اکوی قلبی جنین یک روش تصویربرداری فراصوتی غیرتهاجمی است که جهت ارزیابی وضعیت قلب جنین در دوران بارداری انجام می‌شود. اکوکاردیوگرافی قلب جنین با استفاده از ابزارهای دقیق و پیشرفته انجام می‌شود و در آن، تصاویر دقیقی از قلب جنین تهیه می‌گردد که تمامی مشکلات موجود در آن با جزئیات تمام نشان داده می‌شود. اکوی قلبی جنین در طول معاینات اولیه دوران بارداری انجام می‌شود تا با استفاده از آن عملکرد قلب جنین بررسی شود و هر نوع نقص احتمالی در آن مشخص گردد. در اکوکاردیوگرافی محل قرار گیری، اندازه قلب، ساختار، عملکرد و ریتم قلب نوزاد متولد نشده ارزیابی می‌شود. سونوگرافی بارداری دید محدودی از وضعیت قلب کودک را به پزشک می‌دهد. بنابراین اکوی قلبی برای بررسی دقیق‌تر قلب جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله در مورد موضوعات مهمی از جمله علل انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین و همینطور نحوه انجام آن صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
اکوکاردیوگرافی قلب جنین چیست؟
اکوی قلبی جنین (که به آن اکوکاردیوگرافی قلب جنین نیز گفته می‌شود) از امواج صوتی برای تصویر برداری از قلب نوزاد متولد نشده استفاده می‌کند. این آزمایش مشابه سونوگرافی بدون درد است و ساختار قلب جنین و عملکرد آن را نشان می‌دهد. اکوکاردیوگرافی جنین، مشابه سونوگرافی، می‌تواند اطلاعاتی را در مورد ساختار قلب جنین به شما ارائه دهد. پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است بنا به دلایلی بسته به سلامتی شما و جنین شما، اکوکاردیوگرافی جنین را توصیه کند. اکوکاردیوگرافی جنین آزمایشی شبیه به سونوگرافی است. این آزمایش به پزشک شما اجازه می‌دهد تا ساختار و عملکرد قلب فرزند متولد نشده شما را بهتر ببیند. این آزمایش معمولاً در سه ماهه دوم بارداری، بین هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ انجام می‌شود.
در این آزمایش از امواج صوتی استفاده می‌شود که از ساختار قلب جنین با استفاده از امواج صوتی تصویر برداری می‌شود. یک دستگاه این امواج صوتی را تجزیه و تحلیل می‌کند و تصویر قلب یا اکوکاردیوگرام از درون قلب جنین ایجاد می‌کند. این تصویر اطلاعاتی در مورد چگونگی شکل گیری قلب کودک شما و اینکه آیا به درستی کار می‌کند یا خیر، ارائه می‌دهد. این تصویر همچنین به پزشک شما اجازه می‌دهد تا جریان خون را در قلب جنین ببیند. این بررسی دقیق به پزشک شما اجازه می‌دهد تا هرگونه ناهنجاری در جریان خون یا ضربان قلب نوزاد را پیدا کند.
چه زمانی از اکوکاردیوگرافی استفاده می شود؟
همه زنان باردار نیازی به اکوکاردیوگرام جنین ندارند. برای اکثر زنان، یک سونوگرافی اولیه رشد هر چهار حفره قلب نوزادشان را نشان می‌دهد. اما در صورتی که نتیجه آزمایشات قبلی، قطعی نباشد یا اگر ضربان قلب غیرطبیعی در جنین تشخیص داده شود، پزشک متخصص زنان ممکن است توصیه کند که این آزمایش را انجام دهید. زیرا پزشکان ممکن است برای بررسی هرگونه مشکل عمده در دیواره‌ها و دریچه‌های قلب جنین، رگ‌های خونی منتهی به قلب و خارج شده از آن و بررسی قدرت پمپاژ قلب، اکوی قلبی جنین را به شما تجویز کنند. همچنین ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید اگر:
- نوزاد متولد نشده شما در معرض خطر ناهنجاری قلبی یا سایر اختلالات است.
- جنین دارای مشکلات ژنتیکی است.
- یک ناهنجاری در سونوگرافی انجام شده در دوران بارداری مشاهده شده است.
- قلب نوزاد در سونوگرافی انجام شده در دوران بارداری به خوبی دیده نمی‌شود.
- شما سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید.
- مشکل خاصی دارید که ممکن است بر روی عملکرد قلب نوزاد تاثیرگذار باشد.
- قبلاً فرزندی با بیماری قلبی به دنیا آورده‌اید.
- در طول دوران بارداری خود از مواد مخدر یا الکل استفاده کرده‌اید.
- داروهای خاصی مصرف کرده‌اید یا در معرض موادی قرار گرفته‌اید که می‌توانند باعث نقص قلبی شوند؛ از جمله داروهای صرع یا داروهای تجویزی آکنه.
- شرایط پزشکی دیگری مانند سرخچه، دیابت نوع ۱، لوپوس یا فنیل کتونوری دارید.
برخی از پزشکان متخصص زنان این آزمایش را انجام می‌دهند. اما معمولاً انجام دهنده آن یک تکنسین سونوگرافی با تجربه یا سونوگرافیست است. سپس متخصص قلبی که در طب اطفال تخصص دارد، نتایج تصویر برداری را بررسی خواهد کرد.
آیا اکوی قلبی جنین نیاز به آمادگی قبلی دارد؟
برای آماده شدن برای این آزمایش نیازی به انجام کاری ندارید و برخلاف سایر سونوگرافی‌های دوران بارداری، برای انجام این آزمایش نیازی به داشتن مثانه پر نخواهید داشت. بنابراین شما باید بتوانید قبل از انجام اکوی قلبی جنین به طور عادی غذا بخورید و بنوشید. قبل از این آزمایش نیازی به مثانه پر ندارید. در روز اکوکاردیوگرام جنین هیچ گونه لوسیون، کرم یا پودری را روی شکم خود قرار ندهید. انجام این آزمایش می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا دو ساعت طول بکشد. پیش از آن که با اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلبی جنین موافقت کنید، مطمئن شوید که از موارد زیر اطلاع دارید:
- نام آزمایش یا روش بررسی: اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلبی جنین که مشابه سونوگرافی است و در آن با استفاده از دستگاه مخصوص، از قلب جنین شما تصویر برداری می‌شود.
- دلیلی که اکوی قلبی جنین برای شما تجویز شده است: این روش تصویر برداری با هدف بررسی دقیق‌تر مشخصات قلب جنین انجام می‌شود تا مشکلات احتمالی توسط پزشک شناسایی شود و برای رفع مشکل اقدام کنید.
- لازم است انتظار چه نتایجی را داشته باشید و نتایج آن دقیقاً به چه معناست: پزشک اکوکاردیوگرافی را بررسی می‌کند. در صورتی که مشکلی در قلب جنین تشخیص داده نشود، نیازی نیست کار بیشتری انجام دهید. ولی در صورت وجود مشکل، پزشک اقدامات بعدی را به شما توصیه می‌کند.
- خطرات و مزایای اکوکاردیوگرافی قلب جنین: اکوی قلب جنین هیچ خطری برای جنین و مادر ندارد و مانند یک سونوگرافی عادی صرفاً برای بررسی سلامت نوزاد در دوران بارداری انجام می‌شود.
اکوی قلبی جنین چقدر طول می‌کشد؟
تصویربرداری از قلب جنین به مدت ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول می‌کشد تا تصاویر مورد نیاز برای دیدن تمام قسمت های قلب را دریافت کنید. گاهی اوقات، وضعیت قرار گرفتن نوزاد می‌تواند مشاهده قلب را سخت کند و در این صورت اکوی قلبی جنین بیشتر به طول می‌انجامد.
اکوکاردیوگرافی چه انواعی دارد؟
این آزمایش مشابه سونوگرافی معمول بارداری است. اکوکاردیوگرافی اگر از طریق شکم شما انجام شود، اکوکاردیوگرافی شکمی نامیده می‌شود و اگر از طریق واژن انجام شود، اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال نامیده می‌شود.
اکوکاردیوگرافی شکم
اکوکاردیوگرافی شکم شبیه به سونوگرافی است. در این پروسه، یک تکنسین سونوگرافی ابتدا از شما می‌خواهد دراز بکشید تا به شکم شما دسترسی داشته باشد. سپس یک ژله روان کننده مخصوص به پوست شما می‌زنند. این ژل از اصطکاک جلوگیری می‌کند تا تکنسین بتواند یک مبدل اولتراسوند را که دستگاهی است که امواج صوتی را ارسال و دریافت می‌کند، روی پوست شما حرکت دهد. ژل زده شده روی پوست شما همچنین به انتقال امواج صوتی کمک می‌کند. مقداری فشار دستگاه را روی پوست خود احساس خواهید کرد، اما اکوکاردیوگرافی جنین دردناک نیست.
سپس مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را به بدن شما ارسال می‌کند. امواج در هنگام برخورد با یک جسم متراکم مانند قلب فرزند متولد نشده شما منعکس می‌شوند. در مرحله دوم این امواج به کامپیوتر منعکس می‌شوند. تکنسین دستگاه را در اطراف شکم شما حرکت می‌دهد تا از قسمت های مختلف قلب کودک شما عکس بگیرد. پس از انجام تصویر برداری، ژل از روی شکم شما پاک می‌شود و در نهایت می‌توانید به کارهای روزمره خود بازگردید.
اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال
برای انجام اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال، از شما خواسته می شود که روی میز معاینه دراز بکشید. یک تکنسین یک پروب کوچک را وارد واژن شما می‌کند. این دستگاه از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از قلب کودک شما استفاده می‌کند. اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال معمولا در مراحل اولیه بارداری استفاده می‌شود و ممکن است تصویر واضح تری از قلب جنین ارائه دهد.
آیا اکوی قلبی جنین خطرناک است؟
هیچ خطر شناخته شده ای در ارتباط با اکوکاردیوگرافی وجود ندارد. زیرا از فناوری آلترا ساوند و بدون تشعشع در آن استفاده می‌شود. بنابراین اکوی قلب جنین یک روش امن و بدون هیچ گونه خطر قابل توجهی برای شما یا نوزاد به دنیا نیامده شما به شمار می‌رود.
چه زمانی نتایج آماده می‌شوند؟
در بیشتر موارد، اکوی قلبی جنین بررسی می‌شود و نتایج در همان روز به شما داده می‌شود. اما گاهی اوقات نیز لازم است اکوکاردیوگرافی قلب جنین دیگری انجام شود.
نتایج چگونه تفسیر می‌شود؟
در طول قرار ملاقات بعدی، پزشک نتایج آزمایش را برای شما توضیح می‌دهد و به هر سوالی که در این رابطه داشته باشید، پاسخ می‌دهد. به طور کلی، نتایج طبیعی به این معنی است که پزشک شما هیچ ناهنجاری قلبی پیدا نکرده است. اما در صورتی که پزشک شما مشکلی مانند نقص قلب، ناهنجاری ریتم یا مشکلات دیگر را در قلب جنین پیدا کرد، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری مانند اسکن MRI جنین یا سایر سونوگرافی‌های پیشرفته نیاز داشته باشید.
پزشک همچنین ممکن است شما را به منابع یا متخصصانی ارجاع دهد که می‌توانند وضعیت فرزند متولد نشده شما را درمان کنند. همچنین ممکن است لازم باشد بیش از یک بار اکوکاردیوگرافی انجام دهید. در صورتی که پزشک فکر می‌کند مشکل دیگری وجود دارد، ممکن است به آزمایش‌های اضافی نیاز داشته باشید.
مهم است که به یاد داشته باشید که پزشک شما نمی تواند از نتایج اکوکاردیوگرافی برای تشخیص هر نوع بیماری قلبی استفاده کند. برخی از مشکلات، مانند سوراخ در قلب، حتی با تجهیزات پیشرفته نیز به سختی قابل مشاهده هستند. پزشک شما با استفاده از نتایج آزمایش توضیح می‌دهد که چه چیزی را می‌تواند تشخیص دهد و چه چیزی را نمی تواند تشخیص دهد.
در مراحل بعد چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از آن که پزشک نتایج اکوی قلبی جنین را بررسی کرد و به سوالات شما پاسخ داد، بسته به شرایط ممکن است آزمایش‌ها یا بررسی‌های بیشتری را توصیه کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درمان: درمان مشکلات و عوارض کشف شده پس از اکوکاردیوگرافی ممکن است شامل دارو یا روش‌هایی برای درمان مشکلات قلبی جنین باشد که توسط پزشک به شما تجویز می‌شود.
- بررسی سلامت جنین: برای بررسی سلامت کلی جنین، ممکن است از شما خواسته شود که حرکات جنین را بشمارید.
- تست NST یا تست بدون استرس: در این آزمایش، پزشک با استفاده از تست بدون استرس، ضربان قلب و حرکت جنین را بررسی می‌کند. تست NST یا تست بدون استرس یکی از آزمایشات بررسی وضعیت جنین در سه ماهه سوم بارداری است که در آن افزایش ضربان قلب جنین در پاسخ به حرکات جنین بررسی می‌گردد که نشانه ای از سلامت جنین است. در این آزمایش دستگاه مخصوصی به شکم شما وصل می‌شود که میزان ضربان قلب جنین شما را در هنگام حرکتش که توسط شما لمس می‌شود ثبت می‌کند. جنین نیز مانند شما زمانی که حالش خوب است، با افزایش فعالیت و داشتن حرکت باید ضربان قلبش افزایش یابد. بنابراین هنگامی‌که جنین شما پس از انجام حرکت دچار افزایش ضربان قلب موقت شود، نشان‌دهنده این است که شرایط خوبی دارد و اکسیژن کافی دریافت می‌کند.
- سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل (BPP): سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل یک آزمایش فراصوت برای بررسی سلامت کلی جنین است. ضربان قلب، تنفس، حرکت، حجم عضلانی و میزان مایع آمنیوتیک در این آزمایش بررسی می‌شود. این آزمایش یک تست ساده و بدون درد است که طی دوران بارداری به منظور ارزیابی میزان سلامت جنین انجام می‌شود. به خصوص برای این که اطمینان پیدا کنیم که جنین، اکسیژن کافی از رحم دریافت می‌کند. این آزمایش اغلب زمانی انجام می‌گیرد که از تاریخ مقرر زایمان گذشته باشد. همچنین اگر حاملگی پر خطر داشته باشید، این آزمایش می‌تواند در سه ماهه سوم بارداری نیز انجام گیرد.
- سونوگرافی یا اکوکاردیوگرافی مجدد: این دو آزمایش با هدف تأیید تشخیص اولیه انجام می‌شوند. فایده دیگر این آزمایشات این است که پزشک می‌تواند با استفاده از آن‌ها همچنان رشد جنین را پیگیری کند، مراقب تغییرات قلب جنین باشد و سایر مشکلات را بررسی کند.
- آمنیوسنتز: این آزمایش می‌تواند اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و برخی نقص‌های مادرزادی را در جنین تشخیص دهد و پیدا کند. مسئول بهداشت در این آزمایش یک سوزن را از طریق دیواره شکم و رحم وارد کیسه آمنیوتیک می‌کند و نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک را از رحم جمع آوری می‌کند. مایع آمنیوتیک مایعی است که جنین را احاطه کرده است و حاوی سلول‌های جنین و پروتئین‌های مختلف است و برای تعیین این که آیا نوزاد دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی است یا خیر استفاده می‌شود. این نوع آمنیوسنتز معمولاً در سه ماهه دوم ، معمولاً بعد از هفته پانزدهم بارداری انجام می‌شود. آزمایش آمنیوسنتز می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد سلامت نوزاد ارائه دهد. همچنین می‌توان از آن برای تعیین این که آیا ریه‌های نوزاد به اندازه کافی بالغ شده‌اند که در خارج از رحم زنده بمانند، استفاده کرد. این نوع آمنیوسنتز در اواخر بارداری انجام می‌شود.
- انجام مشاوره ژنتیک: یک مشاور به شما کمک می کند خطرات موجود را برای داشتن نوزادی با نقص ژنتیکی بدانید. مشاوره ژنتیک می‌تواند نگرانی هایی را که ممکن است نوزاد شما را در دوران پس از زایمان یا دوران کودکی و یا توانایی شما برای باردار شدن را تحت تاثیر قرار دهد بررسی کند.
چرا اکوکاردیوگرافی اهمیت دارد؟
نتایج غیرطبیعی از اکوکاردیوگرافی جنین می‌تواند بی‌نتیجه باشد یا نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری برای یافتن مشکل داشته باشد. گاهی اوقات نیز احتمال وجود مشکلات با این آزمایش رد می شوند و نیازی به آزمایش بیشتر نیست. هنگامی که پزشک شما احتمال یک بیماری را بررسی کرد، می‌توانید بارداری خود را بهتر مدیریت کنید و برای زایمان آماده شوید.
نتایج این آزمایش به شما و پزشکتان کمک می‌کند تا درمان‌هایی را که ممکن است نوزادتان پس از زایمان به آن نیاز داشته باشد، مانند جراحی اصلاحی، برنامه‌ریزی کنید. همچنین می‌توانید از حمایت و مشاوره پزشکی برای کمک به تصمیم گیری‌های مناسب در مدت زمان باقی مانده بارداری خود بهره مند شوید.