سوء هاضمه که به آن سوزش سر دل در بارداری یا رفلاکس اسید نیز گفته می‌شود، در حاملگی بسیار شایع است. سوزش معده در بارداری می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی و فشار آوردن جنین در حال رشد به شکم شما باشد. شما می‌توانید با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود به کاهش سوء هاضمه و سوزش معده در حاملگی کمک کنید و داروهایی برای رفع آن وجود دارند که مصرف آن‌ها در بارداری بی خطر است.
سوء هاضمه و سوزش سر دل در بارداری چیست؟
سوء هاضمه و سوزش سر دل از علائم بسیار شایع در بارداری به شمار می‌روند. در صورتی که باردار هستید، ۸ از ۱۰ احتمال دارد که این علائم را در مقطعی از بارداری خود تجربه کنید. سوء هاضمه که سوزش سر دل در بارداری نیز نامیده می‌شود، نوعی احساس درد و ناراحتی در معده شماست. این حالت بیشتر بعد از خوردن یا نوشیدن چیزی رخ می‌دهد. سوء هاضمه در بارداری که به عنوان ریفلاکس نیز شناخته می شود، درد سوزشی در معده یا قفسه سینه است که به سمت گلو می‌رود. این ناراحتی به دلیل بالا آمدن اسید معده از مری شما (لوله‌ای که دهان شما را به معده شما متصل می‌کند) ایجاد می‌شود. اسید معده پوشش مری شما را تحریک می کند.
گاهی ممکن است غذا از معده به داخل دهان شما برگردد. همچنین ممکن است طعم تلخی در دهان خود احساس کنید.
علائم سوء هاضمه و سوزش سر دل در بارداری
علائم سوء هاضمه و سوزش سر دل در بارداری شامل موارد زیر می‌باشند:
- احساس سوزش یا درد در قفسه سینه
- احساس پری، سنگینی یا نفخ
- آروغ زدن یا ترش کردن
- احساس حالت تهوع یا دل به هم خوردگی
- بالا آوردن غذا
علائم معمولاً بلافاصله پس از خوردن یا آشامیدن ظاهر می‌شوند، اما گاهی اوقات ممکن است بین غذا خوردن و سوزش سر دل در بارداری تاخیر ایجاد شود. شما می توانید علائم سوء هاضمه را در هر مقطعی از بارداری خود مشاهده کنید، اما این علائم از هفته ۲۷ به بعد شایع‌تر هستند.
چرا ممکن است در بارداری دچار سوزش سر دل شوم؟
سوزش سر دل ممکن است به دلیل بروز تغییرات در سطح هورمون‌های شما ایجاد شود. یکی از هورمون‌های بارداری به نام پروژسترون می‌تواند ماهیچه‌ای را که معمولاً مری شما را در جایی که به معده شما می‌رسد بسته نگه می‌دارد، شل کند. این به غذا و اسید معده اجازه می‌دهد تا به مری شما برگردند. با پیشرفت بارداری، سوزش سر دل نیز بیشتر می‌شود. این حالت می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که رحم در هنگام رشد کودک به شکم شما فشار داده شود. این حالت همچنین محتویات معده شما را به سمت مری بالا می‌برد.
اگر قبلاً بچه دار شده باشید یا اگر زمانی که باردار نیستید دچار سوء هاضمه شده باشید، در دوران بارداری بیشتر احتمال دارد که دچار سوزش سر دل شوید.
دلایل سوزش سر دل در بارداری
علائم سوزش سر دل در بارداری زمانی بروز می‌کنند که اسید موجود در معده، مخاط معده یا روده شما را تحریک کند. این موضوع باعث درد و احساس سوزش می‌شود. زمانی که باردار هستید، به دلایل زیر احتمال ابتلا به سوء هاضمه بیشتر است:
- تغییرات هورمونی
- جنین در حال رشد به شکم شما فشار می‌آورد.
- ماهیچه‌های بین معده و روده شما شل می‌شوند و به اسید معده اجازه می‌دهند تا بالا برود.
در صورتی که علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشید، احتمال ابتلای شما به سوزش سر دل در بارداری بیشتر است:
- قبل از بارداری سوء هاضمه داشته باشید.
- قبلا باردار بوده باشید.
- شما در مراحل پایانی بارداری هستید.
چه غذاهایی باعث سوزش سر دل در بارداری می‌شوند؟
سوزش سر دل در بارداری می‌تواند با خوردن و آشامیدن شما تحریک شود:
- یک وعده غذایی بزرگ
- غذاهای پر چرب
- غذاهای ادویه دار
- شکلات
- آب میوه‌های مرکبات
- نوشیدنی های حاوی کافئین، از جمله قهوه، چای و کولا
موارد دیگری که ممکن است باعث سوزش سر دل شوند، شامل موارد زیر هستند:
- انجام ورزش بلافاصله بعد از غذا خوردن
- دراز کشیدن بعد از غذا خوردن
- احساس اضطراب
از آنجایی که همه افراد متفاوت هستند، بهتر است به غذاها، نوشیدنی ها یا فعالیت هایی که در دوران بارداری باعث سوزش سر دل می شوند توجه داشته باشید.
چگونه از سوزش سر دل در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
شما می توانید اقدامات زیر را برای کاهش علائم سوزش سر دل بدون آسیب رساندن به نوزاد خود انجام دهید.
تغییرات رژیم غذایی:
- به جای سه وعده غذایی بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک در طول روز بخورید.
- آهسته غذا بخورید.
- بین وعده‌های غذایی خود مایعات بنوشید، نه همراه با غذا
- از غذاهای سرخ شده، تند یا چرب خودداری کنید.
- از مصرف مرکبات و آب میوه‌ها خودداری کنید.
- کافئین را محدود کنید.
- سیگار نکشید و از الکل اجتناب کنید. سیگار کشیدن و نوشیدن الکل در دوران بارداری علاوه بر ایجاد سوزش سر دل، می‌توانند مشکلاتی برای سلامتی کودک ایجاد کنند.
چگونه می‌توانم از سوزش سر دل جلوگیری کنم؟
اگر علائم شما خفیف است، تغییر در نحوه غذا خوردن ممکن است به جلوگیری از سوزش سر دل کمک کند. شما می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مداوم و آهسته غذا خوردن
- آخر شب غذا نخورید. ۲ یا ۳ ساعت قبل از ورزش کردن یا رفتن به تخت خواب از خوردن غذا خودداری کنید.
- اجتناب از غذاها و نوشیدنی‌هایی که باعث سوزش سر دل می‌شوند.
- اجتناب از خوردن و آشامیدن همزمان، که می‌تواند معده شما را پر کند.
- هنگام غذا خوردن صاف بنشینید و بعد از خوردن غذا دراز نکشید.
- سری تخت خود را بالا ببرید یا روی حداقل دو بالش بخوابید. انجام این کار به جلوگیری از بالا آمدن اسید معده به قفسه سینه کمک می‌کند.
- خوابیدن به پهلوی چپ
- بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید.
ممکن است جویدن آدامس برای شما مفید باشد. زیرا باعث می‌شود بزاق بیشتری ترشح کنید تا اسید معده شما خنثی شود. نوشیدن شیر همچنین می‌تواند به خنثی کردن اسید معده کمک کند.
کارهایی که می توانید برای رفع سوزش سر دل در بارداری انجام دهید
تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است برای کنترل علائم شما کافی باشند، به خصوص اگر علائم و نشانه‌های این حالت خفیف باشند.
سالم بخورید
اگر خیلی سیر باشید، احتمال ابتلا به سوزش سر دل در بارداری بیشتر است. در صورتی که باردار هستید، ممکن است وسوسه انگیز باشد که بیشتر از حد معمول غذا بخورید. اما این کار احتمالاً برای شما یا کودک شما خوب نیست.
در مورد غذاهای ممنوع در دوران بارداری بیشتر بخوانید.
عادات خوردن و آشامیدن خود را تغییر دهید
ممکن است بتوانید با ایجاد تغییراتی در عادات غذایی، سوء هاضمه خود را کنترل کنید. خوردن وعده‌های غذایی کوچک که به صورت مداوم خورده شوند، به جای سه وعده غذایی اصلی و بزرگ در روز و همچنین نخوردن تا ۳ ساعت پیش از خواب در شب به کم شدن علائم کمک می‌کند.
کاهش مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و غذاهای سنگین، تند یا چرب نیز می‌تواند علائم سوزش سر دل در بارداری را کاهش دهد.
صاف بشینید
هنگام غذا خوردن صاف بنشینید. این کار باعث می‌شود که فشار از روی شکم شما برداشته شود. هنگامی که به تخت خواب می‌روید، کمی بالا بردن موقعیت سر و شانه‌ها می‌تواند مانع از بالا آمدن اسید معده در هنگام خواب شود.
سیگار نکشید
سیگار کشیدن در دوران بارداری می‌تواند باعث سوزش سر دل شود و به طور جدی بر سلامت شما و جنین شما تأثیر بگذارد. زمانی که سیگار می‌کشید، مواد شیمیایی که استنشاق می‌کنید می‌توانند به سوء هاضمه و سوزش سر دل در بارداری شما کمک کنند. این مواد شیمیایی می‌توانند باعث شل شدن و عدم انقباض حلقه ماهیچه در انتهای پایین روده شما شوند که به اسید معده اجازه می‌دهد راحت تر به بالا برگردد. این حالت به عنوان رفلاکس اسید معده در بارداری شناخته می‌شود. سیگار همچنین خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می‌دهد:
- تولد نوزاد نارس (قبل از هفته ۳۷ بارداری)
- تولد نوزاد با وزن کم
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) یا “بیماری مرگ تختخواب”
روش‌های زیادی برای ترک سیگار وجود دارد. توصیه می‌کنیم در این رابطه با ماما یا پزشک خود صحبت کنید و مشورت دریافت نمایید.
از الکل اجتناب کنید
نوشیدن الکل می تواند باعث سوء هاضمه و سوزش سر دل در بارداری شود و در دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به آسیب طولانی مدت به جنین شود. ایمن ترین کار این است که در بارداری به هیچ وجه الکل ننوشید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر برای مدیریت علائم سوء هاضمه خود به کمک نیاز دارید یا اگر تغییر در رژیم غذایی، سبک زندگی و مصرف دارو توسط شما مؤثر واقع نشد، به ماما یا پزشک عمومی مراجعه کنید و از آن‌ها مشورت بگیرید. آن‌ها ممکن است داروهایی را برای کاهش علائم شما تجویز کنند. یک بیماری جدی بارداری به نام پره اکلامپسی می‌تواند باعث درد زیر دنده ها و احساس سوزش سر دل شود. همچنین در صورت داشتن هر یک از موارد زیر لازم است به ماما یا پزشک عمومی مراجعه کنید:
- مشکل در خوردن یا بالا نیاوردن غذا
- کاهش وزن
- درد معده
- استفراغ خونی
- دردناک بودن بلع غذا
- دل دردی دارید که شما را در شب بیدار می‌کند.
- مدفوع سیاه
ماما یا پزشک عمومی شما ممکن است در مورد علائم و نشانه‌های سوزش سر دل شما سوال بپرسد و با وارد کردن فشار، نواحی مختلف قفسه سینه و معده شما را معاینه کند تا ببیند آیا دردناک است یا خیر. سوزش سر دل می تواند علائمی مشابه حمله قلبی داشته باشد. اگر قبلاً هرگز سوزش سر دل نداشته‌اید و درد قفسه سینه دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه نمایید.
اگر از داروهای نسخه‌ای استفاده می‌کنید
در صورتی که برای بیماری دیگری مانند داروهای ضد افسردگی دارو مصرف می‌کنید و تصور می‌کنید ممکن است این داروها سوء هاضمه و سوزش سر دل شما را بدتر کنند، بهتر است با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید. پزشک ممکن است بتوانند یک داروی جایگزین برای شما تجویز کند.
هرگز مصرف داروی تجویز شده را سر خود متوقف نکنید؛ مگر این که پزشک عمومی یا متخصص واجد شرایط دیگری که مسئول مراقبت از شما می‌باشد، به شما توصیه کرده باشد که این کار را انجام دهید.
داروهای مناسب برای رفع سوزش سر دل در بارداری
داروهای سوء هاضمه و سوزش سر دل در دوران بارداری شامل موارد زیر هستند:
- آنتی اسیدها: ضد اسید یا آنتی اسیدها برای خنثی کردن اسید معده به کار می‌روند (برخی از آن‌ها بدون نیاز به نسخه در داروخانه در دسترس هستند)
- آلژینات: برای تسکین سوء هاضمه ناشی از ریفلاکس اسید با جلوگیری از بازگشت اسید معده به روده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ممکن است تنها زمانی نیاز به مصرف آنتی اسیدها و آلژینات‌ها داشته باشید که علائم سوزش معده شروع شود. با این حال، پزشک عمومی شما ممکن است مصرف آن‌ها را قبل از بروز علائم، به عنوان مثال قبل از غذا یا قبل از خواب نیز توصیه کند. در صورتی که هم مکمل‌های آهن و هم آنتی اسیدها را مصرف می‌کنید، آن‌ها را به طور هم زمان استفاده نکنید. آنتی اسیدها می‌توانند مانع از جذب آهن توسط بدن شما شوند.
اگر آنتی اسیدها و آلژینات ها علائم شما را بهبود ندهند، پزشک ممکن است دارویی را برای کاهش میزان اسید در معده شما تجویز کند. دو دارویی که بدین منظور به طور گسترده در بارداری استفاده می‌شوند و برای جنین متولد نشده مضر نیستند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- رانیتیدین: قرصی که دو بار در روز مصرف می‌کنید.
- امپرازول: قرصی که یک بار در روز مصرف می‌کنید.
آیا سوزش سر دل به جنین آسیب می‌رساند؟
سوزش سر دل معمولا هیچ مشکلی برای کودک شما ایجاد نمی‌کند، اما برای خود شما ناراحت کننده است.
اما به صورت کلی یک رژیم غذایی سالم هم برای سلامتی شما و هم برای کودک شما مهم است. اگر سوزش سر دل خوردن غذای سالم را سخت می‌کند، بهتر است آن را درمان کنید.
سخن آخر
سوزش سر دل در دوران بارداری یکی از علائم شایع حاملگی به خصوص در سه ماهه سوم است. شما می‌توانید با ایجاد چند تغییر ساده در رژیم غذایی خود مانند خوردن وعده های غذایی بیشتر اما کوچک‌تر و پرهیز از غذاهای تند یا سرخ شده از سوزش سر دل در دوران بارداری پیشگیری کنید یا آن را تسکین دهید. مقداری ماست یا شیر نیز ممکن است به کاهش علائم کمک کند. پیش از مصرف آنتی اسیدها، مطمئن شوید که با پزشک یا مامای خود برای اطلاع از بهترین گزینه‌های دارویی در دوران بارداری مشورت کرده باشید.