علل تکرر ادرار در حاملگی و شیوه‌های درمانی
ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آیا ادرار کردن زیاد نشانه بارداری است یا این که هنگام بارداری میل به دفعات مکرر تخلیه مثانه (ادرار کردن) از بین خواهد رفت. تکرر ادرار یک علامت رایج در اوایل بارداری است، اما می‌تواند بعداً در دوران بارداری، با رشد رحم و جنین، دو۲باره ظاهر شود و به مثانه بانوان باردار فشار وارد کند. گر چه این تکرر ادرار می‌تواند آزاردهنده باشد، اما در بیشتر موارد جای نگرانی نیست. در ادامه با پینو بیبی همراه باشید تا بدانید چه چیزی باعث تکرر ادرار در دوران بارداری می‌شود، نکاتی را برای کمک به مدیریت این مشکل رایج دوران بارداری یاد بگیرید و علائمی را که نشان می‌دهد ممکن است با بیماری دیگری مانند عفونت دستگاه ادراری مرتبط باشد، بشناسید تا بتوانید آن‌ها را از هم متمایز کنید.
تکرر ادرار در بارداری چیست؟
تکرر ادرار زمانی است که در دوران بارداری نیاز به ادرار کردن بیشتر از حد معمول وجود داشته باشد. آن چه باعث می‌شود که نیاز به ادرار کردن افزایش پیدا کند، اغلب مرتبط با افزایش مقدار خون در بدن است. برای پردازش و بررسی این جریان خون، کلیه‌ها نیاز به تولید مایعات اضافی دارند که در نهایت به مثانه تخلیه می‌شود. اگر چه ادرار کردن اغلب در دوران بارداری آزاردهنده است، اما یک علامت طبیعی و شایع بارداری نیز هست.
علت تکرر ادرار در بارداری چیست؟
نیاز به توالت رفتن و اجابت مزاج بیشتر در دوران بارداری طبیعی است و ناشی از موارد زیر است:
- تغییرات هورمونی در اوایل بارداری
- تغییرات فیزیکی در اواخر بارداری
- ضعف عضلات کف لگن
تغییرات هورمونی در اوایل بارداری
علت ادرار بیش از حد در اوایل بارداری را به گردن هورمون بارداری hCG باید انداخت زیرا این هورمون جریان خون را در ناحیه لگن بانوی باردار را افزایش می‌دهد. گر چه این جریان خون می‌تواند برای افزایش لذت جنسی در دوران بارداری مفید باشد اما ادامه روند آن چندان مطلوب نیست و ایجاد تکرر ادرار و بی‌اختیاری ادرار باعث ایجاد ناراحتی در بانوان می‌شود. هورمون hCG همچنین جریان خون را به کلیه‌های بانوان باردار افزایش می‌دهد که در دوران بارداری این کلیه‌ها کارآمدتر می‌شوند. همان طور که کلیه‌ها پر کار شده‌اند و سعی می‌کنند در کار خود بهتر شوند، بدن بانوان باردار نیز سریع‌تر از شر مواد زائد خلاص می‌شود (کلیه‌ها، اکنون برای دو نفر تصفیه مایعات را انجام خواهند داد و تولید ادرار خواهند کرد).
تغییرات فیزیکی بدن در اواخر بارداری
رحم بانوان باردار نیز در حال رشد است تا فضا بیشتری را برای جنین در حال رشد و نمو فراهم کند. بنابراین رحم نیز تا حدودی مسئولیت رفت و آمد به سرویس بهداشتی را بر عهده دارد، زیرا به مثانه بانوان حامله فشار می‌آورد و فضای کمتری برای ذخیره ادرار به آن می‌دهد. از طرفی در نزدیکی پایان سه ماهه سوم حاملگی، زمانی که جنین برای تولد آماده می‌شود، سرش به داخل لگن فرود می‌افتد و به طور مستقیم روی مثانه مادر فشار می‌آورد که به این معنی است که بانوان باردار بیش از هر زمان دیگری میل به تخلیه مثانه را خواهند داشت.
ضعف عضلات کف لگن
یکی دیگر از دلایل تکرر ادرار در دوران بارداری، ضعف عضلات کف لگن است. لگن یکی از بخش‌های مهم در دوران بارداری در بدن زنان است، علاوه بر نقش لگن در حفظ و نگهداری اندام‌های مثل روده‌ها، رحم و مثانه، به نوعی از جنین در حال رشد در رحم مادر نیز حفاظت می‌کند. از طرفی با تغییر مرکز ثقل بدن مادر در دوران بارداری هر چه عضلات لگن قوی‌تر باشند بانوی باردار هنگام حرکت باثبات‌تر و پایدارتر جا به جا خواهد شد. بانوانی که قبل از بارداری ورزش می‌کردند و عضلات قوی‌تری داشته‌اند، علاوه بر کاهش دردهای قاعدگی، در دوران بارداری نیز میزان بی‌اختیاری ادرار در آن‌ها کمتر بوده است. مطالعات نشان داده است که بعد از دوران بارداری و وضع حمل میزان افتادگی رحم (پرولاپس) در بانوان باردار و یا مادرانی که به طور مرتب ورزش می‌کردند نسبت به مادرانی که کمتر ورزش می‌کرده‌اند یا به طور نامرتب ورزش می‌کردند بسیار کمتر است.
سوالات رایج در مورد تکرر ادرار در دوران بارداری
دردوران بارداری شما زمان زیادی را در توالت می‌گذرانید، چاره‌ای نیست؛ وقتی احساس تخلیه مثانه به سراغ هر انسانی می‌آید به فکر تخلیه آن است و همین امر باعث رفت و امد مکرر شما به سرویس بهداشتی می‌شود. تکرر ادرار علامتی است که هیچ خانم بارداری از آن لذت نمی‌برد، مخصوصاً زمانی که خواب هستند به خاطر این احساس تخلیه مثانه باید از تختخواب بلند شد و یا زمانی که بیرون از خانه هستند و نمی‌توانند از توالت استفاده کنند. چند سوال متداول در مورد تکرر ادرار:
- تکرر ادرار در بارداری چیست؟ تعداد دفعات معینی برای رفتن به سرویس بهداشتی و تخلیه مثانه وجود ندارد، ملاک تشخیص تعداد دفعات بیشتری است که بانوی باردار مجبور است نسبت به قبل از سرویس بهداشتی استفاده کند.
- تکرر ادرار در بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟ زمان شروع آن برای هر بانوی بارداری متفاوت است، اما ممکن است در هفته‌های ششم تا هشتم حاملگی نیاز به ادرار کردن بیشتر شده باشد.
- آیا در تمام دوران آبستنی نیاز به ادرار کردن زیاد وجود دارد؟ ممکن است پس از ورود بانوان به سه ماهه دوم حاملگی برای مدتی این نیاز کاهش یابد، اما ممکن است بعد از مدتی دوباره میل شدید به ادرار کردن باز گردد، زیرا جنین در حال رشد در رحم بانوی باردار فشار بیشتری را بر مثانه او وارد می‌کند. در اواخر سه ماهه سوم آبستنی، زمانی که جنین به سمت پایین شکم حرکت می‌کند «افت»، فشار اضافی روی لگن و مثانه ممکن است بانوان آبستن را به دفعات بیشتر برای ادرار کردن وادار کند.
- چند بار باید ادرار کرد؟ این بستگی به فرد و نوع بارداری او دارد، می‌توان گفت: هر وقت مجبور شدید! بهتر است ادرار را نگه نداشت و حتماً آن را فوراً تخلیه کرد و در تخلیه کردن مثانه تعلل نکرد.
- آیا با کم کردن میزان نوشیدنی‌ها و مایعات می‌توان از میزان تکرر ادرار کاست؟ هرگز کاهش میزان مصرف مایعات باعث کاهش میزان رفت و آمد به سمت سرویس بهداشتی نمی‌شود. بدن مادر و جنین در طول بارداری به یک منبع و میزان ثابتی از مایعات نیاز دارند. به علاوه، کم آبی بدن می‌تواند منجر به بروز عفونت‌های دستگاه ادراری در بانوان باردار شود. همچنین کم آبی بدن باعث ایجاد مشکلات گوارشی نظیر یبوست می‌شود. یبوست خود نیز از مشکلات شایع دوران بارداری است. علاوه بر آن کم آبی باعث افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون می‌شود که این مشکل برای مادر و جنین او بسیار خطرناک است و مشکلات جدی را به دنبال دارد.
تکرر ادرار در چه زمانی از دوران بارداری بیشتر وجود دارد؟
تکرر ادرار در هر مرحله از بارداری رایج است.
- در مراحل اول آبستنی، تغییرات هورمونی تعداد دفعات استفاده از توالت را افزایش می‌دهد.
- در اواسط بارداری، رحم برای نگهداری جنین در حال رشد بزرگتر می‌شود. این بزرگ شدن رحم به مثانه و روده بانوان حامله فشار می‌آورد و بی‌اختیاری ادرار را بیشتر می‌کند.
- در چند هفته آخر بارداری، ممکن است برای تخلیه کامل مثانه بانوان باردار دچار مشکل شوند. در اواخر بارداری، ممکن است هنگام سرفه کردن، عطسه کردن و بلند کردن اشیا این بی‌اختیاری و تکرر ادرار بیشتر رخ دهد و آزار دهنده باشد. تکرر ادرار در ماه‌های آخر بارداری به این دلیل اتفاق می‌افتد که اعمال فشار بیشتری را بر روی عضلات کف لگن بانوان حامله وارد می‌کند. در بسیاری از افراد کف لگن در دوران بارداری ضعیف می‌شود.
نکاتی برای مدیریت ادرار کردن در دوران بارداری
هیچ بانو بارداری واقعاً نمی‌تواند مانع تکرر ادرار دوران بارداری شود و صد البته بهتر است که مانع این عمل نیز نشد، زیرا این تکرر ادرار نتیجه طبیعی، نوشیدن مایعات زیاد برای هیدراته ماندن و سالم ماندن در دوران بارداری است. در اینجا چند نکته وجود دارد که ممکن است به آسان‌تر کردن زندگی بانوان باردار و مدیریت این عارضه کمک کند:
- هنگام ادرار کردن به جلو خم شوید تا مثانه به طور کامل و به درستی تخلیه شود.
- برای جلوگیری از افزایش ادرار در شب، سعی کنید قبل از رفتن به رختخواب زیاد آب ننوشید.
- از مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی کافئین خودداری کنید، زیرا این مواد ممکن است شما را مجبور به دفع بیشتر ادرار کند. (مقاله پینو بیبی در رابطه با نوشیدنی‌ها و غذاهای ممنوعه دوران بارداری را بخوانید تا بیشتر در مورد آن‌ها اطلاعات کسب کنید).
- در حالی که نمی‌توان کار زیادی برای کاهش نیاز به دفع مکرر ادرار انجام داد، می‌توان عضلات کف لگن را تقویت کرد. تقویت این ماهیچه‌ها می‌تواند به بانوان آبستن کمک کند تا مدت زمان بیشتری ادرار خود را کنترل کنند و ادرار خود را نگه دارند. بهترین راه برای تقویت عضلات کف لگن، ورزش است. تقویت عضلات کف لگن، همچنین یک سیستم حمایتی محکم برای روده، رحم و مثانه بانوان باردار ایجاد می‌کند. انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن موثر است، این تمرینات می‌تواند به جلوگیری از نشتی ادرار هنگام سرفه، عطسه یا خنده قبل و بعد از زایمان کمک کند. اگر جزو آن دسته از بانوانی هستید که هنگام عطسه یا خنده، دچار نشتی ادرار می‌شوید پوشیدن آستر شورت یک روش راحت و آسان برای مدیریت این عارضه است. در حالت ایده‌آل، بهتر است که بانوان قبل از باردار شدن، ورزش‌های کف لگن را انجام دهند، اما هیچ وقت دیر نیست. حتی بعد از تولد نوزاد، بهتر است تمرینات کف لگن را ادامه دهید.
- اگر رنگ ادرار، زرد تیره یا نارنجی است، ممکن است نشانه کم آبی بدن باشد. در دورن بارداری بهتر است مایعات مصرفی خود را افزایش داد تا زمانی که ادرار به رنگ زرد کم رنگ طبیعی برگردد.
- اگر بانوی بارداری قصد دارد مدت زیادی را خارج از خانه باشد (برای خرید یا جلسه کاری) بهتر است از قبل از خروج از خانه حتماً یکبار دیگر به سرویس بهداشتی (توالت) برود. بهتر است در خارج از منزل نیز اگر احساس به تخلیه مثانه داشت حتماً خود را به نزدیک‌ترین سرویس بهداشتی برساند.
- استفاده از آستر شورت برای تعویض دیرتر لباس زیر در زمان تکرر ادرار یا نشتی ادرار نیز راهکار مناسبی است.
علل رایج تکرر ادرار در بانوان
فارغ از این که تکرر ادرار در دوران بارداری است یا خیر. تکرر ادرار نشانه چندین مشکل یا عارضه است که نیاز به بررسی دارد.
- دیابت
- عفونت دستگاه ادراری
- سنگ کلیه و مجرای ادراری و مثانه
- کم آبی
- عفونت‌های مقاربتی
- واژینیت
- بارداری
آیا تکرر ادرار دوران بارداری می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل باشد؟
تکرر ادرار معمولاً یک علامت طبیعی و رایج دوران حاملگی است. با این حال، گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی و یا یک بیماری باشد که ممکن است نیاز به درمان توسط پزشک متخصص داشته باشد. برخی از شرایطی که باعث تکرر ادرار می‌شوند، عبارت هستند از:
- عفونت دستگاه ادراری (UTI): بسیاری از زنان سردرگم و گیج می‌شوند که تکرر ادرار بخشی از علائم بارداری است و یا نشانه عفونت ادراری است. اگر تکرر ادرار به خاطر عفونت ادراری باشد، ممکن است هنگام ادرار کردن، بانوی باردار احساس درد و سوزش داشته باشد. هم چنین تب و رنگ ادرار کدر شده یا مشاهده خون در ادرار نیز از علائم دیگر عفونت دستگاه ادراری در بارداری است. هم چنین بانو ممکن است میل شدیدی برای ادرار کردن داشته باشد، اما تنها چند قطره ادرار از مثانه خارج شود. زنان باردار از هفته ۶ تا هفته ۲۴ آبستنی با افزایش خطر عفونت ادراری روبرو هستند، زیرا رحم در حال رشد بانوان حامله می‌تواند بر دستگاه ادراری آن‌ها فشار وارد کند و احتمال عفونت‌های باکتریایی را افزایش دهد. اگر بانویی مشکوک به عفونت ادراری است، باید با پزشک خود مشورت کند، زیرا این عفونت نیاز به درمان دارد و درمان اغلب مصرف آنتی بیوتیک‌ها است.
- دیابت بارداری: تکرر ادرار گاهی اوقات می‌تواند نشانه دیابت بارداری باشد، به طور کلی دیابت بارداری نوعی دیابت موقت است که درصد کمی از مادران آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پزشکان یا ماماها معمولاً بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری آزمایش دیابت بارداری را تجویز می‌کنند. اگر دیابت بارداری درمان شود، سلامت جنین تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و دیابت معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود. اگر بانوی بارداری متوجه علائمی مانند تکرر ادرار همراه با تشنگی مداوم، حالت تهوع یا خستگی شدید شد باید با پزشک خود در رابطه با این مشکل مشورت کند.
- گاهی بانوان باردار به اشتباه فکر می‌کنند که نشت ادرار دارند در حالی که نشتی ممکن است ناشی از پاره شدن کیسه آمنیوتیک باشد. بهتر است مراقب نشت آب از کیسه آمتیوتیک اطراف جنین نیز باشند و با پزشک و مامای خود حتماً مشورت کنند تا ترشحات واژن و بی‌اختیاری ادرار را با پارگی کیسه آب اشتباه نگیرد. نشت و پارگی کیسه آب به صورت ترشحاتی کم، بی‌رنگ و شفاف و تقریباً بی‌بو و گاهی با بوی تقریباً شیرین است.
آیا تکرر ادرار بعد از تولد کودک ادامه خواهد داشت؟
تکرر ادرار در اوایل بارداری شایع است و معمولا جای نگرانی نیست. اگر چه ممکن است بانوان باردار احساس کنند که مدام وقت آن‌ها در سرویس بهداشتی برای تخلیه مثانه صرف می‌شود، باید به خاطر داشته باشند که ممکن است برای مدت کوتاهی تکرر ادرار وجود داشته باشد و هنگامی که کودک به دنیا می‌آید، میل به دفع بیشتر ادرار کردن باید از بین برود و از اینجا به بعد مادر فقط باید نگران ادرار نوزاد خود باشد. اما در برخی بانوان این نگرانی دو تا هست نگران ادرار نوزاد و تکرر ادرار خودشان! در برخی از بانوان ممکن است پس از تولد نوزاد این تکرر ادرار همچنان ادامه داشته باشد و بیشتر از حد معمول ادرار کنند. جهت بهبود این وضعیت تقویت و بهبود عضلات کف لگن بعد از تولد به زمان نیاز دارد. برخی از افراد در ۳ تا ۶ ماه اول پس از تولد شاهد بهبودی خواهند بود. برخی مادران نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی خواهند داشت.