رشد و تکامل کودک پنج ساله

پنج سالگی کودک می‌تواند یک سن واقعا سرگرم کننده و مفرح باشد. کودک پنج ساله شما عاشق بازی کردن است و تخیل بسیار قوی دارد. او هنوز احساس می‌کند کوچک و دوست داشتنی است، اما در حال تبدیل شدن به یک استاد گفتگو است و توانایی او در جمع آوری اطلاعات جدید و پرسیدن سؤالات متفکرانه شما را به طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این سن خالی از فراز و نشیب نیست. کودکان پنج ساله هنوز دارند یاد می‌گیرند که احساسات خود را کنترل کنند؛ بنابراین هر از گاهی عصبانی و کلافگی آن‌ها اتفاق می‌افتد. با این حال، فرزند شما در حال حرکت به سمت بالغ شدن است و می‌تواند کارهای کودکانه مانند رفتن به مدرسه و مسواک زدن خودش را انجام دهد.

در این مقاله به آنچه که باید از نظر رشد و تکامل کودک پنج ساله انتظار داشته باشید نگاهی می‌اندازیم. همچنین در حالی که شما از کودک پنج ساله خود مراقبت می‌کنید، برخی از علائم و نشانه‌های خطر که ممکن است نیاز به تماس با پزشک اطفال خود را داشته باشند را برای شما توضیح خواهیم داد.

زبان کودک ۵ ساله و رشد مهارت‌های شناختی او

مهارت‌های زبانی کودک شما در این سن واقعاً در حال انفجار است. بر اساس گفته متخصصان اطفال، کودکان پنج ساله مسلط صحبت می‌کنند. آن‌ها از ضمایر به درستی استفاده می‌کنند، رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند و کلمات جهت مانند «بیش از»، «زیر» و «کنار» را می‌فهمند و به کار می‌برند. کودکان در این سن دوست دارند اتفاقاتی که در طول روز برایشان افتاده است را بازگو کنند و می‌توانند جزئیات ساعت‌های قبل را به خاطر بیاورند. آن‌ها همچنین می‌توانند دستورالعمل های دقیق تری را نسبت به قبل انجام دهند؛ مهارتی که به آماده کردن او برای زمان مهدکودک کمک می‌کند.

کودکان پنج‌ساله وقتی دستورالعمل‌ها را دنبال می‌کنند، معمولاً می‌توانند یک توالی سه مرحله‌ای مانند «کفش‌هایت را بگیر، کتت را بپوش و کوله‌پشتی خود را ببند» را با چند یادآوری انجام دهند.

بنا به گفته متخصصان اطفال، شما از نظر شناختی از سرعت دریافت اطلاعات جدید توسط کودک پنج ساله خود شگفت زده خواهید شد. کودکان پنج ساله مانند اسفنج هستند و دائماً در حال یادگیری می‌باشند. آن‌ها می توانند تا ده یا بیش‌تر را بشمارند، می‌توانند مفاهیمی مانند پول را درک کنند، حروف و اعداد را نقاشی کنند و اشکال را کپی کنند. اگرچه فرزند شما همچنان در این سن از بازی تخیلی لذت می‌برد، اما بهتر می‌تواند بین بازی تخیلی و زندگی واقعی تمایز قائل شود. درک تفاوت واقعیت و خیال برای کودک مشخص‌تر می‌شود، البته کودک همچنان در درک این که چه چیزی واقعاً می‌تواند اتفاق بیفتد و چه چیزی امکان ندارد اتفاق بیفتد چالش دارد. مهارت‌های زبان و شناختی کودک پنج ساله شامل موارد زیر می‌باشد:

• دایره لغات کودکان پنج ساله حدود ۲۰۰۰ کلمه است و در جملاتی با حداقل پنج کلمه صحبت می‌کنند.
• آن‌ها می‌توانند چیزهایی مانند شماره تلفن خود و نام و نام خانوادگی والدین خود را بازگو کنند.
• آنها هنوز هم سؤالات زیادی می‌پرسند، اما اکنون خودشان هم می‌توانند به سؤالات ساده پاسخ دهند.
• کودکان پنج ساله می‌توانند قافیه و هم آهنگی بین کلمات مانند تاب و آب را تشخیص دهند.
• گفتار کودک توسط دیگران راحت‌تر قابل درک است و او شروع به استفاده از زمان آینده در هنگام صحبت می‌کند. (“فردا به مهد کودک خواهم رفت”)

رشد حرکتی، دست و انگشتان کودک ۵ ساله

زمانی که کودک شما از سن پیش دبستانی به سن مدرسه نزدیک می‌شود، کمی کندتر رشد می‌کند و گونه‌های گرد و ران‌های تپل نوزادی او ممکن است کمی لاغر شوند و بیرون بزنند. در این سن، کودک شما حدود ۱.۸ یا ۲.۲ کیلوگرم در سال وزن اضافه می‌کند و حدود ۵ تا ۸ سانتی متر رشد می‌کند. به طور متوسط، وزن کودکان ۵ ساله تقریباً ۱۸ کیلوگرم و قد آن‌ها حدود ۱۰۱ سانتی متر است.

فرزند شما دیگر یک کودک خردسال یا پیش دبستانی سرگردان نیست. در پنج سالگی کودک، حرکات او هماهنگ تر می‌شوند و هماهنگی دست و چشم او بیش‌تر می‌شود. بنا به گفته متخصصان اطفال، حرکات کودک پنج ساله بسیار هماهنگ شده تر است و آماده فعالیت می‌باشد. رشد مهارت‌های حرکتی درشت به کودک اجازه می‌دهد تا توپ های کوچک‌تر را پرتاب کند و بگیرد، بدود، بپرد و بجهد و حتی حرکات پیچیده‌تری مانند ژیمناستیک و شنا کردن واقعی را انجام دهد. کودک پنج ساله همچنین می‌تواند روی یک پا لی لی کند.

در مورد مهارت‌های حرکتی ظریف، کودک شما باید بتواند کارهایی مانند غذا خوردن را به راحتی انجام دهد و حتی ممکن است بتواند از چاقوی ایمن برای کودک برای انجام کارهایی مانند مالیدن کره روی نان استفاده کند. مهارت‌های نوشتاری کودک شما نیز در حال بهبود هستند که او را برای کارهای هیجان انگیزی مانند نوشتن نام خود آماده می‌کنند. کودک پنج ساله همچنین تا حدی توانایی لباس پوشیدن به تنهایی، مانند بستن دکمه های بزرگ را دارد.

بنا به گفته متخصصات کاردرمانی، کودک پنج ساله باید تسلط بر روی توانایی دست خود را تثبیت کرده باشد و قادر به در دست گرفتن صحیح مداد باشد. اما همه کودکان با یکدیگر متفاوت هستند و نباید انتظار داشته باشید که فرزندتان در این سن، مداد را مانند دوران مدرسه در دست بگیرد. مهارت‌های حرکتی کودک پنج ساله شامل موارد زیر می‌باشد:

• کودک پنج ساله شما باید بتواند حدود ۱۰ ثانیه روی یک پا بایستد.
• او در حال تسلط پیدا کردن بر توانایی بالا رفتن، تاب خوردن و طناب بازی است.
• او باید بتواند به تنهایی به دستشویی برود.
• او می‌تواند بپرد و حتی ممکن است بتواند جهش کند.

رشد مهارت‌های عاطفی و اجتماعی کودک در ۵ سالگی

یکی از چیزهایی که ممکن است در پنج سالگی کودک متوجه آن شوید این است که صحبت کردن با کودک پنج ساله چقدر لذت بخش است. بله، او هنوز هم زیباترین چیزها را می‌گوید، اما همچنین افکار و نظرات جالب زیادی برای به اشتراک گذاشتن دارد. بنا به گفته متخصصان گفتار درمانی، کودک پنج ساله در گفتگوها بسیار توانا است و ممکن است برای به دست آوردن اطلاعات سؤال بپرسد.

علاوه بر آن، کودک ۵ ساله شما در رابطه با دوست پیدا کردن و تعامل با افراد خارج از خانواده نزدیک خود نیز در حال رشد و پیشرفت است. در این سن، کودکان آگاهانه تر دوستانی پیدا کرده و دوستان خود را به تنهایی انتخاب می‌کنند. کودکان پنج ساله همچنین می‌توانند در بازی‌هایی شرکت کنند که شامل دستورالعمل‌ها، انتظارات و همکاری است که یکی دیگر از پیش نیازهای مهم برای نوع فعالیت‌هایی است که پس از شروع مدرسه ابتدایی در آن شرکت خواهند کرد. یک کودک پنج ساله همچنین می‌تواند کارهای ساده‌ای مانند گذاشتن بشقاب و فنجان خود در سینک بعد از غذا را انجام دهد.

اما به همان اندازه که فرزند شما توانایی بیشتری برای عمل به قوانین و تبدیل شدن به یک عضو از گروه پیدا می‌کند، هنوز هم قادر است محدودیت‌ها را به‌ ویژه با والدین خود آزمایش کند. پسرفت در رفتار و حتی گاه به گاه عصبانیت و کلافگی کودکانه همچنان در این سن معمول است. مهم است که به خاطر داشته باشید که فرزند شما کوچک است و هنوز در حال یادگیری می‌باشد. برای والدین، دیدن کودکانی که از نظر آن‌ها «شبیه نوزادان» رفتار می‌کنند می‌تواند ناامیدکننده باشد؛ اما با پذیرش احساسات و حمایت از کودک، توانایی‌های عاطفی او رشد می‌کنند و کودک راه‌های بیش‌تری برای مقابله با موقعیت‌های سخت خواهد داشت.

سایر نقاط عطف رشد برای کودک پنج ساله شما

پنج سالگی کودک زمانی است که اکثر کودکان شروع به از دست دادن دندان‌های شیری خود می‌کنند. از ابتدای حدود سن ۵ یا ۶ سالگی زمانی است که مجموعه دندان‌های دائمی کودک شما (دندان‌های میانی پایین و میانی بالا) شروع به در آمدن می‌کنند. دندان‌های شیری کودک به مدت چند روز یا چند هفته قبل از این که بیفتند، لق می‌شوند و اغلب در زمانی که کودک شما غذا می‌خورد، می‌افتند. ممکن است کمی خونریزی در افتادن دندان شیری وجود داشته باشد؛ اما انتظار می‌رود که خونریزی بسیار کم باشد.

در پنج سالگی کودک، فرزند شما باید هم برای ادرار کردن و هم برای دفع مدفوع کاملاً آموزش دیده باشد. تعجب نکنید اگر فرزندتان همچنان به صورت تصادفی خودش را خیس کند و به همین دلیل است که معلم مهد کودک از شما می‌خواهد یک سری لباس اضافه به همراه کودک بفرستید. به صورت کلی کودک در این سن هنوز هم گاهی اوقات رختخواب خود را خیس می‌کند.

چگونه به یادگیری و رشد کودک خود کمک کنیم؟

به عنوان مادر و پدر، ممکن است از این واقعیت که کودک پنج ساله شما هنوز گاه به گاه عصبانی می‌شود، احساس ناامیدی کنید. متخصصان می‌گویند این رفتار طبیعی است؛ اما راهکارهایی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را به‌ عنوان والدین کودک انجام دهید تا به کودک خود کمک کنید از این احساسات دشوار عبور کند. کودکان ناراحت می‌شوند. زمانی که کودک عصبانی است، والدین باید سعی کنند به جای کم کردن ناراحتی کودک با گفتن جملاتی مانند “گریه نکن” و “خوب میشی” با او همدلی کنند؛ اما حتی با وجود این که غرایز مادرانه و پدرانه شما می‌گوید که باید رفتار کودک را بالافاصله متوقف کنید، اما این که به کودک خود این شانس را بدهید که احساسات و ناراحتی خود را با شما به اشتراک بگذارد، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

با مواجه شدن با رفتار کودک با احساس همدلی، به فرزندانمان این فرصت را می‌دهیم تا احساسات خود را بیان کند و به آن‌ها کمک می‌کنیم تا راه‌های جدیدی برای ابراز احساسات خود در طولانی مدت پیدا کنند.

چگونه کودک ۵ ساله خود را ایمن نگه داریم؟

کودک پنج ساله شما به زودی در مطب پزشک متخصص اطفال معاینه می‌شود. در این ویزیت، پزشک او مطمئن می‌شود که کودک تمامی واکسن‌های خود، به ویژه واکسن‌های مورد نیاز برای مدرسه را دریافت کرده است. واکسن‌هایی که معمولاً درپنج سالگی کودک ارائه می‌شوند، شامل دوزهای تقویتی واکسن DTaP (سه گانه دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، واکسن فلج اطفال، واکسن آبله مرغان و واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخجه) است. احتمالاً پزشک اطفال به واکسن آنفولانزا را نیز به کودک شما توصیه می‌کند.

علاوه بر این، متخصص اطفال کودک شما در مورد انواع انتخاب‌های سبک زندگی که کودک شما را در این دوران سالم نگه می‌دارد، صحبت خواهد کرد. کودکان پنج ساله به فعالیت بدنی منظم، حداقل یک ساعت حرکت در روز نیاز دارند.

چه زمانی نگران فرزند خود باشیم؟

هر کودکی در طی کردن مراحل رشدی و رسیدن به نقاط عطف رشد با کودکان دیگر متفاوت است و این به ویژه در سن ۵ سالگی کودک صادق است. برخی از کودکان پنج ساله می‌توانند در این سن کمی کتاب بخوانند، در حالی که برخی دیگر هنوز در حال یادگیری حروف هستند. برخی از کودکان در ژیمناستیک خوب هستند؛ در حالی که برخی دیگر هنوز در گرفتن توپ مهارت دارند. بازه گسترده‌ای از حالت‌های عادی و طبیعی برای کودک پنج ساله وجود دارد. بنابراین اگر کودک شما به مهارت‌های خاصی قبل از هم سن و سالان خود تسلط پیدا کرده یا هنوز به مهارت‌هایی که بعضی از دوستانش دارند تسلط پیدا نکرده است، زیاد نگران نباشید.

با این حال، نشانه‌هایی در این زمینه وجود دارند که نشان می‌دهند کودک پنج ساله شما ممکن است به کمی کمک اضافی یا بررسی توسط یک متخصص پزشکی نیاز داشته باشد.

اگر فرزند شما نمی‌تواند نام و نام خانوادگی خود را بگوید، با انواع اسباب بازی‌ها یا بازی‌های مختلف بازی نمی‌کند، به دیگران پاسخ نمی‌دهد، دارای احساسات شدید (اضطراب، خجالتی یا بیش از حد ترسو) می‌باشد، قادر به شستشوی خود نیست، نمی‌تواند نقاشی کند یا حتی زمانی که کودک شما مهارت‌هایی را که قبلاً داشته است را از دست می‌دهد، لازم است با پزشک اطفال یا پزشک عمومی در این رابطه مشورت کنید تا معاینه دقیق‌تری از رشد کودک شما داشته باشد.

شما می‌توانید نگرانی‌های خود را با متخصص اطفال در میان بگذارید. اگر او موافق باشد که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد، می‌تواند شما را به متخصصی ارجاع دهد که می‌تواند فرزند شما را معاینه کند و به او کمک کند تا کمک مورد نیاز خود را دریافت کند.

سخن آخر

در حالی که کودک پنج ساله خود را مشاهده می‌کنید و رشد و پیشرفت او را تحت نظر می‌گیرید، احتمالا ورود او به مدرسه ابتدایی را در سر دارید. این طبیعی است، زیرا شروع مهدکودک یک نقطه عطف رشد مهم برای شما و کودک شما به شمار می‌رود. خوشبختانه اگر چه سازگاری با مدرسه ممکن است دشوار باشد، اما اکثر کودکان در مهدکودک خوب عمل می‌کنند و والدین آن‌ها نیز یاد می‌گیرند که کودک خود را رها کنند. اما برخی از کودکان هستند که در زمان جدایی از مادر و پدر خود و رفتن به مهد کودک دچار مشکل می‌شوند.

اگر نگران توانایی فرزندتان در کنترل احساسات او هستید، یا اگر کودک پنج ساله شما در مهارت‌های اجتماعی یا مهارت‌های پیش از خواندن و شمارش از بازه عادی سن خود عقب‌ افتاده است، در تماس با پزشک اطفال تردید نکنید و سؤالات و نگرانی‌های خود را با او در میان بگذارید.