طراحی شیشه شیر با الهام از ساختار پستان مادر
نحوه تغذیه مادران به نوزادان خود ممکن است یک انتخاب شخصی باشد، اما به شدت تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله میزان مرخصی زایمان با حقوق مادران شاغل و محل کار و نوع کار آنها، فرهنگ آن جامعه، میزان سلامت جسمی و روحی مادر است. به هر جهت تعدادی از مادران به نوزاد خود شیر میدهند و یا شیر خود را از طریق شیشه شیر به نوزاد میدهند. برخی از نوزادان به خاطر مشکلات سلامتی به اجبار باید از شیشه شیر تغذیه کنند و تعدادی نیز به علت نداشتن مادر اقدام به تغذیه با شیشه شیر میکنند. به هر جهت علت هر چه میخواهد باشد آن چه اهمیت دارد این است که یک شیشه شیر خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد. مسلماً جواب بدیهی این است مانند سینه مادر باشد، اما چگونه؟ با پینو بیبی همراه باشید تا بیشتر در مورد ساختار متناسب و ارگونومیک شیشه شیر بیشتر بدانید.
آناتومی پستان به زبان ساده
برای آشنایی با ساختار یک شیشه شیر مناسب لازم است تا ابتدا با ساختار پستان اشنا شویم چرا که بهترین شیشه شیر، محصولی است که نزدیکترین قرابت و شباهت را با آناتومی پستان مادر داشته باشد. بخشهای مختلف پستان شامل:
- لوب و لوبول: هر سینه دارای ۱۵ تا ۲۰ بخش است که لوب نامیده میشود. آنها مانند گلبرگهای گل مروارید چیده شدهاند. هر لوب دارای ساختارهای کوچکتری به نام لوبول است. لوبولها به دهها حباب ریز ختم میشوند که میتوانند شیر تولید کنند.
- مجاری شیر (پستانی): لوبها، لوبولها و حبابها همگی توسط لولههای نازکی به نام مجرا به هم متصل شدهاند. این لولهها یا مجاری کوچک، شیر را از بافت غده (لوبولها) به نوک پستانها منتقل میکنند.
- آرئول (هاله پستان): این مجراها در نهایت در نوک پستان به هم میرسند و این ناحیه تیره پوست به نام آرئول منتهی میشوند.
- نیپل (نوک پستان): مرکز ناحیه تیره یعنی آرئول را نیپل میگویند. هر نوک پستان حدود ۹ مجرای شیر دارد. نیپل از ماهیچه صاف و اعصابی تشکیل شده است که به سرما و تحریک پاسخ میدهند.
- غدد مونتگوموری (آرئولا): چربی فضاهای بین لوبولها و مجاری را پر میکند. این غدد با ترشح چربی به عنوان روان کننده عمل میکنند.
هیچ ماهیچهای در سینه وجود ندارد، اما عضلات زیری در هر پستان قرار دارند و دندهها را میپوشانند. هر سینه هم چنین حاوی رگهای خونی و عروقی است که لنف را حمل میکنند. رگهای لنفاوی به اندامهای کوچک لوبیایی شکل به نام غدد لنفاوی منتهی میشوند. این غدد لنفاوی به صورت دستههایی در زیر بازو، بالای استخوان ترقوه و در قفسه سینه یافت میشوند. آنها هم چنین در بسیاری از قسمتهای دیگر بدن نیز وجود دارند.
مکانیسم طبیعی مکیدن شیرخوار
رفلکس مکیدن و شیردهی
رفلکس مکیدن در واقع در دو مرحله اتفاق میافتد:
مرحله اول: هنگامی که یک نوک پستان (چه از سینه یا شیشه شیر) در دهان کودک قرار میگیرد، آنها به طور خودکار شروع به مکیدن میکنند. با شیردهی، نوزاد لبهای خود را روی هاله (آرئول) میگذارد و نوک سینه (نیپل) را بین زبان و سقف دهان (کام بالا و پایین) فشار میدهد به این عمل «بیان» میگویند. آنها هنگام شیر خوردن از طریق بطری شیر نیز از حرکت مشابهی استفاده میکنند.
مرحله دوم: زمانی اتفاق میافتد که کودک برای مکیدن زبان خود را از ناحیه آرئول به سمت نوک پستان حرکت میدهد و اساساً مرحله خروج شیر از سینه است که به این عمل «شیردوشی» نیز میگویند. ساکشن به نگه داشتن سینه در دهان کودک در طول فرآیند از طریق فشار منفی به جریان شیر کمک میکند. تمام این فرآیند با مکشی که سینه را به دهان کودک محکم میکند، کمک میکند.
توضیح مراحل عکس فوق:
الف) کلمپ فک بالا و فک پایین کمپلکس نوک پستان – آرئولا
ب) زبان به بیرون کشیده میشود و نوک پستان را به داخل حفره دهان میکشد.
ج) زبان نوک پستان را به سمت کام سخت فشار میدهد.
د) نوزاد کام فوقانی و فک پایین، نوک سینه را فشرده میکند تا منقبض شود شیر را خارج کند.
ریشهزایی در مقابل رفلکس مکیدن
رفلکس دیگری نیز به نام ریشهزایی وجود دارد که همراه با مکیدن است. نوزادان قبل از این که برای مکیدن به پستان بچسبند، به طور غریزی به دنبال پستان میگردند که این حس یا رفلکس را ریشه دوانده یا جستجوگر میکند. در حالی که این دو رفلکس (مکیدن و ریشهزایی) به هم مرتبط هستند، اما اهداف متفاوتی دارند. ریشهزایی به نوزاد کمک میکند تا سینه و نوک سینه را پیدا کند. مکیدن به کودک کمک میکند تا شیر مادر را برای تغذیه استخراج کند.
فرآیند طراحی شیشه شیر با الگوبرداری از ساختار و شکل پستان
متخصصان زیادی در طول تاریخ سعی کردند تا ابزارهای گوناگونی برای شیردهی به نوزادان طراحی کنند و کم کم رویکرد آنها به این سمت و سو رفت تا هر چه بیشتر در طراحیهای خود به ساختار پستان مادر توجه کنند تا بتوانند محصولی مطابق با نیاز و استاندارد بالا برای تغذیه نوزادان طراحی نمایند.
امروزه ابزارهای دقیق آزمایشگاهی به کمک طراحان و متخصان این حوزه آماده است تا بتوانند محصولی با استاندارد بالا طراحی کند. برای مثال آخرین محصولات شیشه شیر با استفاده از یک برنامه کامپیوتری طراحی شد که یک سیستم تغذیه بیومیمتیک بود که تجربه شیردهی را تقلید میکند. امروزه برخی از طراحان و متخصصان تغذیه به دنبال طراحی شیشه شیرهای هستند که صرفاً یک رویکرد مکانیکی برای انتقال شیر یا مایع نباشد، بلکه یک تعامل انسانی در تغذیه کودک را به دنبال داشته باشد.
خصوصیاتی که باید در طراحی جدید یک شیشه شیر در نظر داشت عبارت هستند از:
- بافت و احساس یک نوک پستان واقعی
نوک پستانک سر شیشه در بیشتر بطریهای شیشه شیر موجود در بازار اکثراً سفت و غیرقابل انعطاف هستند. امروزه متخصصان تغذیه کودک به دنبال طراحی نوک پستانکهای سر شیشههایی هستند که هم از نظر نرمی و هم از نظر بافت شبیه گوشت بدن انسان است. نوک پستانکها در برخی از بطری شیرها احساس بافت غدد آرئول تحریک شده را تکرار میکنند و دارای الیاف داخلی برای تقلید از مجاری شیر هستند که برای نوزاد طبیعیتر جلوه میکند.
- خاصیت ارتجاعی یک نوک پستان واقعی
هنگامی که نوزاد شروع به مکیدن نوک پستان میکند علاوه بر تغذیه از مزیت دیگری نیز سود میبرد و آن تقویت ماهیچهها و آروارههای دهان است. بنابراین هنگام طراحی سر شیشه شیر باید این نکته را نیز مد نظر داشت. نوک پستانک سر شیشه در حین تغذیه کشیده میشوند که رشد اجزاء دهان را افزایش میدهند که البته در حال حاضر شیشه شیرهای کمی این مزیت را در ساختار خود ارائه میدهند. خاصیت ارتجاعی برای نوک پستانک سر شیشه مهم است زیرا به نوزادان اجازه میدهد تا از شیردهی طبیعی که با آن متولد میشوند برای درگیر شدن و تقویت عضلات فک خود استفاده کنند.
- شکل و رنگ یک نوک پستان واقعی
امروزه اکثر پستانک سر شیشه و بطری شیرهای طراحی شده شفاف هستند و کمتر شیشه شیری با رنگ متفاوت میتوان پیدا کرد، شاید طراح و اندازه متفاوت باشند اما همگی شفاف هستند. در طراحی جدید، پستانک سر شیشه به شکل پستان و رنگ طبیعی بدن در حال حاضر در محصول ۲ شرکت این معیار رعایت شده است. این معیار هم برای به حداقل رساندن تفاوت بین پستان و شیشه شیر و هم به نوزاد احساس نزدیکی بیشتر میدهد و پیوند شخصی مادر و نوزاد را تداعی میکند.
- قرارگیری نوک پستانک مانند یک پستان واقعی
در گذشته نوک پستانک سر شیشهها در مرکز قرار داشت. در طراحی جدید قرار گیری نوک پستانک به جای مرکز تا حدودی گریز از مرکز طراحی میشود درست مانند ساختار پستان، پستان در حال عادی به علت جاذبه زمین به سمت پایین کشیده میشود و نیپل به ظاهر در وسط نیست و بیشتر به سمت پایین پستان است و اگر پستان را از رو به رو یک دایره در نظر بگیرید، نیپل متمایل به کنارها است و خارج از مرکز دایره، در طراحی جدید به این نکته توجه شده است تا هنگام شیر خوردن نوزاد این احساس را تداعی کند و از طرفی فاصله مناسب بین فضای خروجی شیر و سوراخ تهویه هوا موجود در سر شیشه وجود داشته باشد.
- کاهش ورودی هوا
امروزه اکثر شیشه شیرهای مدرن دارای نوک پستانک «ضد قولنج یا آنتی کولیک» هستند. این نوع سر شیشهها فشار هوا را تنظیم میکند و بلع هوا (آئروفاژی) را کاهش میدهد تا گاز، ناراحتی معده و گیجی را به حداقل برساند. دریچههای آنتی کولیک در پایین نوک پستانک تعبیه میشوند و طوری باید طراحی شوند که هنگام مصرف شیر، هوای ورودی به بطری را به حداقل برسانند.
- سرعت جریان شیر یک نوک پستان واقعی
در گذشته سر پستانک بطریهای شیر فقط یک مجرای خروجی شیر را داشت. لذا تغذیه برای کودکان مختلف را با اشکال مواجه میکرد. همان طور که گفتیم در حدود ۹ مجرای شیری در نوک پستان به هم میرسند و نپیل را تشکیل میدهند یعنی هنگام مکیدن نوک پستان توسط نوزاد، شیر از چندین مجرا به دهان نوزاد وارد میشود. وجود یک مجرا برای خروج شیر در نوک پستانک بطری شیر باعث میشود که همان مجرا برای ورود و خروج شیر برای یک کودک زیاد و برای کودک دیگر کم باشد. در طراحیهای جدید سعی شده است که نوک پستانک دارای سوراخهای متعددی باشد تا نحوه ترشح شیر را از نوک سینه مادر تداعی کنند. اما برخی طراحان حتی را پا را فراتر گذاشتهاند و با قرار دادند چندین مجرا در قسمت داخلی پستانک به نوعی حتی کنترل سرعت جریان فیزیولوژیکی شیر را نیز به این فناوری اضافه کردهاند که مانند کنترل طبیعی خروج شیر از پستان است و به نوعی باعث تقویت و رشد سیستم دهانی کودک نیز میشود زیرا نوزادان همان تلاش برای استخراج شیر از پستان مادر را برای خروج شیر از شیشه شیر جدید میکنند و البته این فناوری فعلاً در محصول شرکتهای کمی قابل مشاهده است.
- اندازه نوک پستانک
در مورد نوک پستانک بستگی به این دارد که نوزاد فقط با شیشه شیر تغذیه میکند و یا از پستان مادر هم تغذیه میکند. اگر فقط با شیشه شیر تغذیه میکند چون فضایی آورهای او کمتر تقویت شده است برای چفت شدن و تغذیه مطلوبتر، بهتر است که نیپل پستانک باریک باشد ولی اگر کودک همزمان از سینه و شیشه شیر استفاده میکند و یا قبلاً فقط از سینه تغذیه میکرده، بهتر است که نیپل سر شیشه کمی پهنتر باشد زیرا این کودکان بهتر میتوانند عمل چفت شدن دهان یا پستانک سر شیشه را انجام دهند.
- اندازه و پهنای سر شیشه مانند پستان واقعی
در طراحیهای قدیمی سر شیشهها به این نکته توجه نمیشود و گاه سر شیشه انقدر کوچک بود که تمام فضا دهان نوزاد پر نمیشد و هوایی زیادی موارد معده نوزاد میشد و از طرفی شیر از دهان نوزاد به بیرون میریخت.
چالشهای انتخاب شیشه شیر مناسب
اگر چه ممکن است شیردهی یک انتخاب عالی باشد، اما ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که مادر بخواهد (یا نیاز داشته باشد) کودکش را با شیشه شیر تغذیه کند. شاید بازگشت به کار در آینده نزدیک باشد، یک رویداد بزرگ در پیش باشد، یا همسرش میخواهد به او کمک کند و مقداری از بار تغذیه نوزاد را بر دوش بکشد برای مثال ساعت ۴ صبح که کودک گرسنه میشود او به نوزاد با شیشه شیر بدهد و مادر استراحت کند. به هر دلیلی، هنگامی که تغذیه با شیر مادر ثابت شد که اغلب ۶ هفته طول میکشد، میتوان شیشه شیر را در کنار شیردهی ارائه داد، با توجه به این که شیر انحصاری مادر برای حدود ۶ ماه اول توصیه میشود. این جاست که چالش بزرگتر شروع میشود چه شیشه شیری را باید انتخاب کرد که خصوصویات مناسب برای کودک را داشته باشد. برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به شباهتهای ساختاری بین پستان و شیشه شیر بپردازیم.
سپس یک مطالعه علمی برای تجزیه و تحلیل بیش از ۱۰۰۰ نوک سینه زنان باردار و پس از زایمان با پیشینههای مختلف انجام دادیم. این مطالعه از اسکنهای سه بعدی برای جمعآوری نقاط داده از جمله اندازه (قطر و ارتفاع)، شکل (پیازی، مخروطی، مخروطی یا معکوس) و رنگ به منظور تشخیص الگوها و تعیین رایجترین شکلها، اندازهها و رنگهای نوک پستان استفاده کرده است.
معیارهای انتخاب شیشه شیر برای نوزاد
- شکل سر پستانک – بیشتر بطریها دارای سر پستانکهایی هستند که نرم و خمیده هستند تا شکل طبیعی سینه مادر را تقلید کنند، اما این امر مخصوصاً برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند و راحتتر مکیدن سر پستانک شیشهای با شکل آشنا را دارند، مهم است. پستانکهای ساخته شده از سیلیکون انعطافپذیر که برای شبیهسازی سینه و نوک پستان در طول شیردهی به راحتی خم و راست میشوند، میتوانند تغذیه با شیشه شیر را آسانتر کنند.
- جریان نوک پستان – اگر کودک شما به رها کردن خیلی سریع پستان عادت کرده باشد، به دنبال سر پستانکهایی باشید که آهستهترین جریان را دارند که تغذیه کودک شما را تحت تأثیر قرار ندهد. بیشتر بطریهای مناسب برای نوزادان با کمترین جریان شیر از نوک پستانک در دسترس فروخته میشوند، اما ممکن است پستانکهای دیگری نیز وجود داشته باشند که برای نوزادتان مناسبتر باشند. طیف وسیعی از اندازههای سر پستانک به این معنی است که شیشه شیر شما میتواند با رشد کودک شما و تغییر ترجیحات او تغییر کند و اگر نوزاد نارس یا خیلی کوچکی دارید، به دنبال یک پستانک Preemie با جریان بسیار آهسته در یک بطری کوچک بگردید.
- طراحی بطری – همه بطریها به یک اندازه ساخته نمیشوند و برخی از آنها در کمک به شما برای تغذیه طبیعیتر هستند. بطریهای که دارای سر شیشه با شیب ملایم برای تغذیه هستند، اطمینان میدهند که کودک شما تحت تأثیر جریان سریع و یا کُند شیر قرار نمیگیرد. هم چنین پهن بودن گردنها و پایه شیشه شیر (بدنه) امکان تمیز کردن و استریل کردن آسان را فراهم میکند.
- جنس – برخی بطریهای کودک از برندهای معتبر از پلاستیک بدون BPA ساخته شدهاند که سبک است، تمیز کردن آن آسان و انعطافپذیر است. با این حال، آنها میتوانند تغییر رنگ دهند، به راحتی خراشیده میشوند و در نهایت به زباله تبدیل شوند. جایگزینهای غیر پلاستیکی شامل بطریهای شیشهای هستند که سنگینتر از نسخههای پلاستیکی هستند، اما گزینهای پایدارتر هستند. به ویژه به این دلیل که اگر به درستی از آنها مراقبت شود، میتوانند سالها دوام بیاورند. شیشه به راحتی تغییر رنگ نمیدهد و یا خراش بر نمیدارد. جایگزین دیگر سیلیکون مواد غذایی است که بطری اسفنجی و انعطافپذیری را میسازد که سبکتر از شیشه، نشکن و بدون سم بیسفنول است. با این حال، بطری سیلیکونی بیشتر از نسخههای شیشهای یا پلاستیکی نیاز به تعویض دارد.
- ویژگیهای ضد قولنج – نوزادان زیر ۶ ماه ممکن است کولیک را تجربه کنند، به خصوص اگر با شیشه شیر تغذیه شوند، بنابراین تقریباً هر شیشه شیر مناسب برای نوزادان تازه متولد شده دارای یک ویژگی طراحی است که به این امر کمک میکند. این ویژگیهای ضد قولنج، میتواند طراحی سر پستانک با دریچهها، دریچههایی در پایه بطری یا نی وزنی باشد. هدف از این ویژگیهای ضد قولنج جلوگیری از ورود هوای اضافی به سیستم گوارشی کودک است، جایی که میتواند باعث باد، رفلاکس و قولنج شود. حتی اگر کودک شیرخوار شما قولنج را تجربه نکرده باشد، باز هم ارزش آن را دارد که شیشه شیری با ویژگیهای ضد قولنج را انتخاب کنید و احتمال بروز کولیک را به حداقل برسانید.
درباره شیشه شیر پینو بیبی
شیشه شیر تغذیه پینو بیبی برای نوزادان و کودکان نوپا طراحی شده است تا به راحتی شیر بنوشند. این بطری با سیلیکون – پلیپروپیلن ساخته شده و دارای طراحی ضد خش است که آن را برای کودک گران بهای شما ایمن میکند. این میتواند یک راه فوق العاده برای هیدراته نگه داشتن کودک شما در حالی که شیر مادر نمیخورد، به خصوص در ماههای گرم باشد. بطری شیر پینو بیبی زیبا و کاربردی، بطری نوک پستانک از سیلیکون نرم ساخته شده است که دارای یک قوس ضد لغزش است که در دست گرفتن آن را برای کودک شما راحت میکند. هم چنین فاقد BPA است و هیچ گونه سموم مضری ندارد. به علاوه تمیز کردن آن نیز آسان است.
امکانات شیشه شیر پینو بیبی
- تمیز کردن آسان – بطری به دلیل شکل و اندازه آن بسیار آسان تمیز میشود.
- مقاومت در برابر خراش – بطری ضد خش است، بنابراین کودک شما میتواند به راحتی مایعات مختلف را بنوشد و حتی با آن بازی کند.
- نوک پستانک بطری تغذیه مقاوم در برابر دما و قابل استفاده در ماکروویو است.
- مواد بدون بیسفنولBPA – شیشه و سر شیشه بدون BPA و از سیلیکون نرم ساخته شده است و هیچ نگرانی در مورد تغذیه کودک به همراه ندارد.
- آنتی کولیک و ضد خفگی – سر شیشههای پینو بیبی به علت داشتن منفذ خروج هوا و سریهای با تعداد سوراخ متفاوت با توجه به نیاز کودک طراحی شده است که نگرانی از خفگی و ورود بیش از حد هوا به معده کودک را به حداقل میرساند.
- دارای درپوش ضد چکه برای جلوگیری از نشتی شیر در کیف و ….
انتخاب سر شیشه
مجرای خروج شیشه شیر بسیار مهم است و باید طراحی علمی و متناسبی داشته باشد. جریان کند سر شیشه پینو بیبی ۳ سوراخه، جریان متوسط شیر ۶ سوراخه و جریان سریع شیر ۹ سوراخه است. هم چنین ۲ حجم بطری شیر پینو موجود است که برای نوزادان صفر تا ۶ ماهه بطری شیر ۱۵۰ میلیلیتری و برای نوزادان ۶ ماهه تا ۱۸ ماهه بطری شیر ۲۶۰ میلیلیتری موجود است. همان طور که کودک رشد میکند، اندازه دیافراگم و سرعت جریان مختلف را انتخاب کنید تا نیازهای کودک در سنین مختلف را برآورده کنید.
سر شیشه | کوچک (اسمال) S (۳ سوراخه) | متوسط (مدیوم) M (۶ سوراخه) | بزرگ (لارج) L (۹ سوراخه) |
صفر – ۶ ماهه (۱۵۰ میلیلیتر) | + | + | – |
۶ تا ۱۸ ماهه (۲۶۰ میلیلیتر) | + | + | + |
سر شیشه یک کالای مصرفی است و توصیه میشود هر ۲ ماه یک بار آن را تعویض کنید.
بطری شیشه شیر با قابلیت تنفسی
سر شیشه پینو بیبی، طرح ضد قولنج (آنتی کولیک) دارد که دارای سوراخ برگشت هوا به پستانک سر شیشه میباشد و از نفخ شکم نوزاد جلوگیری میکند و به طور موثری نفخ و برگشت شیر توسط نوزاد را کاهش میدهد.
مقاوم در برابر درجه حرارت بالا
به علت این که شیشه شیر و سر شیشه پینو بیبی از مواد مقاوم به حرارت ساخته شده است میتوان آن را با بخار آب و یا اشعه ماوراء بنفش استریل کرد و با جوشاندن مکرر تغییر شکل نمیدهد.
پوشش مقاوم در برابر خراش
چون بدنه شیشه از جنس سیلیکون – پلیپروپیلن است مقاوم به خراش ساخته شده است بنابراین کاملاً ضد خش است.
نوک پستان نرم بدون BPA و سیلیکونی
طراحی شیشه شیر پینو بیبی به گونهای است که پریستالیس (عضلات) زبان کوچک در هنگام مکیدن کودک شبیه شیردهی با پستان مادر است و موجب انعطافپذیری سرشیشهها میشود که باعث جایگیری مناسب سری در دهان کودک و کاهش خستگی فک نوزادن میشود.
سر شیشه پینو بیبی به دلیل نرم بودن و فاقد بیسفنول بودن برای تغذیه راحت کودک، به لثههای کودک آسیب نمیرساند. میتوان سر شیشه را به علت انعطاف پذیری با زاویه ۴۵ درجه در دهان کودک نگه داشت درست مانند پستان مادر در هنگامی که در دهان نوزاد است.
سخن آخر
تغذیه نوزاد در سالهای اولیه تولد از اهمیت زیاد برخوردار است و بن مایه بدنی کودک در همان سالهای نخست تولد شکل میگیرد. تهیه یک شیشه شیر مناسب و متناسب با ارگونومی دهان کودک در سلامت دهان و فک کودک بسیار مهم است. از طرفی کودکی که خوب تغذیه میشود در برابر انواع عوامل بیماریزا مقاوم خواهد بود، رشد خوبی خواهد داشت و در زمان مناسب به نقاط عطف رشد خود دست پیدا خواهد کرد. شیشه شیرهای پینو بیبی نزدیک به ساختار پستان مادر طراحی شده است و امکان تغذیه مطلوب را برای دلبند شما فراهم میکند. این شیشه شیر فاقد مواد مضری همچون بیسفنول و هرگونه مواد سمی و مضر است. این شیشه شیر کاملاً آنتی کولیک است و دارای مجاری خروج شیر متناسب با سن نوزاد میباشد. پینو تمام تلاش خود را برای طراحی و ساخت یک شیشه شیر مرغوب و باکیفیت به کار گرفته است چون کودک شما لایق بهرتینهاست.