آندومتریت Endometritis التهاب پوشش داخلی رحم (آندومتر) است که در اثر عفونت ایجاد می‌شود. پزشک می‌تواند آن را با آنتی‌بیوتیک درمان کند و معمولاً به دلیل عفونت است. معمولاً تهدید کننده زندگی نیست، اما مهم است که در اسرع وقت درمان شود. به طور کلی با درمان آنتی‌بیوتیک توسط پزشک از بین می‌رود. اصطلاح اندومیومتریت ممکن است زمانی که التهاب آندومتر و میومتر وجود دارد استفاده شود. این مقاله پینو بیبی بیشتر در مورد این وضعیت و علل آن توضیح می‌دهد و آنچه را که می‌توان با پزشک در میان بگذارد.
اندومتریت چیست؟
پوشش رحم شامل اندومتر و میومتر است. آندومتریت التهاب آندومتر (پوشش داخلی رحم) به دلیل عفونت است. آندومتریت می‌تواند حاد (به طور ناگهانی شروع می‌شود و کوتاه مدت است) یا مزمن (طول می‌کشد یا به طور مکرر) رخ می‌دهد. آندومتریت حاد می‌تواند بعد از زایمان یا سقط جنین یا پس از یک عمل جراحی دهانه رحم و یا رحم رخ دهد. آندومتریت مزمن پس از یائسگی یا اگر فرد عفونتی مانند کلامیدیا، سوزاک و سل یا ترکیبی از باکتری‌های طبیعی واژن داشته باشد، شایع‌تر است. اندومتریت یک بیماری تهدیدکننده زندگی نیست، اما می‌تواند بدون درمان فوری (با آنتی بیوتیک) عوارضی ایجاد کند. عفونت‌های درمان نشده آن می‌تواند منجر به عوارضی در اندام‌های تناسلی، مشکلات باروری و سایر مشکلات سلامت عمومی شوند.
انواع آندومتریت
اندومتریت به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود. شکل حاد آن معمولاً از عفونتی است که در نتیجه سقط جنین، در طی قاعدگی، پس از زایمان یا در نتیجه استفاده دوش واژینال یا قرار دادن IUD از دهانه رحم عبور می‌کند. عوامل خطر آندومتریت پس از زایمان شامل سزارین و پارگی طولانی مدت غشاها می‌باشد. آندومتریت مزمن پس از یائسگی شایع‌تر است. تشخیص ممکن است با بیوپسی آندومتر تایید شود. سونوگرافی ممکن است برای تأیید این که هیچ بافتی در داخل رحم باقی نمانده است، مفید باشد.
اندومتریت حاد چیست؟
اندومتریت حاد با عفونت مشخص می‌شود. اعتقاد بر این است که ارگانیسم‌هایی که اغلب به دلیل سقط جنین، زایمان، ابزار پزشکی و حفظ قطعات جفت جدا می‌شوند باعث بروز عفونت می‌شوند و خطر ایجاد می‌کنند. شواهد کافی برای استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از اندومتریت پس از برداشتن دستی جفت در زایمان واژینال وجود ندارد. از نظر بافت‌شناسی، ارتشاح نوتروفیلی بافت آندومتر در طول اندومتریت حاد وجود دارد. تظاهرات بالینی معمولاً تب بالا و ترشحات چرکی واژن است. قاعدگی بعد از اندومتریت حاد بیش از حد است و در موارد بدون عارضه می‌تواند پس از ۲ هفته درمان آنتی‌بیوتیکی کلیندامایسین و جنتامایسین IV برطرف شود. در جمعیت‌های خاصی، آندومتریت با مایکوپلاسما ژنیتالیوم و بیماری التهابی لگن مرتبط است.
اندومتریت مزمن چیست؟
اندومتریت مزمن با حضور سلول‌های پلاسما در استروما مشخص می‌شود. لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و حتی فولیکول‌های لنفوئیدی ممکن است دیده شوند، اما در غیاب سلول‌های پلاسما، برای تأیید، تشخیص بافت‌شناسی کافی نیست. اندومتریت مزمن ممکن است تا ۱۰ درصد از تمام بیوپسی‌های آندومتر که برای خونریزی قاعدگی نامنظم انجام می‌شود، دیده شود. شایع‌ترین میکروارگانیسم‌های عامل التهاب رحم عبارت هستند از: کلامیدیا تراکوماتیس (کلامیدیا)، نایسریا گونوره (سوزاک)، استرپتوکوک آگالاکتیه (استرپتوکوک گروه B)، مایکوپلاسما هومینیس، سل و ویروس‌های مختلف. بسیاری از این عوامل قادر به ایجاد بیماری التهابی مزمن لگن (PID) هستند. بیماران مبتلا به اندومتریت مزمن ممکن است سرطان زمینه‌ای دهانه رحم یا آندومتر داشته باشند (اگر چه علت عفونی شایع‌تر است). درمان آنتی‌بیوتیکی در اکثر موارد (بسته به علت زمینه‌ای) با کاهش نسبتاً سریع علائم تنها پس از ۲ تا ۳ روز درمان همراه است. زنان مبتلا به آندومتریت مزمن نیز در معرض خطر بیشتری برای از دست دادن بارداری هستند و درمان این امر نتایج بارداری آینده را بهبود می‌بخشد.
آندومتریت گرانولوماتوز مزمن چیست؟
آندومتریت گرانولوماتوز مزمن معمولاً در اثر سل ایجاد می‌شود. گرانولوم‌ها کوچک و پراکنده هستند. گرانولوما تا ۲ هفته طول می‌کشد تا رشد کنند و از آن جایی که آندومتر هر ۴ هفته یکبار ریزش می‌کند، گرانولوم‌ها ضعیف تشکیل می‌شوند. در پزشکی حوزه انسانی، پیومتر (هم‌چنین یک وضعیت مهم دامپزشکی) به عنوان شکلی از اندومتریت مزمن در زنان مسن دیده می‌شود که باعث تنگی دهانه رحم و تجمع ترشحات و عفونت می‌شود. علامت آندومتریت مزمن ترشحات خونی است اما در پیومتر بیمار از درد زیر شکم شکایت دارد.
تفاوت اندومتریت با اندومتریوز
اندومتریت با اندومتریوز متفاوت است. هر دو بیماری بر پوشش داخلی رحم تأثیر می‌گذارد. آندومتریت در اثر عفونت و یا التهاب در رحم ایجاد می‌شود، اندومتریت التهاب پوشش داخلی رحم است. اندومتریوز بیماری است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم رشد می‌کند. آندومتریوز زمانی است که تکه‌هایی از پوشش رحم در مکان‌هایی غیر از رحم مانند تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد شدید در لگن شود و باردار شدن را سخت‌تر کند. اندومتریوز می‌تواند از اولین دوره قاعدگی فرد شروع شود و تا یائسگی ادامه یابد.
علل اندومتریت
اندومتریت عموماً در اثر عفونت ایجاد می‌شود. عفونت‌هایی که می‌توانند باعث اندومتریت شوند عبارت هستند از:
- عفونت‌های مقاربتی (STIs)، مانند کلامیدیا و سوزاک
- بیماری سل
- عفونت‌های ناشی از مخلوطی از باکتری‌های طبیعی واژن
همه زنان دارای ترکیبی طبیعی از باکتری در واژن خود هستند. آندومتریت زمانی ایجاد می‌شود که این ترکیب طبیعی از باکتری‌ها پس از یک رویداد زندگی تغییر کند.
عوامل خطر برای اندومتریت
هر کسی که رحم دارد ممکن است به اندومتریت مبتلا شود. آندومتریت یکی از شایع‌ترین عفونت‌های بعد از زایمان است. ممکن است به صورت کوریوآمنیونیت در زایمان شروع شود و بعد از زایمان به اندومتریت تبدیل شود یا بعد از زایمان (زایمان طولانی) شروع شود. اگر بانویی سزارین داشته باشد نیز تا حدودی شایع است که فرد به التهاب اندومتر رحم مبتلا شود. آندومتریت در افراد مبتلا به بیماری التهابی لگن (PID) نیز شایع است. بسیاری از باکتری‌های مختلف باعث ایجاد PID می‌شوند، اما عفونت ناشی از رابطه جنسی محافظت نشده شایع‌ترین آن‌ها است. هم‌چنین احتمال ابتلا به آندومتریت پس از یک روش پزشکی که شامل ورود به رحم از طریق دهانه رحم است، بیشتر است. این اقدام می‌تواند مسیری برای ورود باکتری‌ها فراهم کند. روش‌های پزشکی که می‌توانند خطر ابتلا به اندومتریت را افزایش دهند عبارت هستند از:
- هیستروسکوپی
- قرار دادن دستگاه داخل رحمی (IUD)
- بیوپسی آندومتر (نمونه برداری از پوشش بافت رحم برای آزمایش)
- اتساع و کورتاژ (خراش دادن رحم C&D )
- اتساع و تخلیه (D&E)
- زایمان (مخصوصاً اگر فرد در حین زایمان عفونت داشته باشد، پارگی طولانی مدت غشاها داشته باشند و یا استرپتوکوک گروه B مثبت باشد).
- برخی از افراد در اثر دوش واژن و یا قرار دادن اشیاء دیگر در واژن خود به اندومتریت مبتلا می‌شوند.
آندومتریت می‌تواند همزمان با سایر بیماری‌ها در ناحیه لگن مانند التهاب دهانه رحم به نام سرویسیت رخ دهد. این شرایط ممکن است علائم ایجاد کنند یا علامتی نداشته باشند.
علائم اندومتریت چیست؟
علائم بیماری التهابی اندومتر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم شکم
- خونریزی غیر طبیعی واژینال
- ترشحات غیر طبیعی واژن
- تب
- ناراحتی در حرکت روده (از جمله یبوست)
- ناراحتی هنگام اجابت مزاج
- ناراحتی عمومی، ناراحتی یا احساس بد
- درد در ناحیه تحتانی شکم یا لگن و یا ناحیه رکتوم (درد رحم)
آندومتریت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک یک معاینه فیزیکی و یک معاینه لگنی انجام خواهد داد و شکم، رحم و دهانه رحم برای علائم حساسیت و ترشح معینه و بررسی خواهد کرد. آزمایشات زیر نیز ممکن است به تشخیص این بیماری کمک کند:
- آزمایش مایع از واژن برای عفونت‌های باکتریایی یا مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا و سوزاک
- نگاه کردن به مایع واژن زیر میکروسکوپ
- نمونه‌برداری و یا کشت از دهانه رحم برای آزمایش باکتری‌هایی که می‌توانند باعث عفونت شوند، مانند کلامیدیا و گونوکوک (باکتری که باعث سوزاک می‌شود).
- برداشتن مقدار کمی از بافت پوششی رحم برای آزمایش، که به آن بیوپسی آندومتر می‌گویند.
- یک روش لاپاراسکوپی که به پزشک اجازه می‌دهد تا با دقت بیشتری به داخل شکم یا لگن نگاه کند.
- آزمایش خون برای بررسی شمارش گلبول‌های سفید خون (WBC) و میزان رسوب گلبول قرمز (ESR) سطوح بالا این گلبول‌ها می‌تواند نشان دهنده عفونت یا التهاب باشد.
آیا اندومتریت در سونوگرافی قابل مشاهده است؟
پوشش رحم ممکن است در سونوگرافی ضخیم‌تر یا نامنظم به نظر برسد، اما این به تنهایی به این معنی نیست که فرد آندومتریت دارد. بسیاری از شرایط می‌توانند باعث ظاهر غیر طبیعی دیواره رحم شوند.
عوارض احتمالی اندومتریت
اگر عفونت با آنتی بیوتیک درمان نشود، فرد ممکن است عوارض و حتی بیماری شدید را تجربه کند. عوارض احتمالی که می‌تواند ایجاد شود عبارت هستند از:
- ناباروری
- پریتونیت لگنی که یک عفونت عمومی لگنی است.
- تجمع چرک یا آبسه در لگن یا رحم
- سپتی سمی که باکتری موجود در خون است.
- شوک سپتیک، که یک عفونت خونی شدید است که منجر به فشار خون بسیار پایین می‌شود.
سپتی سمی می‌تواند باعث سپسیس شود که یک عفونت شدید است که می‌تواند خیلی سریع بدتر شود. می‌تواند منجر به شوک سپتیک شود که یک وضعیت اورژانسی تهدیدکننده زندگی است. هر دو نیاز به درمان سریع در بیمارستان دارند.
اندومتریت مزمن همان التهاب مزمن آندومتر است. در بروز این عارضه یک پاتوژن وجود دارد اما یک عفونت با درجه پایین تولید می‌کند و اکثر زنان هیچ علامت یا علائمی ندارند که ممکن است بیماری اشتباه تشخیص داده شوند. با این حال، آندومتریت مزمن منبع مورد اطمینان یافت شده است که با ناباروری مرتبط است.
اندومتریت چگونه درمان می‌شود؟
در صورت ابتلا فرد به اندومتریت، پزشک با تجویز آنتی‌بیوتیک سعی می‌کند اندومتریت را درمان کند. اندومتریت با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. اگر پس از عمل جراحی لگنی برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز شود، باید دوره درمان کامل شود و بیمار داروهای خود تا اتمام آن پیگیری کند. اگر پزشک متوجه شود که فرد به عفونت مقاربتی STI مبتلا است، ممکن است شریک جنسی فرد نیز نیاز به درمان داشته باشد. مهم است که بیمار تمام داروهای تجویز شده توسط پزشک را تمام کند.
موارد جدی یا پیچیده ممکن است به مایعات داخل وریدی (IV) و استراحت در بیمارستان نیاز داشته باشد. این امر به ویژه در صورتی صادق است که این بیماری به دنبال زایمان باشد. درمان معمولاً با تجویز آنتی‌بیوتیک است. توصیه‌هایی برای درمان اندومتریت پس از زایمان شامل مصرف کلیندامایسین با جنتامایسین است. آزمایش و درمان سوزاک و کلامیدیا در افراد در معرض خطر نیز توصیه می‌شود. بیماری مزمن ممکن است با داکسی سایکلین درمان شود. نتایج درمان به طور کلی خوب است. در صورت عدم استفاده از آنتی بیوتیک‌های پیشگیرانه، میزان آندومتریت حدود ۲ درصد بعد از زایمان واژینال، ۱۰ درصد بعد از سزارین برنامه‌ریزی شده و ۳۰ درصد با پارگی غشاء قبل از سزارین محتمل است.
در دراز مدت چه انتظاری در مورد اندومتریت می‌توان داشت؟
چشم انداز فردی که آندومتریت دارد و به سرعت آن را درمان می‌کند، به طور کلی بسیار خوب است. آندومتریت معمولاً با آنتی بیوتیک‌ها بدون هیچ مشکل دیگری از بین می‌رود.اندومتریت درمان نشده می‌تواند منجر به عفونت‌ها و عوارض جدی‌تری شود. به ندرت ممکن است با تشخیص سرطان آندومتر همراه باشد. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناباروری
- پریتونیت لگن (عفونت عمومی لگن)
- تشکیل آبسه لگن یا رحم (مجموعه‌ای از چرک)
- سپتی سمی (عفونت در خون)
- شوک سپتیک
چگونه می‌توان از اندومتریت پیشگیری کرد؟
بیمار می‌تواند با اطمینان از استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های استریل در حین زایمان یا جراحی، خطر ابتلا به اندومتریت خود را از زایمان یا سایر روش‌های زنانه کاهش دهد. هم‌چنین به احتمال زیاد پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی را برای بیمار تجویز می‌کند که به عنوان احتیاط در حین زایمان سزارین یا درست قبل از شروع جراحی مصرف کند. فرد می‌تواند با رعایت نکات زیر به کاهش خطر اندومتریت ناشی از بیماری‌های مقاربتی کمک کند:
- از شیوه‌های ایمن رابطه جنسی مانند استفاده از کاندوم پیروی کنند.
- انجام غربالگری معمول و تشخیص زودهنگام عفونت‌های مقاربتی مشکوک، هم در خود و هم در شریک زندگی
- بیماری‌های مقاربتی را زودتر درمان کند.
- تمام درمان‌های تجویز شده برای عفونت مقاربتی STI را کامل کرد.
- افراد باید مطمئن شوند که شرکای جنسی در صورت عفونت مقاربتی STI تحت درمان قرار می‌گیرند.
- زنانی که قرار است زایمان سزارین داشته باشند، ممکن است قبل از عمل آنتی‌بیوتیک مصرف کنند تا از عفونت جلوگیری کنند.
اگر فرد علائم آندومتریت را تجربه کرد باید با پزشک خود مشورت کند. دریافت درمان برای جلوگیری از بروز هر گونه عارضه جدی مهم است.
چه زمانی برای اندومتریت باید با یک متخصص تماس گرفت؟
اگر فرد علائم اندومتریت دارد باید با پزشک تماس بگیرد. در صورت بروز علائم بعد از موارد مراجعه به پزشک ضروری است:
- زایمان
- سقط جنین
- قرار دادن آی یو دی
- جراحی در رحم
چقدر بعد از درمان اندمتریت، بیمار احساس بهتری دارد؟
در بیشتر موارد، پس از اتمام آنتی‌بیوتیک، فرد احساس بهتری خواهد داشت. عفونت و التهاب معمولاً پس از درمان از بین می‌رود.
سخن آخر
اندومتریت وضعیتی است که باعث التهاب پوشش داخلی رحم (اندومتر) می‌شود. این بیماری در اثر عفونت‌های باکتریایی پس از عمل جراحی، زایمان یا عفونت‌های مقاربتی ایجاد می‌شود. ابتلا به اندومتریت پس از یک عمل جراحی معمولاً خارج از کنترل است. با این حال، می‌توان با استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی، خطر ابتلا به اندومتریت را کاهش داد. اگر بانویی خونریزی یا ترشح نامنظم، تب یا درد لگن دارد، باید به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنند. پزشکان می‌توانند اندومتریت را تشخیص دهند و برای درمان فرد آنتی بیوتیک تجویز کنند.