد بدون BPA برای زندگی روزمره ضروری به نظر میرسد.
بیماری قلبی و دیابت با وجود BPA
بیماری قلبی و دیابت ناشی از چاقی در بیشتر جوامع پیشرفته و زندگی شهری تقریباً به سطح همه گیر رسیده است. اگرچه در درجه اول به دلیل رژیمهای غذایی پرچرب و فرآوری شده، بیماری قلبی و دیابت گسترده شده است. اما نباید از وجود بیسفنول در بسته بندی محصول نیز غافل شد. BPA ممکن است یک عامل کمک کننده برای ناراحتیهای قلبی و دیابت باشد. برخی از مطالعات نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض BPA میتواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، دیابت و بیماری قلبی را افزایش دهد. محققان تایید کردهاند که بین این بیماریها و BPA ارتباط وجود دارد، اما مطمئن نیستند که چگونه این تعامل صورت گرفته است. با این تاییدیه علمی، بهتر است به هر قیمتی از BPA اجتناب کرد.
مشکلات وزن و بیسفنول A
بیسفنول A نیز میتواند به افزایش وزن کمک کند. بیسفنول A این کار را از طریق جا زدن خود به عنوان یک هورمون در بدن انجام میدهد. این میتواند با تولید و مقاومت انسولین تداخل داشته باشد. بیسفنول آ باعث ایجاد یک کنترل منفی بر قند خون میشود و BPA میتواند باعث افزایش تولید سلولهای چربی در بدن افراد شود. بنابراین در حالی که شکا روی تردمیل میدوید تا وزن خود را در حالت ایده آل نگه دارید، از بطری آب پلاستیکی دارای ترکیبات بیسفنول A خود استفاده میکنید هرگز به هدف خود نخواهید رسید. بهتر است تا از بطریهای آب شیشهای بوروسیلیکات با بالاترین کیفیت، غیر سمی و یا بطریهای تمام استیل ضد زنگ استفاده کنید.
بلوغ زودرس و بیسفنول A
این ماده با مختل کردن عملکرد غدده درون ریز بر سطوح عملکردی بدن اثر دارد. همان طور که گفتیم بیسفنول اثر هورمون استروژن را تقلید میکند. این موضوع باعث بر هم خوردن تعادل بدن میشود و در کودکانی این موضوع باعث بروز صفات ثانویه جنسی نظیر رشد پستان در دختران و رشد موهای زاید در ناحیه تناسلی دختران و پسران میشود. باعث بلوغ زودرس میشود. لذا علاوه بر رژیم غذایی سالم در کودکی دوری از فست فودها باید به نوع ظروف غذا نیز توجه کرد که عاری از بیسفنول A باشد.
آیا باید به نظرات سازمان FDA در مورد بیسفنول A اعتماد کرد؟
صدها مطالعه علمی در ۱۰ سال گذشته ارتباط بین BPA و اثرات نامطلوب آن بر سلامت را تایید کردهاند. در حالی که FDA بیان میکند که نتایج قطعی نیست، اما عقل حکم میکند که از خطر احتمالی دوری کرد و نسبت به این ادعاها محتاط باشیم. FDA به دلیل ساختن تحقیقاتی که توسط صنایع تامین مالی میشوند بدنام است. به یاد بیاورید که چگونه ۵۰ سال پیش صنعت شکر به دانشمندان FDA پول میداد تا خطرات شکر را کم اهمیت جلوه دهند؟ اکنون میدانیم که در واقع شکر احتمال تری گلیسیرید، کلسترول بالا، دیابت و پیری و حتی سرطان را افزایش میدهد.
مدتیهاست که شرکتهای داروسازی توانستهاند برای تایید سریع دارو خود به FDA پول بپردازند و لذا مشروعیت این موسسه را زیر سوال ببرند. آیا دلیلی داریم که باور کنیم آنها همین کار را برای شرکتهای آب بطری پلاستیکی انجام نخواهند داد که صنعتی است که تا سال ۲۰۲۰ به ارزش ۲۸۰ میلیارد دلارثروت خواهد رسید!؟
جای تعجب نیست که FDA سعی کرده است در مورد عوارض جانبی BPA سردرگمی ایجاد کند. با وجود این، دانشمندان با وجدان هم چنان به دنبال آگاهی رسانی و هشدارهای علمی هستند که خطرات شدید سلامتی مرتبط با BPA را نشان دهند. نگاهی کوتاه به انبوهی از مطالعات مستقل نشان میدهد که حداقل باید نسبت به مهر تایید FDA تردید داشته باشیم و نسبت به نحوه مصرف آب و ظروف پلاستیکی مورد استفاده خود بسیار محتاط باشیم.
BPA در کجا یافت میشود؟
امروزه BPA را میتوان در طیف وسیعی از محصولات یافت، مانند:
- بطریهای پلاستیکی آب
- بطریهای پلاستیکی شیر شیشه کودکان
- مواد غذایی کنسرو شده
- بسته بندی مواد غذایی پلاستیکی
- لوازم الکترونیکی خانگی
- لنز عینک
- سی دی و دی وی دی
- اسباب بازیهای کودکان
- رسیدهای کاغذی دستگاههای پوز و فروشگاهها
- وسایل درون ماشینها، قطارها، هواپیماها
این به هیچ وجه یک لیست جامع و کامل نیست. BPA در بسیاری از کالاهای بسته بندی شده و ظروف پلاستیکی نوشیدنی یافت میشود. سازندگان اغلب از BPA برای ساخت رزینهای اپوکسی برای پوشش داخل قوطیهای فلزی استفاده میکنند تا دچار خوردگی نشوند. مطالعهای که در ژورنال JAMA منتشر شد حتی نشان داد که ضدعفونی کننده دست سرعت جذب BPA را از رسیدهای کاغذ به بدن افزایش میدهد.
آیا پلاستیک بدون BPA ایمن است؟
شواهد علیه پلاستیکهای به اصطلاح بدون BPA، از جمله بطریهای پلاستیکی قابل استفاده مجدد، نگران کننده است. چرا؟ از آنجایی که تولیدکنندگان برای ادامه کار باید به تولید بطریهای پلاستیکی ادامه دهند، BPA را با سایر مواد شیمیایی سنتز شده جایگزین میکنند که حتی خطرناکتر از بیسفنولهای استروژنهایی مانند است برای مثال این ترکیبات بیسفنول اس BPS و بیسفنول پی BFP را آزاد میکنند. یک مطالعه نشان داد که BPS، جایگزینی که در بطریهای بدون BPA استفاده میشود، اثرات مضر مشابهی بر بدن دارد، از جمله اثرات منفی بر استروژن و هورمون تیروئید. بدتر از آن، کوکتل این مواد شیمیایی با هم آسیب بیشتری به بدن وارد میکند. در مطالعهای که در سال ۲۰۱۳ در شعبه پزشکی دانشگاه تگزاس در گالوستون انجام شد، آنها دریافتند که ترکیبی از چندین مختل کننده غدد درون ریز باعث جهش سلولی و آسیب قابل توجهی به ژنها میشود. تقریباً ۸۱ درصد از مردم دنیا سطوح قابل تشخیصی از BPS در ادرار خود دارند.
در اکثر مناطقی که غذای آماده با بسته بندی پلاستیکی وجود دارد، به احتمال زیاد BPA در آن وجود دارد. در نهایت، بطریها و ظروف پلاستیکی قابل استفاده مجدد که به عنوان «بدون BPA» تبلیغ میشوند، با توجه به استفاده گسترده از مواد شیمیایی جایگزین که تولیدکنندگان استفاده میکنند، هم چنان خطر قابل توجهی دارند. اما شیشه بوروسیلیکات یکی از معدود موادی است که میتوانید مطمئن باشید فاقد BPA، سرب، فتالات و یا سایر مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز است.
فاجعه زیست محیطی و بیسفنول A
آیا به فاجعه زیست محیطی ناشی از ظروف یکبار مصرف و صنعت بطری و ظروف پلاستیکی نیز فکر کردهاید. جایگزینهای مطمئنی مانند PP#5 که یک پلیمر ترموپلاستیک است که مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما دارد، وجود دارد، اما حتماً برچسب محصول و یا وبسایت سازنده را بررسی کنید تا مطمئن شوید که چنین موادی واقعاً در صورت ادعای «محصولات بدون BPA » استفاده میشوند. ساخته شده باشند.
زبالههای پلاستیکی، به یک اپیدمی در سراسر جهان تبدیل شدهاند. ما میدانیم که تقریباً بیشتر پلاستیکها درجاتی از یک ترکیب مضرر نظیر بیسفنول را با خود دارند. یک مطالعه جدید نشان داد که تا سال ۲۰۲۱ میلادی مصرف بطریهای پلاستیکی یکبار مصرف آب به بیش از ۵۸۰ میلیارد بطری پلاستیکی در سال خواهد رسید. این یک میلیارد است، تنها در ایالات متحده، ۱۵۰۰ بطری پلاستیکی آب در هر ثانیه استفاده می شود. با توجه به اینکه تنها ۷ درصد از بطریهای پلاستیکی در نهایت بازیافت میشوند، در نهایت سرنوشت این ظروف یلاستیکی معمولاً به اقیانوسها، رودخانهها، دریاچهها و دیگر زیستگاههای طبیعی ختم میشود.
چرا این موضوع مهم است؟ گذشته از این واقعیت که BPA با تماس مکرر به بدن ما آسیب میرساند، کاملاً محیط زیست ما را تخریب و ویران میکند. این ظروف تجزیه زیستی نمیشود و محصولی مبتنی بر نفت هستند. کل اکوسیستمها توسط گردابهای زبالههای پلاستیکی شناور در اقیانوسها، از بین رفتهاند. یکی از آنها، لکه زباله بزرگ اقیانوس آرام بیش از ۱.۳ میلیون مایل مربع وسعت دارد و هم چنان به رشد خود ادامه میدهد زیرا هر روز زبالههای پلاستیکی بیشتری را جذب میکند. از آن جایی که BPA تقریباً در هر نوع پلاستیکی یافت میشود، این بیسفنولهای A اغلب به منابع آب و غذاهایی که میخوریم نشت میکند (ماهیها و محصولات دریایی بسیاری از آلاینده های موجود در اقیانوس را جذب میکنند).
تحریم استفاده ازBPA و سایر این محصولات مضرر و جایگزینهای پلاستیکی بدونBPA در درجه اول به معنای تحریم صنعت بطریها و ظروف پلاستیکی است. این میتواند کاتالیزوری برای کاهش آلودگی پلاستیک و بهبود سلامت ما و سلامت نسلهای آینده باشد.
این بدان معنا نیست که پلاستیک ذاتاً بد است، بلکه به این معناست که ما به عنوان انسان یک اختراع شگفتانگیز را به یک کابوس یکبار مصرف تبدیل کردهایم. یک بطری پلاستیکی آب را میتوان هزاران بار استفاده کرد، اما متأسفانه، ما یک ماده باورنکردنی را به یک ظرف یکبار مصرف تبدیل کردهایم و این عادتهای شخصی ما است که باید تغییر کند. ما یک تمدن جهانی با اشتهای زیادی هستیم و محیط زیست ما برای رسیدگی به چنین حجم زیادی از زباله آماده نیست. برای راحتی خود، طبیعت خود را ناراحت کردهایم.
راهکارهای حفاظت در برابر بیسفنول A چیست؟
بسیار مهم است که تلاش کنیم و میزان تماس خود و عزیزانمان با BPA را محدود کنیم. در اینجا چند کار وجود دارد که میتوانید در زندگی روزمره خود انجام دهید تا مطمئن شوید که بیش از حد در معرض قرار نمیگیرید:
- از ظروف جایگزین استفاده کنید.
به جای ظروف پلاستیکی از ظروف شیشهای، چینی یا فولادی برای غذاها و مایعات داغ استفاده کنید. مصرف پلاستیک را کاهش دهید و به جای آن از شیشه بوروسیلیکات استفاده کنید. ضایعات پلاستیکی چه BPA در خود داشته باشند و چه نداشته باشند، اکوسیستمها را از بین میبرند. این از ترکیبات از نفت ساخته شده است و عملاً هرگز تجزیه نمیشود. استفاده از بطریهای آب شیشهای را که میتوانید چندین باره استفاده کنید، را در نظر بگیرید و به جای کیسهها و ظروف پلاستیکی که میتوانند آلودگیها را از بین ببرند، به فکر نگهداری مواد غذایی در ظروف شیشهای باشید. علاوه بر استفاده چندباره هیچ چیز مضرری نیز به غذا و آشامیدنی شما اضافه نمیکنند.
- غذای طبیعی بخورید، نه فرآوری شده و بسته بندی شده.
این چیزی است که شما باید حتی بدون حتی خطرات BPA نیز در نظر بگیرید. غذاهای طبیعی خوش طعمتر، مغذیتر و برای محیطزیست و رودههای شما نیز مناسب تر هستند و بهتر و راحتتر هضم میشوند. سعی کنید بیشتر سبزیجات مزرعهای را تهیه کنید که از زمین میآیند نه دل کارخانهها. از غذاهای کنسرو شده خودداری کنید.
- به دنبال پلاستیکهای با برچسب Free BPA باشید.
تحقیق خود را انجام دهید، سعی کنید گزینههایی را بیابید که از BPA استفاده نمیکنند و مطمئن شوید که محصول و یا تولید کننده نام مادهای را که به جای BPA استفاده میشود ارائه دهد. اگر محصولی برچسب گذاری نشده است، به خاطر داشته باشید که برخی، اما نه همه، پلاستیکهایی که با کد بازیافت ۳ یا ۷ مشخص شده اند ممکن است حاوی BPA باشند.
- از گرما اجتناب کنید.
ظروف پلاستیکی را در مایکروویو و یا ماشین ظرفشویی قرار ندهید، زیرا گرما ممکن است به مرور زمان آنها را تجزیه کند و اجازه ورود و نفوذ BPA به غذاها را میدهد.
سخن آخر
برای کاهش ردپای پلاستیکی به خصوص ظروف و وسایل حاوی بیسفنول A بهترین و موثرین راه محدود کردن استفاده از این ظروف است. هرگز دیر نیست که سلامت خود را در کانون توجه قرار دهید و به حفظ محیط زیست خود برای نسلهای آینده کمک کنید. ظروف شیشهای و یا فولادی، مسی، پیرکس و استیل با کیفیت میتوانند جایگزین مناسبی باشند.